ഭാരത സർക്കാർ

ഭാരതത്തിലെ 28 സംസ്ഥാനങ്ങളും 8 കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളും ചേർന്ന സം‌യുക്ത ഐക്യത്തെ (federal union) ഭരിക്കുന്നതിനായി ഭരണഘടനാനുസൃതം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന അധികാര സമ്പ്രദായമാണ് ഭാരത സർക്കാർ. കേന്ദ്ര സർക്കാർ, സെൻട്രൽ ഗവൺമെന്റ് അല്ലെങ്കിൽ യൂണിയൻ ഗവൺമെന്റ് എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. ഭാരത സർക്കാരിന്റെ ആസ്ഥാനം ന്യൂ ഡൽഹി ആണ്.

ഭാരതം ഭാരതം:രാഷ്ട്രതന്ത്രവും സർക്കാരും എന്ന പരമ്പരയുടെ ഭാഗം

ഭാരതം ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന മൗലികാവകാശങ്ങൾ                ഭരണകൂടം കേന്ദ്രസർക്കാർ രാഷ്ട്രപതി ഉപരാഷ്ട്രപതി പ്രധാനമന്ത്രി കേന്ദ്ര മന്ത്രിസഭ സംസ്ഥാന സർക്കാറുകൾ ഗവർണ്ണർമാർ മുഖ്യമന്ത്രിമാർ മന്ത്രിസഭ കേന്ദ്ര ഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ ലെഫ്റ്റനന്റ് ഗവർണ്ണർമാർ മുഖ്യമന്ത്രിമാർ മന്ത്രിസഭ                നിയമ നിർമ്മാണ സഭകൾ പാർലമെന്റ് രാജ്യസഭ അധ്യക്ഷൻ  ലോകസഭ  സ്പീക്കർ സംസ്ഥാന നിയമസഭകൾ നിയമസഭ  സ്പീക്കർ വിധാൻപരിഷത്                നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ സുപ്രീം കോടതി ചീഫ് ജസ്റ്റീസ്  ജഡ്ജിമാർ ഹൈക്കോടതികൾ ചീഫ് ജസ്റ്റീസ്  ജഡ്ജിമാർ ജില്ലാ കോടതികൾ  ജില്ലാ ജഡ്ജി  സെഷൻസ് ജഡ്ജി                തദ്ദേശ ഭരണം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് ഭരണസമിതി  ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റ് ഗ്രാമസഭ  ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് അംഗം ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് ഭരണസമിതി  ബ്ലോക്ക് പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റ് ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് ഭരണസമിതി  ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റ് നഗരസഭ ഭരണസമിതി  നഗരസഭാ ചെയർമാൻ കോർപ്പറേഷൻ ഭരണസമിതി  മേയർ                മറ്റു ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങൾ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ മുഖ്യ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷണർ സി.എ.ജി. ആസൂത്രണ കമ്മീഷൻ യൂണിയൻ പബ്ലിക് സർവീസ് കമ്മീഷൻ മനുഷ്യാവകാശ കമ്മീഷൻ അറ്റോർണി ജനറൽ കേന്ദ്ര വിജിലൻസ് കമ്മീഷൻ പട്ടികജാതി കമ്മീഷൻ പട്ടികവർഗ്ഗ കമ്മീഷൻ ദേശീയ വനിതാ കമ്മീഷൻ ദേശീയ പിന്നാക്ക വർഗ്ഗ കമ്മീഷൻ യൂനിവേഴ്സിറ്റി ഗ്രാൻറ്സ് കമ്മിഷൻ രാഷ്ട്രീയ വികാസ് പരിഷത്ത്                രാഷ്ട്രീയകക്ഷികൾ ദേശീയ കക്ഷികൾ സംസ്ഥാന കക്ഷികൾ ദേശീയ മുന്നണികൾ ഇടതു മുന്നണി ദേശീയ ജനാധിപത്യ സഖ്യം (എൻ.ഡി.എ) ഐക്യ പുരോഗമന സഖ്യം (യു.പി എ.)

ഇന്ത്യാ കവാടം ·  രാഷ്ട്രീയം കവാടം

പദോൽപ്പത്തിയും ചരിത്രവും

1833-ലെ ഗവൺമെന്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യാ നിയമം ബ്രിട്ടീഷ് പാർലമെന്റ് പാസാക്കി. "ഗവൺമെന്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ" എന്ന വിശേഷണത്തോടെയുള്ള ഇത്തരത്തിലുള്ള ആദ്യത്തെ നിയമ നടപടിയാണിത്.

അടിസ്ഥാന ഘടന

യൂണിയൻ ഓഫ് ഇന്ത്യ (ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 300 അനുസരിച്ച്) എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റ് വെസ്റ്റ്മിൻസ്റ്റർ സമ്പ്രദായത്തിന്റെ (Westminster system) മാതൃകയിലാണ്. കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിൽ പ്രധാനമായും "എക്സിക്യൂട്ടീവ്, ലെജിസ്ലേച്ചർ, ജുഡീഷ്യറി" എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു, അധികാരങ്ങൾ യഥാക്രമം പ്രധാനമന്ത്രി, പാർലമെന്റ്, സുപ്രീം കോടതി എന്നിവയിൽ ഭരണഘടന നിക്ഷിപ്തമാണ്. ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതി രാഷ്ട്രത്തലവനും ഇന്ത്യൻ സായുധ സേനയുടെ (Indian Armed Forces) കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീവുമാണ്, അതേസമയം തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പ്രധാനമന്ത്രി എക്സിക്യൂട്ടീവിന്റെ തലവനായി പ്രവർത്തിക്കുകയും കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിന്റെ നടത്തിപ്പിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം വഹിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പാർലമെന്റ് ദ്വിസഭ (Bicameral) സ്വഭാവമുള്ളതാണ്, ലോക്‌സഭയും (lower house) രാജ്യസഭയും (upper house) .

ജുഡീഷ്യറിയിൽ വ്യവസ്ഥാപിതമായി, ഒരു സുപ്രീം കോടതി, 25 ഹൈക്കോടതികൾ, നിരവധി ജില്ലാ കോടതികൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു, എല്ലാം സുപ്രീം കോടതിയേക്കാൾ താഴ്ന്നതാണ്.

ഇന്ത്യയിലെ പൗരന്മാരെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന അടിസ്ഥാന സിവിൽ, ക്രിമിനൽ നിയമങ്ങൾ പ്രധാന പാർലമെന്ററി നിയമനിർമ്മാണത്തിൽ പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നു. സിവിൽ പ്രൊസീജർ കോഡ്, പീനൽ കോഡ്, ക്രിമിനൽ പ്രൊസീജർ കോഡ് എന്നിവ.

