വിക്കിപീഡിയ

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്

രാസസം‌യുക്തം
(Potassium nitrate എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)
ഫലകം:Chembox E number

KNO
3 എന്ന രാസ സൂത്രവാക്യമുള്ള ഒരു രാസ സംയുക്തമാണ് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്. പൊട്ടാസ്യം അയോണുകളുടേയും (K+), നൈട്രേറ്റ് അയോണുകളുടേയും (NO3-) അയോണിക് ലവണമാണിത്. അതിനാൽ ഒരു ക്ഷാര ലോഹ നൈട്രേറ്റ് ആണ് . പ്രകൃതിയിൽ ഇത് നൈറ്റർ ആയി കാണപ്പെടുന്നു. ഇത് നൈട്രജന്റെ ഉറവിടമാണ്. നൈട്രജന് നൈറ്ററിൽ നിന്നാണ് ആ പേര് ലഭിച്ചിരിക്കുന്നത്. പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് പൊതുവേ സാൾട്ട്പീറ്റർ (saltpeter or saltpetre) എന്ന് വിളിക്കപ്പെടാറുണ്ട്.

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്[1]
Potassium nitrate
Names
IUPAC name
Potassium nitrate
Other names
Saltpeter
Saltpetre
Nitrate of potash[2]
Identifiers
3D model (JSmol)
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.028.926 വിക്കിഡാറ്റയിൽ തിരുത്തുക
EC Number
  • 231-818-8
KEGG
RTECS number
  • TT3700000
UNII
UN number 1486
InChI
 
SMILES
 
Properties
തന്മാത്രാ വാക്യം
Molar mass 0 g mol−1
Appearance white solid
Odor odorless
സാന്ദ്രത 2.109 g/cm3 (16 °C)
ദ്രവണാങ്കം
ക്വഥനാങ്കം
133 g/L (0 °C)
316 g/L (20 °C)
383 g/L (25 °C)
2439 g/L (100 °C)[3]
Solubility slightly soluble in ethanol
soluble in glycerol, ammonia
Basicity (pKb) 15.3[4]
−33.7·10−6 cm3/mol
Refractive index (nD) 1.335, 1.5056, 1.5604
Structure
Orthorhombic, Aragonite
Thermochemistry
Std enthalpy of
formation ΔfHo298 		-494.00 kJ/mol
Specific heat capacity, C 95.06 J/mol K
Hazards
Main hazards Oxidant, harmful if swallowed, inhaled, or absorbed on skin. Causes irritation to skin and eye area.
Safety data sheet ICSC 0184
GHS pictograms GHS03: Oxidizing GHS07: Harmful
H272, H315, H319, H335
P102, P210, P220, P221, P280
Flash point {{{value}}}
Lethal dose or concentration (LD, LC):
1901 mg/kg (oral, rabbit)
3750 mg/kg (oral, rat)[5]
Related compounds
Other anions Potassium nitrite
Other cations Lithium nitrate
Sodium nitrate
Rubidium nitrate
Caesium nitrate
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
| colspan=2 |  ☒N verify (what is: checkY/☒N?)

രാസവളങ്ങൾ, റോക്കറ്റ് പ്രൊപ്പല്ലന്റുകൾ, പടക്കങ്ങൾ എന്നിവയിലാണ് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന്റെ പ്രധാന ഉപയോഗങ്ങൾ. വെടിമരുന്നിന്റെ പ്രധാന ഘടകങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇത്. [6] സംസ്കരിച്ച മാംസങ്ങളിൽ, പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് ഹീമോഗ്ലോബിനുമായി പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് പിങ്ക് നിറം സൃഷ്ടിക്കുന്നു. [7]

പദോൽപ്പത്തി തിരുത്തുക

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന് നിരവധി പേരുകളുണ്ട്. അതിനുള്ള എബ്രായ, ഈജിപ്ഷ്യൻ പദങ്ങൾക്ക് n-t-r എന്ന വ്യഞ്ജനാക്ഷരങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു, ഇത് ഗ്രീക്ക് നൈട്രോണിലെ അറിവിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. അവിടെ നിന്ന് പഴയ ഫ്രഞ്ചിൽ നൈറ്ററും മിഡിൽ ഇംഗ്ലീഷ് നൈട്രേയും ഉണ്ടായിരുന്നു . പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടോടെ യൂറോപ്പുകാർ ഇതിനെ സാൾട്ട്പീറ്റർ [8] എന്നും പിന്നീട് നൈട്രേറ്റ് ഓഫ് പൊട്ടാഷ് എന്നും വിളിച്ചിരുന്നു.

