വിക്കിപീഡിയ

ചിയ വിത്ത്

സാൽവിയ ഹിസ്പാനിക്കയുടെ ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ വിത്തുകളാണ്

മധ്യ, തെക്കൻ മെക്സിക്കോയിൽ നിന്നുള്ള പുതിന കുടുംബത്തിലെ (ലാമിയേസീ) പൂവിടുന്ന സസ്യമായ സാൽവിയ ഹിസ്പാനിക്കയുടെയും തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലും മെക്സിക്കോയിലും കാണപ്പെടുന്ന അനുബന്ധ സ്പീഷീസായ സാൽവിയ കൊളംബേറിയയുടെയും ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ വിത്തുകളാണ് ചിയ വിത്തുകൾ. [1]2 മില്ലിമീറ്റർ (0.08 ഇഞ്ച്) വ്യാസമുള്ള കറുപ്പും വെളുപ്പും പുള്ളികളുമുള്ള ചിയ വിത്തുകൾക്ക് അണ്ഡാകാരവും ചാരനിറവുമാണ് . വിത്തുകൾ ഹൈഗ്രോസ്കോപ്പിക് ആണ്, കുതിർക്കുമ്പോൾ അവയുടെ ഭാരത്തിന്റെ 12 ഇരട്ടി വരെ ദ്രാവകം ആഗിരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ഇത് ചിയ അധിഷ്ഠിത ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾക്ക് വ്യതിരിക്തമായ ജെൽ ഘടന നൽകുകയും ചെയ്യുന്നു.

Color and detail of chia seeds close-up.

കൊളംബിയന് മുമ്പുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ആസ്ടെക്കുകൾ ഈ വിള വ്യാപകമായി കൃഷി ചെയ്തിരുന്നുവെന്നും മെസോഅമേരിക്കൻ സംസ്കാരങ്ങളുടെ പ്രധാന ഭക്ഷണമായിരുന്നുവെന്നും തെളിവുകളുണ്ട്. ചിയ വിത്തുകൾ അവരുടെ പൂർവ്വിക മാതൃരാജ്യമായ സെൻട്രൽ മെക്സിക്കോയിലും ഗ്വാട്ടിമാലയിലും ചെറിയ തോതിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നു. കൂടാതെ വാണിജ്യപരമായി മധ്യ, തെക്കേ അമേരിക്കയിലുടനീളം കൃഷി ചെയ്യുന്നു.

വിവരണം തിരുത്തുക

 
ചിയ വിത്ത് 2 മി.മീ
 
ചിയ വിത്തുകൾ

സാധാരണഗതിയിൽ, ശരാശരി 2.1 mm × 1.3 mm × 0.8 mm (0.08 in × 0.05 in × 0.03 in), 1.3 mg (0.020 gr) ഭാരം ഉള്ള ചെറിയ പരന്ന അണ്ഡാകൃതിയിലുള്ളതാണ് ചിയ വിത്തുകൾ.[2] അവയ്ക്ക് പുള്ളികളുള്ള തവിട്ട്, ചാര, കറുപ്പ്, വെളുപ്പ് എന്നീ നിറമുണ്ട്. വിത്തുകൾ ഹൈഡ്രോഫിലിക് ആണ്. കുതിർക്കുമ്പോൾ അവയുടെ ഭാരത്തിന്റെ 12 ഇരട്ടി വരെ ദ്രാവകം ആഗിരണം ചെയ്യും. അവയ്ക്ക് ഒരു ജെൽ ഘടന നൽകുന്ന ഒരു മ്യൂസിലാജിനസ് കോട്ടിംഗ് ഉണ്ടാകുന്നു. ചിയ (അല്ലെങ്കിൽ ചിയാൻ അല്ലെങ്കിൽ ചിയാൻ) കൂടുതലും സാൽവിയ ഹിസ്പാനിക്ക എൽ എന്ന് തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. "ചിയ" എന്നറിയപ്പെടുന്ന മറ്റ് സസ്യങ്ങളിൽ "ഗോൾഡൻ ചിയ" (സാൽവിയ കൊളംബേറിയ) ഉൾപ്പെടുന്നു. സാൽവിയ കൊളംബേറിയയുടെ വിത്തുകൾ ഭക്ഷണത്തിനായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ, ചിയ അതിന്റെ ജന്മദേശമായ മെക്സിക്കോയിലും ഗ്വാട്ടിമാലയിലും അതുപോലെ ബൊളീവിയ, അർജന്റീന, ഇക്വഡോർ, നിക്കരാഗ്വ, ഓസ്‌ട്രേലിയ എന്നിവിടങ്ങളിൽ വാണിജ്യാടിസ്ഥാനത്തിൽ കൃഷി ചെയ്യുകയും ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[3] യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിന്റെ വടക്കൻ അക്ഷാംശങ്ങളിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നതിനായി കെന്റക്കിയിൽ പുതിയ പേറ്റന്റ് ഇനം ചിയ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തിട്ടുണ്ട്.[4]

ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രദേശം അനുസരിച്ച് ഇനം, കൃഷി രീതി, വളരുന്ന സാഹചര്യങ്ങൾ എന്നിവയെ ആശ്രയിച്ച് വിത്തിന്റെ വിളവ് വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, അർജന്റീനയിലെയും കൊളംബിയയിലെയും വാണിജ്യ മേഖലകളിൽ ഹെക്ടറിന് 450 മുതൽ 1,250 കി.ഗ്രാം വരെ (ഏക്കറിന് 400 മുതൽ 1,120 പൗണ്ട് വരെ) വിളവ് വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു.[5][6] ഇക്വഡോറിലെ അന്തർ-ആൻഡിയൻ താഴ്‌വരകളിൽ വളരുന്ന മൂന്ന് കൃഷിയിനങ്ങളുമായി നടത്തിയ ഒരു ചെറിയ തോതിലുള്ള പഠനം, ഹെക്ടറിന് 2,300 കി.ഗ്രാം (2,100 പൗണ്ട്/ഏക്കർ) വരെ വിളവ് ഉൽപാദിപ്പിച്ചു. പ്രോട്ടീൻ, എണ്ണയുടെ അളവ്, ഫാറ്റി ആസിഡിന്റെ ഘടന അല്ലെങ്കിൽ ഫിനോളിക് സംയുക്തങ്ങൾ എന്നിവയെ അപേക്ഷിച്ച് ജനിതകമാതൃകയ്ക്ക് വിളവിൽ വലിയ സ്വാധീനമുണ്ട്. അതേസമയം ഉയർന്ന താപനില എണ്ണയുടെ അളവും അപൂരിത അളവും കുറയ്ക്കുകയും പ്രോട്ടീന്റെ അളവ് വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[7]

Chia seeds, dried, raw
100 g (3.5 oz)-ൽ അടങ്ങിയ പോഷകമൂല്യം
ഊർജ്ജം പ്രയോഗരീതിയിൽ പിഴവ്: തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയാത്ത വിരാമചിഹ്നം "{" kcal   പ്രയോഗരീതിയിൽ പിഴവ്: തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയാത്ത വിരാമചിഹ്നം "{" kJ
അന്നജം     42.1 g
- ഭക്ഷ്യനാരുകൾ  34.4 g  
Fat30.7 g
പ്രോട്ടീൻ 16.5 g
ജലം5.8 g
ജീവകം എ equiv.  54 μg 6%
തയാമിൻ (ജീവകം B1)  0.62 mg  48%
റൈബോഫ്ലാവിൻ (ജീവകം B2)  0.17 mg  11%
നയാസിൻ (ജീവകം B3)  8.83 mg  59%
Folate (ജീവകം B9)  49 μg 12%
ജീവകം സി  1.6 mg3%
ജീവകം ഇ  0.5 mg3%
കാൽസ്യം  631 mg63%
ഇരുമ്പ്  7.7 mg62%
മഗ്നീഷ്യം  335 mg91% 
ഫോസ്ഫറസ്  860 mg123%
പൊട്ടാസിയം  407 mg  9%
സിങ്ക്  4.6 mg46%
Link to USDA Database entry
Percentages are relative to US
recommendations for adults.
Source: USDA Nutrient database

