വിക്കിപീഡിയ

ക്രൈസ്തവലോകം

ക്രൈസ്തവലോകം [1][2] ചരിത്രപരമായി ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ, ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങൾ, ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങൾ, ക്രിസ്തുമതം ആധിപത്യം പുലർത്തുന്ന,[3] നിലനിൽക്കുന്ന,[1] അല്ലെങ്കിൽ അത് സാംസ്കാരികമായും ചരിത്രപരമായും ഇഴചേർന്ന രാജ്യങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒരു സംജ്ഞ ആണ്.

ക്രിസ്തുമതം - രാജ്യം അനുസരിച്ച് ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം (2014 ഡാറ്റ).

യേശുക്രിസ്തുവാണ് ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ കേന്ദ്രസ്വരൂപം.

 
യേശു ക്രിസ്തു
കന്യാജനനം · കുരിശുമരണം
ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ് · വീക്ഷണങ്ങൾ
ക്രിസ്തുമസ് · ഈസ്റ്റർ
അടിസ്ഥാനങ്ങൾ
അപ്പോസ്തലന്മാർ · സുവിശേഷങ്ങൾ
പത്രോസ് · സഭ · ദൈവരാജ്യം
പുതിയ ഉടമ്പടി · സമയരേഖ · പൗലോസ്
ബൈബിൾ
പഴയ നിയമം · പുതിയ നിയമം
പുസ്തകങ്ങൾ · കാനോൻ · അപ്പോക്രിഫ
ദൈവശാസ്ത്രം
പിതാവ് · പുത്രൻ · പരിശുദ്ധാത്മാവ്
ത്രിത്വം · ചരിത്രം · ക്രിസ്തുവിജ്ഞാനീയം
മറിയം · അപ്പോസ്തലവിജ്ഞാനീയം
യുഗാന്തചിന്ത · രക്ഷ · സ്നാനം
ചരിത്രവും പാരമ്പര്യങ്ങളും
ആദിമസഭ · പ്രമാണങ്ങൾ · സന്ദേശം
കോൺസ്റ്റന്റൈൻ · സൂനഹദോസുകൾ
ക്രിസോസ്തമസ് · കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ
നവീകരണം · പുനർനവീകരണം
പാശ്ചാത്യ-പൗരസ്ത്യ വിഭജനം
വിഭാഗങ്ങൾ
*പാശ്ചാത്യ സഭകൾ
പൊതു വിഷയങ്ങൾ
ആരാധനാക്രമം · കലണ്ടർ · അടയാളങ്ങൾ
ക്രിസ്തീയ സംഘടനകൾ · വിമർശനങ്ങൾ
പ്രാർത്ഥനകൾ · സഭൈക്യപ്രസ്ഥാനം
ഗിരിപ്രഭാഷണം · സംഗീതം · കല
മറ്റ് മതങ്ങളുമായുള്ള ബന്ധം
ലിബറൽ തിയോളജി
ക്രിസ്തുമതം കവാടം
This box:

ആദ്യകാല റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ കാലത്ത് ലെവന്റിൽ നിന്ന് യൂറോപ്പിലേക്കും വടക്കേ ആഫ്രിക്കയിലേക്കും ക്രിസ്തുമതം വ്യാപിച്ചു തുടർന്ന് , ക്രൈസ്തവ ലോകം മുമ്പുണ്ടായിരുന്ന ഗ്രീക്ക് ഈസ്റ്റും ലാറ്റിൻ വെസ്റ്റും ആയി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു. തൽഫലമായി, ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തിനുള്ളിലെ ആന്തരിക വിഭാഗങ്ങൾ റോം ( പടിഞ്ഞാറൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി) അതിന്റെ സഭകളെ പടിഞ്ഞാറൻ അല്ലെങ്കിൽ ലാറ്റിൻ ക്രൈസ്തവ ലോകം എന്ന് വിളിക്കുന്നു [4] ), കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ ( കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി) അവരുടെ സമൂഹത്തെ കിഴക്കൻ ക്രൈസ്തവ ലോകം എന്ന് വിളിക്കുന്നു [5] ). 11 മുതൽ 13 വരെ നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ലാറ്റിൻ ക്രൈസ്‌തവലോകം പാശ്ചാത്യലോകത്തിന്റെ കേന്ദ്രസ്ഥാനമായി ഉയർന്നു.[6] ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹത്തിന്റെ ചരിത്രം ഏകദേശം 1,900

വർഷം നീണ്ടുനിൽക്കുന്നു, അതിൽ വൈവിധ്യമാർന്ന സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ സംഭവവികാസങ്ങളും കല, വാസ്തുവിദ്യ, സാഹിത്യം, ശാസ്ത്രം, തത്ത്വചിന്ത, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയിലെ പുരോഗതിയും ഉൾപ്പെടുന്നു. യൂറോപിലെ രാജ്യങ്ങളിൽ ക്രിസ്തു മതം നിർണായക സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും അത് വഴി ഒരു ക്രിസ്ത്യൻ ലോകം രൂപപ്പെടുകയും ചെയ്തു [7][8][9]

ഈ പദം സാധാരണയായി മധ്യകാലഘട്ടത്തെയും ആദ്യകാല ആധുനിക കാലഘട്ടത്തെയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു, ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ ലോകം ഒരു ഭൗമരാഷ്ട്രീയ ശക്തിയായി വളരുകയും ലോകത്തിന്റെ തന്നെ ഗതിവിഗതികളിൽ നിർണായക സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും ചെയ്തു, അത് വിജാതീയരും പ്രത്യേകിച്ച് മുസ്ലീം ലോകവുമായി ഇടപെടലുകൾ നടത്തിയിരുന്നു. കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ ഇതിന് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്

ടെർമിനോളജി തിരുത്തുക

ക്രിസ്റ്റെൻഡം എന്ന ആംഗ്ലോ-സാക്സൺ പദം 9-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ തെക്കൻ ഇംഗ്ലണ്ടിലെ അജ്ഞാതനായ ഒരു എഴുത്തുകാരൻ സൃഷ്ടിച്ച ഒരു സംജ്ഞ ആണ്, ഒരുപക്ഷേ വെസെക്‌സിലെ മഹാനായ ആൽഫ്രഡ് രാജാവിന്റെ കൊട്ടാരത്തിൽ. പൗലോസ് ഒറോസിയസിന്റെ ഹിസ്റ്ററി എഗെയ്ൻസ്റ്റ് ദി പാഗൻസ് (c. 416) എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ വിവർത്തന സമയത്ത് വിവർത്തകന് , യേശുക്രിസ്തുവിനെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള സാർവത്രിക സംസ്കാരം എന്ന ആശയം പ്രകടിപ്പിക്കാൻ ഒരു പദത്തിന്റെ ആവശ്യമുണ്ടായിന്നു.[10] അങ്ങനെ ആയിരിക്കും ഈ പദം ആദ്യമായി ഉപയോഗിച്ചത് ഇപ്പോൾ ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിച്ച അർത്ഥം ഇതിന് ഉണ്ടായിരുന്നു (ഇപ്പോഴും ഡച്ച് ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ കാര്യത്തിലെന്നപോലെ,[11] ജർമ്മൻ ക്രൈസ്‌തവമതവും ഇത് കൂടുതലായി മതത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒന്നായി കരുതുന്നു [12]

"ക്രിസ്തു മതം പ്രബലമായി ഉള്ള ദേശങ്ങൾ" [3] എന്ന വാക്കിന്റെ നിലവിലെ അർത്ഥം വൈകി മിഡിൽ ഇംഗ്ലീഷിൽ ഉയർന്നുവന്നു (സി. 1400-ൽ).[13]

കനേഡിയൻ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രൊഫസർ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ പ്രസ്താവിച്ചത് അനുസരിച്ച് (1997) "ക്രൈസ്തവലോകം" [...] എന്നാൽ അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തിന്റെ ആധിപത്യം അല്ലെങ്കിൽ പരമാധികാരം എന്നാണ് അർത്ഥമാക്കുന്നത്." [3] ലോസ് ഏഞ്ചൽസിലെ റോമൻ കാത്തലിക് സഹായ മെത്രാനായ തോമസ് ജോൺ കറി, (2001) ക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ "നാലാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ ഗവൺമെന്റുകൾ ക്രിസ്തുമതം ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുകയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്ത വ്യവസ്ഥിതി" എന്ന് നിർവചിച്ചു.[14] ആധുനിക ഗവൺമെന്റുകൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകൾ, ആചാരങ്ങൾ, ധാർമ്മികത, അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ എന്നിവ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാൻ" വിസമ്മതിച്ചതിനാലാണ് ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അന്ത്യം സംഭവിച്ചതെന്ന് കറി പറയുന്നു.[14] ബ്രിട്ടീഷ് ചർച്ച് ചരിത്രകാരനായ ഡയർമെയ്ഡ് മക്കുല്ലോക്ക് (2010) ക്രൈസ്തവലോകത്തെ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും മതേതര ശക്തിയും തമ്മിലുള്ള ഐക്യം" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.[15]

Christendom was originally a medieval concept which has steadily evolved since the fall of the Western Roman Empire and the gradual rise of the Papacy more in religio-temporal implications practically during and after the reign of Charlemagne; and the concept let itself be lulled in the minds of the staunch believers to the archetype of a holy religious space inhabited by Christians, blessed by God, the Heavenly Father, ruled by Christ through the Church and protected by the Spirit-body of Christ; no wonder, this concept, as included the whole of Europe and then the expanding Christian territories on earth, strengthened the roots of Romance of the greatness of Christianity in the world.[16]

  1. ↑ 1.0 1.1 See Merriam-Webster.com : dictionary, "Christendom"
  2. ↑ Marty, Martin (2008). The Christian World: A Global History. Random House Publishing Group. p. 42. ISBN 978-1-58836-684-9.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Hall, Douglas John (2002). The End of Christendom and the Future of Christianity. Eugene, Oregon: Wipf and Stock Publishers. p. ix. ISBN 9781579109844. Retrieved 28 January 2018. "Christendom" [...] means literally the dominion or sovereignty of the Christian religion.
  4. ↑ Chazan, Robert (2006). The Jews of Medieval Western Christendom: 1000-1500. Cambridge: Cambridge University Press. p. xi. ISBN 9780521616645. Retrieved 26 January 2018.
  5. ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "christendom. §1.3 Scheidingen". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
  6. ↑ Chazan, p. 5.
  7. ↑ Dawson, Christopher; Olsen, Glenn (1961). Crisis in Western Education (reprint ed.). ISBN 978-0-8132-1683-6.
  8. ↑ E. McGrath, Alister (2006). Christianity: An Introduction. John Wiley & Sons. p. 336. ISBN 1405108991.
  9. ↑ "Review of How the Catholic Church Built Western Civilization by Thomas Woods, Jr". National Review Book Service. Archived from the original on 22 August 2006. Retrieved 16 September 2006.
  10. ↑ MacCulloch, Diarmaid (2010). A History of Christianity: The First Three Thousand Years. London: Penguin Publishing Group. p. 572. ISBN 9781101189993. Retrieved 26 January 2018.
  11. ↑ "Translate christendom from Dutch to English".
  12. ↑ "CHRISTENTUM - Translation in English - bab.la".
  13. ↑ "Christendom | Origin and meaning of christendom by Online Etymology Dictionary".
  14. ↑ 14.0 14.1 Curry, Thomas John (2001). Farewell to Christendom: The Future of Church and State in America. Oxford: Oxford University Press. p. 12. ISBN 9780190287061. Retrieved 28 January 2018.
  15. ↑ MacCulloch (2010), p. 1024–1030.
  16. ↑ Debnath, Sailen (2010). Secularism: Western And Indian. ISBN 978-81-269-1366-4.

പാശ്ചാത്യ ലോകം, അറിയപ്പെടുന്ന ലോകം അല്ലെങ്കിൽ സ്വതന്ത്ര ലോകം എന്നീ പദങ്ങൾ പോലെയാണ് ഈ വാക്കിന്റെ പൊതുവായതും അക്ഷരാർത്ഥമല്ലാത്തതുമായ ഒരു അർത്ഥം. "യൂറോപ്പ്", " പാശ്ചാത്യ ലോകം " എന്നീ ആശയങ്ങൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ക്രൈസ്‌തവലോകവും" എന്ന ആശയവുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതാണ്; ഒരു ഏകീകൃത യൂറോപ്യൻ ഐഡന്റിറ്റി സൃഷ്ടിച്ച കണ്ണിയായി പലരും ക്രിസ്തുമതത്തെ കണക്കാക്കുന്നത്.[1]

ചരിത്രം തിരുത്തുക

ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ ഉദയം തിരുത്തുക

 
ഈ T-and-O മാപ്പ്, അന്നത്തെ അറിയപ്പെടുന്ന ലോകത്തെ ഒരു ഭ്രമണപഥത്തിനുള്ളിൽ ആലേഖനം ചെയ്ത ഒരു കുരിശിലേക്ക് സംഗ്രഹിക്കുന്നു, ക്രിസ്ത്യൻ ഐക്കണോഗ്രഫിയുടെ സേവനത്തിൽ ഭൂമിശാസ്ത്രത്തെ പുനർനിർമ്മിക്കുകയാണ് ഇതിൽ. കൂടുതൽ വിശദമായ പതിപ്പുകളിൽ ജറുസലേമിനെ ലോകത്തിന്റെ മധ്യത്തിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നതായും കാണുന്നു.

ആദ്യകാല ക്രിസ്തുമതം ഗ്രീക്ക്/റോമൻ ലോകത്തും അതിനപ്പുറം ഭാരതത്തിലും ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഒരു യഹൂദ വിഭാഗമായി വ്യാപിച്ചു, ചരിത്രകാരന്മാർ ഇതിനെ ജൂത ക്രിസ്തുമതം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇതിനെ രണ്ട് വ്യത്യസ്ത ഘട്ടങ്ങളായി തിരിക്കാം: അപ്പോസ്തോലിക കാലഘട്ടം, ആദ്യത്തെ അപ്പോസ്തലന്മാർ ജീവിച്ചിരുന്ന് സഭയെ സംഘടിപ്പിച്ചു നയിച്ച കാലഘട്ടം , അപ്പോസ്തോലികാനന്തര കാലഘട്ടം, ഒരു ആദ്യകാല എപ്പിസ്‌കോപ്പൽ ഘടന വികസിച്ചപ്പോൾ, ബിഷപ്പുമാർ (മേൽവിചാരകന്മാർ) നേതൃത്വത്തിൽ നയിച്ചിരുന്ന കാലഘട്ടം.

