ഇന്ത്യൻ ഭരണസംവിധാനം
ഏകാത്മക സ്വഭാവത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ സംയുക്ത (Federal) ഭരണസ്വഭാവം ആണ് ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന പ്രദാനം ചെയ്യുന്നത്‌. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശം ആധാരമാക്കിയുള്ള പാർലമെന്ററി ഭരണസംവിധാനം ആണ് രാജ്യം സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.
ഭരണഘടന
തിരുത്തുകഡോ. ബി.ആർ. അംബേദ്‌കർ തലവനായുള്ള സമിതി ആണ് ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഭരണഘടനയോടു സാദൃശ്യമുള്ള ഭരണഘടന എഴുതിയിരിക്കുന്നത്‌. പീഠിക(Preamble), ഒന്നു മുതൽ മുന്നൂറ്റിതൊണ്ണൂറ്റഞ്ചാം വകുപ്പുവരെ അടങ്ങുന്ന 22 അദ്ധ്യായങ്ങൾ, ഒന്നു മുതൽ ഒമ്പതുവരെയുള്ള പട്ടികകൾ(Shedules), അനുബന്ധം എന്നിങ്ങനെ ആണ് ഭരണഘടനയുടെ സംവിധാനം. ഇന്നു ലോകത്തിൽ എഴുതപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ഏറ്റവും ശക്തമായ ഭരണഘടനയാണ്‌ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന എന്നു കരുതുന്നു.
ഭരണഘടനയുടെ പീഠിക ഇന്ത്യ പരമാധികാര സോഷ്യലിസ്റ്റ്‌ മതേതര ജനാധിപത്യ രാജ്യമാണെന്നു പ്രഖ്യാപിക്കുന്നു. വ്യക്തി നീതി, ചിന്തിക്കാനും തിരഞ്ഞെടുക്കുവാനുമുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം, അവസര സമത്വം എന്നിവ ഭരണഘടന ഉറപ്പാക്കുന്നതോടൊപ്പം വ്യക്തിയുടെ അന്തസും രാജ്യത്തിന്റെ ഐക്യവും കാത്തുസൂക്ഷിച്ചുകൊണ്ട്‌ സാഹോദര്യം വളർത്തുക എന്ന ലക്ഷ്യവും ഭരണഘടനക്കുണ്ടെന്ന് പീഠിക വെളിപ്പെടുത്തുന്നു.
ഭരണഘടന ഓരോ വ്യക്തിക്കും ആറിനം മൗലികാവകാശങ്ങൾ ഉറപ്പുവരുത്തുന്നു. സമത്വത്തിനുള്ള അവകാശം,സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള അവകാശം, ചൂഷണത്തിനെതിരേയുള്ള അവകാശം, മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള അവകാശം, സാംസ്കാരികവും വിദ്യാഭ്യാസ പരവുമായ അവകാശം, മൗലികാവകാശകങ്ങൾ കോടതിയിലൂടെ സ്ഥാപിച്ചെടുക്കാനുള്ള അവകാശം എന്നിവയാണവ.
ഭരണഘടനയുടെ നാൽപത്തിരണ്ടാം ഭേദഗതി അനുസരിച്ച്‌ മൗലികാവകാശങ്ങളോടൊപ്പം ഓരോ ഇന്ത്യൻ പൗരനും നിർബന്ധമായും പാലിച്ചിരിക്കേണ്ട മൗലിക ചുമതലകളുമുണ്ട്‌.
ഭരണ രീതി
തിരുത്തുകകേന്ദ്രതലം
തിരുത്തുകരാജ്യത്തിന്റെ ഭരണം എങ്ങനെ ആണ് നടത്തേണ്ടത്‌ എന്നതു സംബന്ധിച്ച്‌ വ്യക്തമായ മാർഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ ഭരണഘടനയിലുണ്ട്‌.
യൂണിയൻ പരമാധികാര സമിതി
തിരുത്തുകരാഷ്ട്രപതി, ഉപരാഷ്ട്രപതി, പ്രധാനമന്ത്രി തലവനായുള്ള മന്ത്രിസഭ എന്നിവയടങ്ങുന്നതാണ്‌ യൂണിയൻ പരമാധികാര സമിതി(Union Executive).
രാഷ്ട്രപതി
തിരുത്തുകഇന്ത്യൻ യൂണിയന്റെ നിർവാഹകാധികാരത്തോടൊപ്പം സായുധസേനയുടെ പരമോന്നത മേധാവിത്വവും രാഷ്ട്രപതിയാണ്‌ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്‌.
പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ നേതൃത്തത്തിലുള്ള മന്ത്രിസഭയുടെ ഉപദേശത്തിനനുസരിച്ചു വേണം രാഷ്ട്രപതി പ്രവർത്തിക്കേണ്ടത്‌. ഈ ഉപദേശം പുനപരിശോധിക്കാൻ രാഷ്ട്രപതിക്കു ആവശ്യപ്പെടാവുന്നതാണ്‌. പക്ഷേ പുനപരിശോധനക്കു ശേഷമുള്ള തീരുമാനം എന്തായാലും അനുസരിക്കാൻ രാഷ്ട്രപതി ബാധ്യസ്ഥനാണ്‌.
