മന്ദാക്രാന്ത
മലയാളവ്യാകരണത്തിലെ ഒരു വൃത്തമാണ്‌ മന്ദാക്രാന്ത.പതിനേഴക്ഷരങ്ങൾ വരുന്ന അത്യഷ്ടി വിഭാഗത്തിൽപ്പെട്ട സംസ്കൃതവൃത്തമാണ് മന്ദാക്രാന്ത.
സന്ദേശകാവ്യങ്ങളിൽതിരുത്തുക
കാളിദാസൻ മേഘദൂതം (മേഘസന്ദേശം) എന്ന സന്ദേശകാവ്യം രചിച്ചത് മന്ദാക്രാന്തയിലാണ്. അതിനെത്തുടർന്ന് സംസ്കൃതത്തിൽ ശുകസന്ദേശം, ചാതകസന്ദേശം തുടങ്ങി ധാരാളം സന്ദേശകാവ്യങ്ങൾ ഈ വൃത്തത്തിൽ ഉണ്ടായി. മലയാളത്തിലെ ആദ്യത്തെ സന്ദേശകാവ്യമായ ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശം ഈ വൃത്തത്തിലാണ്. കേരളവർമ്മ വലിയ കോയിത്തമ്പുരാൻ എഴുതിയ മയൂരസന്ദേശം തുടങ്ങി പല സന്ദേശകാവ്യങ്ങളും ഈ വൃത്തത്തിലാണ് രചിച്ചിട്ടുള്ളത്.
സന്ദേശകാവ്യങ്ങളിലല്ലെങ്കിലും സന്ദേശങ്ങൾ പ്രതിപാദിക്കുന്ന ഭാഗങ്ങൾ മന്ദാക്രാന്തയിൽ കൊടുക്കുന്ന ഒരു പതിവും ഉണ്ട്. ഉദാഹരണമായി ഉള്ളൂർ എസ്. പരമേശ്വരയ്യർ എഴുതിയ ഉമാകേരളം എന്ന മഹാകാവ്യത്തിൽ ഒരു സന്ദേശം പറഞ്ഞയയ്ക്കുന്ന പതിനൊന്നാം സർഗ്ഗം മന്ദാക്രാന്തയിലാണ്.
ലക്ഷണവും ഉദാഹരണവുംതിരുത്തുക
വൃത്തമഞ്ജരിയിലെ ഉദാഹരണം ഇപ്രകാരമാണ്.
| “ | മന്ദാക്രാന്താ മഭനതതഗം നാലുമാറേഴുമായ്ഗം | ” |
ഇതനുസരിച്ച്, മ, ഭ, ന, ത, ത എന്നീ ത്ര്യക്ഷരഗണങ്ങളും രണ്ടു ഗുരുക്കളും അടങ്ങിയതാണു മന്ദാക്രാന്ത. 4, 10 (4+6) എന്നീ അക്ഷരങ്ങൾക്കു ശേഷം യതിയുമുണ്ട്. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, അവസാനം നിർത്തേണ്ട മൂന്നു ഖണ്ഡങ്ങൾ ഇതിനുണ്ട്.
- നാലു ഗുരുക്കൾ അടങ്ങിയ ഖണ്ഡം. ഉദാഹരണം: കാലിക്കൂട്ടം,
- അഞ്ച് ലഘുവും ഒരു ഗുരുവും അടങ്ങിയ രണ്ടാം ഖണ്ഡം. ഉദാഹരണം: കലിതകുതുകം
- "താരരാ താരതാരാ" എന്നരീതിയിൽ (ഗുരു, ലഘു, ഗുരു, ഗുരു, ലഘു, ഗുരു, ഗുരു) എന്ന് ഏഴക്ഷരമുള്ള മൂന്നാം ഖണ്ഡം. ഉദാഹരണം: കാത്ത കണ്ണന്നു ഭംഗ്യാ
ഉദാഹണമായി, മയൂരസന്ദേശത്തിലെ താഴെക്കൊടുക്കുന്ന പദ്യം ഉദാഹരണമാണ്.
പാലിക്കാനായ് ഭുവനമഖിലം ഭൂതലേ ജാതനായി-
ക്കാലിക്കൂട്ടം കലിതകുതുകം കാത്ത കണ്ണന്നു ഭംക്ത്യാ
പീലിക്കോലൊന്നടിമലരിൽ നീ കാഴ്ചയായ് വെച്ചിടേണം;
മൗലിക്കെട്ടിൽ തിരുകുമതിനെത്തീർച്ചയായ് ഭക്തദാസൻ.
