ഒബ്സ്റ്റട്രിക്ക്‌സ്

(Obstetrics എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

ഗർഭധാരണം, പ്രസവം, പ്രസവാനന്തര കാലഘട്ടം എന്നിവയെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള പഠന മേഖലയാണ് ഒബ്സ്റ്റട്രിക്സ്.[1] ഒരു മെഡിക്കൽ സ്പെഷ്യാലിറ്റി എന്ന നിലയിൽ, ഒബ്സ്റ്റട്രിക്സ് ഗൈനക്കോളജിയുമായി സംയോജിപ്പിച്ച് ഒബ്സ്റ്റട്രിക്സ് ആൻഡ് ഗൈനക്കോളജി (OB/GYN) എന്നറിയപ്പെടുന്നു, ഇത് ഒരു ശസ്ത്രക്രിയാ മേഖലയാണ്.[2]

ഒബ്സ്റ്റട്രിഷ്യൻ
തൊഴിൽ / ജോലി
ഔദ്യോഗിക നാമം * ഫിസിഷ്യൻ
  • സർജൻ
തരം / രീതി സ്പെഷ്യാലിറ്റി
പ്രവൃത്തന മേഖല മെഡിസിൻ, സർജറി
വിവരണം
വിദ്യാഭ്യാസ യോഗ്യത * എം.ഡി.
തൊഴിൽ മേഘലകൾ ഹോസ്പിറ്റലുകൾ, ക്ലിനിക്കുകൾ

പ്രധാന ചികിത്സാ വശങ്ങൾ

തിരുത്തുക

പ്രസവത്തിനു മുമ്പുള്ള പരിചരണം

തിരുത്തുക

ഗർഭാവസ്ഥയുടെ വിവിധ സങ്കീർണതകൾക്കുള്ള സ്ക്രീനിംഗിന് ഗർഭകാല പരിചരണം പ്രധാനമാണ്.[3] ശാരീരിക പരിശോധനകളും പതിവ് ലാബ് പരിശോധനകളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു:

ആദ്യ ത്രിമാസത്തിൽ

തിരുത്തുക

ഗർഭാവസ്ഥയുടെ ആദ്യ ത്രിമാസത്തിലെ പതിവ് പരിശോധനകളിൽ സാധാരണയായി ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ ദേശീയ നിലവാരമായ ഡൗൺ സിൻഡ്രോം (ട്രൈസോമി 21), എഡ്വേർഡ് സിൻഡ്രോം (ട്രിസോമി 18) എന്നിവയ്ക്കുള്ള ജനിതക പരിശോധന സാധാരണയായി രണ്ടാം ത്രിമാസത്തിൽ 16-18 ആഴ്ചകളിൽ നടത്തുന്നു.[12] പുതിയ സംയോജിത പരിശോധനകളുടെ ഭാഗമായി,10 ൽ കൂടുതൽ ആഴ്ച മുതൽ 13 ൽ കൂടുതൽ ആഴ്‌ചകൾ വരെയുള്ള കാലയളവിലെ ഗർഭസ്ഥ ശിശുവിൻ്റെ പരിശോധനകൾ, ഗർഭസ്ഥ ശിശുവിൻ്റെ കഴുത്തിന്റെ അൾട്രാസൗണ്ട് (കട്ടിയുള്ള നച്ചൽ ചർമ്മം ഡൗൺ സിൻഡ്രോം ഉണ്ടാകാനുള്ള ഉയർന്ന അപകടസാധ്യതയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു) പ്രെഗ്നൻസി അസോസിയേറ്റഡ് പ്ലാസ്മ പ്രോട്ടീൻ എ, ഹ്യൂമൻ കോറിയോണിക് ഗോണഡോട്രോപിൻ (ഗർഭധാരണ ഹോർമോൺ നില തന്നെയാണ്[13]) എന്നീ രണ്ട് രാസവസ്തുക്കൾ (അനലൈറ്റുകൾ) എന്നിവയുടെ സഹായത്താൽ ചെയ്യാവുന്നതാണ്. ഇത് വളരെ നേരത്തെ തന്നെ കൃത്യമായ റിസ്ക് പ്രൊഫൈൽ നൽകുന്നു. 15 മുതൽ 20 ആഴ്ചകൾക്കുള്ളിൽ രണ്ടാമത്തെ രക്തപരിശോധന അപകടസാധ്യത കൂടുതൽ കൃത്യമായി മനസ്സിലാക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു.[14] അൾട്രാസൗണ്ട്, രണ്ടാമത്തെ രക്തപരിശോധന എന്നിവ കാരണം ചെലവ് "എഎഫ്പി-ക്വാഡ്" സ്ക്രീനിനേക്കാൾ കൂടുതലാണ്, എന്നാൽ സ്റ്റാൻഡേർഡ് എഎഫ്പി/ക്യുഎസ്-ന് 88% എന്നതിൽ നിന്ന് 93% പിക്ക് അപ്പ് നിരക്ക് ഉണ്ടെന്ന് ഉദ്ധരിക്കുന്നു. ഇത് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിൽ വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന പരിചരണ നിലവാരമാണ്.[15][16][17]

