നടരാജ
ഹിന്ദുദേവനായ ശിവനെ പ്രപഞ്ച-നൃത്ത-ദേവന്റെ രൂപത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഒരു രീതിയാണ് നടരാജൻ (Nataraja Sanskrit: नटराज, "നൃത്തത്തിന്റെ രാജാവ്"). ഈ നൃത്തത്തെ സാഹചര്യമനുസരിച്ച് താണ്ഡവം എന്നോ നടന്ത എന്നോ വിശേഷിപ്പിച്ചുവരുന്നു.[1] ഈ രൂപത്തെക്കുറിച്ച് അംശുമദ്‌ഭേദ്, ഉത്തരകാമിക ആഗമ]] മുതലായ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ വിവരിച്ചുകാണുന്നുണ്ട്. ഈ നൃത്തരൂപം ഒട്ടുമിക്ക ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലും കാണാറുണ്ട്. തമിഴ്നാട്ടിലെ പ്രസിദ്ധ ക്ഷേത്രമായ ചിദംബരം ക്ഷേത്രത്തിലെ മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ നടരാജനായ പരമശിവനാണ്. കൂടാതെ, തൃശ്ശൂർ വടക്കുന്നാഥക്ഷേത്രത്തിൽ ചുവർച്ചിത്രരൂപത്തിലും നടരാജപ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്.
| നടരാജ | |
|---|---|
| The Lord of Dance | |
 A 10th century Chola dynasty bronze sculpture of Shiva, the Lord of the Dance at the Los Angeles County Museum of Art | |
| പദവി | Shiva |
| പ്രതീകം | അഗ്നി |
| പരാമർശിക്കപ്പെടുന്ന ഗ്രന്ഥങ്ങൾ | Anshumadbhed agama Uttarakamika agama |
ആറാം നൂറ്റാണ്ടോടെ എല്ലോറയിലും ബദാമി ഗുഹകളിലും കല്ലിൽ കൊത്തിവച്ച രീതിയിൽ കണ്ടുവരുന്ന ഈ നൃത്തരൂപം[2] പത്താം നൂറ്റാണ്ടായപ്പോഴേക്കും തമിഴ്‌നാട്ടിൽ ചോളസാമ്രാജ്യത്തെ ഓടിൽ കൊത്തിവയ്ക്കുന്ന രീതിയിൽ എത്തി. അവ മിക്കവയും നാല് അടിയിൽ താഴെ ഉയരത്തിൽ പലവലിപ്പത്തിൽ ഉള്ളവയും ചിലത് അതിലുമേറെ വലിപ്പത്തിലുമുള്ളവയായിരുന്നു. നടരാജവിഗ്രഹങ്ങൾ ദക്ഷിണേഷ്യയിലെയും തെക്കുകിഴക്കേഷ്യയിലെയും ബാലി, കമ്പോഡിയ മുതലായ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.[3][4]
References
തിരുത്തുക- ↑ Nataraja, Encyclopedia Britannica (2015)
- ↑ Archana Verma (2012). Temple Imagery from Early Mediaeval Peninsular India. Ashgate Publishing. pp. 150–151. ISBN 978-1-4094-3029-2.
- ↑ Banerjee, P. (1969). "A Siva Icon from Piandjikent". Artibus Asiae. 31 (1): 73–80. doi:10.2307/3249451.
{{cite journal}}:|access-date=requires|url=(help)|accessdate=ഉപയോഗിക്കാൻ|url=ഉണ്ടായിരിക്കണം (സഹായം) - ↑ Mahadev Chakravarti (1986). The Concept of Rudra-Śiva Through the Ages. Motilal Banarsidass. p. 178 with footnotes. ISBN 978-81-208-0053-3.