അറബികൾ ഇതിനെ "ചൈനീസ് സ്നോ" എന്നു വിളിച്ചു. ഇറാൻകാരും പേർഷ്യക്കാരും "ചൈനീസ് ഉപ്പ്" എന്നും വിളിച്ചു [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15]

സവിശേഷതകൾ തിരുത്തുക

സാധാരണ ഊഷ്മാവിൽ, പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന് ഒരു ഓർത്തോറോംബിക് ക്രിസ്റ്റൽ ഘടനയുണ്ട്. ഇത് 129 ഡിഗ്രി സെന്റിഗ്രേഡിൽ ഒരു ത്രികോണ ഘടനയിലേക്ക് മാറുന്നു .

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് വെള്ളത്തിൽ മിതമായ അളവിൽ ലയിക്കുന്നതാണ്, എന്നാൽ, ഉയർന്ന താപനിലയിൽ അതിന്റെ ലേയത്വം വർദ്ധിക്കുന്നു. ജലീയ ലായനി ഏതാണ്ട് ന്യൂട്രലാണ് (pH 6.2). ഇത് ആൽക്കഹോളിൽ ലയിക്കില്ല. ഇതൊരു വിഷവസ്തുവല്ല. ഒരു റെഡ്യൂസിങ് ഏജന്റിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യത്തിൽ, ഇതിന് സ്ഫോടനാത്മകമായി പ്രതികരിക്കാൻ കഴിയും, പക്ഷേ അത് സ്വയം സ്ഫോടനാത്മകമല്ല.

താപ വിഘടനം തിരുത്തുക

550-790 ഡിഗ്രി സെന്റിഗ്രേഡിൽ പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്, താപനിലയെ ആശ്രയിച്ചുള്ള സന്തുലിതാവസ്ഥയിൽ പൊട്ടാസ്യം നൈട്രൈറ്റിലെത്തുന്നു : [16]

2 KNO 3 ⇌ 2 KNO2 + O2

ഉൽപാദന ചരിത്രം തിരുത്തുക

ധാതു സ്രോതസ്സുകളിൽ നിന്ന് തിരുത്തുക

പുരാതന ഇന്ത്യയിൽ, സാൾട്ട്പീറ്റർ നിർമ്മാതാക്കൾ നൂനിയ ജാതി തന്നെ രൂപീകരിച്ചു [17] കൗടില്യയുടെ അർത്ഥശാസ്ത്രത്തിൽ (300 ബിസി - 300 സിഇ സമാഹരിച്ചത്) സാൾട്ട്പീറ്ററിന്റെ വിഷമുള്ള പുകയെ യുദ്ധായുധമായി ഉപയോഗിക്കുന്നതായി പരാമർശിക്കുന്നു. [18]

