ഇന്ത്യൻ രൂപ

Indian Rupee
Indian Rupee
Indian rupee ভাৰতীয় টকা (Assamese) ; ভারতীয় টাকা (Bengali) ; ભારતીય રૂપિયો (Gujarati) ; भारतीय रुपया (Hindi) ; ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ (Kannada) ; بآرتسے رۄپے (Kashmiri) ; भारती रुपय (Konkani) ; ഇന്ത്യൻ രൂപ (Malayalam) ; भारतीय रुपया (Marathi) ; भारतीय रुपियाँ (Nepali) ; ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରା (Oriya) ; ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਈਆ (Panjabi) ; भारतीय रूप्यकम् (Sanskrit) ; இந்திய ரூபாய் (Tamil) ; భారతీయ రూపాయి (Telugu) ; بھارتی روپیے (Urdu) ;
	ഇന്ത്യയിൽ നിലവിൽ വിതരണത്തിലുള്ള ബാങ്ക് നോട്ടുകൾ
ISO 4217 code	INR
Central bank	Reserve Bank of India
Date of introduction	01.01.1948
Official user(s)	India
Unofficial user(s)	Bhutan; Nepal; Zimbabwe
Inflation	4.4% (2017–18)
Source	RBI – Annual Inflation Report
Method	CPI
Pegged by	Bhutanese ngultrum (at par); Nepalese rupee ( ₹1 = 1.6 NPR)
Subunit
1⁄100	paisa
paisa	p
Coins
Freq. used	₹1, ₹2, ₹5, ₹10
Banknotes
Freq. used	₹10, ₹20, ₹50, ₹100, ₹200, ₹500
Rarely used	₹1, ₹2, ₹5
Printer	Reserve Bank of India
Website	www.rbi.org.in
Mint	India Government Mint
Website	www.spmcil.com
	↑ Alongside the Bhutanese ngultrum ; ↑ Alongside the US dollar, South African rand and Botswana pula ;

രൂപ എന്ന വാക്കാൽ വിവക്ഷിക്കാവുന്ന ഒന്നിലധികം കാര്യങ്ങളുണ്ട്. അവയെക്കുറിച്ചറിയാൻ രൂപ (വിവക്ഷകൾ) എന്ന താൾ കാണുക.

റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഔദ്യോഗിക കറൻസിയാണ് ഇന്ത്യൻ രൂപ (ചിഹ്നം: ₹; കോഡ്: INR). ലോകത്തിൽ തന്നെ ആദ്യമായി നാണയങ്ങൾ നിലവിൽ വന്ന രാജ്യങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഇന്ത്യ (ഏകദേശം ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ). ഒരു രൂപ ഒഴിച്ച് മറ്റെല്ലാ കറൻസികളും പുറത്തിറക്കുന്നത് റിസർവ് ബാങ്കാണ്‌. ഇന്ന് നിലവിലുള്ള ഗാന്ധി ശ്രേണിയിലെ നോട്ടുകൾ 1996-ലാണ്‌ പുറത്തിറക്കിയത്. ബാങ്ക് ഓഫ് ഹിന്ദുസ്ഥാൻ, ജനറൽ ബാങ്ക് ഇൻ ബംഗാൾ & ബീഹാർ, ബംഗാൾ ബാങ്ക് എന്നീ ബാങ്കുകൾ ആദ്യകാലത്തെ ഇന്ത്യയിൽ നോട്ടുകൾ പുറത്തിറക്കിയിട്ടുണ്ട്. 10, 20, 50, 100, 500 എന്നീ മൂല്യങ്ങളുള്ള കറൻസി നോട്ടുകളാണ്‌ ഇന്ന് റിസർവ് ബാങ്ക് പുറത്തിറക്കുന്നത്. 2 രൂപ നോട്ടുകൾ വളരെ മുൻപേ തന്നെ നിർത്തുകയുണ്ടായി, 5 രൂപ നോട്ട് അടുത്തിടെയാണ്‌ നിർത്തലാക്കിയത് എങ്കിലും മേൽ പറഞ്ഞ നോട്ടുകൾ ഇന്നും പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. 2016 നവംബർ 8 അർദ്ധരാത്രി മുതൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന മുഴുവൻ 500, 1000 കറൻസികളും പ്രത്യേക ഉത്തരവിലൂടെ ഭാരത സർക്കാർ പിൻവലിക്കുകയുണ്ടായി. അതേ തുടർന്നാണ് പുതിയ 2000 രൂപ നോട്ട് അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടത്. 1960- കളുടെ തുടക്കത്തിൽ 10000, 5000 രൂപകളുടെ നോട്ടുകളും റിസവ്വ് ബാങ്ക് ഇറക്കിയിരുന്നു. ജനങ്ങൾ ധാരാളമായി ഉപയോഗിക്കാതിരുന്നതുകൊണ്ട് അവ നിർത്തലാക്കി^[3].