അപ്പോസ്തോലികാനന്തര കാലഘട്ടത്തിൽ, അപ്പോസ്തലന്മാരുടെ മരണശേഷം നഗരങ്ങളിലെ ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ മേൽനോട്ടക്കാരായി ബിഷപ്പുമാർ ഉയർന്നുവന്നു. ക്രിസ്തുമതം (ഗ്രീക്ക് Χριστιανισμός )എന്ന പദം ഉപയോഗിച്ചതായി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട് കൂടാതെ കാത്തലിക് (ഗ്രീക്ക് καθολικός ) എന്ന പദവും ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ ഉപയോഗിച്ച് തുടങ്ങിയിരുന്നതായി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന, അന്ത്യോക്യയിലെ വി. ഇഗ്നേഷ്യസ് c. 107 പറയുന്നു.[2] ആദ്യകാല ക്രൈസ്തവ ലോകത്തിന്റെ അവസാനം എന്നത് ആദിമ ക്രൈസ്തവർ നേരിട്ടിരുന്ന സാമ്രാജ്യത്വപീഡനങ്ങളുടെ അവസാനം ആയിരുന്നു മഹാനായ കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തിയുടെ സ്ഥാനാരോഹണവും തുടർന്ന് നടന്ന 313 എ.ഡി.യിലെ മിലാൻ ശാസനവും  , 325-ലെ നിഖൃയയിലെ ആദ്യ കൗൺസിലും [3]

മാൽക്കംമുഗ്ഗെറിഡ്ജ് (1980) പറഞ്ഞത് പ്രകാരം ക്രിസ്തു ക്രിസ്തുമതം സ്ഥാപിച്ചു, എന്നാൽ കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ക്രൈസ്തവലോകം സ്ഥാപിച്ചു. കനേഡിയൻ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രൊഫസറായ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ പറയുന്നു 'ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ ഉദ്ഘാടനം' നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലായാണ് കണക്കാക്കുന്നത്, കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ഇതിൽ പ്രധാന പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട് (അദ്ദേഹം ക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ "കോൺസ്റ്റാന്റിനിയനിസത്തിന്" തുല്യമാക്കി ) തിയോഡോഷ്യസ് I ( തെസ്സലോനിക്കയുടെ ശാസന, 380), ജസ്റ്റീനിയൻ I [i] ദ്വിതീയ റോളുകൾ.[5]

പുരാതന കാലത്തിന്റെ അവസാനവും മധ്യകാലഘട്ടത്തിന്റെ തുടക്കവും തിരുത്തുക

 
കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തിയെയും നിഖ്യയിലെ ഫസ്റ്റ് കൗൺസിലിലെ (എഡി 325) ബിഷപ്പുമാരെയും ചിത്രീകരിക്കുന്ന ഐക്കൺ 381-ലെ നിസെനോ-കോൺസ്റ്റാന്റിനോപൊളിറ്റൻ വിശ്വാസപ്രമാണം കൈയ്യിൽ വച്ചിരിക്കുന്നു.
 
AD 600-ഓടെ ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ വ്യാപനം (ഇരുണ്ട നീല നിറത്തിൽ കാണിച്ചിരിക്കുന്നത് AD 325 വരെയുള്ള ആദ്യകാല ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ വ്യാപനമാണ്)

"ക്രൈസ്തവലോകം" എന്നതിനെ ക്രിസ്ത്യൻ ലോകത്തിന്റെ ഒരു രാഷ്ട്രീയമായാണ് മധ്യകാല നവോത്ഥാന സങ്കൽപ്പങ്ങളിൽ പരാമർശിക്കപെടുന്നത്. സാരാംശത്തിൽ, ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ ആദ്യകാല ദർശനം എന്നത് ക്രിസ്ത്യൻ ദിവ്യാധിപത്യത്തിന്റെ ദർശനമായിരുന്നു, ക്രിസ്ത്യൻ മൂല്യങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതും അതിനെ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നതുമായ ഒരു ഗവൺമെന്റ്, അതിന്റെ സ്ഥാപനങ്ങൾ ക്രിസ്ത്യൻ സിദ്ധാന്തങ്ങളെ മുറുകെ പിടിച്ച് അതിനെ ലോകമെമ്പാടും

വ്യാപിപ്പിക്കാനുള്ള ആശയങ്ങൾ ആയിരുന്നു

ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ പുരോഹിത അംഗങ്ങൾ രാഷ്ട്രീയ അധികാരങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യാനും തുടങ്ങി. രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളും പുരോഹിതന്മാരും തമ്മിലുള്ള ബന്ധങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു, എന്നാൽ, സൈദ്ധാന്തികമായി, ദേശീയ, രാഷ്ട്രീയ വിഭജനങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ ഒരു സ്ഥാപനമെന്ന നിലയിൽ സഭയുടെ നേതൃത്വത്തിനു കീഴിലാക്കപ്പെട്ടു. സഭാ-രാഷ്ട്ര ബന്ധങ്ങളുടെ ഈ മാതൃക യൂറോപ്യൻ ചരിത്രത്തിലെ വിവിധ സഭാ നേതാക്കളും രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളും അംഗീകരിച്ചിരുന്നു.[6]

സഭ ക്രമേണ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിനെ നിർവചിക്കുന്ന സ്ഥാപനമായി മാറി.[7] കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തി ക്രിസ്ത്യൻ മതത്തോടുള്ള സഹിഷ്ണുത പ്രഖ്യാപിച്ചുകൊണ്ട് 313-ൽ മിലാൻ ശാസന പുറപ്പെടുവിക്കുകയും 325-ൽ നിഖ്യയിലെ ആദ്യത്തെ കൗൺസിൽ വിളിച്ചുകൂട്ടുകയും ചെയ്തു, അതിന്റെ നിഖ്യ വിശ്വാസപ്രമാണത്തിൽ "ഏക വിശുദ്ധ കത്തോലിക്കാ അപ്പോസ്തോലിക സഭ" എന്ന വിശ്വാസം ഉൾപ്പെടുന്നു. ചക്രവർത്തി തിയോഡോഷ്യസ് ഒന്നാമൻ നിഖ്യൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയെ 380-ലെ തെസ്സലോനിക്കയുടെ ശാസനയോടെ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഔദ്യോഗിക മതമായി പ്രഖ്യാപിച്ചു[8] സമൃദ്ധിയുടെയും സാംസ്കാരിക ജീവിതത്തിന്റെയും കാര്യത്തിൽ, ക്രൈസ്തവ ചരിത്രത്തിലെയും ക്രിസ്ത്യൻ നാഗരികതയിലെയും കൊടുമുടികളിലൊന്നായിരുന്നു ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം, കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ വലിപ്പത്തിലും സമ്പത്തിലും സംസ്കാരത്തിലും ക്രിസ്ത്യൻ ലോകത്തെ മുൻനിര നഗരമായി തുടർന്നു. ക്ലാസിക്കൽ ഗ്രീക്ക് തത്ത്വചിന്തയിൽ വീണ്ടും താൽപ്പര്യമുണ്ടായി, കൂടാതെ പ്രാദേശിക ഭാഷയിലുള്ള ഗ്രീക്കിലെ സാഹിത്യ ഉൽപാദനത്തിൽ വർദ്ധനവുണ്ടായി.

പടിഞ്ഞാറൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യം ഫ്യൂഡൽ രാജ്യങ്ങളിലേക്കും പ്രിൻസിപ്പാലിറ്റികളിലേക്കും ശിഥിലമായപ്പോൾ, പടിഞ്ഞാറൻ സഭ പെന്റാർക്കിയിലെ അഞ്ച് പാത്രിയർക്കീസുകളിൽ ഒരാളായി മാറുകയും കിഴക്കൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിലെ ക്രിസ്ത്യാനികൾ വികസിക്കുകയും ചെയ്തതോടെ ക്രൈസ്‌തവലോകം എന്ന ആശയം തന്നെ മാറി. ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ അവസാന കോട്ടയായിരുന്നു ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം .[9] ക്രിസ്ത്യൻ വിശ്വാസത്തിലേക്ക് പരിവർത്തനം ചെയ്ത് റോമുമായി കൂട്ടായ്മയിൽ പ്രവേശിച്ച ഫ്രാങ്ക്സ് എന്ന ജർമ്മൻ ഗോത്രത്തിന്റെ ഉദയത്തോടെ ക്രൈസ്തവലോകത്തിന് അത് വഴിത്തിരിവിനു കാരണമായി.

എഡി 800-ലെ ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിൽ, ലിയോ മൂന്നാമൻ മാർപാപ്പ ചാർലിമാഗ്നെയെ കിരീടമണിയിച്ചു, അതിന്റെ ഫലമായി ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ ചക്രവർത്തിക്കപ്പുറം മറ്റൊരു ക്രിസ്ത്യൻ രാജാവ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു.[10] ] ചാർലിമെൻ സാമ്രാജ്യം ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ നിർവചനത്തെ ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യവുമായി സംയോജിപ്പിച്ച് രൂപീകരിച്ചു, യഥാക്രമം വിതരണം ചെയ്യപ്പെട്ടതും കേന്ദ്രീകൃതവുമായ സംസ്‌കാരവും രൂപപ്പെട്ടു [11]

മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ക്ലാസിക്കൽ പൈതൃകങ്ങൾ ബൈസന്റൈൻ ഗ്രീക്ക് ഈസ്റ്റിലും ലാറ്റിൻ വെസ്റ്റിലും തഴച്ചുവളർന്നു. ഗ്രീക്ക് തത്ത്വചിന്തകനായ പ്ലേറ്റോയുടെ അനുയോജ്യമായ അവസ്ഥയിൽ മൂന്ന് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളുണ്ട്, അത് "ത്രികക്ഷി ആത്മാവ്" എന്ന ആശയത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു, അത് മനുഷ്യാത്മാവിന്റെ മൂന്ന് പ്രവർത്തനങ്ങളെയോ കഴിവുകളെയോ പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു: "കാരണം", "ചൈതന്യമുള്ള ഘടകം", കൂടാതെ "വിശപ്പ്" (അല്ലെങ്കിൽ " ആഗ്രഹങ്ങൾ"). യൂറോപ്പിലെ "മധ്യകാല സഭയുടെ" സംഘടന, സിദ്ധാന്തം, ഫലപ്രാപ്തി എന്നിവയിൽ വ്യക്തമായി മനസ്സിലാക്കാവുന്ന പ്ലേറ്റോയുടെ ആദർശ സമൂഹത്തിന്റെ ചില പ്രമുഖ സവിശേഷതകൾ ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു കേസ് വിൽ ഡ്യൂറന്റ് ഉന്നയിച്ചത് ഇങ്ങനെ ആണ്:[12]

ആയിരം വർഷക്കാലം യൂറോപ്പ് ഭരിച്ചിരുന്നത് നമ്മുടെ തത്ത്വചിന്തകൻ ദർശിച്ചതുപോലെയുള്ള രക്ഷാകർതൃ ക്രമമാണ്. മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിലെ ജനസംഖ്യയെ ലബോറട്ടറുകൾ (തൊഴിലാളികൾ), ബെല്ലറ്റോറുകൾ (പട്ടാളക്കാർ), പ്രസംഗകർ (പുരോഹിതന്മാർ) എന്നിങ്ങനെ തരംതിരിക്കുന്നത് പതിവായിരുന്നു. അവസാനത്തെ സംഘം, എണ്ണത്തിൽ ചെറുതാണെങ്കിലും, സംസ്കാരത്തിന്റെ ഉപകരണങ്ങളും അവസരങ്ങളും കുത്തകയാക്കി, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ശക്തമായ ഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ പകുതിയോളം പരിധികളില്ലാതെ ഭരിച്ചു. പ്ലേറ്റോയുടെ സംരക്ഷകരെപ്പോലെ, പുരോഹിതന്മാരും അധികാരത്തിലേറി ... സഭാ പഠനത്തിലും ഭരണത്തിലും കാണിച്ചിരിക്കുന്ന അവരുടെ കഴിവ്, ധ്യാനത്തിന്റെയും ലാളിത്യത്തിന്റെയും ജീവിതത്തോടുള്ള അവരുടെ മനോഭാവം, ... രാജ്യത്തും സഭയിലും അധികാരങ്ങളുള്ള അവരുടെ ബന്ധുക്കളുടെ സ്വാധീനം. അവർ ഭരിച്ച കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാന പകുതിയിൽ [എഡി 800 മുതൽ], പുരോഹിതന്മാർ പ്ലേറ്റോയ്ക്ക് പോലും [അത്തരം രക്ഷിതാക്കൾക്കായി] ആഗ്രഹിക്കുന്നതുപോലെ കുടുംബ പരിചരണങ്ങളിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രരായിരുന്നു.[ക്ലറിക്കൽ] വൈദികരുടെ ശക്തമായ മാനസിക ഘടനയുടെ ഭാഗമായിരുന്നു ബ്രഹ്മചര്യം; കാരണം, ഒരു വശത്ത് കുടുംബത്തിന്റെ സങ്കുചിതമായ അഹംഭാവങ്ങളുടെ തടസം അവർക്കില്ലായിരുന്നു. മറ്റൊരു തരത്തിൽ ശരീരത്തിൽ പാപം ചെയ്തിരുന്ന പാപികളുടെ മേൽ ശാരീരിക സുഖം വെടിഞ്ഞുള്ള ജീവിതം മേൽക്കോയ്മ നൽകി അവർ ഭരിച്ച കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാന പകുതിയിൽ, പുരോഹിതന്മാർ പ്ലേറ്റോ പോലും ആഗ്രഹിക്കുന്നതുപോലെ കുടുംബ പരിചരണത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രരായിരുന്നു.[12]

പിന്നീട് മധ്യകാലഘട്ടവും നവോത്ഥാനവും തിരുത്തുക

ചാൾമാഗ്നിന്റെ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തകർച്ചയ്ക്കുശേഷം, വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തെക്കൻ അവശിഷ്ടങ്ങൾ റോമിലെ വിശുദ്ധ സിംഹാസനവുമായി അയഞ്ഞ ബന്ധമുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഒരു ശേഖരമായി മാറി. ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമൻ മാർപാപ്പയും മതേതര ഭരണാധികാരികളും തമ്മിലുള്ള പിരിമുറുക്കങ്ങൾ ഉയർന്നു, കാരണം മാർപ്പാപ്പ പടിഞ്ഞാറും തിരിച്ചും അവരുടെ താൽക്കാലിക എതിരാളികളുടെമേൽ നിയന്ത്രണം ചെലുത്തി. ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമന്റെ പൊന്തിഫിക്കേറ്റ് മാർപ്പാപ്പയുടെ താൽക്കാലിക ശക്തിയുടെ ഉന്നതിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ കീഴിൽ ഐക്യപ്പെട്ട എല്ലാ ക്രിസ്ത്യാനികളുടെയും സമൂഹത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അന്നത്തെ ഇന്നത്തെ സങ്കൽപ്പത്തെ കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യൻ വിവരിച്ചു. സമൂഹത്തെ അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തിലും സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിലും സാമൂഹിക ജീവിതത്തിലും ക്രിസ്തീയ മൂല്യങ്ങളാൽ നയിക്കപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നു.[13] അതിന്റെ നിയമപരമായ അടിസ്ഥാനം കോർപ്പസ് യൂറിസ് കാനോനിക്ക (കാനോൻ നിയമത്തിന്റെ ബോഡി) ആയിരുന്നു.[14][15][16][17]

കിഴക്ക്, ക്രൈസ്‌തവലോകം കൂടുതൽ നിർവചിക്കപ്പെട്ടത് ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പ്രദേശം ക്രമേണ നഷ്‌ടപ്പെടുകയും ഇസ്‌ലാം വിപുലീകരിക്കുകയും മുസ്‌ലിം പേർഷ്യ പിടിച്ചടക്കുകയും ചെയ്തതിന്റെ ഫലമായാണ്. ഇത് മൂലം ബൈസന്റൈൻ ഐഡന്റിറ്റിക്ക് ക്രിസ്തുമതം പ്രധാനമായിത്തീർന്നു. സഭയെ മതപരമായി വിഭജിക്കുന്ന കിഴക്ക്-പടിഞ്ഞാറൻ ഭിന്നതയ്ക്ക് മുമ്പ്, കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു സാർവത്രിക ക്രൈസ്തവലോകം എന്ന ആശയം ഉണ്ടായിരുന്നു. കിഴക്ക്-പടിഞ്ഞാറ് ഭിന്നതയ്ക്ക് ശേഷം, പടിഞ്ഞാറുമായി മതപരമായ ഐക്യം വീണ്ടെടുക്കാനുള്ള പ്രതീക്ഷകൾ നാലാം കുരിശുയുദ്ധത്തോടെ അവസാനിച്ചു, കുരിശുയുദ്ധക്കാർ ബൈസന്റൈൻ തലസ്ഥാനമായ കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ കീഴടക്കുകയും ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തകർച്ചയെ അതിന്റെ നാശത്തിലേക്കുള്ള പാതയിൽ വേഗത്തിലാക്കുകയും ചെയ്തു.[18][19][20] ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം ദേശീയ ഓർത്തഡോക്സ് സഭകളുള്ള വ്യക്തിഗത രാജ്യങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടതോടെ, ക്രൈസ്തവലോകം എന്ന പദം പശ്ചിമ യൂറോപ്പ്, കത്തോലിക്കാ മതം, ഓർത്തഡോക്സ് ബൈസന്റൈൻസ്, സഭയുടെ മറ്റ് പൗരസ്ത്യ റീത്തുകൾ എന്നിവയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതായി മാറി.[21]