 
ഡൗൺ സിൻഡ്രോം കാരിയോടൈപ്പ്

രണ്ടാം ത്രിമാസത്തിൽ

തിരുത്തുക
  • എംഎസ്എഎഫ്പി /ക്വാഡ്. സ്‌ക്രീനിങ്ങിൽ ഒരേസമയം നാല് രക്തപരിശോധനകൾ (മെറ്റെനൽ സെറം എഎഫ്‌പി, ഇൻഹിബിൻ എ, എസ്ട്രിയോൾ, βHCG എന്നിവ) നടത്തുന്നു. ഉയർച്ച, കുറഞ്ഞ സംഖ്യകൾ അല്ലെങ്കിൽ വിചിത്രമായ പാറ്റേണുകൾ എന്നിവ ന്യൂറൽ ട്യൂബ് വൈകല്യത്തിന്റെ അപകടസാധ്യതയും ട്രൈസോമി 18 അല്ലെങ്കിൽ ട്രൈസോമി 21 ന്റെ അപകടസാധ്യതയും വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു [18]
  • സെർവിക്‌സ്, പ്ലാസന്റ, ദ്രാവകം, കുഞ്ഞ് എന്നിവയെ വിലയിരുത്താൻ അൾട്രാസൗണ്ട് പരിശോധന[19]
  • 35 വയസ്സിനു മുകളിലുള്ള അല്ലെങ്കിൽ ഗർഭാവസ്ഥയുടെ മധ്യത്തോടെ 35 വയസ്സിൽ എത്തുന്ന അല്ലെങ്കിൽ അപകടസാധ്യതകളുടെ കുടുംബ ചരിത്രമോ മുൻ ജനന ചരിത്രമോ ഉള്ള സ്ത്രീകളുടെ മാനദണ്ഡമാണ് അമ്നിയോസെന്റസിസ്.[17]

മൂന്നാമത്തെ ത്രിമാസം

തിരുത്തുക
  • ഹെമറ്റോക്രിറ്റ് (കുറവാണെങ്കിൽ, അമ്മയ്ക്ക് ഇരുമ്പ് സപ്ലിമെന്റുകൾ ലഭിക്കും)[20]
  • ഗ്രൂപ്പ് ബി സ്ട്രെപ്റ്റോകോക്കസ് സ്ക്രീൻ. പോസിറ്റീവ് ആണെങ്കിൽ, പ്രസവസമയത്ത് സ്ത്രീക്ക് IV പെൻസിലിൻ അല്ലെങ്കിൽ ആംപിസിലിൻ ലഭിക്കുന്നു-അല്ലെങ്കിൽ, പെൻസിലിൻ അലർജിയുണ്ടെങ്കിൽ, IV ക്ലിൻഡാമൈസിൻ അല്ലെങ്കിൽ IV വാൻകോമൈസിൻ പോലുള്ള ഒരു ബദൽ തെറാപ്പി.[17]
  • ഗ്ലൂക്കോസ് ലോഡിംഗ് ടെസ്റ്റ് (GLT) - ഗർഭകാല പ്രമേഹത്തിനുള്ള സ്ക്രീനിങ്ങാണ് ഇത്; 140 mg/dL ൽ കൂടുതൽ ആണെങ്കിൽ ഒരു ഗ്ലൂക്കോസ് ടോളറൻസ് ടെസ്റ്റ് (GTT) നൽകപ്പെടുന്നു; ഫാസ്റ്റിംഗ് ഗ്ലൂക്കോസ് 105 mg/dL ൽ കൂടുതൽ ആണെങ്കിൽ അത് ഗർഭകാല പ്രമേഹത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.[21]
 
ഒരു അൾട്രാസോണോഗ്രാഫിയുടെ ഫലം: ആന്തരിക വയറിന്റെ വ്യക്തമായ കാഴ്ച കാണിക്കുന്ന ഒരു കറുപ്പും വെളുപ്പും ചിത്രം

ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ വിലയിരുത്തൽ

തിരുത്തുക
 
12 ആം ആഴ്ചയിലെ ഒരു ഡേറ്റിംഗ് സ്കാൻ

ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ വലുപ്പം അനുസരിച്ച് ഗർഭാവസ്ഥയുടെ പ്രായം നിർണ്ണയിക്കാനും ഗര്ഭപിണ്ഡങ്ങളുടെയും മറുപിള്ളയുടെയും എണ്ണം നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനും എക്ടോപിക് ഗർഭാവസ്ഥയും ആദ്യ ത്രിമാസത്തിലെ രക്തസ്രാവവും വിലയിരുത്തുന്നതിനും ഒബ്സ്റ്റെട്രിക് അൾട്രാസോണോഗ്രാഫി പതിവായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഗര്ഭപിണ്ഡം മറ്റ് ഘടകങ്ങളാൽ ഗണ്യമായി സ്വാധീനിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.[22] അപായ വൈകല്യങ്ങൾ (അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ അപാകതകൾ) കണ്ടെത്തുന്നതിനും ബയോഫിസിക്കൽ പ്രൊഫൈലുകൾ (ബിപിപി) നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനും അൾട്രാസൗണ്ട് ഉപയോഗിക്കുന്നു, ഇത് ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ ഘടന വലുതും കൂടുതൽ വികസിച്ചതുമായ രണ്ടാം ത്രിമാസത്തിൽ പൊതുവെ കണ്ടെത്താൻ എളുപ്പമാണ്.[23] സ്പെഷ്യലൈസ്ഡ് അൾട്രാസൗണ്ട് ഉപകരണങ്ങൾക്ക് പൊക്കിൾക്കൊടിയിലെ രക്തപ്രവാഹത്തിന്റെ വേഗതയും വിലയിരുത്താൻ കഴിയും.[24]

അയോണൈസിംഗ് റേഡിയേഷൻ ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിൽ ടെരാറ്റോജെനിക് പ്രഭാവം ചെലുത്തുന്ന കാരണം എക്സ്-റേയും കമ്പ്യൂട്ടറൈസ്ഡ് ടോമോഗ്രാഫിയും (സിടി) പ്രത്യേകിച്ച് ആദ്യ ത്രിമാസത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നില്ല.[25] ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിൽ മാഗ്നെറ്റിക് റിസോണൻസ് ഇമേജിംഗിന്റെ (എംആർഐ) ഫലങ്ങളൊന്നും തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല,[26] എന്നാൽ ഈ രീതി വളരെ ചെലവേറിയതാണ്. പകരം, ഒബ്‌സ്റ്റെട്രിക് അൾട്രാസോണോഗ്രാഫിയാണ് ആദ്യ ത്രിമാസത്തിലും ഗർഭകാലത്തും തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള ഇമേജിംഗ് രീതി, കാരണം ഇത് റേഡിയേഷൻ പുറപ്പെടുവിക്കുന്നില്ല, പോർട്ടബിൾ ആണ്, കൂടാതെ ഇത് തൽസമയ ഇമേജിംഗ് അനുവദിക്കുന്നു.[27]

