വിക്കിപീഡിയ

മാനസ ദേവി

ബംഗാളിലും വടക്കുകിഴക്കൻ ഇന്ത്യയുടെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളിലും പ്രധാനമായും പാമ്പുകടി തടയുന്നതിനും ചികിത്സിക്കുന്നതിനും ഫലഭൂയിഷ്ഠതയ്ക്കും സമൃദ്ധിക്കും വേണ്ടി ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന നാഗങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രചരിച്ചിട്ടുള്ള നാടോടിക്കഥയിലെ ഒരു ഹിന്ദുദേവതയാണ് മാനസ ദേവി. മാനസ അസ്തികയുടെ അമ്മയും വാസുകിയുടെ സഹോദരിയും, ജരത്കരു മുനിയുടെ (ജഗത്കരു) ഭാര്യയും ആയി അറിയപ്പെടുന്നു.[1] വിഷഹര (വിഷം നശിപ്പിക്കുന്നവൾ), നിത്യ (നിത്യൻ), പദ്മാവതി എന്നും അവർ അറിയപ്പെടുന്നു.[2] പിതാവ് ശിവനും ഭർത്താവും നിരസിച്ചതുമൂലം അവളുടെ മോശമായ മാനസികാവസ്ഥയും അസന്തുഷ്ടിയും അവളോടുള്ള രണ്ടാനമ്മയായ ചണ്ടികയുടെ (ശിവന്റെ ഭാര്യ, പാർവതി) വിദ്വേഷവും നാടോടിക്കഥകളിൽപ്പറയുന്നു. ചില തിരുവെഴുത്തുകളിൽ ശിവനല്ല, കശ്യപ മുനിയെ അവളുടെ പിതാവായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. മാനസ തന്റെ ഭക്തരോട് ദയ കാണിക്കുന്നു. പക്ഷേ അവളെ ആരാധിക്കാൻ വിസമ്മതിച്ച ആളുകളോട് നിഷ്‌ഠുരമായാണ് അവരെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.[3] സമ്മിശ്ര രക്ഷാകർതൃത്വം പൂർണമായും നിഷേധിച്ച മാനസയുടെ ലക്ഷ്യം ഒരു ദേവതയെന്ന നിലയിൽ തന്റെ അധികാരം പൂർണ്ണമായും സ്ഥാപിക്കുകയും സ്ഥിരതയുള്ള മനുഷ്യ ഭക്തരെ സ്വന്തമാക്കുകയുമായിരുന്നു.[4]

മാനസ
Goddess of snakes and poison
ദേവനാഗിരിमनसा
സംസ്കൃതംManasā
Bengali / Hajongমনসা / কাণি দেউও (Kānī Dīyāʊ)
AffiliationDevi, Nāga
വാഹനംSnake, Swan
ജീവിത പങ്കാളിJaratkaru (Jagatkaru)

ഉത്ഭവം തിരുത്തുക

മാനസ ആദ്യമായി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത് അഥർവ്വവേദത്തിലാണ്.[5] ഒരു ഹിന്ദു ദേവതയെന്ന നിലയിൽ, കശ്യപ മുനിയുടെയും എല്ലാ നാഗരുടെയും അമ്മയായ കദ്രുവിന്റെയും മകളായി അവർ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടോടെ മാനസയെ ഫലഭൂയിഷ്ഠതയുടെയും വിവാഹ ചടങ്ങുകളുടെയും ദേവതയായി തിരിച്ചറിഞ്ഞു. വിഷം കുടിച്ചതിന് ശേഷം ശിവനെ രക്ഷിച്ചതായും "വിഷം നീക്കം ചെയ്യുന്നവൾ" എന്നർത്ഥത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നതായും പുരാണങ്ങൾ അവളെ മഹത്ത്വപ്പെടുത്തി. അവളുടെ പ്രശസ്തി വർദ്ധിക്കുകയും തെക്കേ ഇന്ത്യയിലേക്ക് വ്യാപിക്കുകയും ചെയ്തു. അവളുടെ അനുയായികൾ ശൈവിസത്തിന് (ശിവ ആരാധന) എതിരാളികളാക്കാൻ തുടങ്ങി. അനന്തരഫലമായി, ശിവൻ മാനസയെ ജന്മം നൽകിയ കഥകൾ പുറത്തുവന്നു. ഒടുവിൽ ശൈവിസം ഈ തദ്ദേശീയ ദേവതയെ മുഖ്യധാരാ ഹിന്ദുമതത്തിന്റെ ബ്രാഹ്മണിക പാരമ്പര്യത്തിലേക്ക് സ്വീകരിച്ചു.[6]

