പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ്
KCN എന്ന് രാസസൂത്രമുള്ള ഒരു സംയുക്തമാണ് പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് (Potassium cyanide). പഞ്ചസാരയോടു സാമ്യമുള്ള, ജലത്തിൽ വളരെ നന്നായി ലയിക്കുന്ന, നിറമില്ലാത്ത, ക്രിസ്റ്റൽരൂപത്തിലുള്ള ഒരു ലവണമാണ് ഇത്. സ്വർണ്ണഖനനത്തിലും, ആഭരണമേഖലയിലും ഇലക്ട്രോപ്ലേറ്റിംഗിലും ഉപയോഗിച്ചുവരുന്നു.[3]
| |
| Names | |
|---|---|
| IUPAC name
Potassium cyanide
| |
| Identifiers | |
3D model (JSmol)
|
|
| ChEBI | |
| ChemSpider | |
| ECHA InfoCard | 100.005.267 |
| EC Number |
|
PubChem CID
|
|
| RTECS number |
|
| UNII | |
| UN number | 1680 |
CompTox Dashboard (EPA)
|
|
| InChI | |
| SMILES | |
| Properties | |
| തന്മാത്രാ വാക്യം | |
| Molar mass | 0 g mol−1 |
| Appearance | White crystalline solid deliquescent |
| Odor | faint, almond-like |
| സാന്ദ്രത | 1.52 g/cm3 |
| ദ്രവണാങ്കം | |
| ക്വഥനാങ്കം | |
| 71.6 g/100 ml (25 °C) 100 g/100 mL (100 °C) | |
| Solubility in methanol | 4.91 g/100 mL (20 °C) |
| Solubility in glycerol | soluble |
| Solubility in formamide | 14.6 g/100 mL |
| Solubility in ethanol | 0.57 g/100mL |
| Solubility in hydroxylamine | 41 g/100 mL |
| അമ്ലത്വം (pKa) | 11.0 |
| −37.0·10−6 cm3/mol | |
| Refractive index (nD) | 1.410 |
| Thermochemistry | |
| Std enthalpy of formation ΔfH |
−131.5 kJ/mol |
| Standard molar entropy S |
127.8 J K−1 mol−1 |
| Hazards | |
| Safety data sheet | ICSC 0671 |
| GHS pictograms |    
|
| GHS Signal word | Danger |
| H290, H300, H310, H330, H370, H372, H410 | |
| P260, P264, P273, P280, P284, P301+310 | |
| Flash point | {{{value}}} |
| Lethal dose or concentration (LD, LC): | |
LD50 (median dose)
|
5 mg/kg (oral, rabbit) 10 mg/kg (oral, rat) 5 mg/kg (oral, rat) 8.5 mg/kg (oral, mouse)[1] |
| NIOSH (US health exposure limits): | |
PEL (Permissible)
|
TWA 5 mg/m3 |
REL (Recommended)
|
C 5 mg/m3 (4.7 ppm) [10-minute] |
IDLH (Immediate danger)
|
25 mg/m3 |
| Related compounds | |
| Other anions | Potassium cyanate Potassium thiocyanate |
| Other cations | Sodium cyanide |
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് ഒരു മാരകവിഷമാണ്. നനവേറ്റാൽ ഹൈഡ്രോലിസിസിനാൽ ഇത് ചെറിയതോതിൽ ഹൈഡ്രജൻ സയനൈഡ് പുറത്തുവിടും. കയ്പ്പുള്ള ബദാമിന്റെ മണമാണ് ഇതിന്.[4] ചിലർക്ക് ഈ മണം മനസ്സിലാക്കാൻ ആവില്ല, ഇതു ജനിതകപരമായ ഒരു സവിശേഷതയാണ്.[5]
അരുചിയോടുകൂടിയ കയ്പുള്ള പൊള്ളുന്ന അനുഭവമുള്ള രുചിയാണത്രേ പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡിന്.[6]
നിർമ്മാണം
തിരുത്തുകഹൈഡ്രജൻ സയനൈഡ് പൊട്ടാസ്യം ഹൈഡ്രോക്സൈഡിന്റെ ലായനിയുമായി പ്രവർത്തിപ്പിച്ചശേഷം ശൂന്യതയിൽ ആ ലായനി ബാഷ്പീകരിച്ചാണ് പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് ഉണ്ടാക്കുന്നത്:[7]
- HCN + KOH → KCN + H2O
അല്ലെങ്കിൽ ഫോർമമൈഡും പൊട്ടാസ്യം ഹൈഡ്രോക്സൈഡുമായി പ്രവർത്തിപ്പിച്ചും
- HCONH2 + KOH → KCN + 2H2O
വർഷംതോറും ഏതാണ്ട് 50,000 ടൺ പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് ഉണ്ടാക്കാറുണ്ട്.
