ലിബിയ

ലിബിയ ( ليبيا Lībiyā pronunciation^ⓘ; Libyan vernacular: Lībya pronunciation^ⓘ; Amazigh: ), officially the Great Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya (  الجماهيرية العربية الليبية الشعبية الإشتراكية العظمى Al-Jamāhīriyyah al-ʿArabiyyah al-Lībiyyah aš-Šaʿbiyyah al-Ištirākiyyah al-ʿUẓmā pronunciation^ⓘ), ആഫ്രിക്കാ വൻ‌കരയുടെ വടക്ക് മധ്യധരണ്യാഴിയോടു ചേർന്നു കിടക്കുന്ന തീരദേശ രാഷ്ട്രമാണ്. ആഫ്രിക്കയിലെ നാലാമത്തെയും ലോകത്തിൽ പതിനേഴാമത്തെയും വലിയ രാഷ്ട്രമായ ലിബിയ മെഡിറ്ററേനിയൻ കടലുമായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ തീരം പങ്കിടുന്ന രാജ്യമാണ്.

State of Libya دولة ليبيا Dawlat Libya
Flag Coat of arms
ദേശീയ ഗാനം:  ليبيا ليبيا ليبيا Libya, Libya, Libya
തലസ്ഥാനം and largest city	ട്രിപ്പോളി
ഔദ്യോഗിക ഭാഷകൾ	അറബി
Spoken languages	Libyan Arabic other Arabic dialects Berber
നിവാസികളുടെ പേര്	ലിബിയൻ
ഭരണസമ്പ്രദായം	Unitary provisional parliamentary republic
• President of the General National Congress	Nouri Abusahmain
• Prime Minister	Ali Zeidan
നിയമനിർമ്മാണസഭ	General National Congress
രൂപീകരണം
• ഇറ്റലിയിൽ നിന്നും സ്വാതന്ത്ര്യം	10 February 1947
• Released from British and French oversight	24 December 1951
• Coup d'état by Muammar Gaddafi	1 September 1969
• Revolution Day	17 February 2011
വിസ്തീർണ്ണം
• ആകെ വിസ്തീർണ്ണം	1,759,541 കി.m2 (679,363 ച മൈ) (17th)
ജനസംഖ്യ
• 2006 census	5,670,688
•  ജനസാന്ദ്രത	3.6/കിമീ2 (9.3/ച മൈ) (218th)
ജി.ഡി.പി. (PPP)	2012 estimate
• ആകെ	$66.941 billion (81st)
• പ്രതിശീർഷം	$10,129
ജി.ഡി.പി. (നോമിനൽ)	2012 estimate
• ആകെ	$79.691 billion (64th)
• Per capita	$12,058
എച്ച്.ഡി.ഐ. (2013)	0.769 high · 64th
നാണയവ്യവസ്ഥ	Dinar (LYD)
സമയമേഖല	UTC+1 (CET)
• Summer (DST)	UTC+2 (CEST)
ഡ്രൈവിങ് രീതി	right
കോളിംഗ് കോഡ്	218
ഇൻ്റർനെറ്റ് ഡൊമൈൻ	.ly
^ Libyan Arabic and other varieties. Berber languages in certain low-populated areas. The official language is simply identified as "Arabic" (Constitutional Declaration, article 1). ^ The UK and France held a joint condominium over Libya through the United Nations Trusteeship Council. ^ Included 350,000 foreign nationals residing in the Libyan Arab Jamahiriya.

കിഴക്ക് ഈജിപ്ത്, തെക്കുകിഴക്ക് സുഡാൻ, തെക്ക് ചാഡ്, നൈജർ, പടിഞ്ഞാറ്‌ അൽജീറിയ, ടുണീഷ്യ എന്നിവയാണ് ലിബിയയുടെ അയൽരാജ്യങ്ങൾ. രാജ്യത്തിന്റെ തൊണ്ണൂറു ശതമാനത്തോളം മരുഭൂമി ആയതിനാൽ ജനസാന്ദ്രത വളരെക്കുറവാണ്. ട്രിപ്പോളിയാണു തലസ്ഥാനം.

നൈൽ നദിയുടെ പടിഞ്ഞാറുള്ള ലിബു എന്ന ബെർബേറിയൻ ജനവിഭാഗത്തിൽ നിന്നാണ് ലിബിയ എന്ന പേരു ലഭിച്ചത്. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ബ്രിട്ടൺ എന്നിവയുടെ കോളനിയായിരുന്ന ലിബിയ ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭയുടെ ഇടപെടലിലൂടെ സ്വതന്ത്രമായ ആദ്യ രാജ്യമാണ്.