രൂപയ്ക്ക് ഒരു പുതിയ ചിഹ്നം അവതരിപ്പിച്ചത് 2010 ജൂലൈ 15-നാണ്

പേര്‌

Coins of various denominations

ഷേർ ഷാ സൂരിയാണ്‌ റുപ്‌യാ എന്ന പേരു ആദ്യമായി നാണയത്തിനുപയോഗിക്കാനാരംഭിച്ചത്. അതിനു മുന്ന് സ്വർണ്ണം, വെള്ളി, ഓട് എന്നിവ കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ അതത് നാണയങ്ങളെ അതത് പേരിൽ വിളിച്ചിരുന്നു എന്ന് മാത്രം. ‘റുപ്പീ’ എന്ന വാക്കിന്റെ ഉൽഭവം ഹിന്ദി പോലുള്ള ഇന്തോ-ആര്യൻ ഭാഷകളിലെ‘വെള്ളി’എന്നർത്ഥം ‘റൂപ്’അഥവാ ‘റൂപ’എന്ന വാക്കിൽ നിന്നാണ്.^{[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]} സംസ്കൃതത്തിൽ ‘രൂപ്യകം’ എന്നാൽ വെള്ളി നാണയം എന്നാണ് അർത്ഥം.^{[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]}

അതേ സമയം ആസാം, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, ത്രിപുര, ഒഡീഷ എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഇന്ത്യൻ രൂപ ഔദ്യോഗികമായി അറിയപ്പെടുന്നത് "പണം" എന്നർത്ഥമുള്ള ടങ്ക എന്ന വാക്കിന്റെ രൂപഭേദങ്ങളായിട്ടാണ്. ^[4] മലയാളത്തിൽ ചിലപ്പോഴൊക്കെ ഉറുപ്പിക എന്നും പ്രയോഗിക്കാറുണ്ട്.

টকা (ടോക്ക) എന്ന് ആസാമീസ് ഭാഷയിൽ
টাকা (ടാക്ക) എന്ന് ബംഗാളി ഭാഷയിൽ
રૂપિયો (രുപിയോ) എന്ന് ഗുജറാത്തി ഭാഷയിൽ
ರೂಪಾಯಿ (രൂപായി) എന്ന് കന്നട, തുളു എന്നീ ഭാഷയിൽ
रुपया (രുപയാ) എന്ന് ഹിന്ദി ഭാഷയിൽ
روپے (റോപിയാഹ്) എന്ന് കാശ്മീരി ഭാഷയിൽ
रुपया (രുപയാ) എന്ന് കൊങ്കണി ഭാഷയിൽ
രൂപ എന്ന് മലയാളം ഭാഷയിൽ
रुपया (രുപയാ) എന്ന് മറാത്തി ഭാഷയിൽ
रुपैयाँ (രുപ്പയ്യാം) എന്ന് നേപ്പാളി ഭാഷയിൽ
ଟଙ୍କା (ടങ്ക) എന്ന് ഒറിയ ഭാഷയിൽ
ਰੁਪਈਆ (രുപിയാ) എന്ന് പഞ്ചാബി ഭാഷയിൽ
रूप्यकम् (രൂപ്യകം) എന്ന് സംസ്കൃതം ഭാഷയിൽ
रुपियो (രുപിയോ) എന്ന് സിന്ധി ഭാഷയിൽ
ரூபாய் (രൂപായ്) എന്ന് തമിഴ് ഭാഷയിൽ
రూపాయి (രൂപായി) എന്ന് തെലുങ്ക് ഭാഷയിൽ
روپے (റുപേ) എന്ന് ഉർദു ഭാഷയിൽ