ചരിത്രം തിരുത്തുക

പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിലെ കോഡെക്‌സ് മെൻഡോസ, കൊളംബിയന് മുമ്പുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ ആസ്‌ടെക്കുകൾ ഇത് കൃഷി ചെയ്തിരുന്നു എന്നതിന് തെളിവുകൾ നൽകുന്നു. സാമ്പത്തിക ചരിത്രകാരന്മാർ പറയുന്നത്, ഇത് ഒരു ഭക്ഷ്യവിളയെന്ന നിലയിൽ ചോളത്തോളം പ്രാധാന്യമുള്ളതായിരിക്കാം. 38 ആസ്ടെക് പ്രവിശ്യാ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 21 ലെ ഭരണാധികാരികൾക്ക് ഇത് വാർഷിക ആദരാഞ്ജലിയായി നൽകിയിരുന്നു.[8] ചിയ വിത്തുകൾ നവ്വാട്ടിൽ (ആസ്‌ടെക്) സംസ്കാരങ്ങളിലെ പ്രധാന ഭക്ഷണമായിരുന്നു. ചരിത്രകാരന്മാർ ചിയയെ ആസ്ടെക് സംസ്കാരത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വിളയായി സ്ഥാപിച്ചു. ധാന്യത്തിനും ബീൻസിനും പിന്നിൽ, അമരന്തിനെക്കാൾ മുന്നിലാണ്. ആസ്ടെക് പൗരോഹിത്യത്തിനുള്ള വഴിപാടുകൾ പലപ്പോഴും ചിയ വിത്തിൽ നൽകപ്പെട്ടു.

അർജന്റീന, ബൊളീവിയ, ഗ്വാട്ടിമാല, മെക്സിക്കോ, പരാഗ്വേ എന്നിവിടങ്ങളിൽ പൊടിച്ചതോ മുഴുവനായോ ചിയ വിത്തുകൾ പോഷക പാനീയങ്ങൾക്കും ഭക്ഷണത്തിനും ഉപയോഗിക്കുന്നു.[9][10] ഇന്ന്, ചിയ അതിന്റെ പൂർവ്വിക മാതൃരാജ്യമായ സെൻട്രൽ മെക്സിക്കോയിലും ഗ്വാട്ടിമാലയിലും വാണിജ്യപരമായി അർജന്റീന, ബൊളീവിയ, ഇക്വഡോർ, ഗ്വാട്ടിമാല, മെക്സിക്കോ എന്നിവിടങ്ങളിലും ചെറിയ തോതിൽ കൃഷി ചെയ്യുന്നു.

പോഷകങ്ങളുടെ അളവും ഭക്ഷണ ഉപയോഗവും തിരുത്തുക

ഉണങ്ങിയ ചിയ വിത്തിൽ 6% വെള്ളവും 42% കാർബോഹൈഡ്രേറ്റും 16% പ്രോട്ടീനും 31% കൊഴുപ്പും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. 100-ഗ്രാം (3.5 oz) അളവിൽ, ചിയ വിത്തുകൾ ബി വിറ്റാമിനുകൾ, തയാമിൻ, നിയാസിൻ (യഥാക്രമം 54%, 59% ഡിവി) എന്നിവയുടെ സമ്പന്നമായ ഉറവിടമാണ് (പ്രതിദിന മൂല്യത്തിന്റെ 20% അല്ലെങ്കിൽ കൂടുതൽ, ഡിവി), കൂടാതെ a റൈബോഫ്ലേവിൻ (14% ഡിവി), ഫോളേറ്റ് (12% ഡിവി) എന്നിവയുടെ മിതമായ ഉറവിടവുമാണ്. കാൽസ്യം, ഇരുമ്പ്, മഗ്നീഷ്യം, മാംഗനീസ്, ഫോസ്ഫറസ്, സിങ്ക് (എല്ലാം 20% ഡിവിയിൽ കൂടുതൽ; പട്ടിക കാണുക) എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി ഭക്ഷണ ധാതുക്കളാൾ സമ്പന്നമാണ്.

