നാഡീവ്യൂഹം

മനുഷ്യനുൾപ്പെടെ, നട്ടെല്ലുള്ള ജീവികളിലെ പ്രധാന അംഗവ്യൂഹങ്ങളിൽ ഒന്നാണു് നാഡീ വ്യൂഹം (Nervous system). ഉദ്ദീപനങ്ങൾക്കനുസൃതമായാണ് ജീവൽപ്രവർത്തനങ്ങൾ നടക്കുന്നത്, ജീവികളിൽ വിവിധ ജീവൽ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണവും ഏകോപനവും സാധ്യമാക്കുന്നതിനുള്ള സംവിധാനമാണ് നാഡീവ്യവസ്ഥയും, അന്തഃസ്രാവി വ്യവസ്ഥയും (Endocrine system).

നാഡീവ്യവസ്ഥ
മനുഷ്യ നാഡീവ്യവസ്ഥ

നാഡീകോശങ്ങൾ അഥവാ ന്യൂറോണുകൾ എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന സവിശേഷ കോശങ്ങളാണ് നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഘടകം. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് നാഡീകോശങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് നാഡീവ്യൂഹം. നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനഘടകമായ നാഡീകോശത്തിന് പ്രധാനമായും ഒരു കോശശരീരവും ആക്സോൺ, ഡെൻഡ്രൈറ്റുകൾ എന്നീ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്ന രണ്ടുതരം നാഡീകോശ തന്തുക്കളുമാണുള്ളത്. ആയിരക്കണക്കിന് നാഡീകോശ തന്തുക്കൾ ചേർന്നതാണ് ഒരു നാഡി (nerve). ബാഹ്യമോ, ആന്തരികമോ ആയ വിവിധതരം ചോദനകൾക്കനുസൃതമായി ശാരീരിക പ്രവർത്തനങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുകയും, ഏകോപിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നത് നാഡീവ്യൂഹമാണ്. തീയിൽ തൊടുമ്പോൾ കൈ പിൻവലിക്കുന്നതുപോലെയുള്ള ഐച്ഛികപ്രവർത്തനങ്ങളെയും ഹൃദയസ്പന്ദനം, രക്തചംക്രമണം തുടങ്ങിയ അനൈച്ഛിക പ്രവർത്തനങ്ങളെയും നിയന്ത്രിക്കുന്നതും നാഡീവ്യൂഹമാണ്.

നാഡീകോശത്തിന്റെ ഘടന

നാഡീകോശം
ഡെൻഡ്രൈറ്റ് കോശശരീരം ആക്സോൺ കോശ മർമ്മം നോഡ്സ് ഓഫ് റാൻവീർ Axon Terminal Schwann cell മയലിൻഷീത്ത്

നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും ലളിതമായ പ്രവർത്തനശൃംഖല റിഫ്ളക്സ് ആർക്ക് (Reflex arc) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. വിവിധതരം ബാഹ്യചോദനകൾ സംവേദക ന്യൂറോണുകൾ (sensory neuron) എന്ന സ്വീകരണ കോശങ്ങളിൽ എത്തിച്ചേരുന്നതോടെയാണ് ഈ പ്രവർത്തനശൃംഖല സജീവമാകുന്നത്. സംവേദക ന്യൂറോണിൽ എത്തുന്ന ചോദനകൾ വൈദ്യുത ആവേഗങ്ങളായി പരിവർത്തനം ചെയ്യുകയും തുടർന്ന് ഇവ സംവേദകന്യൂറോണുകളുടെ ആക്സോണിൽക്കൂടി സഞ്ചരിച്ച് സംയോജക ന്യൂറോണിൽ (association neuron) എത്തിച്ചേരുകയും ചെയ്യുന്നു. സംയോജക ന്യൂറോണുകൾ ആവേഗങ്ങളെ അഥവാ സന്ദേശങ്ങളെ സമഗ്രമായി അപഗ്രഥിച്ചശേഷം ചാലകന്യൂറോണുകൾക്ക് (motor neuron) കൈമാറ്റം ചെയ്യുകയും, ചാലകന്യൂറോണുകൾ ഈ സന്ദേശങ്ങളെ പ്രവർത്തനക്ഷമമാകേണ്ട എഫക്ടർ കോശങ്ങളിൽ (effector cells) എത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. എഫക്ടർ കോശങ്ങൾ സാധാരണയായി ഒരു പേശിയോ ഗ്രന്ഥിയോ ആയിരിക്കും. ഇവ ആവേഗങ്ങൾക്കനുസൃതമായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു.

ഉയർന്നതരം ജീവികളിൽ അനേകായിരം ന്യൂറോണുകൾ ഉൾപ്പെട്ട സങ്കീർണമായ നാഡീവ്യവസ്ഥയാണുള്ളത്. ഓരോ ആവേഗവും കടന്നുപോകുന്ന സംയോജക ന്യൂറോണിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയായിരിക്കും ജീവികളിൽ വ്യത്യസ്ത പ്രതികരണങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. മസ്തിഷ്കം മുതലായവയ ചേർന്നതാണ്

മനുഷ്യരിൽ

മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ വിവിധഭാഗങ്ങളും, മസ്തിഷ്കത്തിൽ നിന്നുദ്ഭൂതമാകുന്ന 12 ജോഡി മസ്തിഷ്ക തന്ത്രികളും സുഷുമ്നാനാഡിയും (spinal cord) അതിൽനിന്നു ബഹിർഗമിക്കുന്ന 31 ജോഡി സുഷുമ്നാ-തന്ത്രികളും അടങ്ങിയതാണ് ഇത്. വിവിധ തരത്തിലുള്ള സംവേദനങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളുവാനും അവയെ സിരാകേന്ദ്രങ്ങളിലും അവിടെനിന്നുള്ള ആജ്ഞകളെ മോട്ടോർ ഞരമ്പുകളിലൂടെ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിലും എത്തിക്കാനും ഈ വ്യൂഹത്തിനു കഴിവുണ്ട്. ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം കൊണ്ടാണ് മാംസപേശീപ്രവർത്തനവും പ്രതികരണ പ്രവർത്തനങ്ങളും സാധ്യമാകുന്നത്. കേന്ദ്രസിരാവ്യൂഹത്തിനു പുറമേ, ഒരു സ്വയംപ്രവർത്തക (Automatic) സിരാവ്യൂഹവും ജന്തുക്കളിൽ കാണാം.

നാഡീവ്യൂഹം അകശേരുകികളിൽ

പരിണാമ പ്രക്രിയയ്ക്കനുസൃതമായി താണതരം അകശേരുകികളെയപേക്ഷിച്ച് ഉയർന്നതരം അകശേരുകികളിൽ നാഡീവ്യൂഹം കാര്യമായ വികസനത്തിന് വിധേയമായിരിക്കുന്നു. വ്യക്തമായ നട്ടെല്ലില്ലാത്ത ആദിമകശേരുകികളിൽ (ഉദാ. ആംഫിയോക്സസ്, ലാംപ്രേ), നാഡിവ്യൂഹത്തിന് പകരം പൊള്ളയായ ഒരു കുഴൽ മാത്രമാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. ന്യൂറൽ ട്യൂബ് (neural tube) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഈ കുഴൽ ആധുനിക കശേരുകികളുടെ സുഷുമ്നയ്ക്ക് ഏതാണ്ട് സമാനമാണ്. ഇതിന്റെ മധ്യഭാഗത്തായി നാഡീകോശശരീരങ്ങൾ അടങ്ങിയ ചാരഭാഗവും (grey region) അതിനുചുറ്റുമായി ന്യൂറോണുകളുടെ ആക്സോണുകളും, ഡെൻഡ്രൈറ്റുകളും അടങ്ങിയ ശ്വേത ഭാഗവുമാണുള്ളത് (white region). ന്യൂറൽ ട്യൂബിന്റെ ഒരു ഭാഗം, അവിടെ നിന്നും ആരംഭിക്കുന്ന നാഡികൾ എത്തിച്ചേരുന്ന ഒരു പ്രത്യേക ശരീരഭാഗത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ മാത്രമേ നിയന്ത്രിക്കുന്നുള്ളു. എന്നാൽ, ആദിമജീവികൾ ഉൾപ്പെടുന്ന അകശേരുകികളുടെ വിഭാഗമായ ഫൈലം പോറിഫെറയിൽ യഥാർഥ നാഡികൾ കാണപ്പെടുന്നില്ല. എന്നാൽ സ്പോഞ്ചു പോലെയുള്ള ജീവികളിൽ നാഡികൾ പോലെയുള്ള ചില ഭാഗങ്ങൾ വികസിച്ചിട്ടുള്ളതായി അനുമാനിക്കുന്നു.