രൂപയുടെ വിവിധ മൂല്യങ്ങൾ വിവിധ ഇൻഡ്യൻ ഭാഷകളിൽ
ഭാഷ	₹1	₹2	₹5	₹10	₹20	₹50	₹100	₹500	₹1000
ആസാമീസ്	এক টকা	দুই টকা	পাঁচ টকা	দহ টকা	বিছ টকা	পঞ্চাশ টকা	এশ টকা	পাঁচশ টকা	এক হাজাৰ টকা
ഇംഗ്ലീഷ്	One Rupee	Two Rupees	Five Rupees	Ten Rupees	Twenty Rupees	Fifty Rupees	Hundred Rupees	Five Hundred Rupees	One Thousand Rupees
ഉർദു	ایک روپیہ	دو روپے	پانچ روپے	دس روپے	بیس روپے	پچاس روپے	ایک سو روپے	پانچ سو روپے	ایک ہزار روپے
ഒറിയ
കന്നട	ಒಂದು ರುಪಾಯಿ	ಎರಡು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐದು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಇಪ್ಪತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ನೂರು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐನೂರು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಒಂದು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳು
കൊങ്കണി	एक रुपया	दोन रुपया	पांच रुपया	धा रुपया	वीस रुपया	पन्नास रुपया	शंभर रुपया	पाचशें रुपया	एक हज़ार रुपया
ഗുജറാത്തി	એક રૂપિયો	બે રૂપિયા	પાંચ રૂપિયા	દસ રૂપિયા	વીસ રૂપિયા	પચાસ રૂપિયા	સો રૂપિયા	પાંચ સો રૂપિયા	એક હજાર રૂપિયા
തമിഴ്	ஒரு ரூபாய்	இரண்டு ரூபாய்	ஐந்து ரூபாய்	பத்து ரூபாய்	இருபது ரூபாய்	ஐம்பது ரூபாய்	நூறு ரூபாய்	ஐந்நூறு ரூபாய்	ஆயிரம் ரூபாய்
തെലുങ്ക്	ఒక రూపాయి	రెండు రూపాయిలు	ఐదు రూపాయిలు	పది రూపాయిలు	ఇరవై రూపాయిలు	యాభై రూపాయిలు	నూరు రూపాయిలు	ఐదువందల రూపాయిలు	వెయ్యి రూపాయిలు
നേപ്പാളി	एक रुपियाँ	दुई रुपियाँ	पाँच रुपियाँ	दश रुपियाँ	बीस रुपियाँ	पचास रुपियाँ	एक सय रुपियाँ	पाँच सय रुपियाँ	एक हज़ार रुपियाँ
പഞ്ചാബി	ਏਕ ਰੁਪਏ	ਦੋ ਰੁਪਏ	ਪੰਜ ਰੁਪਏ	ਦਸ ਰੁਪਏ	ਵੀਹ ਰੁਪਏ	ਪੰਜਾਹ ਰੁਪਏ	ਇਕ ਸੋ ਰੁਪਏ	ਪੰਜ ਸੋ ਰੁਪਏ	ਇਕ ਹਜਾਰ ਰੁਪਏ
ബംഗാളി	এক টাকা	দুই টাকা	পাঁচ টাকা	দশ টাকা	কুড়ি টাকা	পঞ্চাশ টাকা	শত টাকা	পাঁচশত টাকা	এক হাজার টাকা
മലയാളം	ഒരു രൂപ	രണ്ടു രൂപ	അഞ്ചു രൂപ	പത്തു രുപ	ഇരുപത് രൂപ	അമ്പതു രൂപ	നൂറു രൂപ	അഞ്ഞൂറു രൂപ	ആയിരം രൂപ
മറാത്തി	एक रुपया	दोन रुपये	पाच रुपये	दहा रुपये	वीस रुपये	पन्नास रुपये	शंभर रुपये	पाचशे रुपये	एक हजार रुपये
സംസ്കൃതം	एकं रूप्यकम्	द्वे रूप्यके	पञ्च रूप्यकाणि	दश रूप्यकाणि	विंशती रूप्यकाणि	पञ्चाशत् रूप्यकाणि	शतं रूप्यकाणि	पञ्चशतं रूप्यकाणि	सहस्रं रूप्यकाणि
ഹിന്ദി	एक रुपया	दो रुपये	पाँच रुपये	दस रुपये	बीस रुपये	पचास रुपये	एक सौ रुपये	पांच सौ रुपये	एक हज़ार रुपये