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിനുള്ള ശുദ്ധീകരണ പ്രക്രിയ 1270 - ൽ സിറിയയിലെ രസതന്ത്രജ്ഞനും എഞ്ചിനീയറുമായ ഹസൻ അൽ-റമ്മ തന്റെ അൽ-ഫുറൂസിയ വാ അൽ-മനസിബ് അൽ ഹർബിയ (The Book of Military Horsemanship and Ingenious War Devices) എന്ന പുസ്തകത്തിൽ പ്രതിപാദിച്ചു . ഈ പുസ്തകത്തിൽ, അൽ-റമ്മ ആദ്യം ക്രൂഡ് സാൾട്ട്പീറ്റർ മിനറലിന്റെ ശുദ്ധീകരണത്തെക്കുറിച്ച് വിശദീകരിക്കുന്നു. ഇത് കുറഞ്ഞ വെള്ളത്തിൽ തിളപ്പിച്ച് ചൂടുള്ള ലായനിയിൽ നിന്ന് കാൽസ്യം, മഗ്നീഷ്യം എന്നിവ നീക്കം ചെയ്യാൻ പൊട്ടാസ്യം കാർബണേറ്റ് ( ചാരത്തിന്റെ രൂപത്തിൽ) ഉപയോഗിക്കുക. ഈ ലായനിയിൽ നിന്ന് അവയുടെ കാർബണേറ്റുകൾ അവക്ഷിപ്തപ്പെട്ട് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന്റെ ഒരു ലായനി അവശേഷിക്കുന്നു. വെടിമരുന്ന്, സ്ഫോടകവസ്തു എന്നിവയുടെ നിർമ്മാണത്തിന് ഇത് ഉപയോഗിച്ചു. അൽ-റമ്മ ഉപയോഗിച്ച പദാവലി, വെടിമരുന്നിന്റെ ഉത്ഭവത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. [19]

ഗുഹകളിൽ നിന്ന് തിരുത്തുക

ഗുഹയുടെ ചുവരുകളിൽ നിന്ന് ക്രിസ്റ്റലൈസ് ചെയ്യുന്ന നിക്ഷേപങ്ങളും ഗുഹകളിൽ ബാറ്റ് ഗുവാനോ ശേഖരിക്കപ്പെടുന്നതുമാണ് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന്റെ പ്രധാന പ്രകൃതി സ്രോതസ്സ്. [20] പരമ്പരാഗതമായി, ബാങ്‌ഫായ് റോക്കറ്റുകൾക്ക് വെടിമരുന്ന് നിർമ്മാണത്തിന് ലാവോസിൽ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത് ഗുവാനോ ആയിരുന്നു.

ഉത്പാദനം തിരുത്തുക

അമോണിയം നൈട്രേറ്റും പൊട്ടാസ്യം ഹൈഡ്രോക്സൈഡും സംയോജിപ്പിച്ച് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് ഉണ്ടാക്കാം.

NH4 NO3 (aq) + KOH (aq) → NH3 (g) + KNO3 (aq) + H2O (l)

പൊട്ടാസ്യം ഹൈഡ്രോക്സൈഡ് ഉപയോഗിച്ച് നൈട്രിക് ആസിഡിനെ നിർവീര്യമാക്കി പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് ഉത്പാദിപ്പിക്കാം. ഈ പ്രതികരണം താപമോചകമാണ്.

KOH (aq) + HNO3 → KNO3 (aq) + H2O (l)

വ്യാവസായിക തലത്തിൽ ഇത് തയ്യാറാക്കുന്നത് സോഡിയം നൈട്രേറ്റും പൊട്ടാസ്യം ക്ലോറൈഡും തമ്മിലുള്ള ഇരട്ട സ്ഥാനചലന പ്രതികരണമാണ്.

NaNO3 (aq) + KCl (aq) → NaCl (aq) + KNO 3 (aq)

ഉപയോഗങ്ങൾ തിരുത്തുക

നൈട്രേറ്റിന്റെ ഉറവിടമെന്ന നിലയിൽ, പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന് വൈവിധ്യമാർന്ന ഉപയോഗങ്ങളുണ്ട്:

നൈട്രിക് ആസിഡ് ഉത്പാദനം തിരുത്തുക

ചരിത്രപരമായി, സൾഫ്യൂറിക് ആസിഡിനെ സാൾട്ട്പീറ്റർ പോലുള്ള നൈട്രേറ്റുകളുമായി സംയോജിപ്പിച്ചാണ് നൈട്രിക് ആസിഡ് നിർമ്മിച്ചത്. ആധുനിക കാലത്ത് ഇത് വിപരീതമാണ്: ഓസ്റ്റ്‌വാൾഡ് പ്രക്രിയയിലൂടെ ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്ന നൈട്രിക് ആസിഡിൽ നിന്നാണ് നൈട്രേറ്റുകൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്.

