വിഷ്ണു

വിഷ്ണു
വിഷ്ണു
പരിപാലനത്തിന്റെ ദൈവം, സംരക്ഷണത്തിന്റെ ദൈവം, പ്രപഞ്ചനിയന്ത്രണം നടത്തുന്ന ദൈവം, മോക്ഷത്തിന്റെ ദൈവം
Member of ത്രിമൂർത്തി
	മഹാവിഷ്ണു
സംസ്കൃതം	Viṣṇu
Affiliation	ആദിനാരായണൻ(പരബ്രഹ്മം), ദശാവതാരം, ത്രിമൂർത്തി, ദേവൻ
Abode	വൈകുണ്ഠം, ക്ഷീരസാഗരം
മന്ത്രം	ॐ नमो नारायणाया (Om Namo Narayanaya); ॐ नमो भगवते वासुदेवाय
ആയുധം	ചക്രം (സുദർശനം), ഗദ (കൗമോദകി), വില്ല് (ശാർങ്ഗം), വാൾ (നന്ദകം)
ചിഹ്നം	സാളഗ്രാമം, താമര
വാഹനം	ശേഷനാഗം, ഗരുഡൻ
ആഘോഷങ്ങൾ	ഹോളി, രാമനവമി, കൃഷ്ണ ജന്മാഷ്ടമി, നരസിംഹ ജയന്തി, ദീപാവലി, തിരുവോണം , വിവാഹ പഞ്ചമി, വിജയദശമി, ആനന്ദ ചതുർദശി, ദേവസ്യാനി ഏകാദശി, കാർത്തിക പൂർണ്ണിമ, തുളസി വിവാഹം അക്ഷയ ത്രിതീയ വൈശാഖമാസം കർക്കിടകമാസം
Personal information
ജീവിത പങ്കാളി	ലക്ഷ്മിദേവി (ശ്രീദേവി, ഭൂദേവി/ഭൂമിദേവി, നിളദേവി, തുളസി)
Children	ധർമ്മശാസ്താവ്

ഹിന്ദുമതത്തിലെ പ്രാഥമിക ദേവന്മാരിൽ ഒരാളാണ് വിഷ്ണു അഥവാ മഹാവിഷ്ണു (/V ɪ ʃ n u / ; Sanskrit pronunciation: ; സംസ്‌കൃതം : विष्णु, IAST : Viṣṇu ). ഹിന്ദു മതത്തിലെ ത്രിമൂർത്തികളിൽ സ്ഥിതിയുടെ ദൈവമാണ്‌ മഹാവിഷ്ണു. വൈഷ്ണവിസത്തിൽ മഹാവിഷ്ണു പരമോന്നത ദൈവമായും പരമാത്മാവായും കരുതപ്പെടുന്നു. ^[5] ^[6] ബ്രഹ്മം എന്ന സങ്കൽപ്പമായി മഹാവിഷ്ണു കരുതപ്പെടുന്നു. വിവിധ അവതാരങ്ങളാണ് വിഷ്ണുവിന്റെ പ്രത്യേകത. രാമൻ, കൃഷ്ണൻ, വരാഹം, നരസിംഹം, കൽകി തുടങ്ങി പ്രധാന അവതാരങ്ങൾ പത്തെണ്ണമാണ്. ലോകത്തിലെ അധർമ്മത്തിന്റെയും ദുഷ്ടതയുടെയും നാശത്തിന്റെയും ശക്തികൾ ഉണ്ടാവുമ്പോൾ അവയിൽനിന്ന് ധാർമ്മിക മൂല്യങ്ങ‌ൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനാണ് അവതാരങ്ങൾ ഉണ്ടാവുന്നത് എന്നാണ് വിശ്വാസം.^[7] ഹിന്ദുമതത്തിന്റെ സ്മാർത്ത പാരമ്പര്യത്തിൽ, പഞ്ചായതാന പൂജയിൽ ആരാധിക്കുന്ന തുല്യമായ അഞ്ച് ദൈവങ്ങളിൽ ഒരാളാണ് മഹാവിഷ്ണു.^[6]

പേരിനു പിന്നിൽ തിരുത്തുക

ചുവടു വയ്ക്കുക എന്ന സൂചനയാണ്‌ വിഷ്ണു എന്ന വാക്കിന്‌ നിദാനം. ചുവടു വക്കുക, വ്യാപിക്കുക, സക്രിയമാകുക എന്നെല്ലാം അർത്ഥം വരുന്ന വിഷ് എന്ന ധാതുവിൽ നിന്നാണ്‌ വിഷ്ണു എന്ന വാക്കിന്റെ ഉത്ഭവം.