ഫൈലം സീലൻട്രേറ്റയിലാണ് നാഡീകോശങ്ങളുടെ സാന്നിധ്യം ആദ്യമായി നിർണയിച്ചത്. ഈ ഫൈലത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന ഹൈഡ്രയാണ് നാഡീകോശസംബന്ധമായ പഠനങ്ങൾക്ക് ഏറ്റവും കൂടുതൽ വിധേയമായിട്ടുള്ളത്. ഹൈഡ്രയിൽ നാഡീകോശങ്ങൾ ശരീരം മുഴുവൻ വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഒരു നാഡീജാലിക (nerve net) പോലെയാണ് ഇവയുടെ നാഡീവ്യൂഹം. നാഡീകോശത്തിൽ ആക്സോണുകളും, ഡെൻഡ്രൈറ്റുകളും തമ്മിൽ വ്യത്യാസമില്ല. അവ പരസ്പരം കൂടിച്ചേർന്നിരിക്കുന്നു. തത്ഫലമായി, ഹൈഡ്രയുടെ ഉത്തേജിപ്പിക്കപ്പെട്ട ശരീരഭാഗത്തുനിന്നും ആവേഗങ്ങൾ, ശരീരത്തിന്റെ എല്ലാ ഭാഗത്തേക്കും എത്തുന്നു. എന്നാൽ, ഈ ഫൈലത്തിലെ മറ്റൊരംഗമായ ജെല്ലി മത്സ്യത്തിൽ, രണ്ടുതരം നാഡീജാലികകൾ കാണപ്പെടുന്നു; ആവേഗങ്ങളെ വേഗത്തിൽ വഹിക്കുന്നവയും, സാവധാനത്തിൽ വഹിക്കുന്നവയും.

പരന്നവിരകൾ (flat worms) ഉൾപ്പെടുന്ന പ്ലാറ്റിഹെൽമിന്തസ് ഫൈലത്തിൽ, നാഡീകോശങ്ങൾ ഗാംഗ്ലിയ (ganglia) എന്നുപേരുള്ള സമൂഹമായാണ് വർത്തിക്കുന്നത്. നീളമുള്ളതും അനുദൈർഘ്യദിശയിലുള്ളതുമായ നിരവധി ആക്സോണുകൾ ഈ ഗാംഗ്ളിയകളെ തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. തലയുടെ മുൻഭാഗത്തായി കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്ന ചില ഗാംഗ്ളിയകൾ കൂടിച്ചേർന്ന് തലച്ചോറിന്റെ ഒരു പ്രാകൃത രൂപമായി പരിണമിച്ചിരിക്കുന്നു.

Earthworm nervous system. Top: side view of the front of the worm. Bottom: nervous system in isolation, viewed from above

സഖണ്ഡങ്ങളായ ശരീരഭാഗങ്ങളോടു കൂടിയ ഫൈലം അനലിഡയിലെ അംഗങ്ങളിൽ, പരന്ന വിരകളെയപേക്ഷിച്ച് താരതമ്യേന വികാസം പ്രാപിച്ച നാഡീവ്യൂഹമാണുള്ളത്. തലയുടെ ഭാഗത്തുള്ള വലിയ ഗാംഗ്ളിയകൾ കൂടിച്ചേർന്ന് വ്യക്തവും സാമാന്യം വികാസം പ്രാപിച്ചതുമായ തലച്ചോറായി പരിണമിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയുടെ തലച്ചോറിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന ഒരു ജോടി പരസ്പരം കെട്ടുപിണഞ്ഞ നാഡീതന്തുക്കൾ പൃഷ്ഠീയ ഭാഗത്തുകൂടി ശരീരത്തിൽ വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയുടെ ഓരോ ശരീരഖണ്ഡത്തിലും പ്രത്യേകം നാഡീകോശസമൂഹം അഥവാ ഗാംഗ്ലിയോണുകളും ഉണ്ട്. ഈ ഗാംഗ്ലിയോണുകൾ, ഓരോ ശരീരഖണ്ഡത്തിലുമുള്ള മാംസപേശികളെയും വിവിധ അവയവങ്ങളെയും നാഡീകരിക്കുന്നു (innervation). ഗാംഗ്ലിയോണുകളിൽ നാഡീകോശങ്ങൾ ഇരു ദിശകളിലേക്കും ആവേഗങ്ങളെ കടത്തിവിടാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിലാണ് ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. തത്ഫലമായി, സമീപസ്ഥങ്ങളായ ശരീരഖണ്ഡങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഏകോപിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചോദനകൾക്കനുസൃതമായി എല്ലാ ശരീരഖണ്ഡങ്ങളും ചേർന്ന് ഒന്നായി പ്രതികരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ആക്സോണുകളുടെ സാന്നിധ്യം ആദ്യമായി കണ്ടെത്തിയത് ഈ ഫൈലത്തിലെ അംഗമായ മണ്ണിരയിലാണ്. നാഡീസ്രവം ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ കഴിവുള്ള പ്രത്യേകതരം ന്യൂറോസെക്രീട്ടറി കോശങ്ങളും അനലിഡുകൾ മുതലുള്ള ഉയർന്നതരം ജന്തുക്കളിലാണ് ആദ്യമായി നിർണയിക്കപ്പെട്ടത്.