ഓക്സിഡൈസർ തിരുത്തുക

A demonstration of the oxidation of a piece of charcoal in molten potassium nitrate

പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റിന്റെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ ഉപയോഗം ഒരുപക്ഷേ വെടിമരുന്നിലെ ഓക്സിഡൈസറാണ്. സ്മോക്ക് ബോംബുകൾ പോലുള്ള പടക്കങ്ങളിലും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. [21] പുകയിലയുടെ കത്തൽ നിലനിർത്താൻ ഇത് സിഗരറ്റിലും ചേർക്കുന്നു [22] ഇത് പേപ്പർ വെടിയുണ്ടകളുടെ പൂർണ്ണമായ ജ്വലനം ഉറപ്പാക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. [23]

മാംസം സംസ്കരണം തിരുത്തുക

പുരാതന കാലം മുതൽ [24] അല്ലെങ്കിൽ മധ്യകാലഘട്ടം മുതൽ ഉപ്പിട്ട മാംസത്തിന്റെ ഒരു സാധാരണ ഘടകമാണ് പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്. [25] ഇത് വലിയ തോതിലുള്ള ഇറച്ചി സംസ്കരണത്തിന്റെ വികസനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. [6] [26] യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിൽ ഭക്ഷ്യ അഡിറ്റീവായി ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ, [27] സംയുക്തത്തെ E252 എന്ന് വിളിക്കുന്നു; യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് [28], ഓസ്ട്രേലിയ, ന്യൂസിലാന്റ് [29] എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഇത് ഭക്ഷ്യ അഡിറ്റീവായി ഉപയോഗിക്കുന്നതിനും അംഗീകാരം നൽകിയിട്ടുണ്ട് ( ഐ‌എൻ‌എസ് നമ്പർ 252).

ഭക്ഷണം തയ്യാറാക്കൽ തിരുത്തുക

പശ്ചിമ ആഫ്രിക്കൻ പാചകരീതിയിൽ, പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ്, സൂപ്പുകളിലും പായസങ്ങളിലും വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു (ഓക്ര സൂപ്പ് [30], ഇസി ഇവു എന്നിവ). ബീൻസ്, കടുപ്പമുള്ള മാംസം എന്നിവ തിളപ്പിക്കുമ്പോൾ ഭക്ഷണം മൃദുവാക്കാനും പാചക സമയം കുറയ്ക്കാനും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. കുനുൻ കൻവ [31] പോലുള്ള പ്രത്യേക കഞ്ഞി ഉണ്ടാക്കുന്നതിൽ സാൾട്ട്പീറ്റർ ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ്. ഷെട്ട്‍ലാൻഡ് ദ്വീപുകളിൽ (യുകെ) ഇത് ഒരു പ്രാദേശിക വിഭവമായ റീസ്റ്റിറ്റ് മട്ടൺ നിർമ്മിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. [32]

വളം തിരുത്തുക

നൈട്രജന്റെയും പൊട്ടാസ്യത്തിന്റെയും ഉറവിടമായി രാസവളങ്ങളിൽ പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് ഉപയോഗിക്കുന്നു. തനതുരൂപത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുമ്പോൾ, ഇതിന് എൻ‌പികെ റേറ്റിംഗ് 13-0-44 ആണുള്ളത്. [33] [34]

ഫാർമക്കോളജി തിരുത്തുക

  • സെൻസിറ്റീവ് പല്ലുകൾക്കായി ചില ടൂത്ത് പേസ്റ്റുകളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു. [35] അടുത്തിടെ, സെൻസിറ്റീവ് പല്ലുകൾ ചികിത്സിക്കുന്നതിനായി ടൂത്ത് പേസ്റ്റുകളിൽ പൊട്ടാസ്യം നൈട്രേറ്റ് ഉപയോഗിക്കുന്നത് വർദ്ധിച്ചു. [36] [37]
  • ആസ്ത്മ ചികിത്സയിൽ ചരിത്രപരമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. [38]
  • സിസ്റ്റിറ്റിസ്, പൈലിറ്റിസ്, യൂറിത്രൈറ്റിസ് എന്നിവയുടെ ലക്ഷണങ്ങളെ ലഘൂകരിക്കുന്നതിന് ഗുളികകളിലെ പ്രധാന ഘടകമായി തായ്‌ലൻഡിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നു. [39]
  • ഉയർന്ന രക്തസമ്മർദ്ദത്തെ നേരിടുന്നു.[40]