അവലംബംതിരുത്തുക
കുറിപ്പുകൾതിരുത്തുക
{{ചട്ടം|വൃത്തമഞ്ജരിയിലെ • അനപായം • അനുഷ്ടുപ്പ് • അനംഗശേഖരം • അന്നനട • അപരവക്ത്രം • അപരാജിത • അപരാന്തിക • അമല • അമലതരം • അമൃതധാര • അലസ • അലോല • അവനി • അർണ്ണം • അർണ്ണവം • അർദ്ധകേക • അശ്വഗതി • അശ്വഗതി • അശ്വലളിതം • അസംബാധ • ആഖ്യാനകി • ആപാതാളിക • ആപീഡം • ആര്യ • ആര്യാഗീതി • ഇക്ഷുദണ്ഡിക • ഇന്ദുവദന • ഇന്ദ്രവജ്ര • ഇന്ദ്രവംശ • ഉജ്ജ്വല • ഉജ്ജ്വലം • ഉത്പലമാലിക • ഉദീച്യവൃത്തി • ഉദ്ഗത • ഉദ്ഗീതി • ഉപഗീതി • ഉപചിത്രം • ഉപചിത്രം • ഉപജാതി • ഉപമാലിനി • ഉപസർപ്പിണി • ഉപസ്ഥിത • ഉപസ്ഥിതം • ഉപസ്ഥിതപ്രചുപിത • ഉപേന്ദ്രവജ്ര • ഉർവശി • ഊനകാകളി • ഊനതരംഗിണി • ഏല • ഔപച്ഛന്ദസികം • കന്യ • കന്യ • കന്യകാമണി • കബരി • കമനീയം • കമലദിവാകരം • കമലാകരം • കമലാക്ഷം • കരകമലം • കരുണാകരം • കരംഭം • കലിക • കലേന്ദുവദന • കല്യാണി • കളകാഞ്ചി • കളത്രം • കാകളി • കാന്ത • കാമക്രീഡ • കാരീരം • കുമാരി (ത്രിഷ്ടുപ്ഛന്ദസ്സ്) • കുമാരി (ശക്വരീച്ഛന്ദസ്സ്) • കുമുദിനി • കുമുദ്വതി • കുലപാലം • കുവലിനി • കുസുമമഞ്ജരി • കുസുമിതലതാവേല്ലിത • കുസുമവിചിത്ര • കൃശമദ്ധ്യ • കേക • കേതുമതി • കേരളി • കോകരതം • ക്രൗഞ്ചപദ • ക്രൗഞ്ചപദം • ക്ഷമ • ഖഗ • ഗംഗ • ഗാഥ • ഗിരിശിഖരം • ഗിരിസാരം • ഗീതി • ഗുണജാലം • ഗുണസദനം • ഗുരു • ഗൗരി • ചഞ്ചരീകാവലി • ചണ്ഡവൃഷ്ടിപ്രയാതം • ചന്ദനസാരം • ചന്ദ്രരേഖ • ചന്ദ്രലേഖ • ചന്ദ്രലേഖ • ചന്ദ്രവർത്മ • ചപലാവക്‌ത്രം • ചപലാര്യ • ചമ്പകമാല • ചാരണഗീതം • ചാരുഹാസിനി • ചിത്രപദ • ചിത്രലേഖ • ചിത്രവൃത്ത • ഛാന്ദസി • ജഗതീതിലകം • ജഘനചപല • ജലധരനീലം • ജലധരമാല • ജലോദ്ധതഗതി • ജീമൂതം • ജ്വാല • തടിനി • തനുമദ്ധ്യ • തന്വി • തരംഗിണി (വൃത്തം) • തരംഗിണി • തവിപുല • താമരസം • തോടകം • ത്രിഖണ്ഡിക • ദക്ഷിണാന്തിക • ദളം • ദിശ • ദൂഷണഹരണം • ദോധകം • ദ്രുതകാകളി • ദ്രുതഗതി • ദ്രുതപദം • ദ്രുതമദ്ധ്യ • ദ്രുതവിളംബിതം • ധരണി • ധാരാനന്ദിനി • ധീരലളിത • ധൃതകുതുകം • നതോന്നത • നർക്കുടകം • നവതാരണ്യം • നവമാലിക • നവിപുല • നാഗരികം • നാരാചിക • നാരി • നിശ • നൃപതിലലാമം • പഞ്ചചാമരം • പത്ഥ്യ • പത്ഥ്യാര്യ • പത്ഥ്യാവക്‌ത്രം • പത്രലത • പദചതുരൂർദ്ധ്വം • പരാവതി • പരിണാമം • പരിമളം • പര്യസ്തകാഞ്ചി • പല്ലവിനി • പാത്രം (വൃത്തം) • പുടം • പുളകം • പുഷ്പിതാഗ്ര • പൃത്ഥ്വി • പൃത്ഥ്വി • പ്രചിതകം • പ്രഥമപദം • പ്രഭ • പ്രഭദ്രകം • പ്രഭദ്രകം • പ്രമദ • പ്രമാണിക • പ്രമിതാക്ഷര • പ്രമുദിതവദന • പ്രവൃത്തകം • പ്രഹരണതിലകം • പ്രഹർഷിണി • പ്രാച്യവൃത്തി • പ്രിയംവദ • ഫലമുഖി • ഭദ്രക • ഭദ്രകം • ഭദ്രവിരാൾ • ഭദ്രിക • ഭവതരണം • ഭവസാരം • ഭവിപുല • ഭാരതി • ഭുജംഗപ്രയാതം • ഭുജംഗവിജൃംഭിതം • ഭ്രമരവിലസിതം • ഭ്രമരാവലി • മകരന്ദിക • മഞ്ജരി • മഞ്ജുഭാഷിണി • മഞ്ജുള • മണികാഞ്ചി • മണിഘൃണി • മണിദീപം • മണിദീപ്തി • മണിമകുടം • മണിമദ്ധ്യം • മണിമാല • മത്ത • മത്തകാശിനി • മത്തമയൂരം • മത്താക്രീഡാ • മത്തേഭം • മത്തേഭവിക്രീഡിതം • മദനാർത്ത • മദനീയം • മദമന്ഥര • മദലേഖ • മദിര • മധുകരകളഭം • മധുമതി • മധുരതരം • മനോരമ വൃത്തം • മന്ദാക്രാന്ത • മയൂരസാരിണി • മരതകനീലം • മല്ലിക • മവിപുല • മഹാമാലിക • മാത്രാസമകം • മാണവകം • മാനിനി • മാരകാകളി • മാല • മാലിനി • മാലതി • മിശ്രകാകളി • മുഖചപല • മൃഗി • മേഘവിഷ്ഫൂർജ്ജിതം • മൗക്തികദാമ • മൗക്തികപംക്തി • മൗക്തികമാല • മംഗളഫലകം • യുഗ്മവിപുല • രത്നാവലി • രഥോദ്ധത • രജനി • രമണം • രമണം • രമണം • രമണി • രമണീയം • രവിപുല • രവിരദനം • രസപാത്രം • രസരംഗം • രുക്മവതി • രുചിരതരം • ലക്ഷ്മി (വൃത്തം) • ലലന • ലലാമം • ലവലി • ലളിത • ലളിത • ലളിതം • ലളിതം • ലളിതപദം • ലളിതശരീരം • ലീലാകരം • വക്ത്രം • വനമാലം • വർദ്ധമാനം • വലജം • വസന്തമാലിക • വസന്തതിലകം • വസുധ • വസുമതി • വാണി • വാണിനി • വാതോർമ്മി • വാനവാസിക • വിതാനം • വിദ്യുത്ത് • വിദ്യുന്മാല • വിപരീതപത്ഥ്യാവക്‌ത്രം • വിപരീതാഖ്യാനകി • വിപുലാര്യ • വിയോഗിനി • വിലാസിനി • വിശ്ലോകം • വൃത്ത • വൃത്തം • വേഗവതി • വേണി • വൈതാളീയം • വൈശ്വദേവി • വംശപത്രപതിതം • വംശയഷ്ടിക • വംശസ്ഥം • വ്യാളം • ശങ്കരചരിതം • ശശധരബിംബം • ശശികല • ശശികല • ശാർദ്ദൂലവിക്രീഡിതം • ശാലിനി • ശിഖരിണി • ശിവം • ശിതാഗ്ര • ശുദ്ധവിരാൾ • ശിശുഭൃത • ശുദ്ധവിരാഡാർഷഭം • ശുഭഗതി • ശുഭചരിതം • ശുഭജാതം • ശൈലശിഖ • ശംഭുനടനം • ശ്യേനിക • ശ്രവണീയം • ശ്രീ • ശ്രീസദനം • സകലകലം • സമാനിക • സമാസമം • സമ്മത • സമ്പുടിതം • സരസ • സരോരുഹം • സരോജസമം • സർപ്പിണി • സലിലനിധി • സംസാരം • സാരവതി • സാരസകലിക • സാരസനയന • സിംഹവിക്രാന്തം • സിംഹവിഷ്ഫൂർജ്ജിതം • സുകൃതം • സുകേസരം • സുഖകരം • സുഖാവഹം • സുദതി • സുഭഗ • സുമംഗല • സുമുഖി • സുമുഖി • സുലലാമം • സുവദന • സുശരീരം • സുഷമ • സൗരഭം • സ്തിമിത • സ്രഗ്ദ്ധര • സ്രഗ്വിണി • സ്വാഗത • സ്ത്രീ • ഹരനർത്തനം • ഹരി • ഹരിണപ്ലുത • ഹരിണപ്ലുതം • ഹരിണി • ഹംസപ്ലുതം • ഹംസമാല • ഹംസരുത • ശുഭജാതം
|}