ഐക്കണോഗ്രഫി തിരുത്തുക

 
മാനസ ദേവി പുത്രനായ അസ്തികയെ മടിയിലിരുത്തിയ നിലയിലുള്ള ബിംബം - ആധുനിക ബീഹാറിൽ 10 ആം നൂറ്റാണ്ടിലെ പാല സാമ്രാജ്യകാലത്തെ വെങ്കല ശിൽപ്പം.

പാമ്പുകൾ കൊണ്ട് പൊതിഞ്ഞ്, താമരയിൽ ഇരിക്കുന്നതോ പാമ്പിനു മുകളിൽ നിൽക്കുന്നതോ ആയ സ്ത്രീയായാണ് മാനസയെ ചിത്രീകരിക്കുന്നത്. ഏഴുതലയുള്ള നാഗത്തിന്റെ വിരിച്ച ഫണത്തിനു താഴെയവൾ അഭയം പ്രാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ചിലപ്പോൾ, അവളുടെ മടിയിൽ ഒരു കുട്ടിയുമായി ചിത്രീകരിക്കപ്പെടുന്നു. കുട്ടി അവളുടെ മകൻ അസ്തികയാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.[1][7] അവളെ "ഒറ്റക്കണ്ണുള്ള ദേവി" എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കൻ ഇന്ത്യയിലെ ഹജോംഗ് ഗോത്രത്തിൽ അവളെ കനി ദിയവ് (അന്ധ ദേവി) എന്ന് വിളിക്കുന്നു.

ഐതിഹ്യങ്ങൾ തിരുത്തുക

മഹാഭാരതം തിരുത്തുക

മഹാഭാരതത്തിൽ മാനസയുടെ വിവാഹത്തിന്റെ കഥ പറയുന്നു. ജഗത്കരു മുനി കഠിനമായ ചെലവുചുരുക്കൽ നടത്തുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി വിവാഹത്തിൽ നിന്ന് വിട്ടുനിൽക്കാൻ തീരുമാനിച്ചിരുന്നു. ഒരിക്കൽ ഒരു മരത്തിൽ നിന്ന് തലകീഴായി തൂങ്ങിക്കിടക്കുന്ന ഒരു കൂട്ടം ആളുകളെ അദ്ദേഹം കണ്ടു. ഈ പുരുഷന്മാർ തങ്ങളുടെ മക്കൾ അന്ത്യകർമ്മങ്ങൾ ചെയ്യാത്തതിനാൽ ദുരിതത്തിലായ പൂർവ്വികർ ആയിരുന്നു. അതിനാൽ അവർ ജഗത്കരുവിനോട് വിവാഹം കഴിക്കാനും അന്ത്യകർമ്മചടങ്ങുകൾ നടത്താനും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്ന് അവരെ മോചിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു മകനെ ജനിപ്പിക്കാനും ഉപദേശിച്ചു. വാസുകി തന്റെ സഹോദരി മാനസയുടെ കൈ ജഗത്കരുവിന് സമർപ്പിച്ചു. തന്റെ പൂർവ്വികരെ മോചിപ്പിച്ച അസ്തിക എന്ന മകന് മാനസ ജന്മം നൽകി. ജനമജയ രാജാവ് തന്റെ യജ്ഞമായ അഗ്നി വഴിപാടിൽ ബലിയർപ്പിച്ച് അവരെ ഉന്മൂലനം ചെയ്യാൻ തീരുമാനിച്ചപ്പോൾ നാഗ വംശത്തെ നാശത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാനും അസ്തിക സഹായിച്ചു.[8]

പുരാണങ്ങൾ തിരുത്തുക

 
മാനസ ദേവി നാഗങ്ങളോടൊപ്പം നിബിഢവന പശ്ചാത്തലത്തിൽ.