ഗർഭാവസ്ഥയിലെ രോഗങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ഗർഭിണിയായ സ്ത്രീക്ക് മുൻകാല രോഗങ്ങളുണ്ടാകാം, ഗർഭകാലത്ത് അത് കൂടുതൽ വഷളാകാം അല്ലെങ്കിൽ ഗർഭധാരണത്തിന് അപകടസാധ്യതയുണ്ടാകാം, അല്ലെങ്കിൽ സന്താനങ്ങളുടെ പ്രസവാനന്തര വികസനത്തിൽ പ്രശ്നം ഉണ്ടാകാം [28]

  • പ്രമേഹവും ഗർഭകാലവും- ഗർഭിണികളിലെ പ്രമേഹം ഗർഭകാലത്തുണ്ടാവുന്ന തരം പ്രമേഹത്തിൽ മാത്രം പരിമിതപ്പെടുത്തിയിട്ടില്ല.[29] ഗർഭകാലത്തെ പ്രമേഹത്തിൻ്റെ അപകടഘടകങ്ങളിൽ ഗർഭപിണ്ഡത്തിന്റെ പൊണ്ണത്തടി (മാക്രോസോമിയ), പോളിഹൈഡ്രാംനിയോസ്, ഗർഭം അലസൽ എന്നിവ കൂടാതെ ജനിക്കുന്ന ശിശുക്കളുടെ വളർച്ചാ നിയന്ത്രണം, വളർച്ചാ ത്വരണം, ജനന വൈകല്യങ്ങൾ എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു.[30]
  • ല്യൂപ്പസും ഗർഭകാലവും-ഗർഭകാലത്തെ ല്യൂപ്പസ് ഗർഭപിണ്ഡത്തിന്റെ മരണനിരക്കും ഗർഭം അലസലും ആയി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.[31]
  • ഗർഭാവസ്ഥയിലെ തൈറോയ്ഡ് രോഗം ശരിയാംവണ്ണം ചികിത്സിച്ചില്ലെങ്കിൽ അത് ഗർഭപിണ്ഡത്തിന്റെയും അമ്മയുടെയും ക്ഷേമത്തെ പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കും.[32] തൈറോയ്ഡ് പ്രവർത്തനരഹിതമാക്കുന്നതിന്റെ ദോഷകരമായ ഫലങ്ങൾ ഗർഭധാരണത്തിനും പ്രസവത്തിനും അപ്പുറത്തേക്ക് വ്യാപിക്കുകയും കുട്ടിയുടെ ആദ്യകാല ജീവിതത്തിലെ ന്യൂറോ ഇന്റലക്ച്വൽ വികാസത്തെ ബാധിക്കുകയും ചെയ്യും.[33] ഗർഭാവസ്ഥയിൽ തൈറോയ്ഡ് ഹോർമോണുകളുടെ ഡിമാൻഡ് വർദ്ധിക്കുന്നു, ഇത് മുമ്പെയുള്ള ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടാത്ത തൈറോയ്ഡ് ഡിസോർഡർ വഷളാകാൻ ഇടയാക്കും.
  • ഗർഭാവസ്ഥയിലെ ഹൈപ്പർകൊയാഗുലബിലിറ്റി എന്നത് ഗർഭിണികളിൽ ത്രോംബോസിസ് (രക്തം കട്ടപിടിക്കൽ) സംഭവിക്കാനുള്ള പ്രവണതയാണ്.[34] പ്രസവാനന്തര രക്തസ്രാവം തടയുന്നതിനുള്ള ഫിസിയോളജിക്കൽ അഡാപ്റ്റീവ് മെക്കാനിസമെന്ന നിലയിൽ ഗർഭധാരണം തന്നെ ഹൈപ്പർകൊയാഗുലബിലിറ്റിയുടെ (പ്രെഗ്നൻസി ഇൻഡ്യൂസ്ഡ് ഹൈപ്പർകൊയാഗുലബിലിറ്റി) ഒരു ഘടകമാണ്.[35] എന്നിരുന്നാലും, ഒരു അധിക അടിസ്ഥാന ഹൈപ്പർകൊയാഗുലബിൾ അവസ്ഥകളുമായി സംയോജിപ്പിക്കുമ്പോൾ, ത്രോംബോസിസ് അല്ലെങ്കിൽ എംബോളിസം ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത ഗണ്യമായി മാറിയേക്കാം.[35]
  • ഗർഭാവസ്ഥയിൽ തീവ്രമായ, നിരന്തരമായ ഓക്കാനം, ഛർദ്ദി എന്നിവ മൂലമാണ് ഗർഭാവസ്ഥയിൽ ഹൈപ്പർമെസിസ് ഗ്രാവിഡാരം സംഭവിക്കുന്നത്.[36] ചികിത്സിച്ചില്ലെങ്കിൽ, നിർജ്ജലീകരണം, ശരീരഭാരം കുറയൽ, ഇലക്ട്രോലൈറ്റ് അസന്തുലിതാവസ്ഥ എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമാകും. മിക്ക സ്ത്രീകളിലും ആദ്യ ത്രിമാസത്തിൽ ഓക്കാനം, ഛർദ്ദി എന്നിവ ഉണ്ടാകുന്നു.[37] ഹൈപ്പർമെസിസ് ഗ്രാവിഡാറത്തിന്റെ കാരണം അറിവായിട്ടില്ല. എന്നിരുന്നാലും, പ്ലാസന്റ പുറത്തുവിടുന്ന ഹ്യൂമൻ കോറിയോണിക് ഗോണഡോട്രോപിൻ (HCG) എന്ന ഹോർമോണിന്റെ അതിവേഗം ഉയരുന്ന അളവ് മൂലമാണ് ഇത് സംഭവിക്കുന്നതെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.[38]
  • ഗർഭാവസ്ഥയിൽ ഉയർന്ന രക്തസമ്മർദ്ദം ഉണ്ടാക്കുന്ന ഒരു അവസ്ഥയാണ് പ്രീഎക്ലാമ്പ്സിയ. ചികിൽസിച്ചില്ലെങ്കിൽ ജീവൻ തന്നെ അപകടത്തിലാകും. [39] ഗർഭിണികളായ സ്ത്രീകളിൽ, ഗർഭാവസ്ഥയുടെ 20 ആഴ്ചകൾക്കുശേഷം പ്രീഎക്ലാമ്പ്സിയ സംഭവിക്കാം, പലപ്പോഴും ഉയർന്ന രക്തസമ്മർദ്ദത്തിന്റെ ചരിത്രമില്ലാത്ത സ്ത്രീകളിൽ. കഠിനമായ തലവേദന, കാഴ്ച വ്യതിയാനം, വാരിയെല്ലിന് താഴെയുള്ള വേദന എന്നിവ പ്രീഎക്ലാംസിയയുടെ ലക്ഷണങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടാം.[40] എന്നിരുന്നാലും, ചില സ്ത്രീകളിൽ, ഒരു പതിവ് പ്രസവ പൂർവ്വ ആശുപത്രി സന്ദർശനം വരെ രോഗലക്ഷണങ്ങൾ ഉണ്ടാകണമെന്നില്ല.[41]