മറ്റ് ഉപയോഗങ്ങൾ തിരുത്തുക

  • ഇലക്ട്രോലൈറ്റ് നിർമ്മാണത്തിന്.
  • ബാഷ്പീകരിച്ച എയറോസോൾ ഫയർ സപ്രഷൻ സിസ്റ്റങ്ങളുടെ സജീവ ഘടകം.[41]
  • ഒരു അലുമിനിയം ക്ലീനറായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.
  • ചില ട്രീ സ്റ്റമ്പ് നീക്കംചെയ്യൽ ഉൽപ്പന്നങ്ങളുടെ ഘടകം. മരക്കുറ്റി നശിപ്പിക്കുന്ന ഫംഗസുകൾക്ക് ഇത് നൈട്രജൻ ലഭ്യമാക്കുന്നു.[42]
  • തുരുമ്പിക്കൽ തടയുന്നതിനാൽ, ലോഹങ്ങളുടെ സംരക്ഷണത്തിന്. [43]
  • ഫിലിപ്പൈൻസിൽ, മാവ് പൂവിടാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നതിന് പ്രയോഗിക്കുന്നു. [44] [45]
  • വൈദ്യുതി ഉൽ‌പാദന സംവിധാനങ്ങളിലെ താപ സംഭരണ മാധ്യമം. [46]
  • റോക്കറ്റ് കാൻഡി എന്നറിയപ്പെടുന്ന മോഡൽ റോക്കറ്റ് ഇന്ധനത്തിലെ ഓക്‌സിഡൈസർ.