കേന്ദ്ര ഗവൺമെന്റിന് സമാനമായി, ഓരോ സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളും എക്സിക്യൂട്ടീവ്, ലെജിസ്ലേറ്റീവ്, ജുഡീഷ്യറി ശാഖകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. യൂണിയൻ, വ്യക്തിഗത സംസ്ഥാന ഗവൺമെന്റുകൾക്ക് ബാധകമായ നിയമസംവിധാനം English common & statutory law അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.

റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇന്ത്യ എന്നാണ് രാജ്യത്തിന്റെ മുഴുവൻ പേര്. ഭരണഘടനയിൽ റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയ്ക്ക്, "ഇന്ത്യയും ഭാരതും" ഒരുപോലെ ഔദ്യോഗിക ചുരുക്കപ്പേരുകളാണ്. "യൂണിയൻ ഗവൺമെന്റ്", "കേന്ദ്ര സർക്കാർ", "ഭാരത് സർക്കാർ" എന്നീ പദങ്ങൾ പലപ്പോഴും ഔദ്യോഗികമായും അനൗദ്യോഗികമായും ഇന്ത്യൻ സർക്കാരിനെ സൂചിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഗവൺമെന്റിന്റെ ഇരിപ്പിടം ന്യൂഡൽഹിയിലായതിനാൽ ന്യൂ ഡൽഹി എന്ന പദം കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ മെറ്റോണിമായിട്ടാണ് സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്നത്.

നിയമസഭ

പ്രധാന ലേഖനം: ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റ്

ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിന്റെ കെട്ടിടം,ന്യൂഡൽഹി

ഇന്ത്യയിലെ നിയമസഭയുടെ അധികാരങ്ങൾ രാജ്യസഭയും ലോക്‌സഭയും അടങ്ങുന്ന ഒരു ദ്വിസഭ നിയമസഭയായ പാർലമെന്റാണ് വിനിയോഗിക്കുന്നത്. പാർലമെന്റിന്റെ രണ്ട് സഭകളിൽ, രാജ്യസഭ ('Council of States') upper house-യായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു, അതിൽ രാഷ്ട്രപതി നിയമിക്കുന്നതും സംസ്ഥാന, പ്രാദേശിക നിയമനിർമ്മാണ സഭകൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന അംഗങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. ലോക്‌സഭയെ ('House of the People') lower house-യായി കണക്കാക്കുന്നു.

പാർലമെന്റിന്റെ നിയമങ്ങൾ സുപ്രീം കോടതിയുടെ ജുഡീഷ്യൽ അവലോകനത്തിന് (judicial review) വിധേയമായതിനാൽ പാർലമെന്റിന് പൂർണ നിയന്ത്രണവും പരമാധികാരവും ഇല്ല. എന്നിരുന്നാലും, അത് എക്സിക്യൂട്ടീവിന്മേൽ ചില നിയന്ത്രണം ചെലുത്തുന്നു. പ്രധാനമന്ത്രി ഉൾപ്പെടെയുള്ള മന്ത്രിമാരുടെ കൗൺസിലിലെ അംഗങ്ങൾ ഒന്നുകിൽ പാർലമെന്റിൽ നിന്ന് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുകയോ അധികാരമേറ്റ് ആറ് മാസത്തിനുള്ളിൽ അവിടെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുകയോ ചെയ്യും. കൗൺസിലിന് മൊത്തത്തിൽ ലോക്‌സഭയുടെ ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. ലോക്‌സഭ ഒരു താൽക്കാലിക സഭയാണ്, അധികാരത്തിലുള്ള പാർട്ടിക്ക് സഭയിലെ ഭൂരിപക്ഷത്തിന്റെ പിന്തുണ നഷ്ടപ്പെടുമ്പോൾ മാത്രമേ പിരിച്ചുവിടാൻ കഴിയൂ. രാജ്യസഭ ഒരു സ്ഥിരം സഭയാണ്, ഒരിക്കലും പിരിച്ചുവിടാൻ കഴിയില്ല. ആറുവർഷത്തേക്കാണ് രാജ്യസഭയിലെ അംഗങ്ങളെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്.

എക്സിക്യൂട്ടീവ്

ബ്യൂറോക്രസിയുടെ ദൈനംദിന ഭരണത്തിന്റെ ഏക അധികാരവും ഉത്തരവാദിത്തവും ഉള്ളത് എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഗവൺമെന്റാണ്. അധികാര വിഭജനം എന്ന റിപ്പബ്ലിക്കൻ ആദർശത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാണ് സർക്കാരിന്റെ പ്രത്യേക ശാഖകളായി അധികാര വിഭജനം.

പ്രസിഡന്റ്

പ്രധാന ലേഖനം: ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രപതി

ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 53(1) പ്രകാരം എക്സിക്യൂട്ടീവ് അധികാരം പ്രധാനമായും ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിക്കാണ് നിക്ഷിപ്തമായിരിക്കുന്നത്. പ്രസിഡന്റിന് എല്ലാ ഭരണഘടനാപരമായ അധികാരങ്ങളുമുണ്ട്, മുകളിൽ പറഞ്ഞ ആർട്ടിക്കിൾ 53(1) പ്രകാരം നേരിട്ടോ, കീഴ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ മുഖേനയോ അത് പ്രയോഗിക്കുന്നു. ഭരണഘടനയുടെ 74-ാം അനുച്ഛേദത്തിൽ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നതുപോലെ മന്ത്രിമാരുടെ സമിതിയെ നയിക്കുന്ന പ്രധാനമന്ത്രി നൽകുന്ന സഹായങ്ങളും ഉപദേശങ്ങളും അനുസരിച്ചാണ് രാഷ്ട്രപതി പ്രവർത്തിക്കേണ്ടത്.

മന്ത്രിമാരുടെ കൗൺസിൽ പ്രസിഡന്റിന്റെ 'pleasure' -ൽ അധികാരത്തിൽ തുടരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, പ്രായോഗികമായി, മന്ത്രിമാരുടെ കൗൺസിൽ ലോക്സഭയുടെ പിന്തുണ നിലനിർത്തണം. ഒരു പ്രസിഡന്റ് , മന്ത്രിമാരുടെ സമിതിയെ പിരിച്ചുവിട്ടാൽ, അത് ഒരു ഭരണഘടനാ പ്രതിസന്ധിക്ക് കാരണമായേക്കാം. അതിനാൽ, പ്രായോഗികമായി, ലോക്സഭയിൽ ഭൂരിപക്ഷത്തിന്റെ പിന്തുണ ഉള്ളിടത്തോളം കാലം മന്ത്രിസഭയെ പിരിച്ചുവിടാൻ കഴിയില്ല.