ഇൻഡക്ഷനും പ്രസവവും

തിരുത്തുക

ഒരു സ്ത്രീയിൽ കൃത്രിമമായോ അകാലത്തിലോ പ്രസവിപ്പിക്കുന്നതിനായി പ്രസവത്തെ ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്ന ഒരു രീതിയാണ് ഇൻഡക്ഷൻ.[42] പ്രി-എക്ലാംസിയ, ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ അസ്വസ്ഥത, മറുപിള്ളയുടെ തകരാറ്, ഗർഭാശയ വളർച്ചാ മാന്ദ്യം, പ്രസവത്തിലൂടെയുള്ള പുരോഗതിയിലെ പരാജയം എന്നിവ അണുബാധയുടെയും ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ ദുരിതങ്ങളുടെയും അപകടസാധ്യത വർധിപ്പിക്കുന്നു.

ഇൻഡക്ഷൻ പല രീതികളിലൂടെ നേടാം:

  • സെർവിക്കൽ മെംബ്രണുകൽ അസ്വസ്ഥമാക്കൽ[43]
  • പെസറി ഓഫ് പ്രോസ്റ്റിൻ ക്രീം, പ്രോസ്റ്റാഗ്ലാൻഡിൻ ഇ2[44]
  • മിസോപ്രോസ്റ്റോളിന്റെ ഇൻട്രാവജൈനൽ അല്ലെങ്കിൽ ഓറൽ അഡ്മിനിസ്ട്രേഷൻ[45]
  • 30-mL ഫോളി കത്തീറ്ററിന്റെ സെർവിക്കൽ ഇൻസേർഷൻ[46]
  • അമ്നിയോട്ടിക് മെംബ്രണുകൾ പൊട്ടിക്കൽ
  • സിന്തറ്റിക് ഓക്സിടോസിൻ (പിറ്റോസിൻ അല്ലെങ്കിൽ സിന്റോസിനോൺ)[47] ഇൻട്രാവീനസ് ഇൻഫ്യൂഷൻ

പ്രസവസമയത്ത്, പ്രസവചികിത്സകൻ ഇനിപ്പറയുന്ന ജോലികൾ ചെയ്യുന്നു:

  • നഴ്‌സിംഗ് ചാർട്ട് അവലോകനം ചെയ്തും, യോനി പരിശോധന നടത്തിയും, ഗര്ഭപിണ്ഡത്തിന്റെ നിരീക്ഷണ ഉപകരണം (കാർഡിയോടോക്കോഗ്രാഫ്) ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്ന ട്രെയ്സ് വിലയിരുത്തിയും, പ്രസവത്തിന്റെ പുരോഗതി നിരീക്ഷിക്കുക[48]
  • നൈട്രസ് ഓക്സൈഡ്, ഒപിയേറ്റ്സ്, അല്ലെങ്കിൽ അനസ്‌തസ്‌റ്റിസ്‌റ്റുകൾ, അനസ്‌തേഷ്യോളജിസ്‌റ്റ് അല്ലെങ്കിൽ നഴ്‌സ് അനസ്‌തെറ്റിസ്‌റ്റ്‌ ചെയ്‌ത എപ്പിഡ്യൂറൽ അനസ്‌തേഷ്യ എന്നിവയ്ക്ക് വേദന ആശ്വാസം നൽകുക. [49]
  • പ്രസവിക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അപകടസാധ്യതയുണ്ടെങ്കിൽ, ആവശ്യമെങ്കിൽ സിസേറിയൻ ചെയ്യുന്നു.[50]

