മത്തമയൂരം

പാദത്തിൽ പതിമൂന്നക്ഷരമുള്ള അതിജഗതി ഛന്ദസ്സിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു വൃത്തമാണ്‌ മത്തമയൂരം. ഇതൊരു സമവൃത്തമാണ്.

ലക്ഷണം

മലയാളത്തിൽ
വൃത്തമഞ്ജരി	നാലിൽ ഛിന്നം മത്യസഗം മത്തമയൂരം	നാലക്ഷരത്തിൽ യതിയോടെ യഥാക്രമം മ ത യ സ എന്നീ ഗണങ്ങളും അവസാനം ഒരു ഗുരുവും വന്നാൽ മത്തമയൂരം വൃത്തം. ഈ വൃത്തത്തിന് കേരളപാണിനി വൃത്തമഞ്ജരിയിൽ ഉദാഹരണം നല്കിയിട്ടില്ല. ഈ വൃത്തത്തിന്റെ ഗുരു ലഘു വിന്യാസം ഇപ്രകാരമാണ് : 'ഗംഗംഗം।ഗംഗംല।ല ഗംഗം।ലലഗം।ഗം'
സംസ്കൃതത്തിൽ
വൃത്തരത്നാകരം - കേദാരഭട്ടൻ	वेदै रन्ध्रैर्म्तौ यसगा मत्तमयूरम्।-	വേദൈ രന്ധ്രൈർമതൌ യസഗ മത്തമയൂരം
നാട്യശാസ്ത്രം - ഭരതമുനി	षष्ठं च सप्तमं चैव दशमेकादशे लघु त्रयोदशाक्षरे पादे ज्ञेयं मत्तमयूरकम्-	ഷഷ്ഠം ച സപ്തമം ചൈവ ദശമേകാദശേ ലഘു ത്രയോദശാക്ഷരേ പാദേ ജ്ഞേയം മത്തമയൂരകം (പതിമൂന്നക്ഷരമുള്ള പാദത്തിൽ ആറ് ഏഴ് പത്ത് പതിനൊന്ന് എന്നീ നാലക്ഷരങ്ങൾ ലഘുക്കളായുള്ള വൃത്തത്തിന് മത്തമയൂരകം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു.)

ഉദാഹരണങ്ങൾ

“ മിന്നൽച്ചാർത്തുണ്ടിന്ദ്രധനുസ്സുണ്ടുലസിപ്പൂ

കാറ്റാൽ നീങ്ങും കാറുകളുണ്ടുണ്ടു വലാക
കേട്ടാൽ ഞെട്ടും കൂട്ടിടിവെട്ടുണ്ടു നിനച്ചാൽ
മാരിക്കാലം മത്തമയൂരം മുതിരുന്നൂ

” — നാട്യശാസ്ത്രം. വിവർത്തനം :കെ.പി നാരായണപിഷാരടി

“ വണ്ടും ഞണ്ടും കേളികളാടും ചെറുകണ്ടം

തണ്ടുംകെട്ടിപ്പാട്ടിനുപോകും പുഴവള്ളം
കണ്ടുംകൊണ്ടാ ദൂതുവരുംമത്തമയൂരം
കണ്ടാൽ വമ്പൻ കുക്കുടവീരന്നിടയാമോ

” — സുബ്രഹ്‌മണ്യൻ കുറ്റിക്കോൽ

    വൃത്തമഞ്ജരിയിലെ വൃത്തങ്ങൾ