Internal anatomy of a spider, showing the nervous system in blue

ചിലന്തി, ഞണ്ട് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന ഫൈലം ആർത്രോപോഡയിൽ ഒരു പരിധിവരെ അനലിഡുകളുടേതിന് സമാനമായ നാഡീവ്യൂഹമാണുള്ളത്. ഇവയുടെ ശരീരത്തിന് പ്രധാനമായും തല, വക്ഷസ്, ഉദരം എന്നീ മൂന്ന് ഭാഗങ്ങളാണുള്ളത്. വളരെയധികം സങ്കീർണമായ ഇവയുടെ തലച്ചോറിൽ ഗാംഗ്ലിയകൾ വളരെയധികം സംയോജിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത് സുപ്രാ ഈസോഫാഗൽ (supra oesophagal) ഗാംഗ്ലിയ എന്ന പേരിലറിയപ്പെടുന്നത്. എന്നാൽ ചിലയിനം പ്രാണികളുടെ (ഉദാ. വണ്ട്) തലച്ചോറിൽ നൂറുകണക്കിന് മൾട്ടി പോളാർ ന്യൂറോണുകൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഒന്നോ രണ്ടോ പുരോനാഡികൾ ഇവയുടെ വക്ഷസ്സിലും ഉദരത്തിലുമായി വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. എന്നാൽ ചില പ്രാണികളുടെ വക്ഷസ്സിൽ സംയോജിത ഗാംഗ്ലിയകളാണുള്ളത്. വക്ഷസ്സിലുള്ള ഗാംഗ്ലിയകൾക്ക് വിവിധതരം പ്രവർത്തനങ്ങളെ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് അതിനനുസരിച്ച് ഒരു പരിധിവരെ പ്രതികരിക്കാൻ കഴിയും. എന്നാൽ അന്തിമനിയന്ത്രണം തലച്ചോറിൽ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയുടെ ഉദരത്തിലെ ഗാംഗ്ലിയകൾ വളരെയധികം വികാസം കൈവരിച്ചിരിക്കുന്നു. വികാസം പ്രാപിച്ച സംവേദന അവയവങ്ങളാണ് ആർത്രോപോഡ ഫൈലത്തിലെ അംഗങ്ങളുടെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത. ഇവയുടെ ശരീരത്തിൽ നിരവധി ചെറിയ പ്രാന്ത ഗാംഗ്ലിയകളും (peripheral ganglia) കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇവ ഹൃദയം, ശ്വസന-ദഹന അവയവങ്ങൾ എന്നിവയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നു. ഈ പ്രാന്ത ഗാംഗ്ളിയകൾ, കശേരുകികളിലെ സ്വതന്ത്ര നാഡീവ്യൂഹത്തിന് സമാനമാണ്. ഈ ജീവികളിൽ കണ്ടുവരുന്ന വികസിതമായ ന്യൂറോ സെക്രീട്ടറി കോശങ്ങൾ നിരവധി രാസപ്രേഷകങ്ങൾ (neurotransmitters) പുറപ്പെടുവിക്കുന്നുണ്ട്. ഈ രാസപ്രേഷകങ്ങൾ ജീവികളെ വേഗത്തിൽ ചലിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു. (ഉദാ. ശത്രുവിനെ കാണുമ്പോൾ ചിലന്തിയുടെ വേഗത വർധിക്കുന്നത്.) വിവിധതരം ആർത്രോപോഡുകളിൽ നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ ക്രമീകരണം വ്യത്യസ്തമാണ്. ഉദാ. ഞണ്ട്, ഈച്ച തുടങ്ങിയ ജീവികളിൽ ഗാംഗ്ലിയകൾ ശരീരം മുഴുവൻ വ്യാപിക്കാതെ, തലയുടെ മുൻഭാഗത്തുമാത്രമായി കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.

ഒച്ച്, കക്ക, കണവ, നീരാളി തുടങ്ങിയ ജന്തുക്കൾ ഉൾപ്പെടുന്ന മൊളസ്ക ഫൈലത്തിൽ, താരതമ്യേന വികാസം പ്രാപിച്ച നാഡീവ്യൂഹമാണുള്ളത്. കക്ക, ഒച്ച് തുടങ്ങിയ ജീവികളുടെ ശരീരഘടനയ്ക്ക് അനുസൃതമായി ഗാംഗ്ളിയകളുടെ സ്ഥാനവും നാഡികളുടെ ക്രമീകരണവും വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. രണ്ടു ഭാഗങ്ങളുള്ള ഇവയുടെ തലച്ചോറിൽ, ഏറെ വികാസം പ്രാപിച്ച ഗാംഗ്ലിയകളാണുള്ളത്. ഇവിടെനിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന നിരവധി നാഡികൾ കണ്ണ്, ഗ്രാഹികൾ (tentacle) എന്നീ സംവേദന അവയവങ്ങളുമായി സംയോജിക്കുന്നു. തലച്ചോറിലെ ഗാംഗ്ളിയയിൽ നിന്ന് ഉദ്ഭവിക്കുന്ന ഒരു ജോടി നീളമുള്ള നാഡീതന്തുക്കൾ ശരീരം മുഴുവൻ വ്യാപിച്ചിരിക്കുകയും, ഈ തന്തുക്കൾ ശരീരത്തിലുള്ള മറ്റ് ഗാംഗ്ളിയകളെ പരസ്പരം ബന്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇവയ്ക്കു പുറമേ ചില ഉപഗാംഗ്ളിയകളും ഉണ്ട്. ഈ ഉപഗാംഗ്ലിയകൾ, മൊളസ്കകളുടെ പാദം, വൃതി, ആന്തര അവയവപിണ്ഡം തുടങ്ങിയവയിൽ നാഡികളെത്തിക്കുന്നു. മൊളസ്കകളുടെ വർഗം, ആകൃതി, രൂപം എന്നിവയ്ക്കനുസരിച്ച് ശരീരത്തിൽ ഉപഗാംഗ്ളിയകളുടെ സ്ഥാനം വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഗാംഗ്ളിയകളിൽ യൂണിപോളാർ ന്യൂറോണുകളാണധികവും. എന്നാൽ നീരാളിയുടെ തലച്ചോറിന്റെ മുക്കാൽഭാഗത്തും ഹെറ്ററോ പോളാർ ന്യൂറോണുകളാണുള്ളത്. ഇവയ്ക്കു പുറമേ ധാരാളം ന്യൂറോസെക്രീട്ടറി കോശങ്ങളും കാണപ്പെടുന്നു.

പരിണാമപരമായി, ഉയർന്നതരം ജന്തുക്കളാണെങ്കിലും, ഫൈലം എക്കിനോഡെർമേറ്റയിലെ അംഗങ്ങളുടെ നാഡീവ്യൂഹത്തെപ്പറ്റി സൂക്ഷ്മമായ പഠനങ്ങൾ ഉണ്ടായിട്ടില്ല. ഇവയ്ക്കു പൊതുവേ കേന്ദ്രീകൃതമായ നാഡീവ്യൂഹം കാണപ്പെടുന്നില്ല. പകരം വായയ്ക്കു ചുറ്റുമായി നാഡീവലയം പോലുള്ള ക്രമീകരണമാണുള്ളത്. യൂണിപോളാർ, മൾട്ടിപോളാൾ എന്നീ രണ്ട് തരം നാഡീകോശങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഇവയിൽ ഗാംഗ്ളിയകൾ ചെറുതും എണ്ണത്തിൽ കുറവുമാണ്.

പരിണാമപ്രക്രിയയ്ക്കനുസൃതമായി ഉയർന്ന കശേരുകികളിൽ വികസിതമായ നാഡീവ്യൂഹമാണുള്ളത്. ഇത്തരം ജന്തുക്കളിൽ ന്യൂറൽ ട്യൂബിന്റെ വീർത്തമുകൾഭാഗം മസ്തിഷ്കമായി വികസിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇതാകട്ടെ, സ്വന്തം ചുറ്റുപാട് വിലയിരുത്തുന്നതിനും പ്രവർത്തനങ്ങളെ ഏകോപിപ്പിക്കുന്നതിനും ജന്തുക്കളെ സഹായിക്കുന്നു. തലച്ചോറിന്റെ വ്യത്യസ്ത ഭാഗങ്ങളാണ് വ്യത്യസ്ത പ്രവർത്തനങ്ങളെ തിരിച്ചറിയുന്നതിനും പ്രതികരിക്കുന്നതിനും കശേരുകികളെ സഹായിക്കുന്നത്. ന്യൂറൽ ട്യൂബിൽ തലച്ചോർ ഒഴികെയുള്ള ഭാഗം സുഷുമ്ന എന്നറിയപ്പെടുന്നു. വിവിധതരം കശേരുകികളിൽ, തലച്ചോറിന്റെ ഭാഗങ്ങൾക്ക് പ്രകടമായ വ്യത്യാസമുണ്ടെങ്കിലും മിക്ക കശേരുകികളിലും സുഷുമ്നയുടെ ഘടന ഏറെക്കുറെ സമാനമാണ്.