സങ്കീർണതകളും അത്യാഹിതങ്ങളും

തിരുത്തുക

പ്രധാന അടിയന്തര അസ്ഥകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

  • ഗർഭാശയ (ഫാലോപ്യൻ) ട്യൂബിലോ (അപൂർവ്വമായി) അണ്ഡാശയത്തിലോ പെരിറ്റോണിയൽ അറയിലോ ഭ്രൂണം ഒട്ടിച്ചേർന്ന് വളരുന്നതാണ് എക്ടോപിക് ഗർഭം. ഇത് വലിയ ആന്തരിക രക്തസ്രാവത്തിന് കാരണമാകും.[51]
  • അമ്മയുടെ രക്താതിമർദ്ദവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അടയാളങ്ങളും ലക്ഷണങ്ങളും ചേർന്ന് നിർവചിക്കപ്പെട്ട ഒരു രോഗമാണ് പ്രീഎക്ലാംസിയ.[52] ഇതിന്റെ കാരണം അജ്ഞാതമാണ്. ഗർഭാവസ്ഥയുടെ ആദ്യഘട്ടങ്ങളിൽ നിന്ന് അതിന്റെ വികസനം പ്രവചിക്കാൻ മാർക്കറുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു.[53] അജ്ഞാതമായ ചില ഘടകങ്ങൾ എൻഡോതെലിയത്തിൽ രക്തക്കുഴലുകളെ തകരാറിലാക്കുകയും രക്തസമ്മർദ്ദം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[54] കഠിനമാണെങ്കിൽ, അത് എക്ലാംസിയയിലേക്ക് പുരോഗമിക്കുന്നു. [55] HELLP സിൻഡ്രോം ഉള്ള പ്രീഎക്ലാംപ്റ്റിക് രോഗികളുടെ കരൾ തകരാറിലാകുകയും ഇൻട്രാവാസ്കുലർ കോഗ്യുലേഷൻ (ഡിഐസി) സംഭവിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[56] ഭ്രൂണത്തെ പ്രസവിക്കുക എന്നതാണ് ഏക ചികിത്സ. പ്രസവത്തിനു ശേഷവും സ്ത്രീകൾക്ക് പ്രീ-എക്ലാമ്പ്സിയ ഉണ്ടാകാം.[57]
  • മറുപിള്ള ഗർഭാശയത്തിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തുന്നതു മൂലമുള്ള പ്ലാസന്റല് അബ്രപ്ഷന് ശരിയായ രീതിയില് കൈകാര്യം ചെയ്തില്ലെങ്കില് രക്തസ്രാവം വരെ സംഭവിക്കാവുന്നതുമാണ്.[58]
  • ഗർഭകാലത്തൊ പ്രസവ സമയത്തൊ ഭ്രൂണം ഓക്സിജനേഷൻ്റെ കുറവ് കാണിക്കുന്ന അവസ്ഥയാണ് ഫീറ്റൽ ഡിസ്ട്രസ്.[59]
  • പ്രസവസമയത്ത് യോനിയിൽ ഭ്രൂണത്തിന്റെ തോളിൽ ഒന്ന് കുടുങ്ങുന്നതാണ് ഷോൾഡർ ഡിസ്റ്റോസിയ. മാക്രോസ്മിക് (വലിയ) ഭ്രൂണം ഉൾപ്പെടെ നിരവധി അപകട ഘടകങ്ങളുണ്ട്, എന്നാൽ പലതും വിശദീകരിക്കപ്പെടാത്തവയാണ്.[60]
  • പ്രസവം തടസ്സപ്പെടുന്ന സമയത്ത് ഗർഭാശയ വിള്ളൽ സംഭവിക്കുകയും ഗർഭസ്ഥ ശിശുവിൻ്റെയും അമ്മയുടെയും ജീവനെ അപകടപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യും.[61]
  • മെംബ്രണുകൾ പൊട്ടിയതിനുശേഷം മാത്രമേ പ്രോലാപ്‌സ്ഡ് കോർഡ് സംഭവിക്കൂ. [62] ഉമ്പിലിക്കൽ കോഡ് ശിശുവിന് മുമ്പ് പുറത്തു വരുന്നു. ഇതിന് ശേഷം മിനിറ്റുകൾക്കുള്ളിൽ പ്രസവിച്ചില്ലെങ്കിലോ, കോഡിലെ മർദ്ദം നീക്കം ചെയ്യപ്പെടുകയോ ചെയ്താൽ, ഗർഭസ്ഥ ശിശു മരിക്കും.[63]
  • പ്ലാസന്റ പ്രിവിയ, ഗർഭാശയ വിള്ളൽ, യൂട്ടറിൻ അറ്റോണി, നിലനിൽക്കുന്ന മറുപിള്ള അല്ലെങ്കിൽ മറുപിള്ള ശകലങ്ങൾ, അല്ലെങ്കിൽ രക്തസ്രാവം തകരാറുകൾ എന്നിങ്ങനെ നിരവധി ഘടകങ്ങൾ കാരണം പ്രസവസംബന്ധമായ രക്തസ്രാവം ഉണ്ടാകാം. [64]
  • ജനനേന്ദ്രിയത്തിലെ അണുബാധയാണ് പ്യൂർപെറൽ സെപ്സിസ്.[65] ഇത് പ്രസവസമയത്തോ ശേഷമോ സംഭവിക്കാം.