എല്ലാ യൂറോപ്യൻ ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും മേലുള്ള കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ അധികാരത്തിന്റെ കൊടുമുടിയിൽ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹം നടത്തിയ അവരുടെ പൊതു ശ്രമങ്ങളും - ഉദാഹരണത്തിന്, കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ, ഐബീരിയൻ പെനിൻസുലയിലെ മൂറുകൾക്കെതിരെയും ബാൽക്കണിലെ ഓട്ടോമൻമാർക്കെതിരെയും നടത്തിയ പോരാട്ടം - ഒരു ബോധം വളർത്തിയെടുക്കാൻ സഹായിച്ചു. യൂറോപ്പിലെ അഗാധമായ രാഷ്ട്രീയ വിഭജനത്തിന്റെ തടസ്സത്തിനെതിരായ വർഗീയ സ്വത്വം രൂപപ്പെടാൻ ഇടയായി. 11-ാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ നവീകരണം വരെ പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിൽ മാർപാപ്പയെ, അതായത് ഔദ്യോഗികമായി റോമിലെ ബിഷപിനെ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, എന്നാൽ കിഴക്കൻ ക്രൈസ്‌തവലോകത്ത് മാർപാപ്പയെ അംഗീകരിച്ചിരുന്നില്ല [22] മാത്രമല്ല, ഈ അധികാരം ചിലപ്പോൾ ദുരുപയോഗം ചെയ്യപ്പെടുകയും വ്യത്യസ്‌ത ഘടകങ്ങളെ വേരോടെ പിഴുതെറിയാനും മതപരമായി ഏകീകൃതമായ ഒരു സമൂഹം സൃഷ്ടിക്കാനും ഇൻക്വിസിഷനും യഹൂദ വിരുദ്ധ വംശഹത്യകളും വളർത്തി. ആത്യന്തികമായി, ഇന്നസെന്റ് മൂന്നാമൻ മാർപ്പാപ്പയുടെ ഉത്തരവനുസരിച്ച് ഇൻക്വിസിഷൻ ഇല്ലാതായി.[23]

14-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഫ്രാൻസിലെ രാജാക്കന്മാർക്ക് ഒരു ഫ്രഞ്ച് ദേശീയ സഭ സ്ഥാപിക്കാൻ തുനിഞ്ഞത് പിൻകാലക്രൈസ്‌തവലോകത്തെ ആത്യന്തികമായി ഒരു പ്രത്യേക പ്രതിസന്ധിയിലേക്ക് നയിച്ചു, കൂടാതെ മാർപ്പാപ്പ ജർമ്മൻ രാഷ്ട്രത്തിന്റെ വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യവുമായി കൂടുതൽ അടുക്കുകയും ചെയ്തു. പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകം എന്നറിയപ്പെടുന്നത്, പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകം മൂന്ന് മനുഷ്യർ തമ്മിലുള്ള വിഭജനമായിരുന്നു, അവർ ഒരേസമയം യഥാർത്ഥ പോപ്പ് ആണെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന യഥാർത്ഥ ദൈവശാസ്ത്രപരമായ അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങളേക്കാൾ രാഷ്ട്രീയത്താൽ നയിക്കപ്പെട്ടു. പാശ്ചാത്യ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ പ്രധാന ഭാഗങ്ങളെ വേർപെടുത്തിയ അഴിമതിയുടെ പേരിൽ അവിഗ്‌നോൺ പാപ്പാസി ഒരു പ്രശസ്തി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. കോൺസ്റ്റൻസ് കൗൺസിൽ അവിഗ്നൺ ഭിന്നത അവസാനിപ്പിച്ചു.[24]

ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിന് മുമ്പ്, നവോത്ഥാന മാർപ്പാപ്പമാരുടെ കാലത്ത് ക്രൈസ്തവലോകം ഒരു പൊതു പ്രതിസന്ധിയിലായിരുന്നു, കാരണം ഈ പോണ്ടിഫുകളുടെ ധാർമ്മിക അലംഭാവവും മതേതര ഭരണാധികാരികൾ ചെയ്തതുപോലെ താൽക്കാലിക അധികാരം തേടാനും ആശ്രയിക്കാനുമുള്ള അവരുടെ സന്നദ്ധതയും നിമിത്തമാണ്. നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ അധികാരശ്രേണിയിലുള്ള പലരും ഭൗതിക സമ്പത്തിനും താൽക്കാലിക അധികാരത്തിനും വേണ്ടിയുള്ള അടങ്ങാത്ത അത്യാഗ്രഹത്തിൽ ഇതിൽ കൂടുതൽ കൂടുതൽ കുടുങ്ങി, ഇത് നിരവധി പരിഷ്കരണ പ്രസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് കാരണമായി. പുതിയ വിഭാഗങ്ങൾ രൂപീകരിക്കുന്നതിനായി കുടുതൽ ആളുകളെ അതിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തി. ഇറ്റാലിയൻ നവോത്ഥാനം സമൂഹത്തിൽ ജീവിക്കുന്ന മനുഷ്യരെ യോജിപ്പിച്ച് നിർത്താൻ കഴിയുന്ന ആശയങ്ങളോ സ്ഥാപനങ്ങളോ സൃഷ്ടിച്ചു. പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ, ബാൽദസാരെ കാസ്റ്റിഗ്ലിയോൺ ( ദ ബുക്ക് ഓഫ് ദി കോർട്ടിയർ ) അനുയോജ്യമായ മാന്യനെയും സ്ത്രീയെയും കുറിച്ചുള്ള തന്റെ ദർശനം നിരത്തി, അതേസമയം മച്ചിയവെല്ലി മഞ്ഞപ്പിത്തം ബാധിച്ച "ലാ വെരിറ്റ എഫെറ്റുവാലെ ഡെല്ലെ കോസ്" - കാര്യങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥ സത്യം - ദി പ്രിൻസിൽ, രചിച്ച, ഹ്യൂമനിസ്റ്റ് ശൈലിയിൽ, പ്രധാനമായും സമാന്തര പ്രാചീനവും ആധുനികവുമായ ഉദാഹരണങ്ങൾ വന്നു Virtù . ചില പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് പ്രസ്ഥാനങ്ങൾ മിസ്റ്റിസിസത്തിന്റെയോ നവോത്ഥാന മാനവികതയുടെയോ വഴികളിലൂടെ വളർന്നു ( cf. ഇറാസ്മസ് ). നവോത്ഥാന മാർപ്പാപ്പമാരുടെ കീഴിൽ കത്തോലിക്കാ സഭ ഭാഗികമായി പൊതു അവഗണനയിൽ അകപ്പെട്ടു, ഉയർന്ന ധാർമ്മിക നിലവാരങ്ങളുടെ വ്യക്തിപരമായ ഉദാഹരണം കാണിച്ച് സഭയെ ഭരിക്കാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ ആത്യന്തികമായി പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് നവീകരണമായി മാറാനുള്ള കാലാവസ്ഥയെ സജ്ജമാക്കി.[25] നവോത്ഥാന കാലത്ത്, മാർപ്പാപ്പയുടെ ഭരണത്തെ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന കുടുംബങ്ങളായിരുന്നു നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നത്, കൂടാതെ ശക്തമായ മതേതര താൽപ്പര്യങ്ങളും ഇതിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. റോമിനെയും അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രാജ്യങ്ങളെയും സംരക്ഷിക്കുന്നതിന്, കലയുടെ മഹാനായ ജൂലിയസ് രണ്ടാമൻ മാർപ്പാപ്പ ചെയ്തതുപോലെ, മാർപ്പാപ്പകൾ താൽക്കാലിക കാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടുകയും സൈന്യത്തെ നയിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ മധ്യകാലഘട്ടങ്ങളിൽ, കല, വാസ്തുവിദ്യ, സാഹിത്യം എന്നിവയിലൂടെ ഐക്യത്തിന്റെയും ക്രമത്തിന്റെയും സമാധാനത്തിന്റെയും സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിന്റെ കേന്ദ്രമായി റോമിനെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നതിനിടയിൽ മാർപ്പാപ്പമാർ റോമിനെ ക്രൈസ്‌തവലോകത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമാക്കാൻ ശ്രമിച്ചു.[26]

പ്രൊഫസർ ഫ്രെഡറിക് ജെ . മക്‌ഗിന്നസ് റോമിനെ വിശേഷിപ്പിച്ചത്, സഭയുടെയും അതിന്റെ പ്രതിനിധികളുടെയും പൈതൃകം മനസ്സിലാക്കാൻ റോമിനെ മനസിലാക്കേണ്ടത് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്.

യൂറോപ്പിലെ മറ്റൊരു നഗരവും റോമിന്റെ പാരമ്പര്യങ്ങളിലും ചരിത്രത്തിലും പൈതൃകങ്ങളിലും പാശ്ചാത്യ ലോകത്തെ സ്വാധീനത്തിലും പൊരുത്തപ്പെടുന്നില്ല. മാർപ്പാപ്പയുടെ കീഴിലുള്ള നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ റോം റോമാ സാമ്രാജ്യത്തിൽ നിന്ന് ഉടലെടുത്ത ഈ ഘടകങ്ങളുടെ സംരക്ഷകനും പ്രക്ഷേപണവും ആയി പ്രവർത്തിക്കുക മാത്രമല്ല, മധ്യകാലഘട്ടം മുതൽ ആധുനിക കാലം വരെ യൂറോപ്പിലെ ജനങ്ങൾക്ക് അതിന്റെ മിഥ്യകളുടെയും അർത്ഥങ്ങളുടെയും ആർട്ടിഫിക്കർ, വ്യാഖ്യാതാവ് എന്നീ നിലകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും ചെയ്തു.സമ്പത്തും വരുമാനവും അവരുടെ അഭിലാഷങ്ങളാൽ മാത്രം കവിഞ്ഞ മാർപ്പാപ്പമാരുടെ രക്ഷാകർതൃത്വത്തിൽ, ഈ നഗരം എല്ലാത്തരം വാസ്തുശില്പികളുടെയും ശിൽപികളുടെയും സംഗീതജ്ഞരുടെയും ചിത്രകാരന്മാരുടെയും കരകൗശല വിദഗ്ധരുടെയും സാംസ്കാരിക കേന്ദ്രമായി മാറി.അതിന്റെ മിഥ്യയിലും സന്ദേശത്തിലും, റോം മാർപ്പാപ്പമാരുടെ വിശുദ്ധ നഗരമായി മാറിയിരിക്കുന്നു, ഒരു വിജയകരമായ കത്തോലിക്കാ മതത്തിന്റെ പ്രധാന പ്രതീകം, യാഥാസ്ഥിതിക ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ കേന്ദ്രം, ഒരു പുതിയ ജറുസലേം.[27]

ഇറ്റാലിയൻ നവോത്ഥാനത്തിലെ പോപ്പുകളെ കഠിനമായ സ്വരത്തിൽ പല എഴുത്തുകാരും വിമർശനങ്ങൾക്ക് വിധേയമാക്കിയിട്ടുണ്ട് എന്നത് വ്യക്തമായി ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്. ഉദാഹരണത്തിന്, ജൂലിയസ് രണ്ടാമൻ മാർപാപ്പ, സൈനിക കാര്യങ്ങളിൽ ഫലപ്രദമായ ഒരു മതേതര നേതാവ് മാത്രമല്ല, കാര്യക്ഷമതയുള്ള രാഷ്ട്രീയക്കാരനും നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ രക്ഷാധികാരികളിൽ ഒരാളും ശ്രദ്ധേയനായ മാനവികവാദികളിൽ നിന്ന് തുറന്ന വിമർശനം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച വ്യക്തിയും ആയിരുന്നു.[28]

നവോത്ഥാന മാനവികതയുടെ പൂത്തുലയുന്നത് കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ സാർവത്രികതയും, പയസ് രണ്ടാമൻ മാർപ്പാപ്പ, നിക്കോളാസ് കോപ്പർനിക്കസ്, ലിയോൺ ബാറ്റിസ്റ്റ ആൽബർട്ടി, ഡെസിഡെറിയസ് ഇറാസ്മസ്, സർ തോമസ് മോർ, ബാർട്ടലോം ഡി ലാസോനാർ, ലാസോനാർ ഡി ലാസോനാർ, തുടങ്ങിയ വ്യക്തിത്വങ്ങൾ പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും ചെയ്തതിനാലാണ് . ആവിലയിലെ ഡാവിഞ്ചിയും തെരേസയും. ജോർജ്ജ് സന്തായന തന്റെ ദ ലൈഫ് ഓഫ് റീസൺ എന്ന കൃതിയിൽ, സഭ കൊണ്ടുവന്ന എല്ലാ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ക്രമത്തിന്റെ തത്വങ്ങളും ക്ലാസിക്കൽ പ്രാചീനതയുടെ പൈതൃകത്തിന്റെ കലവറയും പ്രതിപാദിച്ചു:[29]

വ്യക്തികളുടെയോ ചെറിയ പ്രഭുക്കന്മാരുടെയോ സംരംഭം അതിനിടയിൽ ചില വിത്തുകളും ക്രമത്തിന്റെ അണുകേന്ദ്രങ്ങളും ഉപയോഗിച്ച് പരിഷ്കൃതമെന്ന് നാം വിളിക്കുന്ന ലോകത്തെ വിതച്ചു. പലതരം പള്ളികൾ, വ്യവസായങ്ങൾ, അക്കാദമികൾ, സർക്കാരുകൾ എന്നിവ ചിതറിക്കിടക്കുന്നു. എന്നാൽ ഒരിക്കൽ സ്വപ്നം കണ്ടതും നാമമാത്രമായി ഏതാണ്ട് സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടതുമായ സാർവത്രിക ക്രമം, സാർവത്രിക സമാധാനത്തിന്റെയും സർവ്വവ്യാപിയായ യുക്തിവാദ കലയുടെയും ദാർശനിക ആരാധനയുടെയും സാമ്രാജ്യത്തെ കുറിച്ച് ഇനി പരാമർശിക്കുന്നില്ല. രൂപപ്പെടുത്താത്ത ഒരു സങ്കൽപ്പം, സ്വകാര്യ പദവിയുടെയും ദേശീയ ഐക്യത്തിന്റെയും മുൻകൂർ ധാർമ്മികത, പുരുഷന്മാരുടെ മനസ്സിന്റെ പശ്ചാത്തലം നിറയ്ക്കുന്നു. സമകാലിക വ്യവസായത്തിലോ ശാസ്ത്രത്തിലോ ജീവകാരുണ്യത്തിലോ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന പ്രവണതയെക്കാൾ ഫ്യൂഡൽ പാരമ്പര്യങ്ങളെയാണ് ഇത് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. നമ്മുടെ രാഷ്ട്രീയ പ്രയോഗം ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ആ ഇരുണ്ട യുഗങ്ങൾക്ക് ഒരു രാഷ്ട്രീയ സിദ്ധാന്തം ഉണ്ടായിരുന്നു, അത് നമ്മൾ നന്നായി പഠിക്കേണ്ടതുണ്ട്; കാരണം, ഒരു സാർവത്രിക സാമ്രാജ്യത്തെയും കത്തോലിക്കാ സഭയെയും കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ സിദ്ധാന്തം ഒരു മുൻ യുക്തിയുഗത്തിന്റെ പ്രതിധ്വനിയായിരുന്നു, ലോകത്തെ ഭരിക്കാൻ ബോധമുള്ള കുറച്ച് ആളുകൾ ഒരു നിമിഷം അതിനെ മൊത്തത്തിൽ സർവേ ചെയ്യാനും നീതിപൂർവ്വം ഭരിക്കാനും ശ്രമിച്ചു.[29]