പാർലമെന്റിന്റെ ഇരുസഭകളിലേയും സംസ്ഥാന നിയമസഭകളിലേയും അംഗങ്ങളാണ്‌ രാഷ്ട്രപതിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌. അഞ്ചുവർഷമാണ്‌ ഔദ്യോഗിക കാലാവധി.
സിവിൽ, സൈനിക കോടതികൾ വിധിക്കുന്ന എന്തു ശിക്ഷയും, വധശിക്ഷ അടക്കം, ഇളവു ചെയ്തുകൊടുക്കാനുള്ള അധികാരം രാഷ്ട്രപതിക്കുണ്ട്‌. നിർണ്ണായകഘട്ടങ്ങളിൽ അടിയന്തരാവസ്ഥ പ്രഖ്യാപിക്കേണ്ടതും രാഷ്ട്രപതി തന്നെ.
2017 ജൂലായിൽ നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ റാം നാഥ് കോവിന്ദ് ഇന്ത്യയുടെ പതിനാലാമത്തെ രാഷ്ട്രപതിയായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. [1][2]
ഉപരാഷ്ട്രപതി
തിരുത്തുകപാർലമെന്റിന്റെ ഇരുസഭകളിലേയും അംഗങ്ങളാണ്‌ ഉപരാഷ്ട്രപതിയെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌. അഞ്ചുകൊല്ലമാണ്‌ ഔദ്യോഗിക കാലാവധി. രാജ്യസഭയുടെ അദ്ധ്യക്ഷൻ ഉപരാഷ്ട്രപതി ആണ്.
പ്രധാനമന്ത്രി
തിരുത്തുകലോകസഭയിൽ ഭൂരിപക്ഷമുള്ള പാർട്ടിയുടെ നേതാവിനെ രാഷ്ട്രപതി മന്ത്രിസഭയുണ്ടാക്കാൻ ക്ഷണിക്കുന്നു. മന്ത്രിസഭയുടെ തലവനാണ്‌ പ്രധാനമന്ത്രി. പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഉപദേശം അനുസരിച്ചു വേണം രാഷ്ട്രപതിയുടെ തീരുമാനങ്ങൾ എന്നതിനാൽ പ്രധാനമന്ത്രിയാണ്‌ ശരിക്കും ഭരണനിർവഹണം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്‌.
മന്ത്രിസഭ
തിരുത്തുകപ്രധാനമന്ത്രിയും അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന മന്ത്രിമാരും ഉൾപ്പെടുന്ന സമിതിയാണ്‌ മന്ത്രിസഭ എന്നറിയപ്പെടുന്നത്‌. മന്ത്രിസഭയിൽ കാബിനറ്റ്‌ മന്ത്രിമാരും, സഹമന്ത്രിമാരും, ഉപമന്ത്രിമാരും ഉണ്ടാകും. ലോകസഭയോടും അതുവഴി ജനങ്ങളോടും മന്ത്രിസഭക്ക്‌ ഉത്തരവാദിത്തം ഉണ്ട്‌.
പാർലമന്റ്‌
തിരുത്തുകരാഷ്ട്രപതിയും, രാജ്യസഭയും, ലോകസഭയും അടങ്ങുന്ന പാർലമെന്റിനാണ്‌ നിയമനിർമ്മാണാധികാരം. തിരഞ്ഞെടുപ്പിലൂടെ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നവരും, പ്രാതിനിധ്യ സമ്പ്രദായമനുസരിച്ച്‌ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നവരും, നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടവരും ആയവരാണ്‌ പാർലമെന്റിലുള്ളത്‌.
സംസ്ഥാന തലം
തിരുത്തുകസംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഭരണ നിർവഹണം ഇന്ത്യൻ യൂണിയന്റെ ഭരണ സംവിധാനത്തിന്റെ പകർപ്പാണ്‌.
സംസ്ഥാന പരമാധികാരസമിതി
തിരുത്തുകഗവർണർ, മുഖ്യമന്ത്രി, മുഖ്യമന്ത്രി തലവനായ സംസ്ഥാന മന്ത്രിസഭ എന്നിവയടങ്ങുന്നതാണ്‌ സംസ്ഥാന പരമാധികാര സമിതി(State Executive).
ഗവർണർ
തിരുത്തുകകേന്ദ്രതലത്തിൽ രാഷ്ട്രപതിക്കുള്ള സ്ഥാനമാണ്‌ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഗവർണർക്കുള്ളത്‌. മുഖ്യമന്ത്രിയുടെ ഉപദേശം അനുസരിച്ച്‌ ഭരണനിർവഹണം നിർവഹിക്കാനുള്ള ചുമതല ഗവർണർക്കാണ്‌. ഉപദേശങ്ങളിൽ വിയോജിപ്പുണ്ടെങ്കിൽ വിവേചനാധികാരം പ്രയോഗിക്കാനും ഗവർണർക്കു സാധിക്കും. മുഖ്യമന്ത്രിയെ നിയമിക്കുന്നതിലും, സംസ്ഥാനഭരണത്തെക്കുറിച്ച്‌ രാഷ്ട്രപതിയെ അറിയിക്കാനും ഗവർണർ തന്റെ അധികാരം ഉപയോഗിക്കുന്നു.