പ്രസവാനന്തര കാലയളവ്

തിരുത്തുക

പ്രസവശേഷം അമ്മയുടെ പരിചരണമാന് പ്രസവാനന്തര കാലയളവ്.[66] ഈ സമയത്ത് അമ്മയുടെ രക്തസ്രാവം, പചന വ്യൂഹം, മൂത്രസഞ്ചി എന്നിവയുടെ പ്രവർത്തനം, ശിശു സംരക്ഷണം എന്നിവ നിരീക്ഷിക്കുന്നു. കുഞ്ഞിന്റെ ആരോഗ്യനിലയും നിരീക്ഷിക്കുന്നു. [67]

ചരിത്രം

തിരുത്തുക
 
16-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ,പ്രസവിക്കുന്ന ഒരു സ്ത്രീയെ സഹായിക്കുന്ന രണ്ട് മിഡ്‌വൈമാർ, യൂക്കറിയസ് റോസ്‌ലിൻ എഴുതിയ ഒരു കൃതിയിൽ നിന്ന്

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന് മുമ്പ്, യൂറോപ്പിൽ ഗർഭിണികളെ പരിപാലിക്കുന്നത് സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. അതിൽ നിന്നും പുരുഷന്മാരെ കർശനമായി ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു.[68] പ്രസവസമയത്ത് അമ്മ അടുത്ത സ്ത്രീ സുഹൃത്തുക്കളെയും കുടുംബാംഗങ്ങളെയും വീട്ടിലേക്ക് ക്ഷണിക്കും.[69] :96–98 വിദഗ്ദ്ധരായ മിഡ്‌വൈഫുകൾ പ്രസവത്തിന്റെ എല്ലാ വശങ്ങളും നിയന്ത്രിച്ചുവന്നിരുന്നു.[70] ഫിസിഷ്യൻമാരുടെയും ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ധരുടെയും സാന്നിധ്യം വളരെ അപൂർവമായിരുന്നു.[71] പ്രസവത്തിനായി ഒരു സർജനെ വിളിക്കുന്നത് അവസാനത്തെ ആശ്രയമായിരുന്നു.[72] :1050–1051[73]

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന് മുമ്പ്

തിരുത്തുക

18-ഉം 19-ഉം നൂറ്റാണ്ടുകൾക്ക് മുമ്പ്, മിഡ്‌വൈഫറി നന്നായി സ്ഥാപിതമായിരുന്നു, എന്നാൽ ഒബ്സ്റ്റട്രിക്സ് ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ സ്പെഷ്യാലിറ്റിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. എന്നിരുന്നാലും, സ്ത്രീകളുടെ പ്രത്യുത്പാദന വ്യവസ്ഥയിലും ലൈംഗികതയിലുമുള്ള താൽപ്പര്യം പുരാതന ഈജിപ്തിലും [74] :122 പുരാതന ഗ്രീസിലും നിന്ന് കണ്ടെത്താനാകും.[75] :11 എഫെസസിലെ സോറാനസിനെ ചിലപ്പോൾ പുരാതന ഗൈനക്കോളജിയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വ്യക്തി എന്ന് വിളിക്കുന്നു.[71] എ ഡി ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തിലും രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിലും ജീവിച്ചിരുന്ന അനാട്ടമി പഠിച്ച് പരിശീലിച്ചിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന് ഗർഭച്ഛിദ്രം, ഗർഭനിരോധന മാർഗ്ഗങ്ങൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും സാങ്കേതികതകളും ഉണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണശേഷം, ഗൈനക്കോളജിയുടെ സാങ്കേതികതകളും പ്രവർത്തനങ്ങളും കുറഞ്ഞു; ഗൈനക്കോളജിയും പ്രസവചികിത്സയും ഒരു മെഡിക്കൽ സ്പെഷ്യലിസമായി മാറിയ 18-ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനം വരെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കൃതികളിൽ വളരെ കുറച്ച് മാത്രമേ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ടിട്ടുള്ളൂ.[74] :123

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ട്

തിരുത്തുക

18-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഗർഭധാരണത്തിന്റെയും പ്രസവത്തിന്റെയും ശരീരശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള മികച്ച അറിവിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കി യൂറോപ്യൻ മിഡ്‌വൈഫറിയിലെ നിരവധി മുന്നേറ്റങ്ങൾക്ക് തുടക്കം കുറിച്ചു.[76] നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അവസാനത്തോടെ, ഗർഭാശയത്തിൻറെ ശരീരഘടനയും പ്രസവസമയത്ത് സംഭവിക്കുന്ന ശാരീരിക മാറ്റങ്ങളും മെഡിക്കൽ പ്രൊഫഷണലുകൾ മനസ്സിലാക്കാൻ തുടങ്ങി.[77] പ്രസവത്തിൽ ഫോർസെപ്സിന്റെ ഉപയോഗവും ഈ സമയത്ത് നടന്നു. പ്രസവചികിത്സയിലെ ഈ മെഡിക്കൽ പുരോഗതികളെല്ലാം മുമ്പ് സ്ത്രീകൾ കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്ന ഒരു മേഖലയിലേക്ക് പുരുഷന്മാർ കടന്നുവരുന്നതിനുള്ള ഒരു കാരണമായി മാറി.[72] :1051–1052