നവീകരണവും ആദ്യകാല ആധുനിക യുഗവും തിരുത്തുക

പാശ്ചാത്യ തത്ത്വചിന്തയിലും യൂറോപ്യൻ സംഭവങ്ങളിലും ഉണ്ടായ സംഭവവികാസങ്ങൾ കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യൻ എന്ന സങ്കൽപ്പത്തിൽ മാറ്റം വരുത്തി. നൂറുവർഷത്തെ യുദ്ധം ഫ്രാൻസിനെ ഒരു ഫ്യൂഡൽ രാജവാഴ്ചയിൽ നിന്ന് കേന്ദ്രീകൃത രാഷ്ട്രമാക്കി മാറ്റുന്നതിനുള്ള പ്രക്രിയയെ ത്വരിതപ്പെടുത്തി. ശക്തവും കേന്ദ്രീകൃതവുമായ രാജവാഴ്ചകളുടെ ഉദയം [30] ഫ്യൂഡലിസത്തിൽ നിന്ന് മുതലാളിത്തത്തിലേക്കുള്ള യൂറോപ്യൻ പരിവർത്തനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നൂറുവർഷത്തെ യുദ്ധത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ, ഫ്രാൻസിനും ഇംഗ്ലണ്ടിനും സ്വതന്ത്രമായി നിലകൊള്ളുന്ന സൈന്യത്തെ സൃഷ്ടിക്കാൻ ആവശ്യമായ പണം നികുതിയിലൂടെ സ്വരൂപിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. വാർസ് ഓഫ് ദി റോസസിൽ ഹെൻറി ട്യൂഡർ ഇംഗ്ലണ്ടിന്റെ കിരീടം ചൂടി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അവകാശി, കേവല രാജാവായ ഹെൻറി എട്ടാമൻ ഇംഗ്ലീഷ് പള്ളി സ്ഥാപിച്ചു.[31]

ആധുനിക ചരിത്രത്തിൽ, 16-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ആധുനികതയുടെ നവീകരണവും ഉയർച്ചയും കോർപ്പസ് ക്രിസ്ത്യനത്തിൽ ഒരു മാറ്റം വരുത്തി. വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിൽ, 1555-ലെ ഓഗ്സ്ബർഗിലെ സമാധാനം, എല്ലാ ക്രിസ്ത്യാനികളും ഒരു സഭയുടെ കീഴിൽ ഐക്യപ്പെടണമെന്ന മതേതര നേതാക്കളുടെ ആശയം ഔദ്യോഗികമായി അവസാനിപ്പിച്ചു. ക്യൂയസ് റീജിയോ, ഇയൂസ് റിലിജിയോ ("ആരുടെ പ്രദേശം, അവന്റെ മതം") എന്ന തത്വം ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ മതപരവും രാഷ്ട്രീയവും ഭൂമിശാസ്ത്രപരവുമായ വിഭജനം സ്ഥാപിച്ചു, ഇത് 1648-ലെ വെസ്റ്റ്ഫാലിയ ഉടമ്പടിയോടെ സ്ഥാപിതമായി, ഇത് നിയമപരമായി ഒരൊറ്റ ക്രൈസ്തവ സമൂഹം എന്ന ആശയം അവസാനിപ്പിച്ചു. വിശുദ്ധ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പ്രദേശങ്ങളിൽ ക്രിസ്തു സ്ഥാപിച്ച ഒരേയൊരു യഥാർത്ഥ സഭയെന്ന , കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ സിദ്ധാന്തം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും ,ക്രിസ്ത്യൻ മേധാവിത്വം അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നില്ല തുടർന്ന്, ഓരോ ഗവൺമെന്റും സ്വന്തം രാജ്യത്തിന്റെ മതം നിശ്ചയിച്ചു. തങ്ങളുടെ മതവിഭാഗം സ്ഥാപിതമല്ലാത്ത സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക് അനുവദിച്ച സമയങ്ങളിൽ പരസ്യമായും സ്വകാര്യമായും അവരുടെ ഇഷ്ടത്തിനനുസരിച്ച് അവരുടെ വിശ്വാസം ആചരിക്കാനുള്ള അവകാശം ഉറപ്പുനൽകുന്നു. സാൽസ്ബർഗ് പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റുകളിൽ സംഭവിച്ചതുപോലെ ചില സമയങ്ങളിൽ വിയോജിപ്പുള്ള വിശ്വാസങ്ങളെ കൂട്ടത്തോടെ പുറത്താക്കിയിരുന്നു. ചില ആളുകൾ ഔദ്യോഗിക സഭയോട് ചേർന്നുനിന്നു, പകരം നിക്കോഡെമിറ്റുകളോ ക്രിപ്റ്റോ-പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റുകളോ ആയി ജീവിച്ചു.

യൂറോപ്യൻ മതയുദ്ധങ്ങൾ സാധാരണയായി വെസ്റ്റ്ഫാലിയ ഉടമ്പടിയോടെ (1648) അവസാനിച്ചതായി കണക്കാക്കുന്നു,[32] അല്ലെങ്കിൽ 1713 ലെ ഉട്രെക്റ്റ് ഉടമ്പടിയോടെ ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ ഒമ്പത് വർഷത്തെ യുദ്ധവും സ്പാനിഷ് പിന്തുടർച്ചയുടെ യുദ്ധവും ഉൾപ്പെടെ. . [33] പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ വിഭാഗങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള അല്ലെങ്കിൽ ഇസ്ലാമിക വിഭാഗങ്ങളുടെ ബാഹ്യ ഭീഷണിക്കെതിരെയുള്ള മതപരമായ സംഘർഷങ്ങളിൽ നിന്ന് ശ്രദ്ധ മാറുന്നു.

ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അവസാനം തിരുത്തുക

 
ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷ രാജ്യങ്ങൾ; 50% അല്ലെങ്കിൽ അതിൽ കൂടുതൽ ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഉള്ള രാജ്യങ്ങൾ ധൂമ്രനൂൽ നിറത്തിലാണ്, 10% മുതൽ 50% വരെ ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഉള്ള രാജ്യങ്ങൾ പിങ്ക് നിറമാണ്.

യൂറോപ്യൻ അത്ഭുതം, പ്രബുദ്ധതയുടെ യുഗം, മഹത്തായ കൊളോണിയൽ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ രൂപീകരണം എന്നിവയും ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ആരംഭ തകർച്ചയും "ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ" ഭൗമരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ അവസാനത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. പകരം, പാശ്ചാത്യ ചരിത്രത്തിന്റെ ശ്രദ്ധ ദേശീയ-രാഷ്ട്രത്തിന്റെ വികസനത്തിലേക്ക് മാറുന്നു, വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന നിരീശ്വരവാദവും മതേതരത്വവും, 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവവും നെപ്പോളിയൻ യുദ്ധങ്ങളും അവസാനിച്ചു. 1997-ൽ എഴുതിയ കനേഡിയൻ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രൊഫസറായ ഡഗ്ലസ് ജോൺ ഹാൾ ക്രൈസ്തവലോകം ഒന്നുകിൽ ഇതിനകം വീണുപോയിരിക്കുകയാണെന്ന് അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ മരണപാതയിലാണെന്ന് വാദിച്ചു; അതിന്റെ അന്ത്യം ക്രമാനുഗതമായിരുന്നുവെങ്കിലും നാലാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അതിന്റെ സ്ഥാപനം പോലെ വ്യക്തമല്ലെങ്കിലും, "പോസ്റ്റ്-കോൺസ്റ്റാന്റീനിയൻ, അല്ലെങ്കിൽ ക്രൈസ്തവലോകത്തിനു ശേഷമുള്ള അവസ്ഥയിലേക്കുള്ള (...) മാറ്റം ഇതിനകം ഒന്നോ രണ്ടോ നൂറ്റാണ്ടുകളായി പ്രക്രിയയിലാണ്. "പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ യുക്തിവാദി ജ്ഞാനോദയവും ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവവും (ക്രിസ്ത്യൻ സ്ഥാപനത്തെ അട്ടിമറിക്കാനുള്ള ആദ്യ ശ്രമം) തുടങ്ങി.[5] ആധുനിക ഗവൺമെന്റുകൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകൾ, ആചാരങ്ങൾ, ധാർമ്മികത, അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ എന്നിവ ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാൻ" വിസമ്മതിച്ചതിനാലാണ് ക്രൈസ്തവലോകത്തിന്റെ അന്ത്യം സംഭവിച്ചതെന്ന് അമേരിക്കൻ കത്തോലിക്കാ ബിഷപ്പ് തോമസ് ജോൺ കറി (2001) പ്രസ്താവിച്ചു.[34] യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ഭരണഘടനയിലെ ആദ്യ ഭേദഗതിയും (1791) രണ്ടാം വത്തിക്കാൻ കൗൺസിലിന്റെ മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രഖ്യാപനവും (1965) അതിന്റെ അന്ത്യത്തിന് കളമൊരുക്കുന്ന ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് രേഖകളാണെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു.[34] ബ്രിട്ടീഷ് ചരിത്രകാരനായ Diarmaid MacCulloch (2010) പറയുന്നതനുസരിച്ച്, യൂറോപ്പിലെ മൂന്ന് പ്രധാന ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ ( റഷ്യൻ, ജർമ്മൻ, ഓസ്ട്രിയൻ ) പതനത്തിലേക്ക് നയിച്ച ഒന്നാം ലോക മഹായുദ്ധം (1914-18) ക്രൈസ്തവലോകം 'കൊല്ലപ്പെട്ടു'. ഓട്ടോമൻ സാമ്രാജ്യം, അതിന്റെ പ്രദേശത്ത് നിലനിന്നിരുന്ന കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹങ്ങളെ തകർക്കുന്നു. ക്രിസ്ത്യൻ സാമ്രാജ്യങ്ങൾക്ക് പകരം മതേതര, വൈദിക വിരുദ്ധ റിപ്പബ്ലിക്കുകൾ പോലും സഭകളെ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് അകറ്റി നിർത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു. സ്ഥാപിതമായ ഒരു സഭയുള്ള ബ്രിട്ടനുമായി നിലനിൽക്കുന്ന ഏക രാജവാഴ്ച, യുദ്ധത്താൽ സാരമായ കേടുപാടുകൾ സംഭവിച്ചു, കത്തോലിക്ക-പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് സംഘർഷം മൂലം അയർലണ്ടിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും നഷ്ടപ്പെട്ടു, അതിന്റെ കോളനികളിൽ പിടി നഷ്ടപ്പെടാൻ തുടങ്ങി.[35]

കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിൽ ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയിലെ മാറ്റങ്ങൾ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു, 1900 മുതൽ, ആഗോള ദക്ഷിണ, മൂന്നാം ലോക രാജ്യങ്ങളിൽ ക്രിസ്തുമതം അതിവേഗം വ്യാപിച്ചു.[36] 20-ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിൽ മൂന്നാം ലോകത്തിലേക്കും ദക്ഷിണാർദ്ധഗോളത്തിലേക്കും ക്രിസ്ത്യൻ അനുസരണത്തിന്റെ മാറ്റം കാണിച്ചു,[37] 2010 ആയപ്പോഴേക്കും ലോകത്തെ ഏകദേശം 157 രാജ്യങ്ങളിലും പ്രദേശങ്ങളിലും ക്രിസ്ത്യൻ ഭൂരിപക്ഷമുണ്ടായിരുന്നു .[38]

ക്ലാസിക്കൽ സംസ്കാരം തിരുത്തുക

 
സെന്റ് സ്റ്റീഫൻസ് കത്തീഡ്രൽ, വിയന്ന .

പാശ്ചാത്യ സംസ്കാരം, അതിന്റെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം, ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിന് ഏതാണ്ട് തുല്യമായാണ് നിലകൊണ്ടിരുന്നത്, കൂടാതെ പാശ്ചാത്യ അർദ്ധഗോളത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന പലരെയും സാംസ്കാരിക ക്രിസ്ത്യാനികൾ എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാൻ സാധിക്കും. " യൂറോപ്പ് ", " പാശ്ചാത്യ ലോകം " എന്നീ ആശയങ്ങൾ "ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ക്രൈസ്‌തവലോകവും" എന്ന ആശയവുമായി വളരെ അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതായി കാണാൻ സാധിക്കും; ഒരു ഏകീകൃത യൂറോപ്യൻ ഐഡന്റിറ്റി സൃഷ്ടിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ച കണ്ണിയായാണ് പലരും ക്രിസ്തുമതത്തെ കണക്കാക്കുന്നത്.[1] സ്റ്റാൻഫോർഡ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയിലെ ചരിത്രകാരനായ പോൾ ലെഗുട്‌കോ പറഞ്ഞു, "പാശ്ചാത്യ നാഗരികത എന്ന് നാം വിളിക്കുന്ന മൂല്യങ്ങൾ, ആശയങ്ങൾ, ശാസ്ത്രം, നിയമങ്ങൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ എന്നിവയുടെ വികാസത്തിന്റെ കേന്ദ്രമാണ് കത്തോലിക്കാ സഭ ." [39]

ഗ്രീക്ക്, റോമൻ സാമ്രാജ്യങ്ങളുടെ കീഴിലായിരുന്ന ആദ്യ വർഷങ്ങളിൽ പാശ്ചാത്യ സംസ്കാരത്തിൽ നിരവധി ബഹുദൈവാരാധക മതങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും, കേന്ദ്രീകൃത റോമൻ ശക്തി ക്ഷയിച്ച ശേഷം, പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിൽ കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ ആധിപത്യം മാത്രമായിരുന്നു നിലനിന്നിരുന്നത്.[40] പ്രബുദ്ധതയുടെ കാലഘട്ടം വരെ,[41] ക്രിസ്തീയ സംസ്കാരം യൂറോപ്പിലെ തത്ത്വചിന്ത, സാഹിത്യം, കല, സംഗീതം, ശാസ്ത്രം എന്നിവയുടെ ഗതിയെ നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നു.[40][42] അതാത് കലകളുടെ ക്രിസ്ത്യൻ വിഷയങ്ങൾ പിൻകാലത്ത് ക്രിസ്ത്യൻ തത്ത്വചിന്ത, ക്രിസ്ത്യൻ കല, ക്രിസ്ത്യൻ സംഗീതം, ക്രിസ്ത്യൻ സാഹിത്യം എന്നിങ്ങനെയായി വികസിച്ചു. കലയും സാഹിത്യവും, നിയമം, വിദ്യാഭ്യാസം, രാഷ്ട്രീയം എന്നിവ സഭയുടെ പഠിപ്പിക്കലുകളിൽ സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടു, അല്ലാത്തപക്ഷം ഇവയെല്ലാം ആ പരിതസ്ഥിതിയിൽ നഷ്ടപ്പെട്ടു പോകുമായിരുന്നു സഭ നിരവധി കത്തീഡ്രലുകൾ, സർവ്വകലാശാലകൾ, ആശ്രമങ്ങൾ, സെമിനാരികൾ എന്നിവ സ്ഥാപിച്ചു, അവയിൽ ചിലത് ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു. മധ്യകാല ക്രിസ്തുമതം ആദ്യത്തെ ആധുനിക സർവ്വകലാശാലകൾ സൃഷ്ടിച്ചു.[43] കത്തോലിക്കാ സഭ മധ്യകാല യൂറോപ്പിൽ ഒരു ആശുപത്രി സമ്പ്രദായം സ്ഥാപിക്കാൻ ഇടയായി, അത് റോമൻ വാലെറ്റുഡിനാറിയയിൽ വളരെയധികം മെച്ചപ്പെട്ടിരുന്നു.[44] "ദാരിദ്ര്യം, രോഗം, പ്രായം എന്നിവയാൽ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട പ്രത്യേക സാമൂഹിക ഗ്രൂപ്പുകളെ" പരിപാലിക്കുന്നതിനാണ് ഈ ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിച്ചതെന്ന് ആശുപത്രികളുടെ ചരിത്രകാരനായ ഗ്വെന്റർ റൈസ് പറയുന്നു.[45] വിവാഹം, കുടുംബം, വിദ്യാഭ്യാസം, മാനവികതയും ശാസ്ത്രവും, രാഷ്ട്രീയവും സാമൂഹികവുമായ ക്രമം, സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ, കലകൾ തുടങ്ങി ജീവിതത്തിന്റെ മറ്റെല്ലാ മേഖലകളിലും ക്രിസ്തുമതം ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തി:[46]

ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും ശാസ്ത്രത്തിലും വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിലും കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തി, കാരണം സഭയാണ് പാശ്ചാത്യ വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായത്തിന്റെ അടിത്തറ സൃഷ്ടിച്ചത്,[47] കൂടാതെ പാശ്ചാത്യ ലോകത്ത് സർവ്വകലാശാലകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന്റെ സ്പോൺസറും സഭ ആയിരുന്നു, കാരണം സർവ്വകലാശാലയെ പൊതുവെ അതിന്റെ സ്ഥാപനമായി കണക്കാക്കുന്ന മധ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് ഇവയുടെ ഉത്ഭവം.[48][49] ചരിത്രത്തിലുടനീളം നിരവധി പുരോഹിതന്മാർ ശാസ്ത്രത്തിന് കാര്യമായ സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച് ജെസ്യൂട്ടു വൈദീകർ ശാസ്ത്രത്തിന്റെ വികാസത്തിന് നിരവധി സുപ്രധാന സംഭാവനകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്.[50] [51] [52] സാംസ്കാരിക തലത്തിലുള്ള ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയുടെ സ്വാധീനം സാമൂഹിക ക്ഷേമം,[53] ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിക്കൽ,[54] സാമ്പത്തികശാസ്ത്രം ( പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് തൊഴിൽ നൈതികമായി ),[55][56] പ്രകൃതി നിയമം (പിന്നീട് ഇത് അന്താരാഷ്ട്ര നിയമത്തിന്റെ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനെ സ്വാധീനിച്ചു ), രാഷ്ട്രീയം,[57] വാസ്തുവിദ്യ,[58] സാഹിത്യം,[59] വ്യക്തിശുചിത്വം,[60][61] കുടുംബജീവിതം എന്നിവയിൽ പ്രകടമാണ്.[62] നരബലി, അടിമത്തം,[63] ശിശുഹത്യ, ബഹുഭാര്യത്വം തുടങ്ങിയ വിജാതീയ സമൂഹങ്ങൾക്കിടയിൽ സാധാരണമായ ആചാരങ്ങൾ അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിൽ ക്രിസ്തുമതം ഒരു പങ്കുവഹിച്ചു.[64]

കലയും സാഹിത്യവും തിരുത്തുക

രചനകളും കവിതകളും തിരുത്തുക

ക്രിസ്ത്യൻ സാഹിത്യം എന്നത് ക്രിസ്ത്യൻ വിഷയങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതും ക്രിസ്ത്യൻ ലോകവീക്ഷണം ഉൾക്കൊള്ളുന്നതുമായ രചനകളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതാണ് . ഇത് വളരെ വൈവിധ്യമാർന്ന രചനകളുടെ ഒരു വലിയ സമാഹാരമാണ്. ക്രിസ്ത്യൻ പഠിപ്പിക്കലുകൾ, തീമുകൾ അല്ലെങ്കിൽ റഫറൻസുകൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഏതൊരു കവിതയും ക്രിസ്ത്യൻ കവിതയാണ് . ക്രിസ്തുമതം നേട്ടം കൈവരിച്ച ഏത് മേഖലയും പോലെ തന്നെ കവിതയിലും ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ സ്വാധീനം വളരെ വലുതാണ്. ക്രിസ്ത്യൻ കവിതകൾ പലപ്പോഴും ബൈബിളിനെ നേരിട്ട് പരാമർശിക്കുന്നു, എന്നാൽ മറ്റുള്ളവ കവിതകൾ ബൈബിളുമായുള്ള ഉപമകൾ നൽകുന്നു.

അനുബന്ധ കലകൾ തിരുത്തുക

ക്രിസ്ത്യൻ കല എന്നത് ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ തത്ത്വങ്ങൾ ചിത്രീകരിക്കാനും അനുബന്ധമാക്കാനും മൂർത്തമായ രൂപത്തിൽ അതിനെ ചിത്രീകരിക്കാനുമുള്ള ശ്രമത്തിൽ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട കലകളാണ്. ഫലത്തിൽ എല്ലാ ക്രിസ്ത്യൻ ഗ്രൂപ്പുകളും ഒരു പരിധിവരെ കല ഉപയോഗിക്കുകയോ അല്ലെങ്കിൽ ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ടിരിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു. കലയുടെയും മാധ്യമങ്ങളുടെയും പ്രാധാന്യം, ശൈലി, പ്രാതിനിധ്യം എന്നിവ കാലാകാലങ്ങളിൽ മാറികൊണ്ടിരിക്കുന്നു ; എന്നിരുന്നാലും, ഏകീകൃതമായ തീം ആത്യന്തികമായി യേശുവിന്റെ ജീവിതത്തിന്റെയും കാലത്തിന്റെയും പ്രതിനിധാനവും ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ പഴയനിയമവുമാണ് . വിശുദ്ധന്മാരുടെ ചിത്രീകരണങ്ങളും സാധാരണമാണ്, പ്രത്യേകിച്ച് ആംഗ്ലിക്കനിസം, റോമൻ കത്തോലിക്കാ മതം, പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ് എന്നിവയിൽ.

പ്രകാശിതമായ രചനകൾ തിരുത്തുക

 
പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതിയിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന മഹത്വത്തിലുള്ള ക്രിസ്തുവിന്റെ ചിത്രം.

പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതി എന്നത് ഒരു കൈയെഴുത്തുപ്രതിയാണ്, അതിൽ അലങ്കാരം ചേർത്ത് വാചകം അനുബന്ധമായി ചേർക്കുന്നു. ആദ്യകാല വസ്തുനിഷ്ഠമായ പ്രകാശിത കൈയെഴുത്തുപ്രതികൾ എന്നത് അയർലൻഡ്, കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിൾ, ഇറ്റലി എന്നിവിടങ്ങളിൽ പ്രാഥമികമായി നിർമ്മിച്ച എഡി 400 മുതൽ 600 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ നിലനിന്നിരുന്നതുമായ രചനകളെ ആണ് അവശേഷിക്കുന്ന കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ നിന്നുള്ളവയാണ്, എന്നിരുന്നാലും 15-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിൽ നിന്ന് പ്രകാശിതമായ നിരവധി കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു, കൂടാതെ പുരാതന കാലഘട്ടത്തിലെ വളരെ പരിമിതമായ രചനകളും ഇക്കൂട്ടത്തിൽ നമുക്ക് കാണാം.

പ്രകാശിതമായ മിക്ക കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും കോഡിസുകളായി സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടവയാണ്, അവയിൽ ചുരുളുകളെ മാറ്റി സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു; ചില ഒറ്റപ്പെട്ട ഒറ്റ ഷീറ്റുകൾ ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്നു. വളരെ കുറച്ച് പ്രകാശിതമായ കൈയെഴുത്തുപ്രതി ശകലങ്ങൾ പാപ്പിറസിൽ നിലനിൽക്കുന്നു. മിക്ക മധ്യകാല കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും, പ്രകാശിതമായതോ അല്ലാത്തതോ, കടലാസ്സിൽ എഴുതിയവയാണ് (സാധാരണയായി കാളക്കുട്ടി, ചെമ്മരിയാട്, അല്ലെങ്കിൽ ആട് എന്നിവയുടെ തൊലി), എന്നാൽ പ്രകാശിപ്പിക്കാൻ പ്രാധാന്യമുള്ള മിക്ക കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും എഴുതിയത്, പരമ്പരാഗതമായി പിളരാത്ത കാളക്കുട്ടിയുടെ തൊലി കൊണ്ടാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. മറ്റ് തൊലികളിൽ നിന്നുള്ള ഉയർന്ന ഗുണമേന്മയുള്ള കടലാസ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു .

ഐക്കണോഗ്രഫി തിരുത്തുക

 
ഈ സെന്റ് തിയോഡോർ ഐക്കൺ പോലെ പഴയ സെറാമിക് ഐക്കണുകൾ കുറവാണ്. 900 ( ബൾഗേറിയയിലെ പ്രെസ്ലാവിൽ നിന്ന്).

ക്രിസ്ത്യൻ കല ആരംഭിച്ചത്, ക്രിസ്തുവിനുശേഷം ഏകദേശം രണ്ട് നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കപ്പുറം , റോമൻ സാമ്രാജ്യത്വ ഇമേജറി, ക്ലാസിക്കൽ ഗ്രീക്ക്, റോമൻ മതം, ജനപ്രിയ കല എന്നിവയിൽ നിന്ന് മോട്ടിഫുകൾ കടമെടുത്താണ്. മതപരമായ ചിത്രങ്ങൾ ഒരു പരിധിവരെ അബ്രഹാമിക് ക്രിസ്ത്യൻ വിശ്വാസത്താൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു, കൂടാതെ പലപ്പോഴും വളരെ സങ്കീർണ്ണമായ പ്രതിരൂപങ്ങൾ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു, ഇത് നൂറ്റാണ്ടുകളായി ശേഖരിച്ച പാരമ്പര്യത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. പുരാതന കാലഘട്ടത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ, ഐക്കണോഗ്രഫി സ്റ്റാൻഡേർഡ് ചെയ്യപ്പെടാനും ബൈബിൾ ഗ്രന്ഥങ്ങളുമായി കൂടുതൽ അടുത്ത് ബന്ധപ്പെടാനും തുടങ്ങി, എന്നിരുന്നാലും കാനോനിക്കൽ സുവിശേഷ വിവരണങ്ങളിലെ പല വിടവുകളും അപ്പോക്രിഫൽ സുവിശേഷങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വിവരങ്ങൾ കൊണ്ട് ബന്ധിപ്പിച്ചിരുന്നു. കാലക്രമേണ, ഇവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും കളകൾ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിൽ സഭ വിജയിക്കും, എന്നാൽ ചിലത് ക്രിസ്തുവിന്റെ നേറ്റിവിറ്റിയിലെ കാളയെയും കഴുതയെയും പോലെ അവശേഷിക്കുന്നു.

കിഴക്കൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയിൽ നിന്നുള്ള ഒരു മതപരമായ കലാസൃഷ്ടിയാണ് ഐക്കൺ, സാധാരണയായി ഒരു പെയിന്റിംഗ്. ക്രിസ്തുമതം അതിന്റെ തുടക്കം മുതൽ തന്നെ പ്രതീകാത്മകത ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും, ക്രിസ്തുവിന്റെയും മറിയത്തിന്റെയും വിശുദ്ധരുടെയും മറ്റ് വിഷയങ്ങളുടെയും നിരവധി പ്രതിരൂപങ്ങൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു; ഉണ്ണി യേശുവുമൊത്തോ അല്ലാതെയോ മറിയത്തിന്റെ പേരിട്ടിരിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള ഐക്കണുകളുടെ എണ്ണം കിഴക്ക് പ്രത്യേകിച്ചും വളരെയധികമായിരുന്നു, അതേസമയം ക്രിസ്തുവിന്റെ ഏറ്റവും സാധാരണമായ പ്രതിച്ഛായ ക്രൈസ്റ്റ് പാന്റോക്രാറ്റർ ആയിരുന്നു.

ക്രിസ്ത്യൻ പ്രതീകാത്മകത ക്രിസ്ത്യൻ ആശയങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുന്ന ആന്തരിക അർത്ഥത്തിൽ വസ്തുക്കളെയോ പ്രവർത്തനങ്ങളെയോ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. മിക്ക കാലഘട്ടങ്ങളിലും ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളിലും അറിയപ്പെടുന്ന സുപ്രധാന ചിഹ്നങ്ങളുടെ പൊതുവായ ശേഖരത്തിൽ നിന്ന് ക്രിസ്തുമതം കടമെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ബുദ്ധിയെയും വികാരങ്ങളെയും ആകർഷിക്കുമ്പോൾ മതപരമായ പ്രതീകാത്മകത ഫലപ്രദമാണ്. മേരിയുടെ പ്രത്യേകിച്ച് പ്രധാനപ്പെട്ട ചിത്രീകരണങ്ങളിൽ ഹോഡെജെട്രിയയും പനാജിയയും ഉൾപ്പെടുന്നു. ക്രിസ്തുവിന്റെ ജീവിതം, കന്യകയുടെ ജീവിതം, പഴയനിയമത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ, കൂടുതലായി ജനപ്രിയ വിശുദ്ധരുടെ ജീവിതങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വലിയ സൈക്കിളുകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ആഖ്യാന ചിത്രങ്ങൾക്കായി പരമ്പരാഗത മാതൃകകൾ വികസിച്ചു. പ്രത്യേകിച്ച് പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ, വിശുദ്ധരുടെ വ്യക്തിഗത രൂപങ്ങളെ ഒരു സാധാരണ രൂപവും പ്രതീകാത്മകമായ വസ്തുക്കളും ഉപയോഗിച്ച് തിരിച്ചറിയുന്നതിനായി വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത ആട്രിബ്യൂട്ടുകളുടെ ഒരു സംവിധാനം നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു; കിഴക്ക്, ടെക്സ്റ്റ് ലേബലുകൾ കൊണ്ട് തിരിച്ചറിയാൻ കൂടുതൽ സാധ്യതയുണ്ടായിരുന്നു.

ഓരോ വിശുദ്ധനും അവൻ അല്ലെങ്കിൽ അവൾ മാതൃകാപരമായ ജീവിതം നയിച്ചതിന് ഒരു കഥയും കാരണവുമുണ്ട്. സഭയുടെ ചരിത്രത്തിലുടനീളം ഈ കഥകൾ പറയാൻ ചിഹ്നങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. നിരവധി ക്രിസ്ത്യൻ വിശുദ്ധരെ പരമ്പരാഗതമായി പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത് അവരുടെ ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു ചിഹ്നമോ പ്രതീകാത്മക രൂപമോ ആണ്, അവരെ തിരിച്ചറിയുന്നതിനായി ഒരു ആട്രിബ്യൂട്ട് അല്ലെങ്കിൽ എംബ്ലം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇവയെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം കലാചരിത്രത്തിലെ ഐക്കണോഗ്രഫിയുടെ ഭാഗമാണ്.

വാസ്തുവിദ്യ തിരുത്തുക

 
ഒരു സാധാരണ ഗോതിക് കത്തീഡ്രലിന്റെ ഘടന.

ക്രിസ്ത്യൻ വാസ്തുവിദ്യ ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ അടിത്തറ മുതൽ ഇന്നുവരെയുള്ള മതേതരവും മതപരവുമായ ശൈലികളുടെ വിശാലമായ ശ്രേണി ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, ഇത് ക്രിസ്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിലെ കെട്ടിടങ്ങളുടെയും ഘടനകളുടെയും രൂപകൽപ്പനയിലും നിർമ്മാണത്തിലും സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു.