അവളുടെ ജനനത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്ന ആദ്യത്തെ തിരുവെഴുത്തുകളാണ് പുരാണങ്ങൾ. പിൽക്കാല മംഗളകാവ്യങ്ങളിൽ ശിവനല്ല, അവളുടെ പിതാവ് കശ്യപ മുനിയാണെന്ന് പ്രതിപാദിക്കുന്നു. ഒരിക്കൽ, സർപ്പങ്ങളും ഉരഗങ്ങളും ഭൂമിയിൽ കുഴപ്പങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചപ്പോൾ, കശ്യപ മനസ്സിൽ നിന്ന് (മന) ഒരു ദേവിയെ സൃഷ്ടിച്ചു. സ്രഷ്ടാവായ ബ്രഹ്മാവ് അവളെ പാമ്പുകളുടെയും ഉരഗങ്ങളുടെയും പ്രധാന ദേവതയാക്കി. മാനസ ഭൂമിയുടെമേൽ നിയന്ത്രണം നേടി. അവൾ മന്ത്രങ്ങളുരുവിട്ടു. കൃഷ്ണഭഗവാനെ പ്രസാദിപ്പിക്കാൻ മാനസ ശിവഭഗവാനെ പ്രീതിപ്പെടുത്തി. സംതൃപ്തനായ കൃഷ്ണൻ തന്റെ ദിവ്യ സിദ്ധി അധികാരങ്ങൾ നൽകി ആചാരപരമായി അവളെ ആരാധിക്കുകയും അവളെ ഒരു സ്ഥാപിത ദേവിയാക്കുകയും ചെയ്തു.[9]ജരത്കരു മുനിയെയാണ് കശ്യപ മാനസയെ വിവാഹം കഴിപ്പിച്ചത്. അനുസരണക്കേട് കാണിച്ചാൽ ഉപേക്ഷിക്കാമെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ അവളെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ജരത്കരു സമ്മതിച്ചു. ഒരിക്കൽ, മാനസ ജരത്കരുവിനെ പൂജകൾക്ക് വൈകി ഉണർത്തിയതിനാൽ അദ്ദേഹം പ്രകോപിതനായി. അക്കാരണത്താൽ അദ്ദേഹം അവളെ താൽക്കാലികമായി ഉപേക്ഷിച്ചു. ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളുടെ അഭ്യർത്ഥന മാനിച്ച് ജരത്കരു മാനസയെ വീണ്ടും സ്വീകരിച്ചു. ഭാര്യയെ ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് അവൾ അവരുടെ മകൻ ആസ്തികയ്ക്ക് ജന്മം നൽകിയിരുന്നു.[9]

മംഗളകാവ്യങ്ങൾ തിരുത്തുക

 
പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ സുന്ദർബൻസിൽ മാനസയുടെ ചെളികൊണ്ടു നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബിംബം.

പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിൽ ബംഗാളിൽ രചിച്ച മാനസ പോലുള്ള പ്രാദേശിക ദേവതകളോടുള്ള ഭക്തിഗാനമായിരുന്നു മംഗളകാവ്യങ്ങൾ. ബിജയ് ഗുപ്തയുടെ മാനസ മംഗളകാവ്യയും ബിപ്രദാസ് പിപിലായ് രചിച്ച മാനസ വിജയയും (1495) ദേവിയുടെ ഉത്ഭവവും ഐതിഹ്യങ്ങളും കണ്ടെത്തുന്നു. എന്നിരുന്നാലും പുരാണ പരാമർശങ്ങളിൽ നിന്ന് ഇവ കൂടുതൽ വ്യതിചലിക്കുന്നത് സൃഷ്ടിപരമായ സ്വാതന്ത്യ്രം ഉപയോഗിച്ചതാകാം.