ഇന്ത്യയിൽ പല ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥരെയും നിയമിക്കാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം രാഷ്ട്രപതിക്കാണ്. ഈ ഉന്നത ഉദ്യോഗസ്ഥരിൽ 28 സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഗവർണർമാരും ഉൾപ്പെടുന്നു; ചീഫ് ജസ്റ്റിസ്; മറ്റ് ജഡ്ജിമാരുടെ ഉപദേശപ്രകാരം സുപ്രീം കോടതിയിലെയും ഹൈക്കോടതികളിലെയും മറ്റ് ജഡ്ജിമാർ; അറ്റോർണി ജനറൽ; കൺട്രോളർ ആൻഡ് ഓഡിറ്റർ ജനറൽ; മുഖ്യ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷണറും മറ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷണർമാരും; യൂണിയൻ പബ്ലിക് സർവീസ് കമ്മീഷന്റെ ചെയർമാനും അംഗങ്ങളും; 'എ' ഗ്രൂപ്പിലെ ഓൾ ഇന്ത്യ സർവീസസ് (IAS, IFoS, IPS), സെൻട്രൽ സിവിൽ സർവീസസ് ഉദ്യോഗസ്ഥർ; മന്ത്രിമാരുടെ സമിതിയുടെ ശുപാർശകൾ പ്രകാരം മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിലെ സ്ഥാനപതിമാരും ഹൈക്കമ്മീഷണർമാരും.

രാഷ്ട്രപതി, രാഷ്ട്രത്തലവൻ എന്ന നിലയിൽ, മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള അംബാസഡർമാരുടെ യോഗ്യതാപത്രങ്ങളും (credentials) സ്വീകരിക്കുന്നു, അതേസമയം പ്രധാനമന്ത്രി, ഗവൺമെന്റ് തലവനായി, ചരിത്ര പാരമ്പര്യത്തിന് അനുസൃതമായി കോമൺവെൽത്തിലെ മറ്റ് അംഗങ്ങളിൽ നിന്ന് ഹൈക്കമ്മീഷണർമാരുടെ യോഗ്യതാപത്രങ്ങൾ (credentials) സ്വീകരിക്കുന്നു.

ഇന്ത്യൻ സായുധ സേനയുടെ കമാൻഡർ-ഇൻ-ചീഫ് ആണ് രാഷ്ട്രപതി.

ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രപതിക്ക്, ഒരു കുറ്റവാളിയുടെ ശിക്ഷ കുറയ്ക്കാനോ മാപ്പ് നൽകാനോ കഴിയും, പ്രത്യേകിച്ച് വധശിക്ഷ ഉൾപ്പെടെയുള്ള കേസുകളിൽ. രാഷ്ട്രപതിയുടെ മാപ്പും മറ്റ് അവകാശങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്ന തീരുമാനങ്ങൾ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെയോ ലോക്‌സഭാ ഭൂരിപക്ഷത്തിന്റെയോ അഭിപ്രായത്തിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, മറ്റ് മിക്ക കേസുകളിലും, പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഉപദേശപ്രകാരം പ്രസിഡന്റ് തന്റെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് അധികാരങ്ങൾ പ്രയോഗിക്കുന്നു. നിലവിൽ ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതി "ദ്രൗപദി മുർമു "ആണ്.

ഉപരാഷ്ട്രപതി

പ്രധാന ലേഖനം: ഉപരാഷ്ട്രപതി

രാഷ്ട്രപതി കഴിഞ്ഞാൽ ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന ഭരണഘടനാ പദവിയാണ് "വൈസ് പ്രസിഡന്റ്". പ്രസിഡന്റിന്റെ അഭാവത്തിൽ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് രാജ്യത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും, പ്രസിഡന്റിന്റെ രാജി ഇംപീച്ച്‌മെന്റ് അല്ലെങ്കിൽ പ്രസിഡന്റിനെ നീക്കം ചെയ്യുന്ന സംഭവത്തിൽ ആക്ടിംഗ് പ്രസിഡന്റായി ചുമതലയേൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഉപരാഷ്ട്രപതിക്ക് രാജ്യസഭയുടെ ചെയർമാനെന്ന നിലയിൽ നിയമനിർമ്മാണ പ്രവർത്തനവും ഉണ്ട്. ആനുപാതിക പ്രാതിനിധ്യ സമ്പ്രദായം പിന്തുടരുന്ന പാർലമെന്റിന്റെ ഇരുസഭകളിലെയും അംഗങ്ങൾ അടങ്ങുന്ന ഇലക്ടറൽ കോളേജിലെ അംഗങ്ങൾ പരോക്ഷമായി വൈസ് പ്രസിഡന്റിനെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു, ഒറ്റത്തവണ കൈമാറ്റം ചെയ്യാവുന്ന വോട്ട് ഉപയോഗിച്ച് തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ രഹസ്യ ബാലറ്റിലൂടെയാണ് വോട്ടെടുപ്പ് നടത്തുന്നത്. നിലവിൽ ഇന്ത്യയുടെ ഉപരാഷ്ട്രപതി "ജഗ്ദീപ് ധൻകർ"ആണ്.

പ്രധാന മന്ത്രി

പ്രധാന ലേഖനം: ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി

പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസ്, ക്യാബിനറ്റ് സെക്രട്ടേറിയറ്റ്, പ്രതിരോധ മന്ത്രാലയം എന്നിവയും മറ്റുള്ളവയും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന നോർത്ത്, സൗത്ത് ബ്ലോക്കുകളുള്ള രാഷ്ട്രപതി ഭവൻ സമുച്ചയം.

ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിൽ അഭിസംബോധന ചെയ്തിരിക്കുന്നതുപോലെ, ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി, ഗവൺമെന്റിന്റെ തലവൻ, രാഷ്ട്രപതിയുടെ മുഖ്യ ഉപദേഷ്ടാവ്, മന്ത്രി സഭാ തലവൻ, പാർലമെന്റിലെ ഭൂരിപക്ഷ പാർട്ടിയുടെ നേതാവ്. ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റിന്റെ എക്സിക്യൂട്ടീവിനെ നയിക്കുന്നത് പ്രധാനമന്ത്രിയാണ്.

പാർലമെന്ററി സംവിധാനത്തിലെ എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഗവൺമെന്റിലെ മന്ത്രിസഭയിലെ മുതിർന്ന അംഗമാണ് പ്രധാനമന്ത്രി. മന്ത്രിസഭയിലെ മറ്റ് അംഗങ്ങളെ പ്രധാനമന്ത്രി തിരഞ്ഞെടുക്കുകയും പിരിച്ചുവിടുകയും ചെയ്യാം; ഗവൺമെന്റിനുള്ളിലെ അംഗങ്ങൾക്ക് തസ്തികകൾ അനുവദിക്കുന്നു; കാബിനറ്റിന്റെ അധ്യക്ഷനായ അംഗവും ചെയർമാനുമാണ് നിയമനിർമ്മാണത്തിന്റെ നിർദ്ദേശം കൊണ്ടുവരുന്നതിനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം. പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ രാജിയോ മരണമോ മന്ത്രിസഭയെ പിരിച്ചുവിടുന്നു.