കെട്ടിടങ്ങൾ ആദ്യം മറ്റ് ആവശ്യങ്ങൾക്കായി ഉദ്ദേശിച്ചവയിൽ നിന്ന് പൊരുത്തപ്പെട്ടുവെങ്കിലും, വ്യതിരിക്തമായ സഭാ വാസ്തുവിദ്യയുടെ ഉദയത്തോടെ, പള്ളി കെട്ടിടങ്ങൾ പലപ്പോഴും മതപരമായ വാസ്തുവിദ്യ അനുകരിച്ചിട്ടുള്ള മതേതര കെട്ടിടങ്ങളെ സ്വാധീനിച്ചു. 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, കോൺക്രീറ്റ് പോലെയുള്ള പുതിയ സാമഗ്രികളുടെ ഉപയോഗവും ലളിതമായ ശൈലികളും പള്ളികളുടെ രൂപകൽപ്പനയിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും സ്വാധീനത്തിന്റെ ഒഴുക്ക് വിപരീതമായി മാറുകയും ചെയ്തു. ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ജനനം മുതൽ ഇന്നുവരെ, പടിഞ്ഞാറൻ ക്രിസ്ത്യൻ വാസ്തുവിദ്യയുടെ പരിവർത്തനത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട കാലഘട്ടം ഗോതിക് കത്തീഡ്രൽ ആയിരുന്നു. കിഴക്ക്, ബൈസന്റൈൻ വാസ്തുവിദ്യ റോമൻ വാസ്തുവിദ്യയുടെ തുടർച്ചയായിരുന്നു.

തത്വശാസ്ത്രം തിരുത്തുക

ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ദൈവശാസ്ത്ര സിദ്ധാന്തങ്ങളുമായി തത്ത്വചിന്തയുടെ വിവിധ മേഖലകളുടെ സംയോജനത്തെ വിവരിക്കുന്ന പദമാണ് ക്രിസ്ത്യൻ തത്ത്വചിന്ത . സ്‌കോളസ്‌റ്റിസം, അതായത് "അത് [അത്] സ്‌കൂളിന്റേതാണ്", ഇത് മധ്യകാല സർവ്വകലാശാലകളിലെ അക്കാദമിക് (അല്ലെങ്കിൽ സ്‌കൂൾ ആളുകൾ ) പഠിപ്പിച്ച ഒരു പഠന രീതിയായിരുന്നു. 1100-1500. പുരാതന ക്ലാസിക്കൽ തത്ത്വചിന്തകരുടെ തത്ത്വചിന്തയെ മധ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ ദൈവശാസ്ത്രവുമായി യോജിപ്പിക്കാൻ സ്കോളാസ്റ്റിസം ആദ്യം ആരംഭിച്ചു. സ്കോളാസ്റ്റിസം ഒരു തത്ത്വചിന്തയോ ദൈവശാസ്ത്രമോ അല്ല, മറിച്ച് വൈരുദ്ധ്യാത്മക യുക്തിക്ക് ഊന്നൽ നൽകുന്ന പഠനത്തിനുള്ള ഒരു ഉപകരണവും രീതിയുമാണ്.

ക്രിസ്ത്യൻ നാഗരികത തിരുത്തുക

 
ശാസ്ത്രം, പ്രത്യേകിച്ച് ജ്യാമിതി, ജ്യോതിശാസ്ത്രം എന്നിവ മിക്ക മധ്യകാല പണ്ഡിതന്മാർക്കും നേരിട്ട് ദൈവികവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ ക്രിസ്ത്യാനികൾ വിശ്വസിച്ചിരുന്നത് ദൈവം പ്രപഞ്ചത്തെ ക്രമമായ ജ്യാമിതീയവും സമന്വയവുമായ തത്ത്വങ്ങളാൽ ഉൾക്കൊള്ളുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിച്ചതിനാൽ, ഈ തത്ത്വങ്ങൾ തേടുന്നത് ദൈവത്തെ അന്വേഷിക്കുകയും ആരാധിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്.

മധ്യകാല സാഹചര്യങ്ങൾ തിരുത്തുക

പുരാതന കാലത്തെ ഏറ്റവും പരിഷ്കൃതമായ സംസ്കാരമായിരുന്ന ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം, എന്നാൽമധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ അതിന്റെ ശാസ്ത്രീയ വൈദഗ്ധ്യം പരിമിതപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് മുസ്ലീം അധിനിവേശത്തിന് വിധേയമായി. പടിഞ്ഞാറൻ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പതനത്തെത്തുടർന്ന് ക്രിസ്ത്യൻ പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിന് വിനാശകരമായ രീതിയിൽ വിജ്ഞാനം നഷ്ടപ്പെടാൻ ഇടയായി എന്നാൽ അക്വിനാസ്, ബുരിഡാൻ തുടങ്ങിയ സഭാ പണ്ഡിതന്മാരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൊണ്ട്, പാശ്ചാത്യർക്ക് കുറഞ്ഞത് ശാസ്ത്രീയ അന്വേഷണത്തിന്റെ ആത്മാവെങ്കിലും നഷ്ടപ്പെടാതെ കാക്കാൻ കഴിഞ്ഞു, അത് പിന്നീട് മധ്യകാല കൃതികളുടെ വിവർത്തനങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് ശാസ്ത്ര വിപ്ലവകാലത്ത് യൂറോപ്പ്യൻ ശാസ്ത്രത്തിന് നേതൃത്വം നൽകുന്നതിന് ഇടയാക്കി.

ക്രിസ്ത്യൻ ഭരണത്തിൻ കീഴിലുള്ള മധ്യകാല യൂറോപ്പിൽ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന സാങ്കേതികവിദ്യയെ മധ്യകാല സാങ്കേതികവിദ്യ എന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. 12-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ നവോത്ഥാനത്തിനു ശേഷം, മധ്യകാല യൂറോപ്പ് പുതിയ കണ്ടുപിടുത്തങ്ങളുടെ തോതിലും, പരമ്പരാഗത ഉൽപ്പാദന മാർഗ്ഗങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന രീതികളിലെ നവീകരണങ്ങളിലും, സാമ്പത്തിക വളർച്ചയിലും സമൂലമായ മാറ്റം കണ്ടു.[65] വെടിമരുന്ന്, ആസ്ട്രോലേബ് എന്നിവയുടെ സ്വീകാര്യത, കണ്ണടകളുടെ കണ്ടുപിടുത്തം, ജല മില്ലുകൾ, നിർമ്മാണ സാങ്കേതികവിദ്യകൾ, പൊതുവെ കൃഷി, ക്ലോക്കുകൾ, കപ്പലുകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെയുള്ള വലിയ സാങ്കേതിക മുന്നേറ്റങ്ങൾ ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. പിന്നീടുള്ള മുന്നേറ്റങ്ങൾ പര്യവേക്ഷണ യുഗത്തിന്റെ ഉദയം സാധ്യമാക്കി. വാട്ടർ മില്ലുകളുടെ വികസനം ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു, കൃഷിയിൽ നിന്ന് തടിക്കും കല്ലിനുമുള്ള മില്ലുകളിലേക്കും വ്യാപിച്ചു, ഒരുപക്ഷേ റോമൻ സാങ്കേതികവിദ്യയിൽ നിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞത് ആവണം. ഡോംസ്‌ഡേ ബുക്കിന്റെ കാലമായപ്പോഴേക്കും ബ്രിട്ടനിലെ മിക്ക വലിയ ഗ്രാമങ്ങളിലും മില്ലുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഖനനത്തിലും അവ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു, ഡീ റെ മെറ്റാലിക്കയിൽ ജോർജ്ജ് അഗ്രിക്കോള വിവരിച്ചതുപോലെ, ഷാഫ്റ്റുകളിൽ നിന്ന് അയിര് ഉയർത്തുന്നതിനും അയിര് തകർക്കുന്നതിനും ബെല്ലോസ് പവർ ചെയ്യുന്നതിനും പോലും.

നാവിഗേഷൻ മേഖലകളിലെ മുന്നേറ്റങ്ങളാണ് ഇക്കാര്യത്തിൽ ശ്രദ്ധേയമായത്. കപ്പൽനിർമ്മാണത്തിലെ പുരോഗതിക്കൊപ്പം കോമ്പസും ആസ്ട്രോലേബും ലോകസമുദ്രങ്ങളുടെ നാവിഗേഷനും അതുവഴി ലോകസാമ്പത്തിക വ്യാപാരത്തിന്റെ ആധിപത്യവും സാധ്യമാക്കി. ഗുട്ടൻബർഗിന്റെ പ്രിന്റിംഗ് പ്രസ്സ് വിശാലമായ ഒരു ജനവിഭാഗത്തിലേക്ക് അറിവിന്റെ വ്യാപനം സാധ്യമാക്കി, അത് ക്രമേണ കൂടുതൽ സമത്വ സമൂഹത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും, മാത്രമല്ല അറിവിന്റെയും അനുഭവത്തിന്റെയും വിപുലമായ കരുതലിൽ നിന്ന് മറ്റ് സംസ്കാരങ്ങളിൽ ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കാൻ ഒരാൾക്ക് കൂടി കഴിയും.

നവോത്ഥാന കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ തിരുത്തുക

നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിൽ ഭൂമിശാസ്ത്രം, ജ്യോതിശാസ്ത്രം, രസതന്ത്രം, ഭൗതികശാസ്ത്രം, ഗണിതം, നിർമ്മാണം, എഞ്ചിനീയറിംഗ് എന്നിവയിൽ വലിയ പുരോഗതിയുണ്ടായി. കോൺസ്റ്റാന്റിനോപ്പിളിന്റെ പതനത്തിന് ശേഷം പുരാതന ശാസ്ത്ര ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ പുനർ കണ്ടെത്തൽ ത്വരിതപ്പെടുത്തി, കൂടാതെ പഠനത്തെ ജനാധിപത്യവൽക്കരിക്കുകയും പുതിയ ആശയങ്ങളുടെ വേഗത്തിലുള്ള പ്രചരണം അനുവദിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന അച്ചടിയുടെ കണ്ടുപിടുത്തം ഇതിന് സഹായകരമായി. നവോത്ഥാന സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നത് പുരാവസ്തുക്കളുടെയും ആചാരങ്ങളുടെയും ഒരു കൂട്ടമാണ്, ഏകദേശം 14 മുതൽ 16 വരെ നൂറ്റാണ്ടുകൾ വരെ അത് വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു. പ്രിന്റിംഗ് പ്രസ്സ്, രേഖീയ വീക്ഷണം, പേറ്റന്റ് നിയമം, ഡബിൾ ഷെൽ ഡോമുകൾ അല്ലെങ്കിൽ ബാസ്‌ഷൻ കോട്ടകൾ തുടങ്ങിയ അഗാധമായ സാങ്കേതിക മുന്നേറ്റങ്ങളാൽ ഈ കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. നവോത്ഥാന കലാകാരൻ-എഞ്ചിനീയർമാരായ ടാക്കോള, ലിയോനാർഡോ ഡാവിഞ്ചി എന്നിവരുടെ വര-പുസ്തകങ്ങൾ അക്കാലത്ത് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നതും പ്രയോഗിച്ചതുമായ മെക്കാനിക്കൽ സാങ്കേതികവിദ്യയെക്കുറിച്ച് ആഴത്തിലുള്ള ഉൾക്കാഴ്ച നൽകുന്നു.

നവോത്ഥാന ശാസ്ത്രം ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവത്തിന് തുടക്കമിട്ടു; ശാസ്ത്രവും സാങ്കേതികവിദ്യയും പരസ്പര പുരോഗതിയുടെ ഒരു ചക്രം ആരംഭിച്ചു. ശാസ്ത്ര വിപ്ലവത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടമായിരുന്നു ശാസ്ത്ര നവോത്ഥാനം . ആദ്യകാല ആധുനിക ശാസ്ത്രത്തിന്റെ രണ്ട്-ഘട്ട മാതൃകയിൽ: 15-ഉം 16-ഉം നൂറ്റാണ്ടുകളിലെ ഒരു ശാസ്ത്രീയ നവോത്ഥാനം, പ്രാചീനരുടെ സ്വാഭാവിക അറിവ് പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു; 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരു ശാസ്ത്രീയ വിപ്ലവവും, ശാസ്ത്രജ്ഞർ വീണ്ടെടുക്കലിൽ നിന്ന് നവീകരണത്തിലേക്ക് മാറിയപ്പോൾ. ചില പണ്ഡിതന്മാരും ചരിത്രകാരന്മാരും ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയെ ശാസ്ത്ര വിപ്ലവത്തിന്റെ ഉദയത്തിന് സംഭാവന നൽകിയതായി ആരോപിക്കുന്നു.[66][67][68][69]

ജനസംഖ്യാശാസ്ത്രം തിരുത്തുക

 
ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ഇസ്‌ലാമും തമ്മിലുള്ള ആപേക്ഷിക ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ വ്യാപനം, ഒന്നുകിൽ മതത്തിന്റെ അഭാവം (2006).

2009-ൽ, എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക പ്രകാരം, യൂറോപ്പിൽ (റഷ്യ ഉൾപ്പെടെ) 80%, ലാറ്റിൻ അമേരിക്കയിൽ 92%, വടക്കേ അമേരിക്കയിൽ 81%, ഓഷ്യാനിയ 79% എന്നിങ്ങനെയാണ് ഭൂഖണ്ഡങ്ങളിൽ ക്രൈസ്‌തവമത ഭൂരിപക്ഷം .[70] ചൈന, ഇന്ത്യ, മധ്യേഷ്യ തുടങ്ങിയ ലോകത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിലും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ സമൂഹങ്ങളുണ്ട്, അവിടെ ഇസ്ലാം കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവും വലിയ രണ്ടാമത്തെ മതം ക്രിസ്തുമതമാണ്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുള്ള രാജ്യമാണ് അമേരിക്ക, തൊട്ടുപിന്നാലെ ബ്രസീലും മെക്സിക്കോയുമാണ്.[71]

അനേകം ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക് താഴെ പറയുന്ന രാജ്യങ്ങളിൽ ഒരു സംസ്ഥാന മതത്തിന് കീഴിൽ ജീവിക്കുക മാത്രമല്ല, ഔദ്യോഗിക പദവിയും ഉണ്ട്: അർജന്റീന (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), അർമേനിയ ( അർമേനിയൻ അപ്പോസ്തോലിക് ചർച്ച് ),[72] കോസ്റ്റാറിക്ക (റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭ), ഡെൻമാർക്ക് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഡെന്മാർക്ക് ), എൽ സാൽവഡോർ (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), ഇംഗ്ലണ്ട് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഇംഗ്ലണ്ട് ),[73] ജോർജിയ ( ജോർജിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് ചർച്ച് ), ഗ്രീസ് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഗ്രീസ് ), ഐസ്ലാൻഡ് ( ചർച്ച് ഓഫ് ഐസ്‌ലാൻഡ് ), ലിച്ചെൻസ്റ്റീൻ (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്),[74] മാൾട്ട (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), മൊണാക്കോ (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), റൊമാനിയ ( റൊമാനിയൻ ഓർത്തഡോക്സ് ചർച്ച് ), നോർവേ ( ചർച്ച് ഓഫ് നോർവേ ), വത്തിക്കാൻ സിറ്റി (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്), സ്വിറ്റ്സർലൻഡ് (റോമൻ കാത്തലിക് ചർച്ച്, സ്വിസ് റിഫോംഡ് ചർച്ച്, ക്രിസ്ത്യൻ കാത്തലിക് ചർച്ച് ഓഫ് സ്വിറ്റ്സർലൻഡ് ).