ആദ്യകാല ഉൽപ്പാദനം
തിരുത്തുക1900 നു മുൻപ് കാസ്റ്റ്നർ രീതി കണ്ടെത്തുന്നതിനുമുൻപ് ആൽക്കലി ലോഹങ്ങളുടെ സയനൈഡുകൾ ലഭിക്കാനുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാന സ്രോതസ്സ് പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് ആയിരുന്നു.[3] ഈ രീതിയിൽ പൊട്ടാസ്യം ഫെറോസയനൈഡിൽ നിന്നുമായിരുന്നു പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് ഉൽപ്പാദിപ്പിച്ചിരുന്നത്:[8]
K4[Fe(CN)6] → 4 KCN + FeC2 + N2
ഘടന
തിരുത്തുകഉപയോഗങ്ങൾ
തിരുത്തുകപൊട്ടാസ്യം സ്വർണ്ണ സയനൈഡ്
തിരുത്തുകവിഷാംശം
തിരുത്തുകപൊട്ടാസ്യം സയനൈഡ് കോശശ്വസനത്തെ ശക്തമായി തടയുകയും മൈറ്റോകോൺട്രിയൽ സൈറ്റോക്രോം സി ഓക്സിഡേസുമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും, ഓക്സിഡേറ്റീവ് ഫോസ്ഫോറിലേഷനെ ബ്ലോക്ക് ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇത് ആഹാരത്തിനെ ഓക്സീകരണം നടത്തി ഉപയോഗപ്രദമായ ഊർജ്ജം ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് ശരീരത്തെ തടയുന്നു. ലാറ്റിക് അസിഡോസിസ് പിന്നീട് അവായവശ്വസനത്തിനു കാരണമാകുന്നു. തുടക്കത്തിൽ, കഠിനമായ സയനൈഡ് വിഷബാധ, വിഷബാധയേൽക്കുന്നയാളിന്റെ മുഖം ചുവന്നുതുടുക്കാൻ കാരണമാകുന്നു. രക്തത്തിലെ ഓക്സിജൻ ടിഷ്യുസിന് ഉപയോഗിക്കാൻ കഴിയാത്തതുകൊണ്ടാണ് ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കുന്നത്. പൊട്ടാസ്യം, സോഡിയം സയനൈഡ് എന്നിവയുടെ ഫലം സമാനമാണ്. വിഷബാധയോടുകൂടിയ ലക്ഷണങ്ങൾ വസ്തുവിന് ദഹനം സംഭവിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് തന്നെ ഏതാനും മിനിട്ടുകൾക്കുള്ളിൽ സംഭവിക്കാറുണ്ട്. വ്യക്തിയ്ക്ക് ബോധം നഷ്ടപ്പെടുകയും സാവധാനം തലച്ചോറിലെ മരണം സംഭവിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ കാലയളവിൽ വിഷബാധയേൽക്കുന്നയാൾക്ക് പേശികൾ കോച്ചിവലിക്കുന്നത് സഹിക്കേണ്ടിവരുന്നു. സെറിബ്രൽ ഹൈപോക്സിയ മൂലം മരണം സംഭവിക്കുന്നു. പൊട്ടാസ്യം സയനൈഡിന്റെ മനുഷ്യശരീരത്തിനു മാരകമാകാവുന്ന ശരാശരി അളവ് 200–300 മി.ഗ്രാമാണ്.
അവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ "Cyanides (as CN)". Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ↑ "POTASSIUM CYANIDE | CAMEO Chemicals | NOAA".
- ↑ 3.0 3.1 Andreas Rubo, Raf Kellens, Jay Reddy, Joshua Wooten, Wolfgang Hasenpusch "Alkali Metal Cyanides" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2006 Wiley-VCH, Weinheim, Germany. doi:10.1002/14356007.i01_i01
- ↑ http://www.smh.com.au/news/world/suicide-note-reveals-taste-of-cyanide/2006/07/08/1152240534587.html
- ↑ Online Mendelian Inheritance in Man (OMIM) 304300
- ↑ "The only taste: Cyanide is acrid". hindustantimes.com. Hindustan Times.
- ↑ Pradyot Patnaik. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8
- ↑ Von Wagner, Rudolf (1897). Manual of chemical technology. New York: D. Appleton & Co. p. 474 & 477.
പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ
തിരുത്തുക- International Chemical Safety Card 0671
- Hydrogen cyanide and cyanides (CICAD 61)
- National Pollutant Inventory - Cyanide compounds fact sheet
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
- CSST (Canada) Archived 2013-11-02 at the Wayback Machine.
- NIST Standard Reference Database
- Institut national de recherche et de sécurité (1997). "Cyanure de sodium. Cyanure de potassium Archived 2006-02-20 at the Wayback Machine.". Fiche toxicologique n° 111, Paris:INRS, 6pp. (in French)
| HCN | He | ||||||||||||||||||
| LiCN | Be(CN)2 | B | C | NH4CN | OCN−, -NCO |
FCN | Ne | ||||||||||||
| NaCN | Mg(CN)2 | Al(CN)3 | Si(CN)4, Me3SiCN |
P(CN)3 | SCN−, -NCS, (SCN)2, S(CN)2 |
ClCN | Ar | ||||||||||||
| KCN | Ca(CN)2 | Sc(CN)3 | Ti(CN)4 | Cr(CN)64− | Cr(CN)63− | Mn(CN)2 | Fe(CN)3, Fe(CN)64−, Fe(CN)63− |
Co(CN)2, Co(CN)3 |
Ni(CN)2 Ni(CN)42− |
CuCN | Zn(CN)2 | Ga(CN)3 | Ge | As(CN)3 | SeCN− (SeCN)2 Se(CN)2 |
BrCN | Kr | ||
| RbCN | Sr(CN)2 | Y(CN)3 | Zr(CN)4 | Nb | Mo(CN)84− | Tc | Ru(CN)63− | Rh(CN)63− | Pd(CN)2 | AgCN | Cd(CN)2 | In(CN)3 | Sn | Sb(CN)3 | Te | ICN | Xe | ||
| CsCN | Ba(CN)2 | Hf | Ta | W(CN)84− | Re | Os(CN)63− | Ir(CN)63− | Pt(CN)42-, Pt(CN)64- |
AuCN, Au(CN)2− |
Hg2(CN)2, Hg(CN)2 |
TlCN | Pb(CN)2 | Bi(CN)3 | Po | At | Rn | |||
| Fr | Ra | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | |||
| ↓ | |||||||||||||||||||
| La | Ce(CN)3, Ce(CN)4 |
Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd(CN)3 | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | |||||
| Ac | Th | Pa | UO2(CN)2 | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | |||||