  പ്രധാനമന്ത്രിയെ നിയമിക്കുന്നത് രാഷ്ട്രപതിയാണ്, എക്സിക്യൂട്ടീവിന്റെ കാര്യങ്ങളുടെ ഭരണത്തിൽ സഹായിക്കാൻ.

കാബിനറ്റ്, മന്ത്രാലയങ്ങൾ, ഏജൻസികൾ

ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഒരു വകുപ്പിന്റെ സംഘടനാ ഘടന.

കേന്ദ്രമന്ത്രിമാരുടെ സമിതിയിൽ പ്രധാനമന്ത്രി, ക്യാബിനറ്റ് മന്ത്രിമാർ, സഹമന്ത്രിമാർ (MoS) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഓരോ മന്ത്രിയും പാർലമെന്റിന്റെ ഏതെങ്കിലും ഒരു സഭയിൽ അംഗമായിരിക്കണം. ക്യാബിനറ്റ് പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ളതാണ്, ക്യാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറിയാണ് ഉപദേശിക്കുന്നത്, അദ്ദേഹം ഇന്ത്യൻ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് സർവീസിന്റെയും മറ്റ് സിവിൽ സർവീസുകളുടെയും തലവനായും പ്രവർത്തിക്കുന്നു. കൗൺസിലിലെ മറ്റ് അംഗങ്ങൾ ഒന്നുകിൽ കേന്ദ്ര കാബിനറ്റ് മന്ത്രിമാരാണ്, അവർ വിവിധ മന്ത്രാലയങ്ങളുടെ തലവന്മാരാണ്; അല്ലെങ്കിൽ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഒരു പ്രത്യേക വശത്തിന് മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്നു, കാബിനറ്റ് മന്ത്രിമാരിൽ ഒരാളോട് നേരിട്ട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന ജൂനിയർ അംഗങ്ങളായ സംസ്ഥാന മന്ത്രിമാർ; അല്ലെങ്കിൽ ഒരു കാബിനറ്റ് മന്ത്രിക്ക് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാത്ത സംസ്ഥാന മന്ത്രിമാർ (സ്വതന്ത്ര ചുമതലകൾ). ഭരണഘടനയുടെ 88-ാം അനുച്ഛേദം അനുസരിച്ച്, ഓരോ സഭയിലും, സഭകളുടെ ഏത് സംയുക്ത സമ്മേളനത്തിലും, പാർലമെന്റിന്റെ ഏത് കമ്മറ്റിയിലും അദ്ദേഹം അംഗമാകാൻ സാധ്യതയുള്ളവയിൽ സംസാരിക്കാനും നടപടികളിൽ പങ്കെടുക്കാനും ഓരോ മന്ത്രിക്കും അവകാശമുണ്ട്. എന്നാൽ അംഗമല്ലാത്ത സഭയിൽ വോട്ട് ചെയ്യാൻ അർഹതയുണ്ടായിരിക്കില്ല.

സെക്രട്ടറിമാർ

ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഒരു സെക്രട്ടറി, ഒരു സിവിൽ സർവീസ്, പൊതുവെ ഒരു ഇന്ത്യൻ അഡ്മിനിസ്‌ട്രേറ്റീവ് സർവീസ് (IAS) ഓഫീസർ, മന്ത്രാലയത്തിന്റെയോ വകുപ്പിന്റെയോ അഡ്മിനിസ്‌ട്രേറ്റീവ് തലവനും മന്ത്രാലയത്തിനുള്ളിലെ അല്ലെങ്കിൽ വകുപ്പിനുള്ളിലെ നയത്തിന്റെയും ഭരണത്തിന്റെയും എല്ലാ കാര്യങ്ങളിലും മന്ത്രിയുടെ പ്രധാന ഉപദേശകനുമാണ്. ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റിന്റെ സെക്രട്ടറിമാർ ഇന്ത്യൻ മുൻഗണനാ ക്രമത്തിൽ 23-ാം സ്ഥാനത്താണ്. ഉയർന്ന തലത്തിലുള്ള സെക്രട്ടറിമാരെ ഒന്നോ അതിലധികമോ അഡീഷണൽ സെക്രട്ടറിമാർ സഹായിക്കുന്നു, അവരെ ജോയിന്റ് സെക്രട്ടറിമാർ കൂടുതൽ സഹായിക്കുന്നു. മധ്യഭാഗത്ത് ഡയറക്ടർമാരും ഡെപ്യൂട്ടി സെക്രട്ടറിമാരും അണ്ടർ സെക്രട്ടറിമാരും അവരെ സഹായിക്കുന്നു. താഴത്തെ തലത്തിൽ, സെക്ഷൻ ഓഫീസർമാർ, അസിസ്റ്റന്റ് സെക്ഷൻ ഓഫീസർമാർ, അപ്പർ ഡിവിഷൻ ക്ലാർക്കുമാർ, ലോവർ ഡിവിഷൻ ക്ലാർക്കുമാർ, മറ്റ് സെക്രട്ടേറിയൽ സ്റ്റാഫ് എന്നിവർ ഉണ്ട്.

ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ മന്ത്രാലയങ്ങളും വകുപ്പുകളും

മന്ത്രാലയം	വകുപ്പ് (കൾ)
രാഷ്ട്രപതിയുടെ സെക്രട്ടേറിയറ്റ്
ഉപരാഷ്ട്രപതിയുടെ സെക്രട്ടേറിയറ്റ്
പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസ്	ആറ്റോമിക് എനർജി
	ബഹിരാകാശം
കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടേറിയറ്റ്
കൃഷി- കർഷക ക്ഷേമ മന്ത്രാലയം	കൃഷി, സഹകരണം, കർഷക ക്ഷേമം
	കാർഷിക ഗവേഷണവും വിദ്യാഭ്യാസവും
	മൃഗസംരക്ഷണം, ഡയറി, മത്സ്യബന്ധനം
ആയുഷ് മന്ത്രാലയം
രാസ- രാസവള മന്ത്രാലയം	കെമിക്കൽസ് ആൻഡ് പെട്രോകെമിക്കൽസ്
	രാസവളങ്ങൾ
	ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ്
സിവിൽ ഏവിയേഷൻ മന്ത്രാലയം
കൽക്കരി
വാണിജ്യവും വ്യവസായവും	വാണിജ്യം
	വ്യാവസായിക നയവും പ്രമോഷനും
ആശയവിനിമയങ്ങൾ	തപാൽ
	ടെലികമ്മ്യൂണിക്കേഷൻസ്
Consumer Affairs, Food and Public Distribution	Consumer Affairs
	Food and Public Distribution
Corporate Affairs
Culture
പ്രതിരോധ മന്ത്രാലയം	പ്രതിരോധം
	പ്രതിരോധ ഉത്പാദനം
	പ്രതിരോധ ഗവേഷണവും വികസനവും
	മുൻ സൈനികരുടെ ക്ഷേമം
Development of North Eastern Region
Drinking Water and Sanitation
Earth Sciences
Electronics and Information Technology
Environment, Forest and Climate Change
വിദേശകാര്യ മന്ത്രാലയം
ധനകാര്യ മന്ത്രാലയം	Economic Affairs
	Expenditure
	Financial Services
	Investment and Public Asset Management
	Revenue
Food Processing Industries
ആരോഗ്യ കുടുംബക്ഷേമ മന്ത്രാലയം	Health and Family Welfare
	Health Research
Heavy Industries and Public Enterprises	Heavy Industry
	Public Enterprises
ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയം	Border Management
	Internal Security
	Jammu Kashmir Affairs
	Home
	Official Language
	States
Housing and Urban Affairs
Education	Higher Education
	School Education and Literacy
Information and Broadcasting
Labour and Employment
Law and Justice	Justice
	Legal Affairs
	Legislative
Micro, Small and Medium Enterprises
Mines
Minority Affairs
New and Renewable Energy
NITI Aayog
Panchayati Raj
Parliamentary Affairs
Personnel, Public Grievances and Pensions	Personnel and Training
	Administrative Reforms and Public Grievances
	Pension and Pensioners' Welfare
Petroleum and Natural Gas
Power
Railways
Road Transport and Highways
Rural Development	Land Resources
	Rural Development
Science and Technology	Biotechnology
	Science and Technology
	Scientific and Industrial Research
Shipping
Skill Development and Entrepreneurship
Social Justice and Empowerment	Empowerment of Persons with Disabilities
	Social Justice and Empowerment
Statistics and Programme Implementation
Steel
Textiles
Tourism
Tribal Affairs
Water Resources, River Development and Ganga Rejuvenation
Women and Child Development
Youth Affairs and Sports	Sports
	Youth Affairs
ആകെ
മന്ത്രാലയങ്ങൾ	വകുപ്പുകൾ
58	93