സർപ്പമായ വാസുകിയുടെ അമ്മ ശിൽപപ്പെടുത്തിയ പെൺകുട്ടിയുടെ പ്രതിമ ശിവൻ തൊട്ടപ്പോഴാണ് മാനസ ജനിച്ചതെന്ന് മാനസ വിജയ പറയുന്നു. വാസുകി മാനസയെ തന്റെ സഹോദരിയായി സ്വീകരിച്ചു. പൃഥു രാജാവ് ഭൂമിയെ ഒരു പശുവായി കണ്ട് പാൽ കുടിച്ചപ്പോൾ ഉണ്ടായ വിഷത്തിന്റെ ചുമതല അവൾക്ക് നൽകി. ശിവൻ മാനസയെ കണ്ടപ്പോൾ, ശിവൻ പിതാവാണെന്ന് അവൾ തെളിയിച്ചു. ശിവൻ മാനസയെ തന്റെ വീട്ടിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. അവിടെ ഭാര്യ ചണ്ടിക, മാനസയെ ശിവന്റെ വെപ്പാട്ടിയോ സഹഭാര്യയോ ആണെന്ന് സംശയിക്കുകയും അപമാനിക്കുകയും അവളുടെ കണ്ണുകളിലൊന്ന് കത്തിക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട്, ഒരു അവസരത്തിൽ, ചണ്ടിക അവളെ ചവിട്ടിയപ്പോൾ, മാനസ അവളുടെ വിഷം ക്ഷണദീപ്‌തിയിൽ നിരർത്ഥകമാക്കി. ഒടുവിൽ, മാനസയും ചണ്ടികയും തമ്മിലുള്ള വഴക്കുകളിൽ മടുത്ത ശിവൻ ഒരു വൃക്ഷത്തിൻ കീഴിൽ മാനസയെ ഉപേക്ഷിച്ചു. പക്ഷേ ശിവന്റെ അനുതാപ കണ്ണുനീരിൽ നിന്ന് അവൾക്കായി നെറ്റോ അല്ലെങ്കിൽ നെറ്റെ എന്ന് വിളിക്കുന്ന ഒരു കൂട്ടുകാരിയെ സൃഷ്ടിച്ചു.[10]പിന്നീട് ജരത്കരു മുനി മാനസയെ വിവാഹം കഴിച്ചുവെങ്കിലും ചണ്ടിക മാനസയുടെ വിവാഹ രാത്രി നശിപ്പിച്ചു. പാമ്പിന്റെ ആഭരണങ്ങൾ ധരിക്കാൻ ചണ്ടിക മാനസയെ ഉപദേശിക്കുകയും തുടർന്ന് ഒരു തവളയെ വധുവിന്റെ അറയിൽ എറിയുകയും പാമ്പുകൾ അറയ്ക്ക് ചുറ്റും ഓടുകയും ചെയ്തു. പരിണതഫലമായി പരിഭ്രാന്തരായ ജരത്കരു വീട്ടിൽ നിന്ന് ഓടിപ്പോയി. കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം അദ്ദേഹം മടങ്ങി. തുടർന്ന് അവരുടെ മകൻ അസ്തിക ജനിച്ചു.[11]

 
മാനസ മംഗളയിൽനിന്നുള്ള ഒരു രംഗം.