ഐതിഹ്യം തിരുത്തുക

പുരാണങ്ങളിൽ വിഷ്ണുവിനെ പറ്റി പല തരത്തിലുള്ള വ്യാഖ്യാനങ്ങളും ലഭ്യമാണ്. വിഷ്ണു ഒരു ദൈവമാണെന്നാണ് ഹിന്ദു മത വിശ്വാസം. പല രാജാക്കന്മാരും വിഷ്ണുക്ഷേത്രം പണിയുകയും ആരാധിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.

വേദങ്ങളിൽ തിരുത്തുക

ദ്വാദശ ആദിത്യൻമാരിൽ ഒരാളാണ് വിഷ്ണു. ഋഗ്വേദങ്ങളിൽ ദേവന്മാരുടെ രാജാവായ ഇന്ദ്രന്റെ സഹായിയായാണ്‌ വിഷ്ണു പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത്. കർമ്മഫലദാതാവായ ഇന്ദ്രന്റെ അനുയോജ്യനായ സഖാവ് എന്നാണ്‌ ഋഗ്വേദത്തിൽ ഒരിടത്ത് പരാമർശം.; (1-22:19) ഇന്ദ്രന്റെ ഓജസ്സുമൂലമാണ്‌ വിഷ്ണുവിന് ചുവടുകൾ വയ്ക്കാൻ കഴിയുന്നതെന്ന് മറ്റൊരിടത്തും പ്രസ്താവിച്ചുകാണുന്നു (8- 12:27).

വിഷ്ണു മൂന്ന് കാൽ‌വെയ്പുകൾ കൊണ്ട് മൂന്ന് ലോകവും സൃഷ്ടിച്ചു എന്നും പറയുന്നു. ത്രിവിക്രമൻ എന്ന പേര്‌ വന്നത് അങ്ങനെയാണ്‌.

ബ്രാഹ്മണങ്ങളിൽ തിരുത്തുക

ഋഗ്വേദത്തിന്റെ രചനയ്ക്ക് ശേഷം ഏതാനും നൂറ്റാണ്ടുകൾ കഴിഞ്ഞാണ്‌ ബ്രാഹ്മണങ്ങൾ രചിക്കപ്പെട്ടത്. എന്നാൽ ബ്രാഹ്മണങ്ങളിൽ വിഷ്ണുവിനെ മറ്റൊരു വിധത്തിലാണ്‌ പരാമർശിക്കുന്നത്. ആദിത്യാത്മാവായ വിഷ്ണുവിന്‌ ബ്രാഹ്മണങ്ങളിൽ അധികം പ്രാധാന്യം നല്കിക്കാണുന്നില്ല. പകരം വിഷ്ണുവും യജ്ഞങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെയാണ്‌ അത് ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നത്. വിഷ്ണു തന്നെയാണ്‌ യജ്ഞം എന്ന് തൈത്തിരീയം പറയുന്നു (തൈ.1.6.1.5) യജ്ഞകർത്താവ് വിഷ്ണുവിനേപ്പോലെ മൂന്ന് ചുവടുകൾ വച്ചിരിക്കണമെന്ന് ശതപഥം കല്പിക്കുന്നു (ശ. 1.9.1.3.10, 15) വിഷ്ണു വാമന രൂപനായിരുന്നു എന്ന് ശതപഥം ആവർത്തിക്കുന്നു.