അനുയായികളുടെ എണ്ണം തിരുത്തുക

2.2 ബില്യൺ [75][76][77] മുതൽ 2.4 ബില്യൺ ആളുകൾ വരെയാണ് ലോകത്തിലെ ക്രിസ്ത്യാനികളുടെ എണ്ണം കണക്കാക്കുന്നത്. [ii] വിശ്വാസം ലോക ജനസംഖ്യയുടെ ഏകദേശം മൂന്നിലൊന്നിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു, ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മതമാണിത്,[76] ക്രിസ്ത്യാനികളുടെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്ന് ഗ്രൂപ്പുകൾ കത്തോലിക്കാ സഭ, പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് മതം, ഈസ്റ്റേൺ ഓർത്തഡോക്സ് സഭ എന്നിവയാണ് .[78] 1.2 ബില്യൺ അനുയായികളുള്ള കത്തോലിക്കാ സഭയാണ് ഏറ്റവും വലിയ ക്രിസ്ത്യൻ മതവിഭാഗം.

ക്രിസ്തുമതത്തിനുള്ളിലെ പ്രധാന പാരമ്പര്യങ്ങളുടെ ജനസംഖ്യാശാസ്‌ത്രം ( പ്യൂ റിസർച്ച് സെന്റർ, 2010 ഡാറ്റ) [79]
പാരമ്പര്യം അനുയായികൾ ക്രിസ്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം ലോക ജനസംഖ്യയുടെ ശതമാനം അനുയായികളുടെ ജനസംഖ്യ വിവരം ക്രിസ്തുമതത്തിനകത്തേക്കും പുറത്തേക്കുമുള്ള ചലനാത്മകത
കത്തോലിക്കാ സഭ 1,094,610,000 50.1 15.9   Growing   Declining
പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് മതം 800,640,000 36.7 11.6   Growing   Growing
ഓർത്തഡോക്സ് സഭ 260,380,000 11.9 3.8   Declining   Declining
മറ്റ് ക്രിസ്ത്യൻ വിഭാഗങ്ങൾ 28,430,000 1.3 0.4   Growing   Growing
ക്രിസ്തുമതം 2,184,060,000 100 31.7   Growing   Stable

ശ്രദ്ധേയമായ ക്രിസ്ത്യൻ സംഘടനകൾ തിരുത്തുക

ഒരു മത ക്രമം എന്നത് അവരുടെ പ്രത്യേക മതപരമായ ഭക്തിക്ക് അനുസൃതമായി സമൂഹത്തിൽ നിന്ന് ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ വേറിട്ട് ജീവിക്കുന്ന ആളുകളുടെ കൂട്ടായ്മകളുടെയും സംഘടനകളുടെയും ഒരു പരമ്പരയാണ്, സാധാരണയായി അതിന്റെ സ്ഥാപകന്റെ മതപരമായ ആചാരത്തിന്റെ തത്വങ്ങളാൽ അത് നയിക്കപ്പെടുന്നു. നേരെമറിച്ച്, ഹോളി ഓർഡേഴ്സ് എന്ന പദം പല ക്രിസ്ത്യൻ സഭകളും സ്ഥാനാരോഹണത്തെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു അല്ലെങ്കിൽ ഒരു പ്രത്യേക ചുമതലയ്ക്കോ ശുശ്രൂഷയ്‌ക്കോ വേണ്ടി വേർതിരിക്കുന്ന ഒരു കൂട്ടം വ്യക്തികളെയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ചരിത്രപരമായി, "ഓർഡർ" എന്ന വാക്ക് ഒരു സ്ഥാപിത സിവിൽ ബോഡിയെ അല്ലെങ്കിൽ കോർപ്പറേഷനെ ഒരു ശ്രേണിയിൽ ഉൾകൊള്ളുന്നു, ഓർഡിനേഷൻ എന്നത് അർത്ഥമാക്കുന്നത് ഒരു ഓർഡോയിൽ നിയമപരമായുള്ള സംയോജനമാണ്. "വിശുദ്ധ" എന്ന വാക്ക് സഭയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അതിനാൽ, സന്ദർഭത്തിൽ, സഭയിലെ ശുശ്രൂഷയ്ക്കായി ഒരു വിശുദ്ധ ക്രമം സജ്ജീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. മതപരമായ ഓർഡറുകൾ എന്നത് സമാരംഭിച്ചവരും (അല്ന്മായർ) ചില പാരമ്പര്യങ്ങളിൽ, നിയമിക്കപ്പെട്ട പുരോഹിതന്മാരും ചേർന്നതാണ്.

വിവിധ സംഘടനകൾ ഉൾപ്പെടുന്ന ചിലത്:

  • റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയിൽ, മതസ്ഥാപനങ്ങളും മതേതര സ്ഥാപനങ്ങളും സമർപ്പിത ജീവിതത്തിന്റെ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ പ്രധാന രൂപങ്ങളാണ്, അതുപോലെ തന്നെ അപ്പോസ്തോലിക ജീവിതത്തിന്റെ സമൂഹങ്ങളും . ഒരു നിശ്ചിത ഭരണത്തിന്റെയും മേലുദ്യോഗസ്ഥന്റെ നേതൃത്വത്തിന്റെയും കീഴിൽ പൊതുജീവിതം നയിക്കുന്ന അൽമായരുടെയോ പുരോഹിതരുടെയോ സംഘടനകളാണ് അവ. (എഡി., വിഭാഗം കാണുക: ഒരു പ്രത്യേക ലിസ്റ്റിംഗിനായി കത്തോലിക്കാ ഓർഡറുകളും സൊസൈറ്റികളും .
  • ആംഗ്ലിക്കൻ സഭകളിലെ സാധാരണക്കാരുടെയോ പുരോഹിതരുടെയോ സമൂഹങ്ങളാണ് ആംഗ്ലിക്കൻ മത ക്രമങ്ങൾ . (എഡി., വിഭാഗം കാണുക: ഒരു പ്രത്യേക ലിസ്റ്റിംഗിനായുള്ള ആംഗ്ലിക്കൻ സംഘടനകൾ )

ക്രിസ്തീയ നിയമവും ധാർമ്മികതയും തിരുത്തുക

സഭയും ദേശ രൂപീകരണവും തിരുത്തുക

ക്രിസ്തുമതത്തിന്റെ ചട്ടക്കൂടിനുള്ളിൽ നിന്ന് കൊണ്ട്, സഭാ നിയമത്തിന് കുറഞ്ഞത് മൂന്ന് നിർവചനങ്ങളെങ്കിലും സാധ്യമാണ്. ഒന്ന് തോറ/മോശെയുടെ നിയമം (ക്രിസ്ത്യാനികൾ പഴയ നിയമമായി കണക്കാക്കുന്നത്) ദൈവിക നിയമം അല്ലെങ്കിൽ ബൈബിൾ നിയമം എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. സുവിശേഷത്തിലെ നസ്രത്തിലെ യേശുവിന്റെ നിർദ്ദേശങ്ങളാണ് മറ്റൊന്ന് (ചിലപ്പോൾ ക്രിസ്തുവിന്റെ നിയമം അല്ലെങ്കിൽ പുതിയ കൽപ്പന അല്ലെങ്കിൽ പുതിയ ഉടമ്പടി എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു). മൂന്നാമത്തേത് കാനോനിക നിയമങ്ങളാണ്, ഇത് റോമൻ കത്തോലിക്കാ സഭയെയും പൗരസ്ത്യ ഓർത്തഡോക്സ് സഭകളെയും ആംഗ്ലിക്കൻ കമ്മ്യൂണിയൻ സഭകളെയും നിയന്ത്രിക്കുന്ന ആന്തരികമായ സഭാ നിയമങ്ങളാണ്. ഇത്തരം സഭാ നിയമങ്ങളുടെ നിയമനിർമ്മാണവും വ്യാഖ്യാനവും ചില സമയങ്ങളിൽ വിധിക്കപ്പെടുന്ന രീതിയും ഈ മൂന്ന് സഭകൾക്കിടയിൽ വ്യാപകമായി വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. മൂന്ന് സഭാ പാരമ്പര്യങ്ങളിലും, ഒരു കാനോൻ ആദ്യം ഒരു കൗൺസിൽ അംഗീകരിച്ച ഒരു നിയമമായിരുന്നു (ഗ്രീക്ക് കാനോൻ / κανών, ഹീബ്രു കാനെ / കന, റൂൾ, സ്റ്റാൻഡേർഡ് അല്ലെങ്കിൽ അളവ് എന്നിവയ്ക്കായി); ഈ കാനോനുകൾ കാനോൻ നിയമത്തിന്റെ അടിത്തറയായി മാറി.

ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികത എന്നത് പൊതുവെ മനുഷ്യന്റെ ബലഹീനതകൾ നിമിത്തം കൃപയുടെയും കരുണയുടെയും ക്ഷമയുടെയും ആവശ്യകത ഊന്നിപ്പറയുകയും ആദ്യകാല ക്രിസ്ത്യാനികൾ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ പ്രജകളായിരിക്കെ തന്നെ വികസിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. റോം അഗ്നിക്കിരയാക്കി എന്ന് നീറോ ക്രിസ്ത്യാനികളെ കുറ്റപ്പെടുത്തിയ കാലം (എഡി 64) മുതൽ ഗലേരിയസ് (എഡി 311) കാലം വരെ ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കെതിരായ പീഡനങ്ങൾ ഇടയ്ക്കിടെ പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരുന്നു. തൽഫലമായി, ആദ്യകാല ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികതയിൽ വിശ്വാസികൾ റോമൻ അധികാരത്തോടും സാമ്രാജ്യത്തോടും എങ്ങനെ ബന്ധപ്പെടണം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു.

കോൺസ്റ്റന്റൈൻ I ചക്രവർത്തിയുടെ (312-337) കീഴിൽ, ക്രിസ്തുമതം ഒരു നിയമപരമായ മതമായി മാറി. കോൺസ്റ്റന്റൈൻ ചക്രവർത്തിയുടെ ക്രിസ്തുമതത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനം ആധികാരികമാണോ അതോ രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യത്തോടെ ഉള്ള കാര്യമാണോ എന്ന് ചില പണ്ഡിതന്മാർ ചർച്ച ചെയ്യുമ്പോൾ തന്നെ, കോൺസ്റ്റന്റൈന്റെ കൽപ്പന സാമ്രാജ്യത്തിനകത്ത് ക്രിസ്ത്യൻ ആചാരങ്ങൾക്കും വിശ്വാസത്തിനും സുരക്ഷിതത്വം നൽകി. തൽഫലമായി, ക്രിസ്ത്യൻ സിദ്ധാന്തം, ധാർമ്മികത, സഭാ സമ്പ്രദായം എന്നിവയുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ പരസ്യമായി ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടു, ഉദാഹരണത്തിന് നിഖ്യയിലെ ആദ്യത്തെ കൗൺസിലും ആദ്യത്തെ ഏഴ് എക്യുമെനിക്കൽ കൗൺസിലുകളും ശ്രദ്ധേയമാണ്. തിയോഡോഷ്യസ് ഒന്നാമന്റെ (379-395) കാലമായപ്പോഴേക്കും ക്രിസ്തുമതം സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ദേശീയ മതമായി മാറി. ക്രിസ്തുമതം അധികാരത്തിലെത്തിയതോടെ, ധാർമ്മിക ആശങ്കകൾ വിശാലമാവുകയും ഭരണകൂടത്തിന്റെ ശരിയായ പങ്കിനെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചകൾ വിപുലമായി ഉൾപ്പെടുകയും ചെയ്യ്തു.

റെൻഡർ അൺ ടു സീസർ... എന്നത് സിനോപ്റ്റിക് സുവിശേഷങ്ങളിൽ യേശുവിനോട് ആട്രിബ്യൂട്ട് ചെയ്യുന്ന ഒരു വാക്യത്തിന്റെ തുടക്കമാണ്, അത് പൂർണ്ണമായി വായിക്കുന്നു, " സീസറിന്റേത് സീസറിനും ദൈവത്തിനുള്ളത് ദൈവത്തിനും ". ഈ വാചകം ക്രിസ്തുമതവും മതേതര അധികാരവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തിന്റെ പരക്കെ ഉദ്ധരിച്ച സംഗ്രഹമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. യേശു മറുപടി പറഞ്ഞപ്പോൾ, ചോദ്യം ചെയ്തവർ "അത്ഭുതപ്പെട്ടു, അവനെ വിട്ടുപോയി, അവരുടെ വഴിക്ക് പോയി" എന്ന് സുവിശേഷങ്ങൾ പറയുന്നു. സമയം ഈ പദപ്രയോഗത്തിലെ അവ്യക്തത പരിഹരിച്ചിട്ടില്ല, മാത്രമല്ല ധ്രുവങ്ങളായ വിവിധ സ്ഥാനങ്ങളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനായി ആളുകൾ ഈ ഭാഗം വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നത് തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു. ക്രിസ്ത്യൻ ചിന്തയിൽ ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം നിർണ്ണയിക്കപ്പെട്ട പരമ്പരാഗത വിഭജന പ്രകാരം ഭരണകൂടത്തിനും സഭയ്ക്കും പ്രത്യേകം പ്രത്യേകം സ്വാധീന മേഖലകളാണുള്ളത് .

മാനുഷിക നിയമം പോസിറ്റീവ് നിയമമാണെന്ന് തോമസ് അക്വിനാസ് വിശദമായി ചർച്ച ചെയ്തു, അതായത് സമൂഹങ്ങൾക്ക് സർക്കാരുകൾ പ്രയോഗിക്കുന്ന പ്രകൃതി നിയമമാണിത് . എല്ലാ മനുഷ്യ നിയമങ്ങളും പ്രകൃതിനിയമത്തിന് അനുസൃതമായി വിലയിരുത്തപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നു. അന്യായമായ ഒരു നിയമം ഒരർത്ഥത്തിൽ ഒരു നിയമം അല്ലായിരുന്നു. ഈ ഘട്ടത്തിൽ, പ്രകൃതി നിയമം വിവിധ നിയമങ്ങളുടെ ധാർമ്മിക മൂല്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിധി പുറപ്പെടുവിക്കാൻ മാത്രമല്ല, നിയമം ആദ്യം എന്താണ് പറഞ്ഞതെന്ന് നിർണ്ണയിക്കാനും ഉപയോഗിച്ചു. ഇത് കുറച്ച് പ്രശ്നങ്ങളിൽ കലാശിച്ചേക്കാം.[80] വൈകി വന്ന സഭാ എഴുത്തുകാരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പാത പിന്തുടർന്നു.

ജനാധിപത്യ പ്രത്യയശാസ്ത്രം തിരുത്തുക

ക്രിസ്ത്യൻ ജനാധിപത്യം എന്നത് പൊതുനയത്തിൽ ക്രിസ്ത്യൻ തത്വങ്ങൾ പ്രയോഗിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രത്യയശാസ്ത്രമാണ്. 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ യൂറോപ്പിൽ ഇത് ഉയർന്നുവന്നു, പ്രധാനമായും കത്തോലിക്കാ സാമൂഹിക അധ്യാപനത്തിന്റെ സ്വാധീനത്തിലാണ് ഇത് വളർന്നു വന്നത്. പല രാജ്യങ്ങളിലും, ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ക്രിസ്ത്യൻ ധാർമ്മികത മതേതരവൽക്കരണത്താൽ നേർപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പ്രായോഗികമായി, ക്രിസ്ത്യൻ ജനാധിപത്യം പലപ്പോഴും സാംസ്കാരികവും സാമൂഹികവും ധാർമ്മികവുമായ വിഷയങ്ങളിൽ യാഥാസ്ഥിതികമായും സാമ്പത്തിക, സാമ്പത്തിക വിഷയങ്ങളിൽ പുരോഗമനപരമായും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അവരുടെ എതിരാളികൾ പരമ്പരാഗതമായി സെക്യുലറിസ്റ്റ് സോഷ്യലിസ്റ്റുകളും സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റുകളും ആയിരുന്ന സ്ഥലങ്ങളിൽ, ക്രിസ്ത്യൻ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടികൾ മിതമായ യാഥാസ്ഥിതികമാണ്, എന്നാൽ മറ്റ് സാംസ്കാരിക രാഷ്ട്രീയ ചുറ്റുപാടുകളിൽ അവർക്ക് ഇടതുപക്ഷത്തേക്ക് ചായാം.

സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് തിരുത്തുക

ക്രിസ്തുമതത്തിലെ സ്ത്രീകളുടെ പങ്കിനെയും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളേയും കുറിച്ചുള്ള മനോഭാവങ്ങളും വിശ്വാസങ്ങളും കഴിഞ്ഞ രണ്ട് സഹസ്രാബ്ദങ്ങളിൽ ഉണ്ടായിരുന്നതിനേക്കാൾ ഇന്ന് ഗണ്യമായ രീതിയിൽ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു - ക്രിസ്ത്യാനികൾ ജീവിച്ചിരുന്ന സമൂഹങ്ങൾക്കൊപ്പം വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ബൈബിളും ക്രിസ്ത്യാനിറ്റിയും ചരിത്രപരമായി സ്ത്രീകളെ സഭാ നേതൃത്വത്തിൽ നിന്ന് ഒഴിവാക്കുകയും വിവാഹത്തിൽ കീഴടങ്ങുന്ന റോളുകളിൽ അവരെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതായി വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നു. സഭയിലും വിവാഹത്തിലും സമൂഹത്തിലും സർക്കാരിലും പുരുഷൻമാർ നേതൃത്വം ഏറ്റെടുത്തിരുന്നു.[81]

ചില സമകാലിക എഴുത്തുകാർ ക്രിസ്ത്യൻ ചരിത്രത്തിലുടനീളം സഭയുടെ ജീവിതത്തിൽ സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് താഴ്ത്തപ്പെടുകയോ അവഗണിക്കപ്പെടുകയോ നിഷേധിക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്തതായി വിവരിക്കുന്നു. സമൂഹത്തിലെ ലിംഗപരമായ റോളുകളിലെ മാതൃകാ വ്യതിയാനങ്ങൾ പല ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കും വിപരീതമായ ചില ദീർഘകാല മനോഭാവങ്ങളുടെ പുനർമൂല്യനിർണയത്തിന് പ്രചോദനമായിട്ടുണ്ട്. ക്രിസ്ത്യൻ സമത്വവാദികൾ വിവാഹത്തിൽ സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും തുല്യമായ റോളുകൾക്കായി വാദിക്കുന്നു, അതുപോലെ തന്നെ സ്ത്രീകളെ പുരോഹിതന്മാരായി നിയമിക്കണം. സമകാലിക യാഥാസ്ഥിതികർ ഇതിനിടയിൽ " കോംപ്ലിമെന്റേറിയൻ " സ്ഥാനം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നതിനെ വീണ്ടും ഉറപ്പിച്ചു, സഭയിലും കുടുംബത്തിലും സ്ത്രീകൾക്കും പുരുഷന്മാർക്കും വ്യത്യസ്തമായ റോളുകളും ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും ബൈബിൾ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു എന്ന പരമ്പരാഗത വിശ്വാസത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു.

കുറിപ്പുകൾ തിരുത്തുക

  1. ↑ In 529, Justinian closed the Neoplatonic Academy of Athens, a last bulwark of pagan philosophy, made rigorous efforts to exterminate Arianism and Montanism, personally campaigned against Monophysitism, and made Chalcedonian Christianity the Byzantine state religion.[4]
  2. ↑ Current sources are in general agreement that Christians make up about 33% of the world's population—slightly over 2.4 billion adherents in mid-2015.
  1. ↑ 1.0 1.1 Dawson, Christopher; Glenn Olsen (1961). Crisis in Western Education (reprint ed.). p. 108. ISBN 9780813216836.
  2. ↑ Walter Bauer, Greek-English Lexicon; Ignatius of Antioch Letter to the Magnesians 10, Letter to the Romans (Roberts-Donaldson tr., Lightfoot tr., Greek text). However, an edition presented on some websites, one that otherwise corresponds exactly with the Roberts-Donaldson translation, renders this passage to the interpolated inauthentic longer recension of Ignatius's letters, which does not contain the word "Christianity."
  3. ↑ Schaff, Philip (1998) [1858–1890]. History of the Christian Church. Vol. 2: Ante-Nicene Christianity. A.D. 100–325. Christian Classics Ethereal Library. ISBN 978-1-61025-041-2. Retrieved 13 October 2019. The ante-Nicene age ... is the natural transition from the Apostolic age to the Nicene age.
  4. ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Justinianus I". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
  5. ↑ 5.0 5.1 Hall (2002), p. 1–9.
  6. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Episcopacy" . എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക (11th ed.). കേംബ്രിഡ്ജ് സർവകലാശാല പ്രസ്സ്.
  7. ↑ The church in the Roman empire before A.D. 170, Part 170 By Sir William Mitchell Ramsay
  8. ↑ Boyd, William Kenneth (1905). The ecclesiastical edicts of the Theodosian code, Columbia University Press.
  9. ↑ Challand, Gérard (1994). The Art of War in World History: From Antiquity to the Nuclear Age. University of California Press. p. 25. ISBN 978-0-520-07964-9.
  10. ↑ Willis Mason West (1904). The ancient world from the earliest times to 800 A.D. ... Allyn and Bacon. p. 551.
  11. ↑ Peter Brown; Peter Robert Lamont Brown (2003). The Rise of Western Christendom: Triumph and Diversity 200-1000 AD. Wiley. p. 443. ISBN 978-0-631-22138-8.
  12. ↑ 12.0 12.1 Durant, Will (2005). Story of Philosophy. Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-69500-2. Retrieved 10 December 2013.
  13. ↑ Shaping a global theological mind By Darren C. Marks. Page 45
  14. ↑ Somerville, R. (1998). Prefaces to Canon Law books in Latin Christianity: Selected translations, 500-1245; commentary and translations. New Haven [u.a.: Yale Univ. Press
  15. ↑ VanDeWiel, C. (1991). History of canon law. Leuven: Peeters Press.
  16. ↑ Canon law and the Christian community By Clarence Gallagher. Gregorian & Biblical BookShop, 1978.
  17. ↑ Catholic Church., Canon Law Society of America., Catholic Church., & Libreria editrice vaticana. (1998). Code of canon law, Latin-English edition: New English translation. Washington, DC: Canon Law Society of America.
  18. ↑ Mango, C. (2002). The Oxford history of Byzantium. Oxford: Oxford University Press.
  19. ↑ Angold, M. (1997). The Byzantine Empire, 1025-1204: A political history. New York: Longman.
  20. ↑ Schevill, Ferdinand (1922). The History of the Balkan Peninsula: From the Earliest Times to the Present Day. Harcourt, Brace and Company. p. 124.
  21. ↑ Schaff, Philip (1878). The history of creeds. Harper.
  22. ↑ MacCulloch (2010), p. 625.
  23. ↑   "Inquisition" . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
  24. ↑ Stump, P. H. (1994). The reforms of the Council of Constance, 1414-1418. Leiden: E.J. Brill
  25. ↑ The Cambridge Modern History. Vol 2: The Reformation (1903)[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി].
  26. ↑ Norris, Michael (August 2007). "The Papacy during the Renaissance". The Metropolitan Museum of Art. Retrieved 11 December 2013.
  27. ↑ McGinness, Frederick (26 August 2011). "Papal Rome". Oxford Bibliographies. Retrieved 11 December 2013.
  28. ↑ Cheney, Liana (26 August 2011). "Background for Italian Renaissance". University of Massachusetts Lowell. Archived from the original on 16 January 2014. Retrieved 11 December 2013.
  29. ↑ 29.0 29.1 Santayana, George (1982). The Life of Reason. New York: Dover Publications. Retrieved 10 December 2013.
  30. ↑ This was presaging the modern nation-state
  31. ↑ "The Anglican Domain: Church History".
  32. ↑ Uwe Becker, Europese democratieën: vrijheid, gelijkheid, solidariteit en soevereiniteit in praktijk
  33. ↑ "Wars of Religion". Britannica Online. June 26, 2021. Retrieved June 26, 2021.
  34. ↑ 34.0 34.1 ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; Curry12 എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  35. ↑ MacCulloch (2010), p. 1024–1030.
  36. ↑ Jenkins, Philip (2011). "The Rise of the New Christianity". The Next Christendom: The Coming of Global Christianity. Oxford and New York: Oxford University Press. pp. 101–133. ISBN 9780199767465. LCCN 2010046058.
  37. ↑ Kim, Sebastian; Kim, Kirsteen (2008). Christianity as a World Religion. London: Continuum. p. 2.
  38. ↑ "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population" (PDF). Pew Research Center.
  39. ↑ ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; National Review Book Service എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  40. ↑ 40.0 40.1 Koch, Carl (1994). The Catholic Church: Journey, Wisdom, and Mission. Early Middle Ages: St. Mary's Press. ISBN 978-0-88489-298-4.
  41. ↑ Koch, Carl (1994). The Catholic Church: Journey, Wisdom, and Mission. The Age of Enlightenment: St. Mary's Press. ISBN 978-0-88489-298-4.
  42. ↑ ഉദ്ധരിച്ചതിൽ പിഴവ്: അസാധുവായ <ref> ടാഗ്; Crisis in Western Education എന്ന പേരിലെ അവലംബങ്ങൾക്ക് എഴുത്തൊന്നും നൽകിയിട്ടില്ല.
  43. ↑ Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1992, ISBN 0-521-36105-2ISBN 0-521-36105-2, pp. xix–xx
  44. ↑ "Valetudinaria". broughttolife.sciencemuseum.org.uk (in ഇംഗ്ലീഷ്). Archived from the original on 2018-10-05. Retrieved 2018-02-22.
  45. ↑ Risse, Guenter B (April 1999). Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals. Oxford University Press. p. 59. ISBN 978-0-19-505523-8.Risse, Guenter B (April 1999). Mending Bodies, Saving Souls: A History of Hospitals. Oxford University Press. p. 59. ISBN 978-0-19-505523-8.
  46. ↑ Karl Heussi, Kompendium der Kirchengeschichte, 11. Auflage (1956), Tübingen (Germany), pp. 317–319, 325–326
  47. ↑ Britannica.com Forms of Christian education
  48. ↑ Rüegg, Walter: "Foreword. The University as a European Institution", in: A History of the University in Europe. Vol. 1: Universities in the Middle Ages, Cambridge University Press, 1992, ISBN 0-521-36105-2, pp. XIX–XX
  49. ↑ Verger, Jacques [in ഫ്രഞ്ച്] (1999). Culture, enseignement et société en Occident aux XIIe et XIIIe siècles (in ഫ്രഞ്ച്) (1st ed.). Presses universitaires de Rennes in Rennes. ISBN 978-2868473448. Retrieved 17 June 2014.
  50. ↑ Susan Elizabeth Hough, Richter's Scale: Measure of an Earthquake, Measure of a Man, Princeton University Press, 2007, ISBN 0691128073, p. 68.
  51. ↑ Woods 2005, പുറം. 109.
  52. ↑ Britannica.com Jesuit
  53. ↑ Britannica.com Church and social welfare
  54. ↑ Britannica.com Care for the sick
  55. ↑ Britannica.com Property, poverty, and the poor,
  56. ↑ Weber, Max (1905). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism.
  57. ↑ Britannica.com Church and state
  58. ↑ Sir Banister Fletcher, History of Architecture on the Comparative Method.
  59. ↑ Buringh, Eltjo; van Zanden, Jan Luiten: "Charting the 'Rise of the West': Manuscripts and Printed Books in Europe, A Long-Term Perspective from the Sixth through Eighteenth Centuries", The Journal of Economic History, Vol. 69, No. 2 (2009), pp. 409–445 (416, table 1)
  60. ↑ Eveleigh, Bogs (2002). Baths and Basins: The Story of Domestic Sanitation. Stroud, England: Sutton.
  61. ↑ Christianity in Action: The History of the International Salvation Army p.16
  62. ↑ Britannica.com The tendency to spiritualize and individualize marriage
  63. ↑ Chadwick, Owen p. 242.
  64. ↑ Hastings, p. 309.
  65. ↑ Alfred Crosby described some of this technological revolution in his The Measure of Reality : Quantification in Western Europe, 1250–1600 and other major historians of technology have also noted it.
  66. ↑ Harrison, Peter (8 May 2012). "Christianity and the rise of western science". Australian Broadcasting Corporation. Retrieved 28 August 2014.Harrison, Peter (8 May 2012). "Christianity and the rise of western science". Australian Broadcasting Corporation. Retrieved 28 August 2014.
  67. ↑ Noll, Mark, Science, Religion, and A.D. White: Seeking Peace in the "Warfare Between Science and Theology" (PDF), The Biologos Foundation, p. 4, archived from the original (PDF) on 2015-03-22, retrieved 14 January 2015Noll, Mark, (PDF), The Biologos Foundation, p. 4, archived from the original Archived 2015-03-22 at the Wayback Machine. (PDF) on 22 March 2015, retrieved 14 January 2015
  68. ↑ Lindberg, David C.; Numbers, Ronald L. (1986), "Introduction", God & Nature: Historical Essays on the Encounter Between Christianity and Science, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, pp. 5, 12, ISBN 978-0-520-05538-4Lindberg, David C.; Numbers, Ronald L. (1986), "Introduction", God & Nature: Historical Essays on the Encounter Between Christianity and Science, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, pp. 5, 12, ISBN 978-0-520-05538-4
  69. ↑ Gilley, Sheridan (2006). The Cambridge History of Christianity: Volume 8, World Christianities C.1815-c.1914. Brian Stanley. Cambridge University Press. p. 164. ISBN 0521814561.Gilley, Sheridan (2006). The Cambridge History of Christianity: Volume 8, World Christianities C.1815-c.1914. Brian Stanley. Cambridge University Press. p. 164. ISBN 0521814561.
  70. ↑ Britannica Book of the Year 2010. Encyclopaedia Britannica, Inc. 2010. p. 300. ISBN 9781615353668. Retrieved 30 January 2018.
  71. ↑ "The Size and Distribution of the World's Christian Population". 2011-12-19.
  72. ↑ "Gov. Pataki Honors 1700th Anniversary of Armenia's Adoption of Christianity as a state religion". Aremnian National Committee of America. Archived from the original on 2010-06-15. Retrieved 2009-04-11.
  73. ↑ "Church and State in Britain: The Church of privilege". Centre for Citizenship. Archived from the original on 2008-05-11. Retrieved 2008-05-11.
  74. ↑ "Liechtenstein". U.S. Department of State. Retrieved 2008-05-11.
  75. ↑ "Christianity 2015: Religious Diversity and Personal Contact" (PDF). gordonconwell.edu. January 2015. Archived from the original (PDF) on 2017-05-25. Retrieved 2015-05-29. (PDF). gordonconwell.edu. January 2015. Archived from the original Archived 2017-05-25 at the Wayback Machine. (PDF) on 2017-05-25. Retrieved 2015-05-29.
  76. ↑ 76.0 76.1 "Major Religions Ranked by Size". Adherents.com. Archived from the original on 2010-01-29. Retrieved 2009-05-05.. Adherents.com. Archived from the original on August 16, 2000. Retrieved 2009-05-05.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)
  77. ↑ ANALYSIS (2011-12-19). "Global Christianity". Pewforum.org. Retrieved 2012-08-17.ANALYSIS (2011-12-19). "Global Christianity". Pewforum.org. Retrieved 2012-08-17.
  78. ↑ Hinnells, The Routledge Companion to the Study of Religion, p. 441.
  79. ↑ "Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population". 19 December 2011."Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population". 19 December 2011.
  80. ↑ Burns, "Aquinas's Two Doctrines of Natural Law."
  81. ↑ Blevins, Carolyn DeArmond, Women in Christian History: A Bibliography. Macon, Georgia: Mercer Univ Press, 1995. ISBN 0-86554-493-X
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ക്രൈസ്തവലോകം&oldid=4015483" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്