നാഡീവ്യൂഹം-കശേരുകികളിൽ

കശേരുകികളുടെ നാഡീവ്യൂഹം, നാഡീകോശങ്ങൾ ചേർന്നുള്ള നാഡീകലകളാലാണ് നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. പ്രതികരണശേഷിയുള്ള ഈ നാഡീകലകൾക്ക് ആവേഗങ്ങളെ ശരീരത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലെത്തിക്കാനുള്ള കഴിവുണ്ട്. നാഡീകോശങ്ങൾക്കു പുറമേ ന്യൂറോലെമ്മ (Neurolemma), സാറ്റലൈറ്റ് കോശങ്ങൾ (satellite cells), ഗ്ലിയൽ കോശങ്ങൾ (glial cells), ഫൈബ്രോബ്ലാസ്റ്റ് (fibroblast), രക്തക്കുഴലുകൾ, കോശത്തിനു പുറത്തുള്ള ചില സ്രവങ്ങൾ എന്നിവയും ഇവയുടെ നാഡീവ്യൂഹത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ന്യൂറോലെമ്മ കോശങ്ങൾ പ്രാന്ത നാഡികളുടെ (peripheral nerves) ആക്സോണുകളെ ആവരണം ചെയ്ത അവസ്ഥയിലാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ന്യൂറോലെമ്മ കോശങ്ങളുടെ മറ്റൊരു രൂപമാണ് സാറ്റലൈറ്റ് കോശങ്ങൾ. ഇവ പ്രാന്ത നാഡികളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഗാംഗ്ളിയകളുടെ കോശശരീരത്തെ കവചം ചെയ്തിരിക്കുന്നു. കേന്ദ്ര നാഡീവ്യവസ്ഥയിലെ, നാഡീകോശങ്ങളുടെ ആക്സോണുകൾ ഗ്ളിയൽ കോശങ്ങളാൽ ആവരണം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പ്രാന്ത നാഡികളുടെ തന്തുക്കൾ, പരസ്പരം യോജിച്ച് ചെറിയ കെട്ടുകളായാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ഫൈബ്രോബ്ളാസ്റ്റ് കോശങ്ങൾ ഇവയെ യോജിപ്പിച്ച് നിലനിർത്തുന്നു.

കശേരുകികളുടെ നാഡീവ്യൂഹത്തെ മൂന്നു ഭാഗങ്ങളായി തിരിക്കാം. 1. കേന്ദ്ര നാഡീവ്യൂഹം 2. പ്രാന്ത നാഡീവ്യൂഹം 3. സ്വതന്ത്രനാഡീവ്യൂഹം.

കേന്ദ്ര നാഡീവ്യൂഹം

മസ്തിഷ്കവും സുഷുമ്നയും അവയെ ആവരണം ചെയ്തിരിക്കുന്ന സ്തരങ്ങളും ദ്രവങ്ങളും രക്തക്കുഴലുകളും ഉൾപ്പെട്ടതാണ് കേന്ദ്രനാഡീവ്യൂഹം. മനുഷ്യമസ്തിഷ്കത്തിന് ശരാശരി 1400 ഗ്രാം ഭാരമുണ്ട്.(Central Nervous system). പുരുഷനെ അപേക്ഷിച്ച്, സ്ത്രീയുടെ മസ്തിഷ്കത്തിൽ 11 ശതമാനം ന്യൂറോണുകൾ അധികമായുണ്ട്. ഘടന അനുസരിച്ച് മസ്തിഷ്കത്തിന് മൂന്നു ഭാഗങ്ങളാണുള്ളത്; അഗ്രമസ്തിഷ്കം, മധ്യമസ്തിഷ്കം, പിൻമസ്തിഷ്കം.

Horizontal bisection of the head of an adult man, showing skin, skull, and brain with grey matter (brown in this image) and underlying white matter

അഗ്രമസ്തിഷ്കം

ഇതിനെ സെറിബ്രം എന്നും പറയുന്നു. അഗ്രമസ്തിഷ്കത്തിന്റെ ബാഹ്യാവരണം കോർട്ടെക്സ് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ന്യൂറോണുകളുടെ കോശശരീരങ്ങൾ, അഥവാ സോമ ഇവിടെ പാളികളായി കാണപ്പെടുന്നു. ഇവയുടെ സാന്നിധ്യം കോർട്ടെക്സിന് ഒരു നേരിയ ചാരനിറം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. അതിനാൽ ഈ ഭാഗം ചാരദ്രവ്യം (grey matter) എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മനുഷ്യന്റെ കോർട്ടെക്സിൽ ആറുപാളി ന്യൂറോണുകളാണുള്ളത്. കോർട്ടെക്സിന്റെ താഴെയുള്ള വെളുത്ത നിറമുള്ള മസ്തിഷ്കഭാഗമായ ശ്വേതദ്രവ്യം (white matter) നാഡീകോശതന്തുക്കൾകൊണ്ട് നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

സെറിബ്രൽ കോർട്ടക്സിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന സംവേദക ന്യൂറോണുകളുടെയും ചാലക ന്യൂറോണുകളുടെയും വിതരണക്രമം സെറിബ്രൽ കോർട്ടെക്സിനെ പ്രാഥമിക ചാലക ക്ഷേത്രം (primary motor area), പ്രാഥമിക സൊമെതെസ്റ്റിക ക്ഷേത്രം (primary somethestic area), പ്രാഥമിക ദർശന ക്ഷേത്രം (primary visual area), പ്രാഥമിക ശ്രവണക്ഷേത്രം (primary auditory area), സംയോഗ ക്ഷേത്രം (association area) എന്നിങ്ങനെ വിവിധ പ്രവർത്തനമേഖലകളായി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു.

പേശികളുടെ ചലനത്തെയും അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങളെയും നിയന്ത്രിക്കുന്ന നാഡീകോശങ്ങൾ പ്രാഥമിക ചാലകക്ഷേത്രത്തിലാണുള്ളത്. ഈ ഭാഗത്തെ ന്യൂറോണുകൾ, പൊതുവേ വലിപ്പം കൂടിയവയാണ്. പിരമിഡിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള ഇവ പിരമിഡകോശങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തിൽ നിന്നും സുഷുമ്നയിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന ഇവ സുഷുമ്നയിൽ നിന്നും ആരംഭിച്ച് വിവിധ പേശികളിലേക്കു പോകുന്ന ഇതര ന്യൂറോണുകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ത്വക്ക്, പേശികൾ, സന്ധികൾ തുടങ്ങിയവയിൽ നിന്നുള്ള വേദനപോലെയുള്ള പൊതുവായ സംവേദനങ്ങൾ പ്രാഥമിക സൊമെതെസ്റ്റിക ക്ഷേത്രത്തിലെ നാഡീകോശങ്ങളാണ് മസ്തിഷ്കത്തിൽ എത്തിക്കുന്നത്. വിവിധതരം കാഴ്ചകൾക്കനുസൃതമായ ആവേഗങ്ങൾ വഹിക്കുന്ന നാഡീകോശങ്ങൾ പ്രാഥമിക ദർശനക്ഷേത്രത്തിലും വ്യത്യസ്ത ശബ്ദഭേദങ്ങൾക്കനുസൃതമായ ആവേഗങ്ങൾ വഹിക്കുന്ന നാഡീകോശങ്ങൾ പ്രാഥമിക ശ്രവണ ക്ഷേത്രത്തിലും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. സെറിബ്രൽ കോർട്ടെക്സിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഭാഗമാണ് സംയോഗ ക്ഷേത്രങ്ങൾ. സംവേദങ്ങളുടെ അപഗ്രഥനം, ഭൂതകാല അനുഭവങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ തീരുമാനമെടുക്കൽ, ചിന്ത, ബോധം, ഓർമ തുടങ്ങിയ മാനസികവ്യാപാരങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമാണ് സംയോഗക്ഷേത്രം. റൈനൻസെഫലൊൺ (rhinencephalon) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന തലച്ചോറിന്റെ പ്രതലത്തിലാണ് വിവിധതരം ഗന്ധങ്ങൾ തിരിച്ചറിയാൻ സഹായിക്കുന്ന ആവേഗങ്ങളെ സ്വീകരിക്കുന്ന ന്യൂറോണുകളുള്ളത്.