ചിഹ്നം

ദേവനാഗരിയിലെ "र" എന്ന അക്ഷരത്തോട് തിരശ്ചീനമായഒരു രേഖ ചേർന്നതാണ് രൂപയുടെ ചിഹ്നം '₹'. 2010-ലാണ് ഈ ചിഹ്നം ഔദ്യോഗികമായി അംഗീകരിച്ചത്. തമിഴ്നാട്ടുകാരനായ ഡി. ഉദയകുമാറാണ് രൂപയുടെ ചിഹ്നം രൂപകല്പന ചെയ്തത്.^[5]. ഈ ചിഹ്നം ഉപയോഗിച്ചുള്ള ആദ്യനാണയം 2011 ജൂലൈ 8-ന് പുറത്തിറങ്ങി.

ചരിത്രം

പഴയ ആയിരം രൂപാ നോട്ട്

1540-നും 1545-നും ഇടയിലെ ഷേർ ഷാ സൂരിയുടെ ഭരണകാലത്ത് നാണയങ്ങൾക്ക് ‘റുപ്‌യാ’ എന്ന പേര് ഉപയോഗിക്കാൻ ആരംഭിച്ചു. 175 ഗ്രെയിൻ ട്രോയ് (ഏകദേശം 11.34 ഗ്രാം) ഭാരം വരുന്ന വെള്ളി നാണയങ്ങളായിരുന്നു ഇവ. അന്ന് മുതൽ ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണ കാലത്തോളം ഈ നാണയങ്ങൾ ഇന്ത്യയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. ആദ്യകാലത്ത് ഒരു രൂപ എന്നാൽ 16 അണ,64 പൈസ അല്ലെങ്കിൽ 192 പൈ ആയാണ് വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. ദശാംശീകരണം നടന്നത് സിലോണിൽ (ശ്രീലങ്ക)1869-ലും ഇന്ത്യയിൽ 1957-ലും പാകിസ്താനിൽ 1961-ലും ആയിരുന്നു.

ആദ്യമായി പുറത്തിറക്കപ്പെട്ട കടലാസ് രൂപയിൽ ബാങ്ക് ഓഫ് ഹിന്ദുസ്ഥാൻ (1770-1832), ജെനറൽ ബാങ്ക് ഓഫ് ബംഗാൾ ആന്റ് ബീഹാർ (1773-75, വാറൻ ഹേസ്റ്റിങ്സ് സ്ഥാപിച്ചത്), ബംഗാൾ ബാങ്ക് എന്നിവർ പുറത്തിറക്കിയവയും ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു.

ചരിത്രപരമായി രൂപ വെള്ളിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പണമായിരുന്നു. 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ലോകത്തെ വൻ സാമ്പത്തിക ശക്തികളെല്ലാം സ്വർണ്ണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പണമാണ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത് എന്നതിനാൽ ഇത് വൻ പ്രത്യാഘാതങ്ങളുണ്ടാക്കി.

വിവിധ നോട്ടുകളും നാണയങ്ങളും

ചില്ലി ഒരു അണയുടെ പന്ത്രണ്ടിൽ ഒന്നു മൂല്യം വരുന്ന നാണയം 1920ൽ പുറത്തിറക്കിയത്.