മറ്റു ദൈവങ്ങളുമായുള്ള സങ്കലനം തിരുത്തുക

വൈദിക കാലത്ത് വിഷ്ണു ഒരു അപ്രധാന ദേവനായിരുന്നു. ഇന്ദ്രനായിരുന്നു അന്നത്തെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി. വിഷ്ണുവാകട്ടെ ആദിത്യനെയും, ഊർ‌വരതേയും പ്രതിനിധാനം ചെയ്തു. ക്രി.മു. രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടോടെ അന്നത്തെ ദ്രാവിഡ ദേവതയായ നാരായണനുമായി ചേർത്ത് വിഷ്ണുവിനെ കാണാൻ തുടങ്ങി. ഇവർ നാരായണ-വിഷ്ണു എന്നറിയപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. അവൈദിക ദേവനായിരുന്ന നാരായണനെ ഭഗവത് എന്നാണ്‌ വിളിച്ചിരുന്നത്, ആരാധനക്കാരെ ഭാഗവതരെന്നും. ഭഗവതിന്റെ ഭാര്യയായിരുന്നു ഭഗവതി. ഭഗവതിയാകട്ടെ അമ്മ അഥവാ സൃഷ്ടിയെ പ്രതിനിധീകരിച്ചു. ഈ രണ്ടു ദേവതകളും അനാര്യന്മാരുടെ ഗോത്രമുഖ്യന്മാർക്ക് സമാനമായിരുന്നു. ഗോത്രമുഖ്യൻ ബന്ധുജനങ്ങളിൽ നിന്ന് കാഴ്ചകൾ സ്വീകരിക്കുകയും അതിന്റെ പങ്ക് ബന്ധുജനങ്ങൾക്കിടയിൽ വിതരണം ചെയ്യുകയും ചെയ്തിരുന്നതു പോലെ നാരായണൻ തന്റെ ഭക്തരുടെ മേൽ നന്മ ചൊരിയുമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെട്ടു. വിഷ്ണുവിനേയും നാരായണനേയും ചേർത്ത് കാണാൻ തുടങ്ങിയതോടെ വിഷ്ണുവിന്‌ അന്നുവരെ അപ്രധാനമായ ആരാധനയിൽ നിന്ന് പ്രാമുഖ്യം കൈവന്നു. വിഷ്ണുവിന്റേയും നാരായാണന്റേയും ഭക്തരെ ഒരു കുടക്കീഴിൽ കൊണ്ടുവരാനായതോടെ ആരാധകർ വർദ്ധിച്ചു. വൈദിക ദേവനായ വിഷ്ണുവും അവൈദികദേവനായ നാരായണനും പരസ്പരം ഒന്നുചേരുകയും മറ്റു ദേവതകളുമായി സങ്കലനത്തിലേർപ്പെടുകയും ചെയ്തു.

പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യയിലെ വൃഷ്ണി ഗോത്രത്തിലെ കൃഷ്ണ-വാസുദേവ് എന്ന സാഹസികനും വീരനുമായ ഗോത്രനായകനുമായുള്ള സങ്കലനമായിരുന്നു അടുത്തത്. മഹത്തായ ഇതിഹാസമായ മഹാഭാരതം പിന്നീട് കൃഷ്ണനും വിഷ്ണുവും മറ്റുള്ള എല്ലാ ദേവീദേവന്മാരും ഒന്നാണെന്ന് കാണിക്കാനായി പുനഃക്രമീകരണം നടത്തപ്പെട്ടു. അങ്ങനെ ക്രിസ്തുവിനു മുൻപ് 200 ഓടെ മൂന്നുതരക്കാരായ ഭക്തരും അവരുടെ ദേവന്മാരും താദാത്മ്യം പ്രാപിച്ചു. ഇത് ഭാഗവത ആരാധന അഥവാ വൈഷ്ണവ ആരാധനയുടെ തുടക്കം കുറിച്ചു. ^[8]