ഇതും കാണുക തിരുത്തുക

അവലംബം തിരുത്തുക

  1. ↑ Record of Potassium nitrate in the GESTIS Substance Database of the Institute for Occupational Safety and Health, accessed on 2007-03-09
  2. ↑ Gustafson, A. F. (1949). Handbook of Fertilizers - Their Sources, Make-Up, Effects, And Use. p. 25. ISBN 9781473384521. Archived from the original on 2017-02-17.
  3. ↑ B. J. Kosanke; B. Sturman; K. Kosanke; I. von Maltitz; T. Shimizu; M. A. Wilson; N. Kubota; C. Jennings-White; D. Chapman (2004). "2". Pyrotechnic Chemistry. Journal of Pyrotechnics. pp. 5–6. ISBN 978-1-889526-15-7. Archived from the original on 2016-05-05.
  4. ↑ Kolthoff, Treatise on Analytical Chemistry, New York, Interscience Encyclopedia, Inc., 1959.
  5. ↑ chem.sis.nlm.nih.gov Archived 2014-08-12 at the Wayback Machine.
  6. ↑ 6.0 6.1 Lauer, Klaus (1991). "The history of nitrite in human nutrition: A contribution from German cookery books". Journal of Clinical Epidemiology. 44 (3): 261–264. doi:10.1016/0895-4356(91)90037-a. ISSN 0895-4356. PMID 1999685.
  7. ↑ Haldane, J. (1901). "The Red Colour of Salted Meat". The Journal of Hygiene. 1 (1): 115–122. doi:10.1017/S0022172400000097. ISSN 0022-1724. PMC 2235964. PMID 20474105.
  8. ↑ Spencer, Dan (2013). Saltpeter:The Mother of Gunpowder. Oxford, UK: Oxford University Press. p. 256. ISBN 9780199695751.
  9. ↑ Peter Watson (2006). Ideas: A History of Thought and Invention, from Fire to Freud. HarperCollins. p. 304. ISBN 978-0-06-093564-1. Archived from the original on 2015-10-17. The first use of a metal tube in this context was made around 1280 in the wars between the Song and the Mongols, where a new term, chong, was invented to describe the new horror...Like paper, it reached the West via the Muslims, in this case the writings of the Andalusian botanist Ibn al-Baytar, who died in Damascus in 1248. The Arabic term for saltpetre is 'Chinese snow' while the Persian usage is 'Chinese salt'.28
  10. ↑ Cathal J. Nolan (2006). The age of wars of religion, 1000–1650: an encyclopedia of global warfare and civilization. Vol. Volume 1 of Greenwood encyclopedias of modern world wars. Greenwood Publishing Group. p. 365. ISBN 978-0-313-33733-8. Archived from the original on 2014-01-01. Retrieved 2011-11-28. In either case, there is linguistic evidence of Chinese origins of the technology: in Damascus, Arabs called the saltpeter used in making gunpowder "Chinese snow," while in Iran it was called "Chinese salt." Whatever the migratory route {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
  11. ↑ Oliver Frederick Gillilan Hogg (1970). Artillery: its origin, heyday, and decline. Archon Books. p. 123. Archived from the original on 2015-09-19. The Chinese were certainly acquainted with saltpetre, the essential ingredient of gunpowder. They called it Chinese Snow and employed it early in the Christian era in the manufacture of fireworks and rockets.
  12. ↑ Oliver Frederick Gillilan Hogg (1963). English artillery, 1326–1716: being the history of artillery in this country prior to the formation of the Royal Regiment of Artillery. Royal Artillery Institution. p. 42. The Chinese were certainly acquainted with saltpetre, the essential ingredient of gunpowder. They called it Chinese Snow and employed it early in the Christian era in the manufacture of fireworks and rockets.
  13. ↑ Oliver Frederick Gillilan Hogg (1993). Clubs to cannon: warfare and weapons before the introduction of gunpowder (reprint ed.). Barnes & Noble Books. p. 216. ISBN 978-1-56619-364-1. Retrieved 2011-11-28. The Chinese were certainly acquainted with saltpetre, the essential ingredient of gunpowder. They called it Chinese snow and used it early in the Christian era in the manufacture of fireworks and rockets.
  14. ↑ Partington, J. R. (1960). A History of Greek Fire and Gunpowder (illustrated, reprint ed.). JHU Press. p. 335. ISBN 978-0801859540. Retrieved 2014-11-21.
  15. ↑ Needham, Joseph; Yu, Ping-Yu (1980). Needham, Joseph (ed.). Science and Civilisation in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 4, Spagyrical Discovery and Invention: Apparatus, Theories and Gifts. Vol. Volume 5. Contributors Joseph Needham, Lu Gwei-Djen, Nathan Sivin (illustrated, reprint ed.). Cambridge University Press. p. 194. ISBN 978-0521085731. Retrieved 2014-11-21. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
  16. ↑ Eli S. Freeman (1957). "The Kinetics of the Thermal Decomposition of Potassium Nitrate and of the Reaction between Potassium Nitrite and Oxygen". J. Am. Chem. Soc. 79 (4): 838–842. doi:10.1021/ja01561a015.
  17. ↑ Sen, Sudipta (2019). Ganges: The Many Pasts of an Indian River. New Haven: Yale University Press. p. 318. ISBN 978-0-300-11916-9.
  18. ↑ Roy, Kaushik (2014). Military Transition in Early Modern Asia, 1400-1750. London: Bloomsbury Academic. p. 19. ISBN 978-1-7809-3765-6.