അവളുടെ ഉപദേശകനായ നെറ്റോയ്‌ക്കൊപ്പം മാനസ മനുഷ്യ ഭക്തരെ കാണാൻ ഭൂമിയിലേക്ക് ഇറങ്ങി. തുടക്കത്തിൽ ആളുകൾ അവളെ പരിഹസിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും തന്റെ അധികാരം നിഷേധിച്ചവർക്ക് വിപത്ത് പെയ്തുകൊണ്ട് അവളെ ആരാധിക്കാൻ മാനസ അവരെ നിർബന്ധിച്ചു. മുസ്ലീം ഭരണാധികാരി ഹസൻ ഉൾപ്പെടെ വിവിധ മേഖലകളിൽ നിന്നുള്ള ആളുകളെ മതപരിവർത്തനം ചെയ്യാൻ മാനസക്ക് കഴിഞ്ഞു. പക്ഷേ ചാന്ദ് സഡാഗറിനെ പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിൽ അവൾ പരാജയപ്പെട്ടു. ലക്ഷ്മിയെയോ സരസ്വതിയെയോ പോലുള്ള ദേവതയാകാൻ മാനസ ആഗ്രഹിച്ചു. ആ ലക്ഷ്യത്തിലെത്താൻ അവൾക്ക് മാനസയെ ആരാധിക്കില്ലയെന്ന് ശപഥം ചെയ്ത അചഞ്ചലനായ ചന്ദ് സഡാഗറിന്റെ ആരാധന നേടേണ്ടതുണ്ടായിരുന്നു. അതിനായി ഭയവും അരക്ഷിതാവസ്ഥയും സൃഷ്ടിക്കാൻ മാനസ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആറ് ആൺമക്കളെ ഓരോരുത്തരെയായി കൊന്നു. പരസ്പരം സ്നേഹിച്ച ഇന്ദ്രന്റെ സദസ്സിലെ രണ്ട് നർത്തകരായ അനിരുദ്ധനും ഉഷയ്ക്കും എതിരെ മാനസ ഗൂഢാലോചന നടത്തി. അനിരുദ്ധന് ചണ്ടികയുടെയും സനകയുടെയും ഏഴാമത്തെ മകൻ ലഖിന്ദറായി ജനിക്കേണ്ടി വന്നു. ഉഷ ബെഹുലയായി ജനിച്ച് അനിരുദ്ധനെ വിവാഹം കഴിച്ചു. മാനസ അവനെ കൊന്നെങ്കിലും ബെഹുല തന്റെ ഭർത്താവിന്റെ മൃതദേഹവുമായി ഒൻപത് മാസത്തോളം വെള്ളത്തിൽ പൊങ്ങിക്കിടന്നു. ഒടുവിൽ ഏഴു ആൺമക്കളുടെ ജീവിതവും ചാന്ദിന്റെ നഷ്ടപ്പെട്ട സമൃദ്ധിയും തിരികെ കൊണ്ടുവന്നു. അവസാനം, ചാന്ദ് മാനസ ദേവിയെ നോക്കാതെ ഇടതു കൈകൊണ്ട് ഒരു പുഷ്പം അർപ്പിച്ചു അദ്ദേഹം വണങ്ങി. ഈ ആംഗ്യം മാനസയെ വളരെയധികം സന്തോഷിപ്പിച്ചു. അവൾ ചാന്ദിന്റെ എല്ലാ പുത്രന്മാരെയും ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പിക്കുകയും അവന്റെ പ്രശസ്തിയും ഭാഗ്യവും പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതിനുശേഷം ചാന്ദ് മാനസയെ എന്നെന്നേക്കുമായി ആരാധിച്ചിരുന്നുവെന്ന് മംഗളകാവ്യങ്ങൾ പറയുന്നു.[12]

മുൻ ജീവിതത്തിൽ ചാന്ദിന് നൽകിയ അന്യായമായ ശാപം മനസയ്ക്ക് ഭക്തരെ ആകർഷിക്കുന്നതിൽ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടെന്ന് മംഗളകാവ്യയിൽ ആരോപിക്കുന്നു. പിന്നീട് ഒരു ശാപത്തോടെ ചാന്ദ് അവളെ ആരാധിച്ചില്ലെങ്കിൽ അവളെ ഭൂമിയിൽ ആരാധിക്കുന്നത് പ്രചാരത്തിലാകില്ലെന്ന് തിരിച്ചടിച്ചു. [13]മിഥ്യയുടെ പല അവതരണങ്ങളിലും, ആശയങ്ങൾക്കും ധാർമ്മിക പിന്തുണയ്ക്കുമായി നെത (പരമ്പരാഗതമായി ഒരു വാഷർ വുമൺ ആയി സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു) മാനസയെ തികച്ചും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. വാസ്തവത്തിൽ, രണ്ടുപേരിൽ, മാനസ പലപ്പോഴും വിവേകശൂന്യയാണ്. നരവംശ രൂപത്തിന്റെ കൗതുകകരമായ ഉദാഹരണം.