സെറിബ്രൽ കോർട്ടക്സിന്റെ ഉപരിതലത്തിൽ ധാരാളം വിള്ളലുകൾ കാണാം. മസ്തിഷ്ക ഗോളത്തിന്റെ മധ്യത്തിലുള്ള ആഴം കൂടിയ വിള്ളൽ അഥവാ ദരം (fissure) മസ്തിഷ്കത്തെ രണ്ട് മസ്തിഷ്കാർധഗോളങ്ങളായി (cerebral hemisphere) വിഭജിക്കുന്നു. ഓരോ അർധഗോളത്തിന്റെയും ആന്തരികഭാഗത്ത് ആഴത്തിലായി ന്യൂറോൺ സമൂഹങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഇവ ആധാര ഗാംഗ്ലിയ (basal ganglia) എന്നറിയപ്പെടുന്നു. കോർട്ടക്സിൽ നിന്നും വരുന്ന ആവേഗങ്ങളുടെ ശക്തി നിയന്ത്രിക്കലാണ് ഇവയുടെ ധർമം. തലച്ചോറിന്റെ തലാമസ്, ഹൈപ്പോതലാമസ് എന്നീ ഭാഗങ്ങളിലും ധാരാളം ആധാരഗാംഗ്ലിയകൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഗന്ധം ഒഴികെയുള്ള വിവിധതരം സംവേദനങ്ങളുടെ ഏകീകരണം സാധ്യമാകുന്നത് തലാമസിലെ ആധാര ഗാംഗ്ലിയകളിൽ വച്ചാണ്. മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളെ തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന നാഡീസമൂഹങ്ങളാൽ സമൃദ്ധമാണ് തലാമസ്. തലാമസിന് താഴെയായി ഹൈപ്പോതലാമസ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. തലാമസ്, ഹിപ്പോകാംപസ്, മധ്യമസ്തിഷ്കം എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കും ഈ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നും ഹൈപ്പോ തലാമസിലേക്കുമുള്ള നാഡികളും ഹൈപ്പോതലാമസിൽ കാണപ്പെടുന്നു. രണ്ട് മസ്തിഷ്കാർധ ഗോളങ്ങളെയും തമ്മിൽ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന ഭാഗമാണ് ദൃഢഗാത്രം (corpus callosum). ഏകദേശം 50 കോടി നാഡീതന്തുക്കൾ ഈ ഭാഗത്തുകൂടി രണ്ട് മസ്തിഷ്കാർധ ഗോളത്തിലേക്കും സഞ്ചരിക്കുന്നു. ഇവ സംവേദനങ്ങളെ ഇരു അർധഗോളങ്ങളിലും എത്തിച്ച് ഇവ തമ്മിലുള്ള ആശയവിനിമയം സാധ്യമാക്കുന്നു.

മധ്യമസ്തിഷ്കം

മസ്തിഷ്കാർധ ഗോളങ്ങളെ താങ്ങിനിർത്തുന്ന വണ്ണമുള്ള തൂണുകൾ പോലെയുള്ള ഭാഗമാണ് മധ്യമസ്തിഷ്കം(mid brain).. സുഷുമ്നയിൽ നിന്നും മസ്തിഷ്കത്തിലേക്കും മസ്തിഷ്കത്തിൽ നിന്നും സുഷുമ്നയിലേക്കും വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്ന നാഡീതന്തുക്കളാണ് ഇതിലെ പ്രധാന ഘടകം. ധാരാളം ആധാര ഗാംഗ്ലിയകളും ഇവിടെ കാണാം.

പിൻമസ്തിഷ്കം

സെറിബെല്ലം, മെഡുല ഒബ്ളോംഗേറ്റ എന്നീ രണ്ട് ഭാഗങ്ങളായി പിൻമസ്തിഷ്കത്തെ വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. പിൻമസ്തിഷ്കത്തിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ഭാഗമായ സെറിബല്ലം വിവിധ പേശികളുടെ ചലനത്തെ സഹായിക്കുന്നു. സെറിബ്രത്തെപ്പോലെ, സെറിബെല്ലത്തിലും ചാരദ്രവ്യമടങ്ങിയ കോർട്ടെക്സും ശ്വേത ദ്രവ്യവുമുണ്ട്. ചാരദ്രവ്യഭാഗത്ത് വലിപ്പമേറിയ ഒരു നിര ന്യൂറോണുകൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഇവ പർക്കിൻജെ കോശങ്ങൾ (purkinje cells) എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ശ്വേതദ്രവ്യത്തിൽ 4 നാഡീ സമൂഹങ്ങളാണുള്ളത്. ഇവ ഫസ്റ്റിജിയൽ (fastigial), ഗ്ലോബോസ് (globose), എംബലിഫോം (emboliform), ഡെൻറ്റേറ്റ് (dentate) എന്നിവയാകുന്നു. ഇവ സെറിബെല്ലത്തിന്റെ കോർട്ടെക്സിൽ നിന്ന്, മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലേക്കും അവിടെനിന്നു തിരിച്ചും ആവേഗങ്ങളെ കടത്തിവിടുന്നു. പർക്കിൻജെ കോശങ്ങളിൽ വച്ച് അപഗ്രഥിക്കപ്പെടുന്ന സംവേദക ആവേഗങ്ങൾ, ശ്വേതദ്രവ്യത്തിലെ നാഡീ സമൂഹങ്ങളിലൂടെ വിവിധ ശരീരപേശികളിൽ എത്തിച്ചേരുന്നു. സെറിബെല്ലത്തിന് രണ്ട് അർധഗോളങ്ങളാണുള്ളത്. ഇവ നാഡീതന്തുക്കളാൽ പരസ്പരം ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.

മെഡുല ഒബ്ളോംഗേറ്റ

മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ ഏറ്റവും താഴത്തെ ഭാഗമാണിത്. മെഡുലയുടെ പാർശ്വ ഉപരിതലത്തിൽ നിന്ന് ഹൈപ്പോഗ്ളോസൽ, ഗ്ളോസോഫാരിഞ്ചൽ, വാഗസ്, ആക്സെസറി എന്നീ 4 തരം കപാലനാഡികൾ പുറപ്പെടുന്നു. ആദ്യത്തെ രണ്ടുതരം നാഡികൾ, നാവിലെ പേശികളിലും, വാഗസ്നാഡി, ഹൃദയം, ശ്വാസകോശം എന്നീ അവയവങ്ങളിലും കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. മുഖത്തു നിന്ന് വിവിധ സംവേദക ആവേഗങ്ങളെ സ്വീകരിക്കുന്ന നാഡീസമൂഹവും മെഡുലയിൽ കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. ആംബിഗസ് (ambiguous) എന്നു പേരുള്ള നാഡീസമൂഹം, കഴുത്തിലേക്കും, സ്വനപേടകത്തിലേക്കുമുള്ള നാഡികളെ വിതരണം ചെയ്യുന്നു, മെഡുലയുടെ മധ്യഭാഗത്തായി കാണപ്പെടുന്ന നാഡീസമൂഹമാണ് റെട്ടിക്കുലാർ ഫോർമേഷൻ (reticular formation). ഹൃദയസ്പന്ദനം, രക്തസമ്മർദം, ശ്വസനം എന്നീ പ്രവർത്തനങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന നാഡികളാൽ ശ്രദ്ധേയമാണ് റെട്ടിക്കുലാർ ഫോർമേഷൻ.