ചിയ വിത്ത് എണ്ണയിലെ ഫാറ്റി ആസിഡുകൾ പ്രധാനമായും അപൂരിതമാണ്. ലിനോലെയിക് ആസിഡും (മൊത്തം കൊഴുപ്പിന്റെ 17-26%) ലിനോലെനിക് ആസിഡും (50-57%) പ്രധാന കൊഴുപ്പുകളാണ്.[11][12] ഒമേഗ-3 ഫാറ്റി ആസിഡുകളുടെ സമൃദ്ധമായ സസ്യ-അധിഷ്ഠിത ഉറവിടമായി ചിയ വിത്തുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.[13]

ചിയ വിത്തുകൾ മറ്റ് ഭക്ഷണങ്ങളിൽ ടോപ്പിങ്ങായി ചേർക്കാം അല്ലെങ്കിൽ സ്മൂത്തികൾ, പ്രഭാതഭക്ഷണ ധാന്യങ്ങൾ, എനർജി ബാറുകൾ, ഗ്രാനോള ബാറുകൾ, തൈര്, ടോർട്ടിലകൾ, ബ്രെഡ് എന്നിവയിൽ ഇടാം. 2009-ൽ, യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ ചിയ വിത്തുകൾ ഒരു പുതുമയേറിയ ഭക്ഷണമായി അംഗീകരിച്ചു. കൂടാതെ ഇത് ബ്രെഡ് ഉൽപ്പന്നത്തിൽ മൊത്തം പദാർത്ഥത്തിന്റെ 5% ആക്കാൻ അനുമതിയും നൽകി.[14]

അവ ജെലാറ്റിൻ പോലെയുള്ള പദാർത്ഥമാക്കി മാറ്റുകയോ അസംസ്കൃതമായി കഴിക്കുകയോ ചെയ്യാം.[15][16][17] പൊടിച്ച വിത്തുകളിൽ നിന്നുള്ള ജെൽ കേക്കുകളിൽ മുട്ടയ്ക്ക് പകരം മറ്റ് പോഷകങ്ങൾ നൽകുമ്പോൾ ഉപയോഗിക്കാം. ഇത് സസ്യാഹാരത്തിലും അലർജി രഹിത ബേക്കിംഗിലും ഒരു സാധാരണ പകരക്കാരനാണ്.[18]

 
Mexican agua fresca made of chía

പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ ഗവേഷണം തിരുത്തുക

ചിയ വിത്തുകൾ കഴിക്കുന്നതിലൂടെ ആരോഗ്യപരമായ ഗുണങ്ങൾ ഉണ്ടാകുമെന്ന് പ്രാഥമിക ഗവേഷണം സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പ്രവർത്തനം വിരളവും അവ്യക്തവുമാണ്.[19] 2015-ലെ ഒരു ചിട്ടയായ അവലോകനത്തിൽ, മിക്ക പഠനങ്ങളും മനുഷ്യരിലെ ഹൃദയ സംബന്ധമായ അപകട ഘടകങ്ങളിൽ ചിയ വിത്ത് ഉപഭോഗത്തിന്റെ സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കനുസരിച്ച് കാര്യമായ സ്വാധീനം കാണിച്ചില്ല.[20]

മരുന്നുകളിൽ പരസ്‌പരപ്രവർത്തനം തിരുത്തുക

നാളിതുവരെയുള്ള തെളിവുകളൊന്നും ചിയ വിത്തുകൾ കഴിക്കുന്നത് കുറിപ്പടി മരുന്നുകളിൽ പ്രതികൂല ഫലങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്നതിനോ അല്ലെങ്കിൽ അവയുമായി ഇടപഴകുന്നതിനോ ഉള്ളതായി സൂചിപ്പിക്കുന്നില്ല.[19]

മെസോഅമേരിക്കൻ ഉപയോഗം തിരുത്തുക

 
ഫ്ലോറന്റൈൻ കോഡെക്സിൽ നിന്നുള്ള ഒരു എസ്. ഹിസ്പാനിക്ക സസ്യത്തെ കാണിക്കുന്നു[8]