സിവിൽ സർവീസ്

സിവിൽ സർവീസസ് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ സിവിൽ സർവീസുകളും സ്ഥിരം ബ്യൂറോക്രസിയുമാണ്. എക്സിക്യൂട്ടീവ് തീരുമാനങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കുന്നത് ഇന്ത്യൻ സിവിൽ സർവീസുകാരാണ്.

ഇന്ത്യയിലെ പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യത്തിൽ, ഭരണനിർവഹണത്തിന്റെ ആത്യന്തിക ഉത്തരവാദിത്തം മന്ത്രിമാരായ ജനപ്രതിനിധികൾക്കാണ്. സാർവത്രിക പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ജനങ്ങളാൽ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന നിയമനിർമ്മാണ സഭകളോട് ഈ മന്ത്രിമാർ ഉത്തരവാദികളാണ്. മന്ത്രിമാർ ജനങ്ങളോട് തന്നെ പരോക്ഷമായി ഉത്തരവാദികളാണ്. എന്നാൽ ആധുനിക ഭരണസംവിധാനത്തിന്റെ വിവിധ പ്രശ്‌നങ്ങൾ വ്യക്തിപരമായി കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ മന്ത്രിമാർ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നില്ല. അങ്ങനെ മന്ത്രിമാർ നയം നിരത്തുന്നു, അത് നടപ്പിലാക്കേണ്ടത് സിവിൽ സർവീസുകാരാണ്.

കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി

കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി (IAST: Maṃtrimaṇḍala Saciva) ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന എക്സിക്യൂട്ടീവ് ഉദ്യോഗസ്ഥനും, ഏറ്റവും മുതിർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥനുമാണ്. സിവിൽ സർവീസ് ബോർഡ്, ക്യാബിനറ്റ് സെക്രട്ടേറിയറ്റ്, ഇന്ത്യൻ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് സർവീസ് (ഐഎഎസ്) എന്നിവയുടെ എക്‌സ് ഒഫീഷ്യോ തലവനും, സർക്കാരിന്റെ ബിസിനസ് നിയമങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് എല്ലാ സിവിൽ സർവീസുകളുടെയും തലവനുമാണ് കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി.

ക്യാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി പൊതുവെ ഇന്ത്യൻ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് സർവീസിലെ ഏറ്റവും മുതിർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥനാണ്. ഇന്ത്യൻ മുൻഗണനാ ക്രമത്തിൽ ക്യാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി 11-ാം സ്ഥാനത്താണ്. കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ നേരിട്ടുള്ള ചുമതലയിലാണ്. നിലവിൽ, ഇന്ത്യയുടെ കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി രാജീവ് ഗൗബ,IAS ആണ്.

ജുഡീഷ്യറി

ഇന്ത്യയുടെ സ്വതന്ത്ര യൂണിയൻ ജുഡീഷ്യൽ സംവിധാനം ബ്രിട്ടീഷുകാരുടെ കീഴിലാണ് ആരംഭിച്ചത്, അതിന്റെ ആശയങ്ങളും നടപടിക്രമങ്ങളും ആംഗ്ലോ-സാക്സൺ രാജ്യങ്ങളുമായി (Anglo-Saxon countries) സാമ്യമുള്ളതാണ്. ചീഫ് ജസ്റ്റിസും 33 അസോസിയേറ്റ് ജസ്റ്റിസുമാരും അടങ്ങുന്നതാണ് ഇന്ത്യയുടെ സുപ്രീം കോടതി, എല്ലാം ചീഫ് ജസ്റ്റിസിന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം രാഷ്ട്രപതി നിയമിക്കുന്നു. ജുഡീഷ്യറിയിൽ വ്യവസ്ഥാപിതമായി, ഒരു സുപ്രീം കോടതി, 25 ഹൈക്കോടതികൾ, നിരവധി ജില്ലാ കോടതികൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു, എല്ലാം സുപ്രീം കോടതിയേക്കാൾ താഴ്ന്നതാണ്. 1960-കളുടെ തുടക്കത്തിൽ, പ്രസിദ്ധമായ കെ.എം. നാനാവതി v. മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന് (KM Nanavati v. the State of Maharashtra ) ശേഷം, മാധ്യമങ്ങൾക്കും പൊതുജന സമ്മർദ്ദത്തിനും ഇരയാകുന്നതിനും തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നതിനുമുള്ള കാരണങ്ങളാൽ ജൂറി വിചാരണകൾ ഇന്ത്യയിൽ നിർത്തലാക്കപ്പെട്ടു.

യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, ഇന്ത്യൻ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ സംസ്ഥാന തലത്തിലും യൂണിയൻ തലത്തിലും ഒരു ഏകീകൃത വ്യവസ്ഥ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ജുഡീഷ്യറിയിൽ, ഇന്ത്യയുടെ സുപ്രീം കോടതിയും, സംസ്ഥാന തലത്തിൽ ഹൈക്കോടതികളും, ജില്ലാ തലത്തിൽ ജില്ലാ കോടതികളും സെഷൻസ് കോടതികളും ഉൾപ്പെടുന്നു.