സുഷുമ്ന

കേന്ദ്ര നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ പ്രധാനഭാഗമാണ് സുഷുമ്ന. നട്ടെല്ലിന്റെ ഉള്ളിലായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന സുഷുമ്നയ്ക്ക് സിലിണ്ടർ ആകൃതിയാണ്. നട്ടെല്ലിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന പുരോ നാഡീമൂലവും (ventral nerve root) പൃഷ്ഠ നാഡീ മൂലവും (dorsal nerve root) സംയോജിച്ചാണ് സുഷുമ്നാ നാഡി രൂപപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. സുഷുമ്നയുടെ ഉളളിൽ 'H' ആകൃതിയിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഭാഗമാണ് ചാരദ്രവ്യം. ഇത് നാഡീകോശ ശരീരങ്ങളാൽ സമ്പന്നമാണ്. സുഷുമ്നയിലേക്കു പ്രവേശിക്കുന്ന സംവേദന നാഡികളാണ് പൃഷ്ഠനാഡീമൂലം; പുരോ നാഡീമൂലം സുഷുമ്നയിൽ നിന്നും പുറത്തേക്കുപോകുന്ന ചാലക നാഡികളും. സംവേദന നാഡിയിലൂടെ ആവേഗങ്ങൾ സുഷുമ്ന വഴി മസ്തിഷ്കാർധഗോളത്തിലെ പ്രാഥമിക സംവേദന ക്ഷേത്രത്തിലെത്തുന്നു. ഇവിടെയെത്തുന്ന സംവേദനങ്ങൾക്ക് അനുസൃതമായ നിർദ്ദേശങ്ങൾ അടങ്ങിയ സിഗ്നലുകൾ അഥവാ സന്ദേശങ്ങൾ മസ്തിഷ്കത്തിലെ പ്രാഥമിക ചാലക ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിച്ച് സുഷുമ്നാ നാഡികളിലൂടെ ശരീരത്തിലെ വിവിധ പേശികളിലെത്തുന്നു. ഫസിക്കുലെ (fasciculi) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്ന നാഡീതന്തുസമൂഹം സുഷുമ്നയുടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളെ തലച്ചോറുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു.

നാഡീകോശങ്ങളോട് ഇടകലർന്ന്, കേന്ദ്രനാഡീവ്യൂഹത്തിൽ നിരവധി കോശങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇവ പ്രധാനമായും ഗ്ലിയൽ കോശങ്ങളോ ന്യൂറോഗ്ലിയൽ കോശങ്ങളോ ആകുന്നു. മുഖ്യമായും മൂന്നുതരം ഗ്ലിയൽ കോശങ്ങളാണുള്ളത്; ആസ്ട്രോസൈറ്റ്, ഒളിഗോഡെൻഡ്രോസൈറ്റ്, മൈക്രോഗ്ലിയ എന്നിവ. ആസ്ട്രോസൈറ്റുകൾ നാഡീകോശങ്ങൾക്ക് ഉറപ്പു നല്കുകയും ആവേഗങ്ങൾ തെറ്റായ ദിശയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്നതിനെ പ്രതിരോധിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒളിഗോ ഡെൻഡ്രോസൈറ്റുകളാകട്ടെ, ആക്സോണുകളെ പൊതിഞ്ഞിരിക്കുന്ന മയലിൻ ആവരണമായാണ് വർത്തിക്കുന്നത്. നാഡീകോശങ്ങൾക്കും രക്തക്കുഴലുകൾക്കുമിടയിലാണ് മൈക്രോഗ്ലിയൽ കോശങ്ങൾ കാണപ്പെടുന്നത്. നാഡീകോശങ്ങൾക്ക് ക്ഷതം സംഭവിച്ചുണ്ടാകുന്ന അവശിഷ്ടങ്ങളെ വലിച്ചെടുത്ത്, രക്തത്തിലെത്തിക്കാൻ സഹായിക്കുന്നത് മൈക്രോഗ്ളിയൻ കോശങ്ങളാണ്.

നവജാതശിശുവിന്റെ സുഷുമ്ന നട്ടെല്ലിന്റെ താഴെ അറ്റം വരെ എത്തുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ പ്രായമായ ഒരാളുടെ സുഷുമ്ന നട്ടെല്ലിന്റെ മദ്ധ്യഭാഗം വരെ മാത്രമെ എത്തുന്നുള്ളു. രോഗ പരിശോധനകൾക്കായി നട്ടെല്ലിന്റെ ഏറ്റവും താഴെ ഭാഗത്തുകൂടി സെറിബ്രോസ്പൈനൽ ദ്രാവകം വലിച്ചെടുക്കുമ്പോൾ സുഷു‌മ്നയ്ക്ക് കേടു പറ്റാത്തത് ഇതുകൊണ്ടാണ്.

പ്രാന്ത നാഡീവ്യൂഹം

സുഷുമ്നാ നാഡികളും കപാല നാഡികളും ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് പ്രാന്ത നാഡീ വ്യൂഹം(Peripheral nervous system). ഇവ കേന്ദ്രനാഡീവ്യൂഹത്തിൽ നിന്നും പുറപ്പെട്ട് ശരീര പരിധികളിലേക്ക് പോകുന്നു.

കപാല നാഡികൾ

മസ്തിഷ്കത്തിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന കപാല നാഡികൾ (Cranial nerves). 12 ജോടികളുണ്ട്. മസ്തിഷ്കത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലുള്ള ന്യൂക്ളിയസ്സുകൾ എന്നു പേരുള്ള നാഡീകോശ സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്നാണ് കപാല നാഡികൾ ഉദ്ഭവിക്കുന്നത്. ഉരഗങ്ങൾ, പക്ഷികൾ, സസ്തനികൾ എന്നിവയിൽ 12 ജോടി കപാലനാഡികൾ കാണപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ മത്സ്യങ്ങളിലും ഉഭയജീവികളിലും ആദ്യത്തെ 10 ജോടി കപാലനാഡികൾ മാത്രമേയുള്ളു. എന്നാൽ, കശേരുകികളിൽ ഇവയ്ക്കു പുറമേ ഘ്രാണേന്ദ്രിയത്തിലെത്തുന്ന ഒരു നാഡിയുമുണ്ട്.

ഘ്രാണനാഡിയാണ് (olfactory nerve) പ്രഥമ കപാല നാഡി. ഈ നാഡീതന്തുക്കളിലൂടെ ആവേഗങ്ങൾ മസ്തിഷ്കാർധ ഗോളത്തിലെ ഗന്ധക്ഷേത്രത്തിൽ എത്തുമ്പോഴാണ് നാം ഗന്ധം അറിയുന്നത്. രണ്ടാമത്തെ കപാലനാഡിയാണ് നയനനാഡി (optic nerve). കണ്ണിലെ റെറ്റിനയിൽ നിന്നും ആരംഭിക്കുന്ന ഈ നാഡികൾ മസ്തിഷ്കത്തിലെ പ്രാഥമിക ദർശനകേന്ദ്രത്തിൽ എത്തിച്ചേരുന്നു. ഒന്നും, രണ്ടും കപാല നാഡികൾ ശുദ്ധ സംവേദനനാഡികളാണ്. മൂന്നാമത്തെയും (oculomotor), നാലാമത്തെയും (trochlear), ആറാമത്തെയും (abducens) കപാലനാഡികൾ നേത്രഗോളത്തിന്റെ ചലനത്തെ സഹായിക്കുന്നു. ഇവ മൂന്നും ശുദ്ധ ചാലകനാഡികളാണ്.