ചില്ലി ഒരു അണയുടെ പന്ത്രണ്ടിൽ ഒന്നു മൂല്യം വരുന്ന നാണയം 1920ൽ പുറത്തിറക്കിയത്.
ഓട്ടമുക്കാൽ,1944ൽ പുറത്തിറക്കിയത്.അണയുടെ നാലിലൊന്ന്. നടുവിൽ ദ്വാരമില്ലാത്ത നാണയവും ഉണ്ടായിരുന്നു.
ഒരു നയാ പൈസ. 1957ൽ പുറത്തിറക്കിയത്. രണ്ടു ചില്ലി കൂടിയാല് ഒരു നയാ പൈസ.
അഞ്ച് രൂപ
പത്തുരൂപ
ഇരുപതുരൂപ
അമ്പതുരൂപ
നൂറുരൂപ
അഞ്ഞൂറുരൂപ
ആയിരം രൂപ
അഞ്ഞൂറ് രൂപ
അമ്പത് രൂപയുടെ പിൻഭാഗം

രൂപയുടെ വീഴ്ച

19ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ രൂപയ്ക്ക് വലിയ തിരിച്ചടി നേരിട്ടു. വെള്ളിയുടെ വില കുത്തനെ ഇടിഞ്ഞതാണ് കാരണം. 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ ലോകത്തെ വൻ സാമ്പത്തിക ശക്തികളെല്ലാം സ്വർണ്ണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പണമാണ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നത്. എന്നാൽ ഭാരതത്തിൽ വെള്ളിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയ കറൻസ്സിയായിരുന്നു നിലവിലുണ്ടായിരുന്നത്. രൂപ ഉപയോഗിച്ച് വൻ തോതിൽ വസ്തുക്കൾ ലഭിക്കാത്ത സാഹചര്യം ഉടലെടുത്തു.

അവലംബം

↑ "Indian Rupee to be legal tender in Zimbabwe". Deccan Herald.^{[full citation needed]}
↑ "APPENDIX TABLE 4: INFLATION, MONEY AND CREDIT" (PDF). Reserve Bank of India. 29 August 2016.
↑ This day that age, ഹിന്ദു ദിനപത്രം - 29-7-2013, ശേഖരിച്ചത് 29-7-13
↑ Klaus Glashoff. "Meaning of टङ्क (Tanka)". Spokensanskrit.de. Retrieved 2011-11-05.
↑ "Rupee gets a new symbol". moneycontrol.com. ജൂലൈ 15, 2010. Retrieved 21 മാർച്ച് 2013.

പുറം കണ്ണികൾ

കറൺസി കൺ‌വേർട്ടർ

ഏഷ്യയിലെ നാണയങ്ങൾ

കിഴക്കേ ഏഷ്യ: ചൈനീസ് യുവാൻ • ഹോങ് കോങ് ഡോളർ • ജാപ്പനീസ് യെൻ • മകൌ പതാക്ക • നോർത്ത് കൊറിയൻ വോൺ • തായ്‌വാൻ ഡോളർ • ദക്ഷിണ കൊറിയൻ വോൺ

തെക്ക് കിഴക്കേ ഏഷ്യ:ബ്രൂണൈ ഡോളർ • കംബോഡിയൻ റീൽ • റുപിയ • റിങ്ങിറ്റ് • മ്യാൻമാർ ചാറ്റ് • ഫിലിപ്പൈൻ പെസൊ • സിംഗപ്പൂർ ഡോളർ • തായി ഭട്ട് • കിഴക്കൻ തിമോർ സെന്റാവൊ • വിയറ്റ്നാമീസ് ഡോങ്ഗ്

തെക്കേ ഏഷ്യ: ബംഗ്ലാദേശി ടാക്ക • ഭൂട്ടാൻ എൻഗൾട്രം • ഇന്ത്യൻ രൂപ • മാലദ്വീപ് രൂപ • നേപ്പാളീസ് രൂപ • പാകിസ്താനി രൂപ • ശ്രീലങ്കൻ രൂപ •