സുപ്രീം കോടതി

പ്രധാന ലേഖനം: സുപ്രീം കോടതി

ഇന്ത്യയുടെ സുപ്രീം കോടതിയുടെ കെട്ടിടം

ഇന്ത്യയുടെ തലസ്ഥാന പ്രദേശമായ ന്യൂഡൽഹിയിലാണ് ഇന്ത്യയുടെ പരമോന്നത കോടതി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.

ഭരണഘടനാ പുനരവലോകന അധികാരമുള്ള പരമോന്നത ഭരണഘടനാ കോടതിയായ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയ്ക്ക് കീഴിലുള്ള പരമോന്നത ജുഡീഷ്യൽ ഫോറവും അന്തിമ അപ്പീൽ കോടതിയുമാണ് സുപ്രീം കോടതി. ഇന്ത്യയുടെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസും മറ്റ് 33 അംഗീകൃത ജഡ്ജിമാരും അടങ്ങുന്ന ഇതിന് Original, Appellate & Advisory Jurisdictions രൂപത്തിൽ വിപുലമായ അധികാരങ്ങളുണ്ട്.

രാജ്യത്തിന്റെ അന്തിമ അപ്പീൽ കോടതി എന്ന നിലയിൽ, യൂണിയന്റെ വിവിധ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ ഹൈക്കോടതികളുടെയും മറ്റ് കോടതികളുടെയും ട്രൈബ്യൂണലുകളുടെയും വിധികൾക്കെതിരെ പ്രാഥമികമായി അപ്പീലുകൾ എടുക്കുന്നു. ഇത് പൗരന്മാരുടെ മൗലികാവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുകയും രാജ്യത്തെ വിവിധ സർക്കാരുകൾ തമ്മിലുള്ള തർക്കങ്ങൾ പരിഹരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ഉപദേശക കോടതി എന്ന നിലയിൽ, രാഷ്ട്രപതി ഭരണഘടനയ്ക്ക് കീഴിൽ പ്രത്യേകമായി പരാമർശിക്കാവുന്ന കാര്യങ്ങൾ കേൾക്കുന്നു. ആരും അതിലേക്ക് ശ്രദ്ധ ആകർഷിക്കാതെ തന്നെ ('സുവോ മോട്ടോ') കാര്യങ്ങൾ സ്വയം മനസ്സിലാക്കുകയും ചെയ്‌തേക്കാം. സുപ്രീം കോടതി പ്രഖ്യാപിച്ച നിയമം ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ കോടതികൾക്കും കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾക്കും ബാധകമാണ്. ആർട്ടിക്കിൾ 142 പ്രകാരം, സുപ്രീം കോടതിയുടെ ഉത്തരവുകൾ നടപ്പിലാക്കുക എന്നത് രാഷ്ട്രപതിയുടെ കടമയാണ്.

കൂടാതെ, ഭരണഘടനയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 32, മൗലികാവകാശങ്ങൾ നടപ്പാക്കുന്നത് സംബന്ധിച്ച് സുപ്രീം കോടതിക്ക് വിപുലമായ യഥാർത്ഥ അധികാരപരിധി നൽകുന്നു. ഹേബിയസ് കോർപ്പസ്, മാൻഡമസ്, നിരോധനം, ക്വോ വാറന്റോ, സെർട്ടിയോററി (Habeas Corpus, Mandamus, Prohibition, Quo Warranto & Certiorari) എന്നിവയുടെ സ്വഭാവത്തിലുള്ള റിട്ടുകൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങളോ ഉത്തരവുകളോ പുറപ്പെടുവിക്കാൻ ഇതിന് അധികാരമുണ്ട്. ഏതെങ്കിലും സിവിൽ അല്ലെങ്കിൽ ക്രിമിനൽ കേസ് ഒരു സംസ്ഥാന ഹൈക്കോടതിയിൽ നിന്ന് മറ്റൊരു സംസ്ഥാന ഹൈക്കോടതിയിലേക്കോ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു കീഴിലുള്ള കോടതിയിൽ നിന്ന് മറ്റൊരു സംസ്ഥാന ഹൈക്കോടതിയിലേക്കും സുപ്രീം കോടതിയിലേക്കും മാറ്റാൻ നിർദേശിക്കാനുള്ള അധികാരം സുപ്രീം കോടതിക്ക് നൽകിയിട്ടുണ്ട്. കീഴ്‌ക്കോടതികൾ പുറപ്പെടുവിച്ച വിധികളിൽ നിന്നോ ഉത്തരവുകളിൽ നിന്നോ ആണ് സുപ്രിംകോടതിയിലെ നടപടികൾ ഉണ്ടാകുന്നത് എങ്കിലും, പൊതുസമൂഹത്തിന്റെ പൊതുതാൽപ്പര്യം ഉൾപ്പെടുന്ന വിഷയങ്ങളിൽ കോടതിയുടെ ഫയലിംഗ് കൗണ്ടറിൽ ഒരു റിട്ട് പെറ്റീഷൻ ഫയൽ ചെയ്തുകൊണ്ടോ അല്ലെങ്കിൽ ഇന്ത്യൻ ചീഫ് ജസ്റ്റിസിന് ഒരു കത്ത് അയച്ചുകൊണ്ടോ, പരിഹാരത്തിനുള്ള പൊതു പ്രാധാന്യത്തിന്റെ ചോദ്യം ഉയർത്തിക്കാട്ടിക്കൊണ്ടോ ഏതെങ്കിലും വ്യക്തിക്കോ വ്യക്തികൾക്കോ ​​ഇത് ചെയ്യാവുന്നതാണ്. പൊതുതാൽപ്പര്യ ഹർജികൾ ( public interest litigations) എന്നാണ് ഇവ അറിയപ്പെടുന്നത്.

തിരഞ്ഞെടുപ്പും വോട്ടെടുപ്പും

പ്രധാന ലേഖനങ്ങൾ: ഇന്ത്യൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ

"യൂണിയൻ" അല്ലെങ്കിൽ "കേന്ദ്ര" സർക്കാർ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു അർദ്ധ-ഫെഡറൽ ഗവൺമെന്റ് രൂപമാണ് ഇന്ത്യയിലുള്ളത്, യൂണിയൻ, സംസ്ഥാന, പ്രാദേശിക തലങ്ങളിൽ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ഉദ്യോഗസ്ഥരുണ്ട്. ദേശീയ തലത്തിൽ, ലോക്സഭയിൽ ഭൂരിപക്ഷം സീറ്റുകളുള്ള പാർട്ടിയിൽ നിന്നോ സഖ്യത്തിൽ നിന്നോ ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിയാണ് ഗവൺമെന്റിന്റെ തലവനായ പ്രധാനമന്ത്രിയെ നിയമിക്കുന്നത്. സാർവത്രിക പ്രായപൂർത്തിയായ വോട്ടവകാശം മുഖേനയാണ് ലോക്‌സഭയിലെ അംഗങ്ങളെ അഞ്ച് വർഷത്തേക്ക് നേരിട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്. സംസ്ഥാനങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന രാജ്യസഭയിലെ അംഗങ്ങളെ, രാഷ്ട്രപതി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന 12 അംഗങ്ങളൊഴികെ, ആനുപാതിക പ്രാതിനിധ്യത്തിലൂടെ സംസ്ഥാന നിയമസഭകളിലെ അംഗങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു.