ഇതും കാണുക

തിരുത്തുക
  • ഹെൻറി ജാക്വസ് ഗാരിഗസ്, വടക്കേ അമേരിക്കയിൽ ആന്റിസെപ്റ്റിക് പ്രസവചികിത്സ അവതരിപ്പിച്ചു
  • ഒബ്സ്റ്റട്രിക്കൽ നഴ്സിംഗ്
  1. "What Is an Obstetrician? What They Do & When To See One". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-29.
  2. "Obstetrics and Gynecology Specialty Description". American Medical Association. Retrieved 24 October 2020.
  3. Tulchinsky TH, Varavikova EA (March 2014). "Chapter 6 - Family Health". The new public health (Third ed.). Academic Press. pp. 311–379. doi:10.1016/B978-0-12-415766-8.00006-9. ISBN 978-0-12-415766-8.
  4. "RhoGAM Shot for Rh Incompatibility: Why You May Need It". Healthline (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2019-10-30. Retrieved 2022-04-29.
  5. "What Is a Coombs Test?". WebMD (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  6. "RPR Test". Healthline (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2019-01-29. Retrieved 2022-04-29.
  7. "Why Do I Need a Rubella Test?". WebMD (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  8. "Hepatitis B Test: Reference Range, Interpretation, Collection and Panels". Medscape. 2021-04-03.
  9. "Sexually transmitted infections in pregnancy". Nursing for Women's Health. 18 (1): 67–72. 2014. doi:10.1111/1751-486X.12095. PMID 24548498.
  10. CDCTB (2020-12-16). "Tuberculosis (TB) Fact Sheets- Tuberculin Skin Testing". Centers for Disease Control and Prevention (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  11. "Urinalysis: What It Is, Purpose, Types & Results". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-29.
  12. "The trisomy 18 syndrome". Orphanet Journal of Rare Diseases. 7: 81. October 2012. doi:10.1186/1750-1172-7-81. PMC 3520824. PMID 23088440.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  13. "First-trimester or second-trimester screening, or both, for Down's syndrome". The New England Journal of Medicine. 353 (19): 2001–2011. November 2005. doi:10.1056/NEJMoa043693. PMID 16282175. {{cite journal}}: Invalid |display-authors=6 (help)
  14. "Common Tests During Pregnancy". www.hopkinsmedicine.org (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2021-08-08. Retrieved 2022-04-29.
  15. "Prenatal Diagnosis: Screening and Diagnostic Tools". Obstetrics and Gynecology Clinics of North America. 44 (2): 245–256. June 2017. doi:10.1016/j.ogc.2017.02.004. PMC 5548328. PMID 28499534.
  16. "Cost-effectiveness of prenatal screening and diagnostic strategies for Down syndrome: A microsimulation modeling analysis". PLOS ONE. 14 (12): e0225281. 2019. Bibcode:2019PLoSO..1425281Z. doi:10.1371/journal.pone.0225281. PMC 6892535. PMID 31800591.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  17. 17.0 17.1 17.2 "Common Tests During Pregnancy". www.hopkinsmedicine.org (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2021-08-08. Retrieved 2022-04-28.
  18. "Quad screen - Mayo Clinic". www.mayoclinic.org. Retrieved 2022-04-29.
  19. "Prenatal Ultrasound Procedure Information". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-29.
  20. "Anemia in Pregnancy: Causes, Symptoms, and Treatment". WebMD (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  21. "Glucose challenge test - Mayo Clinic". www.mayoclinic.org (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  22. "Basic Obstetric Ultrasound: Background, Indications, Contraindications". Medscape. 2021-06-15.
  23. DeFrancesco V (January 2004). "Perinatology.". Clinical Engineering Handbook. Academic Press. pp. 410–416. doi:10.1016/B978-012226570-9/50102-2. ISBN 978-0-12-226570-9.
  24. "Placental Insufficiency: Causes, Symptoms, and Diagnosis". Healthline (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2018-01-09. Retrieved 2022-04-29.
  25. "Radiation exposure and pregnancy". Journal of Vascular Surgery. Radiation Safety in Vascular Surgery. 53 (1 Suppl): 28S–34S. January 2011. doi:10.1016/j.jvs.2010.05.140. PMID 20869193.
  26. "Attitude towards MRI safety during pregnancy". Annals of Saudi Medicine. 26 (4): 306–309. 2006. doi:10.5144/0256-4947.2006.306. PMC 6074503. PMID 16885635.
  27. Herbst MK, Tafti D, Shanahan MM (2022). "Obstetric Ultrasound". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 29261880. Retrieved 2022-04-29.
  28. "High-Risk Pregnancies: Symptoms, Doctors, Support, and More". WebMD (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  29. "Diabetes Mellitus and Pregnancy: Practice Essentials, Gestational Diabetes, Maternal-Fetal Metabolism in Normal Pregnancy". Medscape. 2022-04-06.
  30. "Macrosomia: Symptoms, Causes, and Complications". Healthline (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2017-10-12. Retrieved 2022-04-29.
  31. "Systemic Lupus Erythematosus and Pregnancy: Practice Essentials, Pathophysiology, Epidemiology". Medscape. 2021-10-16.
  32. "Thyroid Disorders in Pregnancy - Gynecology and Obstetrics". MSD Manual Professional Edition (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  33. "Thyroid hormone dysfunction during pregnancy: A review". International Journal of Reproductive Biomedicine. 14 (11): 677–686. November 2016. PMC 5153572. PMID 27981252.
  34. "Venous Thromboembolism Associated With Pregnancy: JACC Focus Seminar". Journal of the American College of Cardiology. 76 (18): 2128–2141. November 2020. doi:10.1016/j.jacc.2020.06.090. PMID 33121721.
  35. 35.0 35.1 Page 264 in: Gresele P (2008). Platelets in haematologic and cardiovascular disorders: a clinical handbook. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-88115-9.
  36. "Hyperemesis Gravidarum: Symptoms & Treatment". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  37. "Morning sickness - Symptoms and causes". Mayo Clinic (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  38. "Hyperemesis Gravidarum: Causes, Symptoms, and Diagnosis". Healthline (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2018-07-17. Retrieved 2022-04-28.
  39. "Preeclampsia". WebMD (in ഇംഗ്ലീഷ്). 13 December 2019. Retrieved 2022-04-29.
  40. "Preeclampsia - Symptoms and causes". Mayo Clinic (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  41. "4 Common Pregnancy Complications". www.hopkinsmedicine.org (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2021-08-08. Retrieved 2022-04-28.