മദ്ധ്യ ഏഷ്യ:അഫ്ഘാനി • കസാഖ്സ്ഥാൻ റ്റെംഗെ • കിർഗിസ്ഥാൻ സം • മംഗോളിയൻ തുഗ്രിക് • റഷ്യൻ റൂബിൾ • താജിക്കിസ്ഥാൻ സൊമോനി • തുർക്മെനിസ്ഥാൻ മനത് • ഉസ്ബക്കിസ്ഥാൻ സം

പടിഞ്ഞാറൻ ഏഷ്യ:

അർമേനിയൻ ഡ്രാം • അസർബയ്ജാനിയൻ മനത് • ബഹറിൻ ദിനാർ • സൈപ്രസ് യൂറോ • ജോർജ്ജിയൻ ലാറി • ഇറാനിയൻ റിയാൽ • ഇറാഖി ദിനാർ • ഇസ്രയേലി ഷക്കൽ • ജോർദ്ദാനിയൻ ദിനാർ • കുവൈറ്റി ദിനാർ • ലബനീസ് പൗണ്ട് • ഒമാനി റിയാൽ • ഖത്തറി റിയാൽ • സൗദി റിയാൽ • സിറിയൻ പൗണ്ട് • ടർക്കിഷ് ലിറ • യു.എ.ഇ. ദിർഹം • യെമനി റിയാൽ

ഇന്ത്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഈ ലേഖനം അപൂർണ്ണമാണ്‌. ഇതു വികസിപ്പിക്കുവാൻ സഹായിക്കുക.

[1] Alongside the Bhutanese ngultrum

[2] Alongside the US dollar, South African rand and Botswana pula

[deccanherald.com-3] "Indian Rupee to be legal tender in Zimbabwe". Deccan Herald.^{[full citation needed]}

[4] "APPENDIX TABLE 4: INFLATION, MONEY AND CREDIT" (PDF). Reserve Bank of India. 29 August 2016.

[5] This day that age, ഹിന്ദു ദിനപത്രം - 29-7-2013, ശേഖരിച്ചത് 29-7-13

[6] Klaus Glashoff. "Meaning of टङ्क (Tanka)". Spokensanskrit.de. Retrieved 2011-11-05.

[7] "Rupee gets a new symbol". moneycontrol.com. ജൂലൈ 15, 2010. Retrieved 21 മാർച്ച് 2013.

[3]

[a]

[b]

[1]

[2]

[4]

[5]

Indian Rupee
Indian rupee ভাৰতীয় টকা (Assamese) ভারতীয় টাকা (Bengali) ભારતીય રૂપિયો (Gujarati) भारतीय रुपया (Hindi) ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ (Kannada) بآرتسے رۄپے (Kashmiri) भारती रुपय (Konkani) ഇന്ത്യൻ രൂപ (Malayalam) भारतीय रुपया (Marathi) भारतीय रुपियाँ (Nepali) ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରା (Oriya) ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਈਆ (Panjabi) भारतीय रूप्यकम् (Sanskrit) இந்திய ரூபாய் (Tamil) భారతీయ రూపాయి (Telugu) بھارتی روپیے (Urdu)
ഇന്ത്യയിൽ നിലവിൽ വിതരണത്തിലുള്ള ബാങ്ക് നോട്ടുകൾ
ISO 4217 code	INR
Central bank	Reserve Bank of India
Date of introduction	01.01.1948
Official user(s)	India
Unofficial user(s)	Bhutan^[a] Nepal Zimbabwe^[b]^[1]
Inflation	4.4% (2017–18)
Source	RBI – Annual Inflation Report
Method	CPI^[2]
Pegged by	Bhutanese ngultrum (at par) Nepalese rupee ( ₹1 = 1.6 NPR)
Subunit
1⁄100	paisa
paisa	p
Coins
Freq. used	₹1, ₹2, ₹5, ₹10
Banknotes
Freq. used	₹10, ₹20, ₹50, ₹100, ₹200, ₹500
Rarely used	₹1, ₹2, ₹5
Printer	Reserve Bank of India
Website	www.rbi.org.in
Mint	India Government Mint
Website	www.spmcil.com
↑ Alongside the Bhutanese ngultrum ↑ Alongside the US dollar, South African rand and Botswana pula