2019 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് 900 ദശലക്ഷം വോട്ടർമാരുള്ള ഇന്ത്യ നിലവിൽ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യ രാജ്യമാണ്.

സംസ്ഥാന, പ്രാദേശിക സർക്കാരുകൾ

ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ, ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഭരിക്കുന്ന സർക്കാരുകളാണ്, മുഖ്യമന്ത്രി സംസ്ഥാന സർക്കാരിന്റെ തലവനാണ്. കേന്ദ്ര സർക്കാരും സംസ്ഥാന സർക്കാരും തമ്മിൽ അധികാരം വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. സംസ്ഥാന നിയമസഭ അഞ്ച് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ദ്വിസഭയും (Bicameral) ബാക്കിയുള്ളവയിൽ ഏകസഭയുമാണ് (Unicameral). ലോവർ ഹൗസ് അഞ്ച് വർഷത്തെ കാലാവധിയോടെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു, അതേസമയം upper house - ൽ മൂന്നിലൊന്ന് അംഗങ്ങളും ഓരോ രണ്ട് വർഷത്തിലും ആറ് വർഷത്തെ കാലാവധിയോടെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നു.

പ്രാദേശിക ഭരണകൂടങ്ങൾ (Local governments) അടിസ്ഥാന തലത്തിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. കേന്ദ്ര, സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ ഒഴികെയുള്ള സർക്കാരിന്റെ മൂന്നാമത്തെ തലമാണിത്. ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ പഞ്ചായത്തുകളും നഗരപ്രദേശങ്ങളിലെ മുനിസിപ്പാലിറ്റികളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. അവർ നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ ജനങ്ങളാൽ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടവരാണ്.

ധനകാര്യം

ഇതും കാണുക: റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ

നികുതി

പ്രധാന ലേഖനം: നികുതി

ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക തലസ്ഥാനമായ മുംബൈയിലാണ് റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ആസ്ഥാനം

ഇന്ത്യയ്ക്ക് ത്രിതല നികുതി ഘടനയുണ്ട്, അതിൽ ആദായനികുതി, മൂലധന ഇടപാടുകൾക്ക് നികുതി (സമ്പത്ത് നികുതി, അനന്തരാവകാശ നികുതി), വിൽപ്പന നികുതി, സേവന നികുതി, കസ്റ്റംസ്, എക്സൈസ് തീരുവകൾ എന്നിവയ്ക്ക് ആദായനികുതി ഈടാക്കാൻ ഭരണഘടന കേന്ദ്ര സർക്കാരിന് അധികാരം നൽകുന്നു. ചരക്കുകളുടെ അന്തർ സംസ്ഥാന വിൽപന, വിനോദത്തിനും തൊഴിലുകൾക്കുമുള്ള നികുതി, മദ്യം നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള എക്‌സൈസ് തീരുവ, സ്വത്ത് കൈമാറ്റം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള സ്റ്റാമ്പ് ഡ്യൂട്ടി, ഭൂമി വരുമാനം ശേഖരിക്കൽ (ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള ഭൂമിയിൽ നിന്നുള്ള ലെവി) എന്നിവയ്ക്ക് സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ വിൽപന നികുതി ഈടാക്കും. വസ്തുനികുതി ഈടാക്കാനും ജലവിതരണം, മലിനജലം മുതലായ പൊതു ഉപയോഗങ്ങൾക്കായി ഉപയോക്താക്കളിൽ നിന്ന് പണം ഈടാക്കാനും സംസ്ഥാന സർക്കാർ പ്രാദേശിക സർക്കാരുകൾക്ക് അധികാരം നൽകിയിട്ടുണ്ട്.

  കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുടെ വരുമാനത്തിന്റെ പകുതിയിലേറെയും നികുതിയിൽ നിന്നാണ്, അതിൽ 3/4 നേരിട്ടുള്ള നികുതിയിൽ നിന്നാണ്. കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ നികുതി വരുമാനത്തിന്റെ നാലിലൊന്ന് സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുമായി പങ്കിടുന്നു.

1991-ൽ ആരംഭിച്ച നികുതി പരിഷ്കാരങ്ങൾ, ഇനിപ്പറയുന്ന ദിശകളിൽ നടപടികൾ കൈക്കൊണ്ടുകൊണ്ട് നികുതി ഘടനയെ യുക്തിസഹമാക്കാനും അനുസരണം വർദ്ധിപ്പിക്കാനും ശ്രമിച്ചു:

• വ്യക്തിഗത, കോർപ്പറേറ്റ് ആദായ നികുതി, എക്സൈസ്, കസ്റ്റംസ് എന്നിവയുടെ നിരക്കുകൾ കുറയ്ക്കുകയും, അത് കൂടുതൽ പുരോഗമനപരമാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
• ഇളവുകൾ കുറയ്ക്കുന്നു.
• നിയമങ്ങളുടെയും നടപടിക്രമങ്ങളുടെയും ലഘൂകരണം.
• പണമിടപാടുകൾ ട്രാക്ക് ചെയ്യുന്നതിന് സ്ഥിരം അക്കൗണ്ട് നമ്പർ (പാൻ) (permanent account number (PAN) അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
• 29 സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 21 സംസ്ഥാനങ്ങൾ, 2005 ഏപ്രിൽ 1-ന് സങ്കീർണ്ണവും ഒന്നിലധികം ആദായനികുതി സമ്പ്രദായത്തിനു പകരമായി മൂല്യവർദ്ധിത നികുതി (വാറ്റ്) (value added tax (VAT) അവതരിപ്പിച്ചു.

കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ നികുതിയേതര വരുമാനം (non-tax revenues) ധനകാര്യ സേവനങ്ങൾ, പലിശ രസീതുകൾ, പൊതുമേഖലാ ലാഭവിഹിതം മുതലായവയിൽ നിന്നാണ്. സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ നികുതിയേതര വരുമാനം കേന്ദ്ര സർക്കാരിൽ നിന്നുള്ള ഗ്രാന്റുകൾ, പലിശ രസീതുകൾ, ലാഭവിഹിതം, പൊതു, സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക സേവനങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം എന്നിവയാണ്. യൂണിയൻ നികുതി പൂളിലെ അന്തർസംസ്ഥാന വിഹിതം തീരുമാനിക്കുന്നത്, ധനകാര്യ കമ്മീഷൻ പ്രസിഡന്റിന് നൽകിയ ശുപാർശകളിണ്. കേന്ദ്രത്തിന്റെയും സംസ്ഥാനത്തിന്റെയും മൊത്തം നികുതി രസീതുകൾ ദേശീയ ജിഡിപിയുടെ ഏകദേശം 18% ആണ്. ഇത് OECD - യിലെ 37-45% എന്ന കണക്കുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുന്നു.