വൈഷ്ണവമതം തിരുത്തുക

ഭക്തി, അഹിംസ എന്നിവയാണ് വൈഷ്ണവമതത്തിന്റെ ശ്രദ്ധേയമായ അംശങ്ങൾ. സ്നേഹത്തോടെയുള്ള സമർപ്പണമാണ് ഭക്തി. ഒരു ഗോത്രവർഗ്ഗക്കാരൻ തന്റെ മുഖ്യനോടോ ഒരു പ്രജ തന്റെ രാജാവിനോടോ കാണിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള വിശ്വസ്തതയാണത്. അഹിംസയാകട്ടെ കാർഷിക സമൂഹത്തിന് യോജിച്ചതായിരുന്നു. മൃഗങ്ങളെ ഹിംസിക്കാതിരിക്കുക എന്നായിരുന്നു അതുപദേശിച്ചത്. ബലിക്കായി ഗോത്രവർഗ്ഗക്കാരും യജ്ഞങ്ങൾക്കായി ആര്യന്മാരും മൃഗങ്ങളെ ഹിംസിച്ചിരുന്നു. അതിനെ വൈഷ്ണവാരാധന വെറുത്തു. പഴയ ജീവദായക ഊർവരതാരാധനക്ക് ചേർന്നതായിരുന്നു രണ്ടും. ജനങ്ങൾ വിഷ്ണുവിന്റെ മൂർത്തിയെ ആരാധിക്കുകയും അതിന് നെല്ലും എള്ളും നേദിക്കുകയും ചെയ്തു.

ദശാവതാരങ്ങൾ തിരുത്തുക

വിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരകഥകളാണ് ഭാഗവതത്തിലെ ദശാവതാരകഥകൾ. ആദ്യം ഏഴ് അവതാരങ്ങളെ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളുവെന്നും ബാക്കി പിന്നീട് വന്നുചേർന്നതാണെന്നുമുള്ള ഒരു വാദവുമുണ്ട്. കൂടാതെ മറ്റുപല ഗ്രന്ഥങ്ങളിലും മൂന്നുമുതൽ ഇരുപതുവരെയുള്ള വിവിധ തരത്തിലുള്ള അവതാരങ്ങളെപ്പറ്റി പരാമർശമുണ്ട്. വിഷ്ണുവിന്റെ പത്ത് അവതാരങ്ങൾ ഇപ്രകാരമാണ്.

പ്രധാന ആഭരണങ്ങളും ആയുധങ്ങളും തിരുത്തുക

പാഞ്ചജന്യം - വെളുത്ത നിറത്തിലുള്ള ശംഖ്
സുദർശനം - ശത്രുക്കളെ സംഹരിക്കുന്നതിന് ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്ന ആയുധം.
കൗമോദകി - ഗദയുടെ പേര്.
കൗസ്തുഭം - ക്ഷീരസാഗരം കടഞ്ഞപ്പോൾ കിട്ടിയ ആഭരണം.
നാന്ദകം - ഇന്ദ്രനിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച വാൾ.
ശാർങ്ഗം - വില്ല്
വൈജയന്തി - രത്നമാല.
ശ്രീവത്സം - നെഞ്ചിലുള്ള അടയാളം (മറുക്). ഭൃഗു എന്ന മഹർഷി നെഞ്ചിൽ ചവിട്ടിയപ്പോൾ ഉണ്ടായതാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.