1540 നും 1585 നും ഇടയിൽ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട മെൻഡോസ കോഡെക്സിലും ഫ്ലോറന്റൈൻ കോഡക്സിലും എസ്. ഹിസ്പാനിക്കയെ വിവരിക്കുകയും ചിത്രീകരിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. എസ്. ഹിസ്പാനിക്കയെയും ആസ്ടെക്കുകളുടെ ഉപയോഗത്തെയും വിവരിക്കുകയും ചിത്രീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 38 ആസ്ടെക് പ്രവിശ്യാ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 21 എണ്ണത്തിലും ഈ ചെടി വ്യാപകമായി കൃഷി ചെയ്തിരുന്നതായും കപ്പം നൽകപ്പെട്ടതായും മെൻഡോസ കോഡെക്സ് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ചോളം പോലെ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ഒരു പ്രധാന ഭക്ഷണമായിരുന്നു ഇത് എന്ന് സാമ്പത്തിക ചരിത്രകാരന്മാർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു.[8]

മെൻഡോസ കോഡെക്സ്, മാട്രിക്കുല ഡി ട്രിബ്യൂട്ടോസ്, മെട്രിക്കുല ഡി ഹ്യൂക്സോട്ട്സിങ്കോ (1560) എന്നിവയിൽ നിന്നുള്ള ആസ്ടെക് ട്രിബ്യൂട്ട് റെക്കോർഡുകൾ, കൊളോണിയൽ കൃഷി റിപ്പോർട്ടുകളും ഭാഷാ പഠനങ്ങളും സഹിതം, ട്രിബ്യൂട്ട്കളുടെ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ സ്ഥാനം വിശദമാക്കുകയും എസ്. ഹിസ്പാനിക്ക വളരുന്ന പ്രധാന പ്രദേശങ്ങൾക്ക് ചില ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രത്യേകതകൾ നൽകുകയും ചെയ്യുന്നു. താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ തീരദേശ ഉഷ്ണമേഖലാ പ്രദേശങ്ങളും മരുഭൂമിയും ഒഴികെ മിക്ക പ്രവിശ്യകളിലും ചെടി വളർത്തി. വടക്കൻ-മധ്യ മെക്സിക്കോയുടെ ഭാഗങ്ങൾ, തെക്ക് നിക്കരാഗ്വ വരെ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു പ്രത്യേക പ്രദേശത്താണ് പരമ്പരാഗത കൃഷിസ്ഥലം. പ്രത്യക്ഷത്തിൽ കൊളംബിയൻ കാലത്തിനു മുമ്പുള്ള രണ്ടാമത്തെയും വേറിട്ടതുമായ കൃഷിയിടം തെക്കൻ ഹോണ്ടുറാസിലും നിക്കരാഗ്വയിലുമായിരുന്നു.[21]

യൂറോപ്യൻ ഉപയോഗം തിരുത്തുക

"1997 മെയ് 15 ന് മുമ്പ് യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിൽ ഉപഭോഗത്തിന്റെ കാര്യമായ ചരിത്രമില്ല" എന്നതിനാൽ, നോവൽ ഫുഡ്‌സ് ആന്റ് പ്രോസസസിന്റെ ഉപദേശക സമിതിയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ചിയയെ യൂറോപ്പിൽ ഒരു പുതിയ ഭക്ഷണമായി കണക്കാക്കുന്നു.[22]യൂറോപ്യൻ യൂണിയനിൽ വിൽക്കുന്ന ചിയ വിത്തുകൾ പ്രധാനമായും ദക്ഷിണ അമേരിക്കൻ, മധ്യ അമേരിക്കൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇറക്കുമതി ചെയ്യുന്നത്. കൂടാതെ കീടനാശിനികളുടെയും മലിനീകരണത്തിന്റെയും മൈക്രോബയോളജിക്കൽ മാനദണ്ഡങ്ങളുടെയും അളവ് പരിശോധിക്കേണ്ടതുണ്ട്.[23]