യൂണിയൻ ബജറ്റ്

ഫെബ്രുവരിയിലെ അവസാന പ്രവൃത്തി ദിനത്തിലാണ് ഇന്ത്യൻ ധനമന്ത്രി സാധാരണയായി വാർഷിക കേന്ദ്ര ബജറ്റ് പാർലമെന്റിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും, 2017-18 സാമ്പത്തിക വർഷത്തിൽ, ഈ പാരമ്പര്യം മാറ്റി. ഇനി ഫെബ്രുവരി ഒന്നിന് ബജറ്റ് അവതരിപ്പിക്കും. ഇന്ത്യയുടെ സാമ്പത്തിക വർഷത്തിന്റെ തുടക്കമായ ഏപ്രിൽ 1 പ്രാബല്യത്തിൽ വരുന്നതിന് മുമ്പ് ബജറ്റ് ലോക്‌സഭ പാസാക്കേണ്ടതുണ്ട്. യൂണിയൻ ബജറ്റിന് മുന്നോടിയായി ഒരു സാമ്പത്തിക സർവേ നടത്തുന്നു, അത് ബജറ്റിന്റെ വിശാലമായ ദിശയും ഔട്ട്ഗോയിംഗ് സാമ്പത്തിക വർഷത്തിലെ രാജ്യത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക പ്രകടനവും വിശദീകരിക്കുന്നു.

ഇന്ത്യയുടെ വികസനേതര റവന്യൂ ചെലവ് (Non-Development Revenue Expenditure) 1990-91 മുതൽ 2003-04ൽ ഏതാണ്ട് അഞ്ചിരട്ടിയും, 1985-1986 മുതൽ പത്തിരട്ടിയിലധികവും വർദ്ധിച്ചു. 2003-04 ബജറ്റിലെ മൊത്തം വികസനേതര ചെലവിന്റെ 40% ത്തിലധികം വരുന്ന ചെലവുകളുടെ ഏറ്റവും വലിയ ഇനമാണ് പലിശ പേയ്‌മെന്റുകൾ. ഇതേ കാലയളവിൽ പ്രതിരോധച്ചെലവ് നാലിരട്ടിയായി വർധിക്കുകയും ചെയ്തു. ബാഹ്യമായ ഭീകരാക്രമണ ഭീഷണികളിൽ നിന്നും പ്രതിരോധിക്കാൻ. 2020-21ൽ ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിരോധ ബജറ്റ് (Defence Budget ) 4,71,378 കോടി രൂപയാണ് (65.86 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ).

പ്രശ്നങ്ങൾ

അഴിമതി

നിരവധി മന്ത്രിമാർ അഴിമതി ആരോപണ വിധേയരാണ്, പാർലമെന്റിലെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട 543 അംഗങ്ങളിൽ നാലിലൊന്ന് പേർക്കും 2009 ൽ കൊലപാതകം ഉൾപ്പെടെയുള്ള കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ ചുമത്തിയിട്ടുണ്ട്. 2010 ന് ശേഷമുള്ള ഏറ്റവും വലിയ അഴിമതികളിൽ പലതും കാബിനറ്റ് മന്ത്രിമാരും മുഖ്യമന്ത്രിമാരും ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഉയർന്ന തലത്തിലുള്ള സർക്കാർ ഉദ്യോഗസ്ഥരാണ്. 2010 കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ് അഴിമതി (₹70,000 കോടി (2020-ൽ ₹1.3 ട്രില്യൺ അല്ലെങ്കിൽ 18 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിന് തുല്യം)), ആദർശ് ഹൗസിംഗ് സൊസൈറ്റി അഴിമതി, കൽക്കരി ഖനന അഴിമതി (₹1.86 ലക്ഷം കോടി (2020-ൽ 3.5 ട്രില്യൺ അല്ലെങ്കിൽ 47 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിന് തുല്യം)), കർണാടകയിലെ ഖനന അഴിമതിയും, വോട്ടിനുള്ള പണം അഴിമതി.

സർക്കാർ

ഭാരതത്തിന്റെ ഭരണഘടനയുടെ അവതാരികയിൽ (Preamble) ഭാരതത്തെ ഒരു പരമാധികാര, സമാജവാദി, മതേതര, ജനാധിപത്യ ഗണരാജ്യം എന്ന് വിഭാവനം ചെയ്തിരിക്കുന്നു. ഭാരത സർക്കാർ അതിനാൽ ഒരു പരമാധികാര, സമാജവാദി, മതേതര, ജനാധിപത്യ സർക്കാർ ആകുന്നു.

പരമാധികാരം

പരമാധികാരം (Sovereign) എന്ന വാക്ക് അർ‌ഥമാക്കുന്നത് പൂർണ സ്വയംഭരണാധികാരം അഥവാ സ്വാതന്ത്ര്യം എന്നാണ്. ഭാരതത്തിന് ആന്തരികമായും ബാഹ്യമായും പരമാധികാരം ഉണ്ട്. ഏത് വിദേശ ശക്തികളിൽ നിന്നും നിയന്ത്രങ്ങളിൽനിന്നും ഭാരതം പൂർ‌ണ സ്വതന്ത്രമാണ്. അതുപോലെതന്നെ ഭാരതത്തിലെ ജനങ്ങൾ തന്നെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന ഒരു സ്വതന്ത്ര സർക്കാരാണ് ഭാരതത്തിനുള്ളത്.

സമാജവാദം

42-ആം ഭരണഘടനാഭേദഗതി, 1976 പ്രകാരം ഭരണഘടനയുടെ അവതാരികയിൽ കൂട്ടിച്ചേർത്ത പദമാണ് സമാജവാദി (Socialist). ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ പൗരൻ‌മാർക്കും സാമാജികവും സാമ്പത്തികവുമായ സമത്വം ഇത് ഉറപ്പുനൽകുന്നു. എല്ലാവർക്കും തുല്യപരിഗണനയും അവസരങ്ങളും നൽകപ്പെടും.

ഇതു കൂടി കാണുക

പ്രധാന ലേഖനം: ഇന്ത്യയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങളും കേന്ദ്രഭരണപ്രദേശങ്ങളും

• കവാടം:ഇന്ത്യ

ബാഹ്യകണ്ണികൾ

• Pan Card - Pan card information official site.
• Directory of official Government websites in India
• Government of India Portal
• Chief of State and Cabinet Members Archived 2009-03-11 at the Wayback Machine.

അധിക വായന

• Subrata K. Mitra and V.B. Singh. 1999. Democracy and Social Change in India: A Cross-Sectional Analysis of the National Electorate. New Delhi: Sage Publications. ISBN 81-7036-809-X (India HB) ISBN 0-7619-9344-4 (U.S. HB).