  19. ↑ Jack Kelly (2005). Gunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World. Basic Books. p. 22. ISBN 978-0-465-03722-3. Archived from the original on 2016-05-11. Around 1240 the Arabs acquired knowledge of saltpeter ("Chinese snow") from the East, perhaps through India. They knew of gunpowder soon afterward. They also learned about fireworks ("Chinese flowers") and rockets ("Chinese arrows"). Arab warriors had acquired fire lances by 1280. Around that same year, a Syrian named Hasan al-Rammah wrote a book that, as he put it, "treat of machines of fire to be used for amusement of for useful purposes." He talked of rockets, fireworks, fire lances, and other incendiaries, using terms that suggested he derived his knowledge from Chinese sources. He gave instructions for the purification of saltpeter and recipes for making different types of gunpowder.
  20. ↑ Major George Rains (1861). Notes on Making Saltpetre from the Earth of the Caves. New Orleans, LA: Daily Delta Job Office. p. 14. Archived from the original on July 29, 2013. Retrieved September 13, 2012.
  21. ↑ Amthyst Galleries, Inc Archived 2008-11-04 at the Wayback Machine.. Galleries.com. Retrieved on 2012-03-07.
  22. ↑ Inorganic Additives for the Improvement of Tobacco Archived 2007-11-01 at the Wayback Machine., TobaccoDocuments.org
  23. ↑ Kirst, W.J. (1983). Self Consuming Paper Cartridges for the Percussion Revolver. Minneapolis, Minnesota: Northwest Development Co.
  24. ↑ Binkerd, E. F; Kolari, O. E (1975-01-01). "The history and use of nitrate and nitrite in the curing of meat". Food and Cosmetics Toxicology. 13 (6): 655–661. doi:10.1016/0015-6264(75)90157-1. ISSN 0015-6264. PMID 1107192.
  25. ↑ "Meat Science", University of Wisconsin. uwex.edu.
  26. ↑ Corned Beef Archived 2008-03-19 at the Wayback Machine., Food Network
  27. ↑ UK Food Standards Agency: "Current EU approved additives and their E Numbers". Archived from the original on 2010-10-07. Retrieved 2011-10-27.
  28. ↑ US Food and Drug Administration: "Listing of Food Additives Status Part II". Archived from the original on 2011-11-08. Retrieved 2011-10-27.
  29. ↑ Australia New Zealand Food Standards Code "Standard 1.2.4 – Labelling of ingredients". Retrieved 2011-10-27.
  30. ↑ "Cook Clean Site Ghanaian Recipe". CookClean Ghana. Archived from the original on 2013-08-28.
  31. ↑ Marcellina Ulunma Okehie-Offoha (1996). Ethnic & cultural diversity in Nigeria. Trenton, N.J.: Africa World Press.
  32. ↑ Brown, Catherine (2011-11-14). A Year In A Scots Kitchen (in ഇംഗ്ലീഷ്). Neil Wilson Publishing Ltd. ISBN 9781906476847.
  33. ↑ Michigan State University Extension Bulletin E-896: N-P-K Fertilizers Archived 2015-12-24 at the Wayback Machine.
  34. ↑ Hall, William L; Robarge, Wayne P; Meeting, American Chemical Society (2004). Environmental Impact of Fertilizer on Soil and Water. p. 40. ISBN 9780841238114. Archived from the original on 2018-01-27.
  35. ↑ "Sensodyne Toothpaste for Sensitive Teeth". 2008-08-03. Archived from the original on August 7, 2007. Retrieved 2008-08-03.
  36. ↑ Enomoto, K; et al. (2003). "The Effect of Potassium Nitrate and Silica Dentifrice in the Surface of Dentin". Japanese Journal of Conservative Dentistry. 46 (2): 240–247. Archived from the original on 2010-01-11.
  37. ↑ R. Orchardson; D. G. Gillam (2006). "Managing dentin hypersensitivity" (PDF). Journal of the American Dental Association. 137 (7): 990–8, quiz 1028–9. doi:10.14219/jada.archive.2006.0321. PMID 16803826. Archived from the original (PDF) on 2013-07-29.
  38. ↑ Orville Harry Brown (1917). Asthma, presenting an exposition of the nonpassive expiration theory. C.V. Mosby company. p. 277.
  39. ↑ LOCAL MANUFACTURED DRUG REGISTRATION FOR HUMAN (COMBINE) Archived 2014-08-08 at the Wayback Machine.. fda.moph.go.th
  40. ↑ Reichert ET. (1880). "On the physiological action of potassium nitrite". Am. J. Med. Sci. 80: 158–180. doi:10.1097/00000441-188007000-00011.
  41. ↑ Adam Chattaway; Robert G. Dunster; Ralf Gall; David J. Spring. "THE EVALUATION OF NON-PYROTECHNICALLY GENERATED AEROSOLS AS FIRE SUPPRESSANTS" (PDF). United States National Institute of Standards and Technology (NIST). Archived from the original (PDF) on 2013-07-29.
  42. ↑ Stan Roark (February 27, 2008). "Stump Removal for Homeowners". Alabama Cooperative Extension System. Archived from the original on March 23, 2012.
  43. ↑ David E. Turcotte; Frances E. Lockwood (May 8, 2001). "Aqueous corrosion inhibitor Note. This patent cites potassium nitrate as a minor constituent in a complex mix. Since rust is an oxidation product, this statement requires justification". United States Patent. 6,228,283. Archived from the original on January 27, 2018.
  44. ↑ Elizabeth March (June 2008). "The Scientist, the Patent and the Mangoes – Tripling the Mango Yield in the Philippines". WIPO Magazine. United Nations World Intellectual Property Organization (WIPO). Archived from the original on 25 August 2012.
  45. ↑ "Filipino scientist garners 2011 Dioscoro L. Umali Award". Southeast Asian Regional Center for Graduate Study and Research in Agriculture (SEARCA). Archived from the original on 30 November 2011.
  46. ↑ Juan Ignacio Burgaleta; Santiago Arias; Diego Ramirez. "Gemasolar, The First Tower Thermosolar Commercial Plant With Molten Salt Storage System" (PDF) (Press Release). Torresol Energy. Archived from the original (PDF) on 9 March 2012. Retrieved 7 March 2012.