ഭരണകേന്ദ്രങ്ങൾ

പ്രധാന ലേഖനം: ലിബിയയിലെ ജില്ലകൾ

ചരിത്രപരമായി ലിബിയൻ പ്രദേശം മൂന്ന് പ്രവിശ്യകളായി തരം തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. വടക്ക്പടിഞ്ഞാറ് ട്രിപ്പോളിറ്റാനിയ, കിഴക്ക് സൈറെനിക്ക, തെക്ക്പടിഞ്ഞാറ് ഫെസൻ എന്നിവയാണവ. ഇറ്റാലോ-തുർക്കിഷ് യുദ്ധാന്തരം ഈ പ്രവിശ്യകൾ ഒന്നായി. 1934-ൽ ഇറ്റലി ലിബിയയെ അഞ്ചായി തിരിച്ചു. ട്രിപ്പോളി, മിസ്രാത്താ, ബെന്ഗാസി, ബായ്ദാ എന്നീ നാല് പ്രവിശ്യകളും ലിബിയൻ മരൂഭൂമിയും ഉൾപ്പെടുന്നവയായിരുന്നു അത്.

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം ലിബിയയെ മൂന്ന് ഗവർണ്ണറേറ്റുകളായി (മുഹാഫസാ) വിഭജിച്ചു. 1963-ൽ പത്ത് ഗവർണ്ണറേറ്റുകളായി.

അറബിക്	പരിഭാഷ	ജനസംഖ്യ (2006)	ഭൂപ്രദേശം (km2)	ന. ഭൂപടത്തിൽ
البطنان	അൽ ബുതാൻ	159,536	83,860	1
درنة	ദർന	163,351	19,630	2
الجبل الاخضر	അൽ ജബാൽ അൽ അക്ദാർ	206,180	7,800	3
المرج	അൽ മാർജ്	185,848	10,000	4
بنغازي	ബെൻഗസി	670,797	43,535	5
الواحات	അൽ വഹാത്	177,047		6
الكفرة	അൽ കഫ്റ	50,104	483,510	7
سرت	സുർട്	141,378	77,660	8
مرزق	മർസുഖ്	78,621	349,790	22
سبها	സാഭാ	134,162	15,330	19
وادي الحياة	വാഡി അൽ ഹായ	76,858	31,890	20
مصراتة	മിസ്റാത	550,938		9
المرقب	മുർഖബ്	432,202		10
طرابلس	ട്രിപ്പോളി	1,065,405		11
الجفارة	ജഫാറ	453,198	1,940	12
الزاوية	സവിയ	290,993	2,890	13
النقاط الخمس	നുഖാത് അൽഖംസ്	287,662	5,250	14
الجبل الغربي	ജബൽ അൽഗർബി	304,159		15
نالوت	നലൂത്	93,224		16
غات	ഘാട്ട്	23,518	72,700	21
الجفرة	അൽജുഫ്റ	52,342	117,410	17
وادي الشاطئ	വാഡി അൽ ഷാത്തി	78,532	97,160	18

സാമ്പത്തികം

The infrastructure of Libya's capital Tripoli has benefited from the country's oil wealth.

ട്രിപ്പോളിയിലെ പഴയ നഗരം. (എൽ-മാഡിന എൽ-കാഡിമ), നഗര മധ്യത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു, പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രം.

ലിബിയയിലെ പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗം എണ്ണയാണ്. മൊത്ത ആഭ്യന്തര ഉല്പാദനത്തിൻറെ നാലിലൊന്ന് ലഭിക്കുന്നത് എണ്ണ കയറ്റുമതിയിൽ കൂടിയാണ്. ഉയർന്ന എണ്ണ വരുമാനവും കുറഞ്ഞ ജനസംഖ്യയും കാരണം ഉയർന്ന പ്രതിശീർഷവരുമാനം ലിബിയക്കുണ്ട്. തന്മൂലം ഉയർന്ന സുരക്ഷ നൽകുവാൻ ലിബിയൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് കഴിയുന്നു. അയൽരാജ്യങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ലിബിയയിൽ പട്ടിണി കുറവാണ്.

മോശം കാലാവസ്ഥയും നിലവാരം കുറഞ്ഞ മണ്ണും കാരണം ലിബിയയിൽ കൃഷി ബുദ്ധിമുട്ടാണ്. അതിനാൽ രാജ്യത്ത് വേണ്ട ഭക്ഷണത്തിൻ എഴുപത്തഞ്ച് ശതമാനവും ഇറക്കുമതി ചെയ്യുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. കുടിവെള്ളത്തിന്റെ ലഭ്യത കുറവായതിനാൽ രാജ്യത്തെ 28 ശതമാനം പേർ കുടിവെള്ളം ലഭിക്കാൻ ബുദ്ധിമുട്ടുന്നു.

അവലംബം

ആഫ്രിക്കയിലെ രാജ്യങ്ങളും ഭരണ പ്രദേശങ്ങളും