  42. Healthdirect Australia (2022-02-08). "Induced labour". www.pregnancybirthbaby.org.au (in ഓസ്‌ട്രേലിയൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-29.
  43. "Prelabor Rupture of the Membranes (PROM) - Women's Health Issues". MSD Manual Consumer Version (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  44. "Prostin E2 Vaginal: Uses, Side Effects, Interactions, Pictures, Warnings & Dosing - WebMD". www.webmd.com (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  45. "Vaginal misoprostol compared with oral misoprostol in termination of second-trimester pregnancy". Obstetrics and Gynecology. 90 (5): 735–738. November 1997. doi:10.1016/S0029-7844(97)00419-5. PMID 9351755.
  46. "Pre-induction cervical ripening: transcervical foley catheter versus intravaginal misoprostol". Journal of Obstetrics and Gynaecology. 25 (2): 134–139. February 2005. doi:10.1080/01443610500040737. PMID 15814391. {{cite journal}}: Invalid |display-authors=6 (help)
  47. "Oxytocin 10 IU/ml Solution for infusion - Summary of Product Characteristics (SmPC) - (emc)". www.medicines.org.uk. Retrieved 2022-04-30.
  48. Prior T, Lees C (2019). "Control and Monitoring of Fetal Growth.". Encyclopedia of Endocrine Diseases. Vol. 5. pp. 1–9. doi:10.1016/B978-0-12-801238-3.65414-4. ISBN 9780128122006.
  49. "Pain management in paediatric patients". British Journal of Anaesthesia. 64 (1): 85–104. January 1990. doi:10.1093/bja/64.1.85. PMID 2405898.
  50. "Cesarean Delivery: Overview, Preparation, Technique". Medscape. 2022-04-14.
  51. "Ectopic pregnancy - Symptoms and causes". Mayo Clinic (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  52. "Preeclampsia: Practice Essentials, Overview, Pathophysiology". Medscape. 2022-04-13.
  53. "Stages of Development of the Fetus - Women's Health Issues". MSD Manual Consumer Version (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  54. "Hypertension: Causes, symptoms, and treatments". www.medicalnewstoday.com (in ഇംഗ്ലീഷ്). 2021-11-10. Retrieved 2022-04-30.
  55. "Body & brain: Uncontrolled epilepsy can be fatal: Study finds more deaths in adults whose seizures persist". Science News. 179 (3): 8. 2011-01-20. doi:10.1002/scin.5591790305. ISSN 0036-8423.
  56. "The HELLP syndrome: clinical issues and management. A Review". BMC Pregnancy and Childbirth. 9 (1): 8. February 2009. doi:10.1186/1471-2393-9-8. PMC 2654858. PMID 19245695.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  57. "Preeclampsia: Symptoms, Causes, Treatments & Prevention". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  58. "Placental Abruption: Symptoms, Causes & Effects On Baby". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  59. "Fetal Distress - Women's Health Issues". MSD Manual Consumer Version (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  60. "Shoulder Dystocia: Signs, Causes, Prevention & Complications". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  61. "Maternal and fetal outcomes of uterine rupture and factors associated with maternal death secondary to uterine rupture". BMC Pregnancy and Childbirth. 17 (1): 117. April 2017. doi:10.1186/s12884-017-1302-z. PMC 5389173. PMID 28403833.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  62. "Legal Briefs: Iatrogenesis: Prolapsed Umbilical Cord After Artificial Rupture of the Membranes and Unskilled Stabilization". NeoReviews. 15 (1): e32–e36. 2014-01-01. doi:10.1542/neo.15-1-e32. ISSN 1526-9906.
  63. "Umbilical Cord Prolapse: Causes, Diagnosis & Management". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  64. "Postpartum Hemorrhage: Practice Essentials, Problem, Epidemiology". Medscape. 2022-04-01.
  65. "Determinants of puerperal sepsis among post partum women at public hospitals in west SHOA zone Oromia regional STATE, Ethiopia (institution BASEDCASE control study)". BMC Pregnancy and Childbirth. 19 (1): 95. March 2019. doi:10.1186/s12884-019-2230-x. PMC 6423770. PMID 30885159.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  66. "WHO Technical Consultation on Postpartum Care" (in ഇംഗ്ലീഷ്). World Health Organization. 2010. Retrieved 30 June 2020.
  67. "Types of Delivery for Pregnancy". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-04-30.
  68. "The impact of the COVID-19 pandemic on maternal and perinatal health: a scoping review". Reproductive Health. 18 (1): 10. January 2021. doi:10.1186/s12978-021-01070-6. PMC 7812564. PMID 33461593.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  69. Gelis J (1991). History of Childbirth. Boston: Northeastern University Press.
  70. Healthdirect Australia (2021-05-23). "What do midwives do?". www.pregnancybirthbaby.org.au (in ഓസ്‌ട്രേലിയൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  71. 71.0 71.1 "Challenges experienced by midwives working in rural communities in the Upper East Region of Ghana: a qualitative study". BMC Pregnancy and Childbirth. 21 (1): 287. April 2021. doi:10.1186/s12884-021-03762-0. PMC 8033657. PMID 33836689. {{cite journal}}: Invalid |display-authors=6 (help)CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  72. 72.0 72.1 Bynum WF, Porter R, eds. (1993). Companion Encyclopedia of the History of Medicine. London and New York: Routledge.
  73. "Some Obstetrical History: Dying to Have a Baby - the History of Childbirth" (PDF). University of Manitoba: Women’s Health. May 2000. Retrieved 20 May 2012.
  74. 74.0 74.1 McGrew RE (1985). Encyclopedia of Medical History. New York: McGraw-Hill Book Company.
  75. Hufnagel GL (2012). A History of Women's Menstruation from Ancient Greece to the Twenty-first Century: Psychological, Social, Medical, Religious, and Educational Issues. Lewiston, New York: Edwin Mellen Press.
  76. International Confederation of Midwives (2022-01-31). "The Origins of Midwifery". ICM (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-30.
  77. Gasner A, Aatsha PA (2022). "Physiology, Uterus". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 32491507. Retrieved 2022-04-30.
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഒബ്സ്റ്റട്രിക്ക്‌സ്&oldid=4113800" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്