ഗ്രന്ഥസൂചിക തിരുത്തുക

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ തിരുത്തുക

Salts and covalent derivatives of the nitrate ion
HNO3 He
LiNO3 Be(NO3)2 B(NO
3)−
4 		RONO2 NO−
3
NH4NO3 		HOONO2 FNO3 Ne
NaNO3 Mg(NO3)2 Al(NO3)3 Si P S ClONO2 Ar
KNO3 Ca(NO3)2 Sc(NO3)3 Ti(NO3)4 VO(NO3)3 Cr(NO3)3 Mn(NO3)2 Fe(NO3)2
Fe(NO3)3 		Co(NO3)2
Co(NO3)3 		Ni(NO3)2 CuNO3
Cu(NO3)2 		Zn(NO3)2 Ga(NO3)3 Ge As Se Br Kr
RbNO3 Sr(NO3)2 Y(NO3)3 Zr(NO3)4 Nb Mo Tc Ru(NO3)3 Rh(NO3)3 Pd(NO3)2
Pd(NO3)4 		AgNO3
Ag(NO3)2 		Cd(NO3)2 In Sn Sb(NO3)3 Te I Xe(NO3)2
CsNO3 Ba(NO3)2   Hf Ta W Re Os Ir Pt(NO3)2
Pt(NO3)4 		Au(NO3)3 Hg2(NO3)2
Hg(NO3)2 		TlNO3
Tl(NO3)3 		Pb(NO3)2 Bi(NO3)3
BiO(NO3) 		Po(NO3)4 At Rn
FrNO3 Ra(NO3)2   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
↓
La(NO3)3 Ce(NO3)3
Ce(NO3)4 		Pr(NO3)3 Nd(NO3)3 Pm(NO3)3 Sm(NO3)3 Eu(NO3)3 Gd(NO3)3 Tb(NO3)3 Dy(NO3)3 Ho(NO3)3 Er(NO3)3 Tm(NO3)3 Yb(NO3)3 Lu(NO3)3
Ac(NO3)3 Th(NO3)4 PaO2(NO3)3 UO2(NO3)2 Np(NO3)4 Pu(NO3)4 Am(NO3)3 Cm(NO3)3 Bk Cf Es Fm Md No Lr
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പൊട്ടാസ്യം_നൈട്രേറ്റ്&oldid=3957553" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്