ഉപയോഗങ്ങൾ തിരുത്തുക

ഭക്ഷണം തിരുത്തുക

ചിയ വിത്തുകൾ മുഴുവനായി വിതറുകയോ മറ്റ് ഭക്ഷണങ്ങളുടെ മുകളിൽ പൊടിച്ചിടുകയോ ചെയ്യാം. സ്മൂത്തികൾ, പ്രാതൽ ധാന്യങ്ങൾ, എനർജി ബാറുകൾ, ഗ്രാനോള ബാറുകൾ, തൈര്, ടോർട്ടിലകൾ, ബ്രെഡ് എന്നിവയിലും ഇവ മിക്സ് ചെയ്യാം. അവ വെള്ളത്തിൽ കുതിർത്ത് നേരിട്ട് കഴിക്കുകയോ ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ജ്യൂസുമായി കലർത്തി ചിയ ഫ്രെസ്ക ഉണ്ടാക്കുകയോ[24] അല്ലെങ്കിൽ പാലിൽ കലർത്തുകയോ ചെയ്യാം. മരച്ചീനി പുഡ്ഡിംഗിന് സമാനമായ ചിയ സീഡ് പുഡ്ഡിംഗ് ഒരു തരം പാൽ, മധുരപലഹാരം, മുഴുവനായ ചിയ വിത്തുകൾ എന്നിവ ഉപയോഗിച്ചാണ് നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. വിത്തുകൾ പൊടിച്ച് ജെലാറ്റിൻ പോലെയുള്ള പദാർത്ഥമാക്കി മാറ്റുകയോ അസംസ്കൃതമായി കഴിക്കുകയോ ചെയ്യാം.[15][16][25][17] 25% വരെ കേക്കുകളിലെ മുട്ടയ്ക്കും എണ്ണയ്ക്കും പകരം പൊടിച്ച വിത്തുകളിൽ നിന്നുള്ള ജെൽ ഉപയോഗിക്കാം.[26]

2009-ൽ, യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ ചിയ വിത്തുകൾ ഒരു പുതിയ ഭക്ഷണമായി അംഗീകരിച്ചു. ബ്രെഡ് ഉൽപന്നങ്ങളിലെ മൊത്തം പദാർത്ഥത്തിന്റെ 5% വരെ ചിയ ഉൾപ്പെടുത്താൻ അനുവദിച്ചു.[11]

ഫ്ളാക്സ് സീഡുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, മുഴുവൻ ചിയ വിത്തുകളും പൊടിക്കേണ്ടതില്ല, കാരണം വിത്ത് കോട്ട് അതിലോലമായതും എളുപ്പത്തിൽ ദഹിപ്പിക്കപ്പെടുന്നതുമാണ്. ഇത് പോഷകങ്ങളുടെ ജൈവ ലഭ്യത മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നു.[27]

 
Chia pet alligator

ചിയ പെറ്റ് തിരുത്തുക

ജോ പെഡോട്ട് 1977-ൽ ചിയ പെറ്റ് സൃഷ്ടിക്കുകയും 1982-ന് ശേഷം ഇത് വ്യാപകമായി വിപണനം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. 1980-കളിൽ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിൽ, ചിയ വിത്ത് വിൽപ്പനയുടെ ആദ്യത്തെ ഗണ്യമായ തരംഗം ചിയ പെറ്റ് കളിമൺ രൂപങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഇത് ചിയ വിത്തുകളുടെ ഒട്ടിപ്പിടിക്കുന്ന പേസ്റ്റിന്റെ അടിസ്ഥാനമായി വർത്തിക്കുന്നു. രൂപങ്ങൾ നനച്ച ശേഷം, വിത്തുകൾ രോമങ്ങൾ ആവരണം ചെയ്യുന്ന ഒരു രൂപത്തിലേക്ക് മുളച്ചുവരുന്നു.

2007-ൽ യു.എസിൽ ഏകദേശം 500,000 ചിയ പെറ്റുകൾ കൗതുകകരമായൊ വീട്ടുചെടികളോ ആയി വിറ്റു. 2019-ലെ കണക്കനുസരിച്ച് വില്പന മൊത്തം 15 ദശലക്ഷമായി, ഏറ്റവും കൂടുതൽ വിൽപ്പന നടക്കുന്നത് അവധിക്കാലത്താണ്.[28][29]