മുഖ്യമന്ത്രി
തിരുത്തുകനിയമസഭാതിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിച്ച പാർട്ടിയുടെ നേതാവിനെ മന്ത്രിസഭയുണ്ടാക്കാൻ ഗവർണർ ക്ഷണിക്കുകയും മുഖ്യമന്ത്രിയെ തിരഞ്ഞെടുത്ത്‌ നിയമിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. മുഖ്യമന്ത്രിയുടെ ഉപദേശപ്രകാരമാണ്‌ ഗവർണർ മറ്റു മന്ത്രിമാരെ നിയമിക്കുന്നത്‌.
മന്ത്രിസഭ
തിരുത്തുകസംസ്ഥാനതലത്തിൽ ഭരണനിർവഹണം ചെയ്യുന്ന മന്ത്രിമാരുൾപ്പെടുന്ന സമിതിയെ മന്ത്രിസഭ എന്നു പറയുന്നു. ഗവർണർ ആവശ്യപ്പെടുന്നതനുസരിച്ച്‌ വിവരങ്ങൾ നൽകുക എന്നത്‌ മന്ത്രിസഭയുടെ കടമയാണ്‌. മന്ത്രിസഭ നിയമസഭയോടും അതുവഴി ജനങ്ങളോടും ഉത്തരവാദിത്തപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.
നിയമസഭ
തിരുത്തുകപ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലേക്ക്‌ നിയമസഭാംഗങ്ങളെ ജനങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. സംസ്ഥാനത്തേക്കുള്ള നിയമനിർമ്മാണം നിയമസഭകളുടെ ചുമതലയാണ്‌.
കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങൾ
തിരുത്തുകരാഷ്ട്രപതി താൻ നിയമിക്കുന്ന ഭരണാധിപനിലൂടെ കേന്ദ്രഭരണ പ്രദേശങ്ങളെ ഭരിക്കുന്നു.
ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ, ദില്ലി, ദാമൻ, ദിയു, പോണ്ടിച്ചേരി എന്നിവിടങ്ങളുടെ ഭരണാധികാരികൾ ലഫ്‌. ഗവർണർ എന്നും, ലക്ഷദ്വീപ്‌, ദാദ്ര നഗർ ഹവേലി എന്നിവയുടെ ഭരണാധികാരികൾ അഡ്മിനിസ്റ്റ്രേറ്റർ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.
നീതിന്യായ കോടതികൾ
തിരുത്തുകരാജ്യത്തെ ഭരണഘടനയുടെ ലംഘനങ്ങളെ കുറ്റവിചാരണ ചെയ്യാനാണ്‌ നീതിന്യായ കോടതികൾ ഭരണഘടന വിഭാവനം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്‌ പരമോന്നത കോടതി, ഹൈ കോടതികൾ, ജില്ലകോടതികൾ, കീഴ്‌ കോടതികൾ എന്നിങ്ങനെ ആണവയുടെ ഘടന.
സുപ്രീം കോടതി ജഡ്ജിമാരെ പെരുമാറ്റദൂഷ്യം കൊണ്ടോ മറ്റോ തത്സ്ഥാനത്തു നിന്നു നീക്കം ചെയ്യണമെങ്കിൽ രാജ്യസഭയും ലോകസഭയും പൂർണ്ണ അംഗബലത്തോടുകൂടി ഹാജരായി മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭൂരിപക്ഷത്തോടെ പ്രമേയം പാസാക്കിയാലെ സാധിക്കുകയുള്ളു.
ഇലക്ഷൻ കമ്മീഷൻ
തിരുത്തുകപാർലമന്റ് നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലേക്കോ, രാഷ്ട്രപതി, ഉപരാഷ്ട്രപതി തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലേക്കോ മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്നതിനാണ്‌ ഇലക്ഷൻ കമ്മീഷൻ വിഭാവനം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്‌. ചീഫ്‌ ഇലക്ഷൻ കമ്മീഷണറേയും, ആവശ്യമെങ്കിൽ മറ്റു കമ്മീഷണർമാരെയും നിയമിക്കുന്നത്‌ രാഷ്ട്രപതി ആണ്. സുപ്രീം കോടതി ജഡ്ജിയേ തത്സ്ഥാനത്തുനിന്നു മാറ്റുന്ന അതേ നടപടികൾ കൊണ്ടേ ചീഫ്‌ ഇലക്ഷൻ കമ്മീഷണറെ കാലാവധിക്കു മുൻപ്‌ മാറ്റാൻ കഴിയുകയുള്ളു.