വലിപ്പം കൂടിയ നാഡികളാണ് അഞ്ചാം കപാലനാഡി (trigeminal). സംവേദനനാഡിയും, ചാലക നാഡിയും ചേർന്ന ഒരു മിശ്രിതനാഡിയാണ് അഞ്ചാം കപാലനാഡി. മുഖത്തുനിന്നുള്ള വേദന, സ്പർശനം, ചൂട് തുടങ്ങിയ സംവേദനങ്ങളെ വഹിക്കുന്നത് ഈ നാഡികളാണ്. കണ്ണുനീർ ഗ്രന്ഥിയെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതും ഭക്ഷണം ചവയ്ക്കാൻ സഹായിക്കുന്നതും ഈ നാഡിയാണ്.

ഏഴാമത്തെ കപാലനാഡി (facial) മുഖപേശികളെ ചലിപ്പിക്കുന്നു. ഉമിനീർ ഗ്രന്ഥികളെ നാഡീകരിക്കുകയും, നാവിലുള്ള സംവേദനങ്ങളെ സ്വീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഇത് ഒരു മിശ്രനാഡിയാണ്.

എട്ടാമത്തെ കപാലനാഡി (acoustic) കേൾവിയെയും ശരീരത്തിന്റെ സന്തുലനാവസ്ഥയെയും നിയന്ത്രിക്കുന്നു. ആന്തരകർണത്തിലെ കോക്ളിയയിൽ നിന്നുള്ള നാഡീതന്തുക്കൾ സംയോജിച്ചാണ് ശ്രവണനാഡി രൂപം കൊള്ളുന്നത്. ഇവ ആവേഗങ്ങളെ കോർട്ടെക്സിലെ പ്രാഥമിക ശ്രവണക്ഷേത്രത്തിലെത്തിക്കുന്നു.

ഒൻപതാം കപാലനാഡി (glossopharyngeal) തൊണ്ട, ടോൺസിൽ, നാവിന്റെ പിൻഭാഗം എന്നിവിടങ്ങളിലെ സംവേദനങ്ങളെ സ്വീകരിക്കുന്നു. തൊണ്ടയിലെ ചില ചെറിയ പേശികളെ ചലിപ്പിക്കുന്നതും പരോട്ടിഡ് ഗ്രന്ഥിയെ ഉത്തേജിപ്പിച്ചു ഉമിനീർ സ്രവിപ്പിക്കുന്നതും ഈ നാഡിയാണ്. ഒരു മിശ്രനാഡിയായ ഇത്, ഹൃദയം, കുടൽ എന്നിവിടങ്ങളിലെ സംവേദനങ്ങളെയും സ്വീകരിക്കുന്നു.

വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു കപാലനാഡിയാണ് പത്താം കപാലനാഡി (vagus nerve). 'ചുറ്റിത്തിരിയൽ' എന്നാണ് വാഗസിന്റെ അർഥം. ഇതിന്റെ നാഡീതന്തുക്കൾ ഏറ്റവും കൂടുതൽ അവയവങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇവയ്ക്ക് ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദൂരത്തേക്ക് ആവേഗങ്ങളെ വഹിക്കാൻ കഴിയും. സ്വതന്ത്ര നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ ഒരു പ്രധാനഭാഗവും, മിശ്രനാഡിയുമായ ഇത് കഴുത്തിലെ പേശികൾ ഹൃദയം, ശ്വാസകോശം, ആമാശയം, ചെറുകുടൽ, കരൾ, വൃക്ക തുടങ്ങിയ അവയവങ്ങളെ നാഡീകരിക്കുന്നു. പതിനൊന്നാം കപാലനാഡി (accessory nerve) തൊണ്ടയിലെയും കഴുത്തിലെയും പേശികളെ ചലിപ്പിക്കുന്നു. ഇതൊരു ചാലകനാഡിയാണ്. പന്ത്രണ്ടാമത്തെ കപാലനാഡി (hypoglossal) നാവിലെയും വായിലെയും പേശികളെ നിയന്ത്രിക്കുന്നു.

സുഷുമ്നാനാഡികൾ

സുഷുമ്നയിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന സുഷുമ്നാനാഡികളുടെ (spinal nerves)എണ്ണം ഓരോ ജന്തുവിഭാഗത്തിലും വ്യത്യസ്തമാണ്. വാലില്ലാത്ത ചില ഉഭയജീവികളിൽ ഇവയുടെ എണ്ണം 10 ജോടിയാണെങ്കിൽ, പാമ്പുകളിൽ ഇവയുടെ എണ്ണം 500 ജോടിയാണ്. മനുഷ്യനിൽ 31 ജോടി സുഷുമ്നാ നാഡികളാണുള്ളത്. സുഷുമ്നയിലെ പുരോ നാഡീമൂലം (ventral nerve root), പൃഷ്ഠനാഡീമൂലം (dorsal nerve root) എന്നിവയിൽ നിന്നാണ് സുഷുമ്നാ നാഡികൾ ഉദ്ഭവിക്കുന്നത്. താണതരം കശേരുകികളിൽ ഈ ഓരോ നാഡീമൂലവും പ്രത്യേകം നാഡികളായി കാണപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ ഉയർന്നതരം കശേരുകികളിൽ ഈ രണ്ട് നാഡീമൂലങ്ങളും സംയോജിച്ച് സുഷുമ്നാ നാഡികളായി പരിണമിച്ചിരിക്കുന്നു. സുഷുമ്നാ നാഡികൾ, നട്ടെല്ലിലെ കശേരുക്കൾക്കിടയിലൂടെ ഫോറാമെൻ (foramen) എന്ന വിടവിലൂടെയാണ് പുറത്തുകടക്കുന്നത്. സുഷുമ്നയുടെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നും ഉദ്ഭവിക്കുന്ന ഈ നാഡികൾ ചിലപ്പോൾ പ്ലെക്സസ് (plexus) എന്നു പേരുള്ള നാഡീസമൂഹമായും കാണപ്പെടുന്നു. സുഷുമ്നയുടെ ഗ്രൈവ (cervical) ഭാഗത്തുനിന്നുള്ള നാഡീസമൂഹം കഴുത്തിലെയും നെഞ്ചിലെയും പേശികളെ നാഡീകരിക്കുന്നു. ഭുജ (brachial)ഭാഗത്തുനിന്നുള്ള നാഡീസമൂഹം തോൾ, കൈകാലുകൾ എന്നിവിടങ്ങളെ നാഡീകരിക്കുന്നു. വക്ഷീയ (thoracic) ഭാഗത്തുള്ള സുഷുമ്നാ നാഡികൾ ഒറ്റയായാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ഇവ മുതുക്, വാരിയെല്ല്, ഉദരം എന്നിവിടങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇടുപ്പ് (lumbar), ത്രികം (sacrum) എന്നിവിടങ്ങളിലെ നാഡീസമൂഹം പ്രധാനമായും കാലുകളെയാണ് നാഡീകരിക്കുന്നത്. പുഡെൻഡൽ, കോക്സീജിയൽ നാഡീസമൂഹങ്ങൾ യഥാക്രമം ഗുദം, പ്രത്യുത്പാദന അവയവങ്ങൾ എന്നിവയിലേക്കു നാഡികളെ എത്തിക്കുന്നു.