പ്രസിദ്ധ ക്ഷേത്രങ്ങൾ തിരുത്തുക

തിരുമല തിരുപ്പതി വെങ്കടേശ്വര ക്ഷേത്രം, ആന്ധ്രാപ്രദേശ്
പുരി ജഗന്നാഥ ക്ഷേത്രം, ഒഡിഷ
ബദരീനാഥ്‌
മധുര ശ്രീ കൃഷ്ണ ക്ഷേത്രം, ഉത്തർ പ്രദേശ്
ഗുരുവായൂർ ശ്രീ കൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
അനന്തപദ്മനാഭ സ്വാമി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരം
തൃപ്പൂണിത്തുറ പൂർണത്രയീശ ക്ഷേത്രം, എറണാകുളം
തിരുനെല്ലി മഹാവിഷ്ണു ക്ഷേത്രം, വയനാട്
തിരുവല്ല ശ്രീവല്ലഭ ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട
അമ്പലപ്പുഴ ശ്രീ കൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ
തിരുവില്വാമല ശ്രീ വില്വാദ്രിനാഥ ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
ആശ്രാമം ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലം
തൃപ്രയാർ ശ്രീരാമസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
തിരുവാർപ്പ് ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, കോട്ടയം
നെല്ലുവായ ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂർ
ചേർത്തല മരുത്തോർവട്ടം ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ
പെരുമ്പാവൂർ തൊട്ടുവാ ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, എറണാകുളം
തിരുനാവായ നാവാമുകുന്ദ ക്ഷേത്രം, മലപ്പുറം
അനന്തപുരം തടാക ക്ഷേത്രം, കാസർഗോഡ്
തൃച്ചംബരം ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, കണ്ണൂർ
തൊടുപുഴ ശ്രീ കൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, ഇടുക്കി
ഇടവെട്ടി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തൊടുപുഴ, ഇടുക്കി
നെയ്യാറ്റിൻകര ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരം
ചടയമംഗലം ജടായു രാമ ക്ഷേത്രം, കൊല്ലം
പന്നിയൂർ വരാഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, പാലക്കാട്‌
കല്പാത്തി ലക്ഷ്മി നാരായണ ക്ഷേത്രം, പാലക്കാട്‌
ശ്രീ വരാഹം ലക്ഷ്മി വരാഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരം
ആനയടി നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, ശൂരനാട്, കൊല്ലം
തിരുവങ്ങാട് ശ്രീരാമസ്വാമി ക്ഷേത്രം, തലശ്ശേരി, കണ്ണൂർ
പാറമ്പുഴക്കര വൈകുണ്ഠപുരം ശ്രീ ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, തിരുവഞ്ചൂർ, കോട്ടയം
ആറന്മുള ശ്രീകൃഷ്ണ സ്വാമി ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട
തുറവൂർ മഹാക്ഷേത്രം, ആലപ്പുഴ
ആലുവ കടങ്ങല്ലൂർ നരസിംഹ ക്ഷേത്രം, എറണാകുളം
കോഴിക്കോട് തിരുവങ്ങൂർ നരസിംഹ പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രം
തൂതപ്പുഴ വാഴേങ്കട നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, മലപ്പുറം
മാങ്ങാനം നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, കോട്ടയം
ചങ്ങനാശ്ശേരി തൃക്കൊടിത്താനം മഹാക്ഷേത്രം, കോട്ടയം
വടക്കന്തറ മഹാവിഷ്ണു ക്ഷേത്രം, പാലക്കാട്‌
മുട്ടത്തറ കൽക്കി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരം
കോഴിക്കോട് തിരുവങ്ങൂർ നരസിംഹ പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രം

തെക്കൻ ഗുരുവായൂർ ശ്രീകൃഷ്ണ ക്ഷേത്രം, തേവലക്കര, കൊല്ലം
മണക്കാട് നരസിംഹമൂർത്തി ക്ഷേത്രം, തൊടുപുഴ, ഇടുക്കി
ശേഖരപുരം ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, അടക്കാപുത്തൂർ, പാലക്കാട്‌
ശ്രീ രുദ്ര ധന്വന്തരി ക്ഷേത്രം, പുലാമന്തോൾ, മലപ്പുറം

പ്രാർത്ഥനാ ശ്ലോകങ്ങൾ തിരുത്തുക

*ശാന്താകാരം ഭുജഗശയനം പത്മനാഭം സുരേശം

വിശ്വാധാരം ഗഗനസദൃശം മേഘവർണം ശുഭാംഗം

ലക്ഷ്മീകാന്തം കമലനയനം യോഗിഹൃദ്ധ്യാനഗമ്യം

വന്ദേ വിഷ്ണും ഭവഭയഹരം സർവലോകൈകനാഥം

(അർഥം - ശാന്തമായ ആകാരത്തോടുകൂടിയവനും സർപ്പത്തിന്റെ പുറത്തു ശയിക്കുന്നവനും നാഭിയിൽ താമരപ്പൂ ഉള്ളവനും ദേവന്മാരുടെ ഈശ്വരനും ലോകത്തിനു ആധാരമായിരിക്കുന്നവനും ആകാശത്തിനു തുല്യനും മേഘവർണമുള്ളവനും ശുഭമായ അവയവങ്ങളോടു കൂടിയവനും ലക്ഷ്മീ ദേവിയുടെ ഭർത്താവായവനും താമരയിതൾപോലെയുള്ള കണ്ണുകളുള്ളവനും യോഗിവര്യന്മാരുടെ ഹൃദയത്തിൽ ധ്യാനത്താൽ ഗമിക്കുന്നവനും അഹങ്കാരത്തെയും ഭയത്തെയും ഇല്ലാതാക്കുന്നവനും സർവലോകത്തിനും നാഥനുമായ ഭഗവാൻ മഹാവിഷ്ണുവിനെ ഞാൻ വന്ദിക്കുന്നു.)