ഏഷ്യാറ്റിക് സമൂഹത്തിലെ മൈക്കീനിയൻ തലം പോലെ പഴക്കമുള്ള ചാന്ദ് സഡാഗറിന്റെയും മാനസ ദേവിയുടെയും ഇതിഹാസം ശൈവമതവും ബംഗാളിലെ സ്ത്രീ പ്രാദേശിക ദേവതകളും തമ്മിലുള്ള പോരാട്ടത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതായി ആനന്ദ കെ. കുമാരസ്വാമിയും സിസ്റ്റർ നിവേദിതയും പറയുന്നു. അതിനുശേഷം മാനസ അല്ലെങ്കിൽ പത്മ ശക്തിയുടെ ഒരു രൂപമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. അവളുടെ ആരാധനയെ ശൈവന്മാർ സ്വീകരിച്ചു. അമ്മ-ദിവ്യത്വത്തിന്റെ ഒരു ഘട്ടമായി മാനസ അനേകം ആരാധകർക്ക് വിദൂരവും അരൂപിയായ ശിവനേക്കാൾ കൂടുതൽ അടുപ്പവും പ്രിയങ്കരവുമാണ് ... ".[14]

ആരാധന തിരുത്തുക

സാധാരണയായി, ഒരു പ്രതിച്ഛായയില്ലാതെ മാനസയെ ആരാധിക്കുന്നു. മരത്തിന്റെ ഒരു ശാഖ, ഒരു മൺപാത്രം അല്ലെങ്കിൽ മണ്ണു കൊണ്ടുള്ള ഒരു നാഗരൂപം എന്നിവ ദേവതയായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു.[1] മാനസയുടെ പ്രതിമകളും ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. പാമ്പുകടിയേല്ക്കാതിരിക്കാനും, വസൂരി, ചിക്കൻ പോക്സ് തുടങ്ങിയ പകർച്ചവ്യാധികളിൽ നിന്നുള്ള സംരക്ഷണത്തിനും ചികിത്സയ്ക്കും വേണ്ടിയാണ് അവളെ ആരാധിക്കുന്നത്.

ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ആചാരപരമായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ബംഗാളിലാണ് മാനസയുടെ ആരാധന വ്യാപകമായി കാണപ്പെടുന്നത്. പാമ്പുകൾ ഏറ്റവും സജീവമായിരിക്കുന്ന മഴക്കാലത്ത് ദേവിയെ വ്യാപകമായി ആരാധിക്കുന്നു. മാനസ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ഫെർട്ടിലിറ്റി ദേവതയാണ്. പ്രത്യേകിച്ച് താഴ്ന്ന ജാതിക്കാർക്കിടയിൽ, അവളുടെ അനുഗ്രഹങ്ങൾ വിവാഹസമയത്തോ മക്കളില്ലാത്തതിനോ വേണ്ടി അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു. മാനസയോടൊപ്പം നെത, നെതിദോപാനി, നെതാലസുന്ദോരി തുടങ്ങിയവരെയും ബംഗാളിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കുകയും പരാമർശിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

വടക്കൻ ബംഗാളിൽ, രാജ്ബൻഷികൾക്കിടയിൽ, ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ദേവതകളിൽ ഒരാളായി മാനസയുടെ (ബിഷോഹോറ, ബിഷോഹോരി അല്ലെങ്കിൽ പദ്മാവതി എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു) താൻ (ദേവാലയം) മിക്കവാറും എല്ലാ കാർഷിക കുടുംബങ്ങളുടെയും മുറ്റത്ത് കാണപ്പെടുന്നു. കിഴക്കൻ ബംഗാളിലെ (ഇന്നത്തെ ബംഗ്ലാദേശിലെ) താഴ്ന്ന ജാതിക്കാരായ ഹിന്ദുക്കളിൽ, അവളെ വളരെ ആഡംബരത്തോടെയാണ് ആരാധിക്കുന്നത്.