സ്വതന്ത്ര നാഡീവ്യൂഹം

ഹൃദയ പേശിയെയും, രക്തവാഹിനികളിലും മറ്റുമുള്ള മൃദുല പേശികളെയും ഗ്രന്ഥികളെയും നാഡീകരിക്കുന്ന ചാലക നാഡികളുടെ വ്യൂഹമാണ് സ്വതന്ത്ര നാഡീവ്യൂഹം(Autonomic nervous system). . ഇത് കേന്ദ്രനാഡീ വ്യൂഹത്തിൽ നിന്നും പൂർണമായും സ്വതന്ത്രമല്ല. ഈ വ്യൂഹത്തിൽ പ്രധാനമായും രണ്ട് ന്യൂറോണുകളെ വീതം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന നാഡീപഥങ്ങളാണുള്ളത്. കേന്ദ്രനാഡീവ്യൂഹത്തിനുള്ളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഒന്നാമത്തെ ന്യൂറോൺ, പ്രീഗാംഗ്ലിയോണിക് ന്യൂറോൺ എന്നും കേന്ദ്രനാഡീവ്യൂഹത്തിനു പുറത്തുള്ള രണ്ടാമത്തെ ന്യൂറോൺ പോസ്റ്റ് ഗാംഗ്ലിയോണിക് ന്യൂറോൺ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. പ്രീഗാംഗ്ലിയോണിക് ന്യൂറോണുകളുടെ ആക്സോണുകൾ സന്ദേശങ്ങളെ പോസ്റ്റ് ഗാംഗ്ലിയോണിക് ന്യൂറോണിലെത്തിക്കുന്നു. ഇവിടെനിന്നും മറ്റു ചാലക ന്യൂറോണുകൾ വഴി സന്ദേശങ്ങൾ-നിശ്ചിത പേശികളിലെത്തുന്നു. മറ്റു നാഡീവ്യവസ്ഥയിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി ഈ നാഡീവ്യൂഹത്തിൽ ചാലകനാഡികൾ, നേരിട്ട് അവയവങ്ങളിലെത്താതെ, പോസ്റ്റ് ഗാംഗ്ലിയോണുകൾവഴിയാണ് അവയവങ്ങളിലെത്തുന്നത്. സുഗമമായ ശാരീരിക പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് അവശ്യം വേണ്ട സ്ഥിതി സ്ഥിരത (homeostasis) നിലനിർത്താൻ ഈ വ്യൂഹം സഹായിക്കുന്നു. സ്വതന്ത്രനാഡീവ്യൂഹത്തിന് രണ്ടു പ്രധാന ഭാഗങ്ങളാണുള്ളത്. സിമ്പതിക വ്യൂഹവും (sympathetic) പാരാ സിമ്പതികവ്യൂഹവും (para sympathetic).

നട്ടെല്ലിന്റെ പുരോഭാഗത്തിന് ഇരുവശങ്ങളിലുമായി കഴുത്തുമുതൽ പൃഷ്ഠം വരെ ഒരു മാലപോലെ നീണ്ടുകിടക്കുന്ന ഗാംഗ്ലിയോണുകൾ ഉൾപ്പെട്ടതാണ് സിമ്പതിക വ്യൂഹം. ഈ നാഡീ തന്തുക്കൾ ചർമത്തിലെ സ്വേദഗ്രന്ഥികൾ, രക്തവാഹികളിലെ മൃദുല പേശികൾ എന്നിവയിൽ നാഡീകരണം സാധ്യമാക്കുന്നു. ശക്തമായ തണുപ്പ്, ഭയം തുടങ്ങിയ വികാരങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്ന അവസരങ്ങളിലാണ് സിമ്പതിക വ്യൂഹം പ്രവർത്തനസജ്ജമാകുന്നത്. ഉയർന്ന രക്തസമ്മർദം, കൊറോണറി ധമനികളുടെ സങ്കോചം, ഹൃദയമിടിപ്പിലെ വർധനവ്, പേശികൾ, ഹൃദയം, ശ്വാസകോശം, മസ്തിഷ്കം എന്നിവയിലേക്കുള്ള രക്തവിതരണത്തിലുണ്ടാകുന്ന വർധനവ്, ഉയർന്ന ശ്വാസോച്ഛ്വാസം, സ്വേദഗ്രന്ഥികളുടെ തുടർച്ചയായ പ്രവർത്തനം, ഉമിനീരിന്റെ പ്രവാഹത്തിലുണ്ടാകുന്ന കുറവ് എന്നിവ സിമ്പതിക വ്യൂഹം പ്രവർത്തനനിരതമാകുമ്പോൾ ക്രമീകരിക്കപ്പെടുന്നു.

മസ്തിഷ്കത്തിലെയും സുഷുമ്നയിലെയും നാഡീതന്തുക്കൾ ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് പാരാ സിമ്പതികവ്യൂഹം. പത്താം കപാല നാഡിയായ വാഗസ് നാഡിയാണ് ഈ വ്യൂഹത്തിലെ പ്രധാന നാഡി. സിമ്പതിക വ്യൂഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് വിപരീതമായ പ്രവർത്തനങ്ങളാണ് ഇവിടെ കേന്ദ്രീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്. (ഉദാ. കുറഞ്ഞ രക്തസമ്മർദം, ശ്വാസോച്ഛ്വാസം തുടങ്ങിയവ) ശരീരത്തിന് വിശ്രമം നല്കുകയാണ് പാരാസിമ്പതിക വ്യൂഹത്തിന്റെ പ്രധാനധർമം.

ബാഹ്യചോദനകൾക്കു പുറമേ, നിരവധി വസ്തുക്കൾ നാഡീവ്യൂഹത്തിൽ എത്തിച്ചേരാറുണ്ട് (ഉദാ. രാസവസ്തുക്കൾ, മരുന്ന്, ഹോർമോൺ മുതലയാവ). ഈ അന്യവസ്തുക്കൾ നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തെ ബാധിക്കുന്നു. മദ്യം, ബാർബിറ്റ്വുറേററ്, ഓപ്പിയം, മോർഫിൻ തുടങ്ങിയ വസ്തുക്കൾ നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ സന്തുലനാവസ്ഥയെ തകിടം മറിക്കുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തിലേക്കുള്ള ഓക്സിജൻ വിതരണത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന കുറവ്, അയോണുകളുടെ ചലനത്തിൽ ഉണ്ടാകുന്ന വ്യതിയാനം എന്നിവയും നാഡീവ്യൂഹത്തിന് ഹാനികരമാണ്. ജീവകം-ബി-യിൽ ഉണ്ടാകുന്ന വൻകുറവ്, മസ്തിഷ്കം, സുഷുമ്നാ എന്നിവിടങ്ങളിലെ നാഡികൾക്ക് തകരാറു സംഭവിക്കാൻ കാരണമാകുന്നു. നാഡീവ്യൂഹത്തിന്റെ ശരിയായ പ്രവർത്തനം, ശ്വസനം, രക്തചംക്രമണം, ദഹനം തുടങ്ങിയ മറ്റു വ്യവസ്ഥകളുടെ പ്രവർത്തനത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, പ്രായം കൂടുന്തോറും ശരീരത്തിൽ നാഡീകോശങ്ങൾ നഷ്ടപ്പെടാനുള്ള സാധ്യതയും ഏറിവരുന്നു

അവലംബം

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ നാഡീവ്യൂഹം എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.