*ഓം നമോ നാരായണായ

*ഓം നമോ ഭഗവതേ വാസുദേവായ

മറ്റു ലിങ്കുകൾ തിരുത്തുക

Vishnu, a description (gurjari.net)
Vishnu, the form of the quality of goodness Archived 2007-02-11 at the Wayback Machine. (srimadbhagavatam.com)
Who is Vishnu? Vaishnava FAQ Archived 2010-07-22 at the Wayback Machine. (dvaita.org)
Thousand names of the Supreme (Vishnu Sahasranama Stotram)
Hinduism & Vaishnavism (veda.harekrsna.cz)
List of Vaishnava links Archived 2006-06-18 at the Wayback Machine. (vaishnava.com)
ramayana.com A site dedicated to the Ramayana (Rama)
Devotional hymns for Lord Vishnu Archived 2007-02-20 at the Wayback Machine. (stutimandal.com)
Satya Narayana Vrat Katha and Vishnu Sahasranama Archived 2007-03-30 at the Wayback Machine. (Devi Mandir)
Vishnu in Bhavishya Purana as the God in Old Testament Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine.

അവലംബം തിരുത്തുക

↑ Wendy Doniger (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. പുറം. 1134. ISBN 978-0-87779-044-0.
↑ Editors of Encyclopaedia Britannica (2008). Encyclopedia of World Religions. Encyclopaedia Britannica, Inc. പുറങ്ങൾ. 445–448. ISBN 978-1-59339-491-2. {{cite book}}: |author= has generic name (help)
↑ ^3.0 ^3.1 Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. പുറങ്ങൾ. 491–492. ISBN 978-0-8160-7564-5.
↑ Muriel Marion Underhill (1991). The Hindu Religious Year. Asian Educational Services. പുറങ്ങൾ. 75–91. ISBN 978-81-206-0523-7.
↑ Orlando O. Espín; James B. Nickoloff (2007). An Introductory Dictionary of Theology and Religious Studies. Liturgical Press. പുറം. 539. ISBN 978-0-8146-5856-7.
↑ ^6.0 ^6.1 Gavin Flood, An Introduction to Hinduism (1996), p. 17.
↑ Zimmer, Heinrich Robert (1972). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton University Press. പുറം. 124. ISBN 978-0-691-01778-5.
↑ പ്രാചീന ഇന്ത്യ. എസ്.ആർ. ശർമ്മ. ഡി.സി. ബുക്സ്. കോട്ടയം

ഹിന്ദുമതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ സഹായിക്കുക.

ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ

[1] Wendy Doniger (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. പുറം. 1134. ISBN 978-0-87779-044-0.

[2] Editors of Encyclopaedia Britannica (2008). Encyclopedia of World Religions. Encyclopaedia Britannica, Inc. പുറങ്ങൾ. 445–448. ISBN 978-1-59339-491-2. {{cite book}}: |author= has generic name (help)

[jones492-3] 3.0 ^3.1 Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. പുറങ്ങൾ. 491–492. ISBN 978-0-8160-7564-5.

[4] Muriel Marion Underhill (1991). The Hindu Religious Year. Asian Educational Services. പുറങ്ങൾ. 75–91. ISBN 978-81-206-0523-7.

[5] Orlando O. Espín; James B. Nickoloff (2007). An Introductory Dictionary of Theology and Religious Studies. Liturgical Press. പുറം. 539. ISBN 978-0-8146-5856-7.

[Flood_1996,_p._17-6] 6.0 ^6.1 Gavin Flood, An Introduction to Hinduism (1996), p. 17.

[Zimmer_1972_p._124-7] Zimmer, Heinrich Robert (1972). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton University Press. പുറം. 124. ISBN 978-0-691-01778-5.

[8] പ്രാചീന ഇന്ത്യ. എസ്.ആർ. ശർമ്മ. ഡി.സി. ബുക്സ്. കോട്ടയം

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[8]