വ്യാപാര ജാതികൾക്ക് ബംഗാളിലെ ഒരു പ്രധാന ദേവതയാണ് മാനസ. കാരണം, മാനസമാംഗലിലെ ചന്ദോയാണ് അവളുടെ ആരാധനയ്ക്ക് ആദ്യം തുടക്കമിട്ടത്. മാനസമാംഗലിലെ നായികയായ ബെഹുല, സഹ വംശത്തിന്റെ (ശക്തമായ വ്യാപാര സമൂഹത്തിന്റെ) മകളായിരുന്നു.

മാനാസ ആസാമിലും വ്യാപകമായി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ഒരുതരം ഓജാ-പാലി (സംഗീത നാടോടി നാടകം) പൂർണ്ണമായും അവളുടെ ഐതിഹ്യത്തിനായി സമർപ്പിക്കുന്നു.

ഹിന്ദു മാസമായ ശ്രാവണ മാസത്തിൽ (ജൂലൈ-ഓഗസ്റ്റ്) പാമ്പാരാധനയുടെ ഉത്സവമായ നാഗപഞ്ചമിയിലാണ് മാനസയെ ആചാരപരമായി ആരാധിക്കുന്നത്. ബംഗാളി സ്ത്രീകൾ ഈ ദിവസം ഒരു നോമ്പ് (വ്രതം) ആചരിക്കുകയും പാമ്പുകളുടെ മാളങ്ങളിൽ പാൽ നൽകുകയും ചെയ്യുന്നു.[15]

ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ ആളുകൾ അടുത്തിടെ ആന്ധ്രാപ്രദേശിലെ പശ്ചിമ ഗോദാവരിയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മുക്കമല ക്ഷേത്രത്തിൽ മാനസാദേവിയെ ആരാധിക്കാൻ തുടങ്ങി.

ശ്രദ്ധേയമായ ക്ഷേത്രങ്ങൾ തിരുത്തുക

  •  
    മാനസാദേവി ക്ഷേത്രം, ഹരിദ്വാർ
  •  
    മാതാ മാനസാദേവി ക്ഷേത്രം, പഞ്ച്കുള, ചണ്ഡിഗഡിന് സമീപം..
  •  
    മാനസാദേവി ക്ഷേത്രം, കന്ദ്ര, ഝാർഖണ്ഡ്

ഇതും കാണുക തിരുത്തുക

 
Manasa എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.

അവലംബം തിരുത്തുക

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Wilkins p.395
  2. ↑ Dowson, John (2003). Classical Dictionary of Hindu Mythology and Religion, Geography, History. Kessinger Publishing. p. 196. ISBN 0-7661-7589-8.
  3. ↑ McDaniel p.148
  4. ↑ Radice, William (2001). Myths and Legends of India. Viking Penguin Books Ltd. pp. 130–8. ISBN 978-0-670-04937-0.
  5. ↑ https://www.jstor.org/stable/1062059
  6. ↑ Tate, Karen (2005). Sacred Places of Goddess: 108 Destinations. CCC Publishing. p. 194. ISBN 1888729112. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (help)
  7. ↑ Chaplin, Dorothea (2007). Mythlogical Bonds Between East and West. READ BOOKS. p. 28. ISBN 9781406739862.
  8. ↑ Wilkins p.396
  9. ↑ 9.0 9.1 Sharma, Mahesh (2005). Tales from the Puranas. Diamond Pocket Books (P) Ltd. pp. 38–40. ISBN 81-288-1040-5.
  10. ↑ McLean p. 66
  11. ↑ McDaniel p. 149-51
  12. ↑ Coomaraswamy, Ananda K.; Sister Nivedita (2003). Myths of the Hindus and Buddhists. Kessinger Publishing. pp. 324–30. ISBN 0-7661-4515-8.
  13. ↑ McDaniel p.152
  14. ↑ Coomaraswamy, Ananda K.; Sister Nivedita (2003). Myths of the Hindus and Buddhists. Kessinger Publishing. p. 330. ISBN 0-7661-4515-8.
  15. ↑ McDaniel (2002) p.55-57
  16. ↑ Mukkamala, West Godavari district

കുറിപ്പുകൾ തിരുത്തുക


"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=മാനസ_ദേവി&oldid=3819563" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്