അവലംബം തിരുത്തുക

  1. ↑ "Salvia hispanica". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA). Retrieved 21 March 2012.
  2. ↑ Ixtaina, Vanesa Y.; Nolasco, Susana M.; Tomás, Mabel C. (November 2008). "Physical properties of chia (Salvia hispanica L.) seeds". Industrial Crops and Products. 28 (3): 286–293. doi:10.1016/j.indcrop.2008.03.009. ISSN 0926-6690.
  3. ↑ Dunn C (25 May 2015). "Is chia the next quinoa?". The Sydney Morning Herald. Retrieved 13 February 2016.
  4. ↑ "Chia" (PDF). University of Kentucky, College of Agriculture, Food and Environment, Center for Crop Diversification Crop Profile. February 2016. Archived from the original (PDF) on 2017-01-15. Retrieved 13 February 2016. {{cite web}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  5. ↑ Coates, Wayne; Ayerza, Ricardo (1998). "Commercial production of chia in Northwestern Argentina". Journal of the American Oil Chemists' Society. 75 (10): 1417–1420. doi:10.1007/s11746-998-0192-7. S2CID 95974159.
  6. ↑ Coates, Wayne; Ricardo Ayerza (1996). "Production potential of chia in northwestern Argentina". Industrial Crops and Products. 5 (3): 229–233. doi:10.1016/0926-6690(96)89454-4.
  7. ↑ Ayerza (h), Ricardo; Wayne Coates (2009). "Influence of environment on growing period and yield, protein, oil and α-linolenic content of three chia (Salvia hispanica L.) selections". Industrial Crops and Products. 30 (2): 321–324. doi:10.1016/j.indcrop.2009.03.009. ISSN 0926-6690.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Cahill, Joseph P. (2003). "Ethnobotany of Chia, Salvia hispanica L. (Lamiaceae)". Economic Botany. 57 (4): 604–618. doi:10.1663/0013-0001(2003)057[0604:EOCSHL]2.0.CO;2.
  9. ↑ Kintzios, Spiridon E. (2000). Sage: The Genus Salvia. CRC Press. p. 17. ISBN 978-90-5823-005-8.
  10. ↑ Stephanie Strom (23 November 2012). "30 Years After Chia Pets, Seeds Hit Food Aisles". The New York Times. Retrieved 26 November 2012. Whole and ground chia seeds are being added to fruit drinks, snack foods and cereals and sold on their own to be baked into cookies and sprinkled on yogurt. ...
  11. ↑ (h), Ricardo Ayerza (1 September 1995). "Oil content and fatty acid composition of chia (Salvia hispanica L.) from five northwestern locations in Argentina". Journal of the American Oil Chemists' Society (in ഇംഗ്ലീഷ്). 72 (9): 1079–1081. doi:10.1007/BF02660727. ISSN 0003-021X. S2CID 84621038.
  12. ↑ USDA SR-21 Nutrient Data (2010). "Nutrition facts for dried chia seeds, one ounce". Conde Nast, Nutrition Data.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  13. ↑ Boston, 677 Huntington Avenue; Ma 02115 +1495‑1000 (19 March 2018). "Chia Seeds". The Nutrition Source (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 19 April 2021.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  14. ↑ "Commission Decision of 13 October 2009 authorising the placing on the market of chia seed (Salvia hispanica) as a novel food ingredient under Regulation (EC) No 268/97 of the European Parliament and of the Council (L294/14) 2009/827/EC". The European Union. 11 November 2009. pp. 14–15.
  15. ↑ 15.0 15.1 "Chewing Chia Packs A Super Punch". NPR. Retrieved 18 October 2012.
  16. ↑ 16.0 16.1 Albergotti, Reed. "The NFL's Top Secret Seed". Wall Street Journal. Retrieved 19 October 2012.
  17. ↑ 17.0 17.1 Costantini, Lara; Lea Lukšič; Romina Molinari; Ivan Kreft; Giovanni Bonafaccia; Laura Manzi; Nicolò Merendino (2014). "Development of gluten-free bread using tartary buckwheat and chia flour rich in flavonoids and omega-3 fatty acids as ingredients". Food Chemistry. 165: 232–240. doi:10.1016/j.foodchem.2014.05.095. ISSN 0308-8146. PMID 25038671.
  18. ↑ "Chia (Salvia hispanica L) gel can be used as egg or oil replacer in cake formulations". J Am Diet Assoc. 110 (6): 946–9. 2010. doi:10.1016/j.jada.2010.03.011. PMID 20497788. {{cite journal}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  19. ↑ 19.0 19.1 Ulbricht C, et al. (2009). "Chia (Salvia hispanica): a systematic review by the natural standard research collaboration". Rev Recent Clin Trials. 4 (3): 168–74. doi:10.2174/157488709789957709. PMID 20028328.
  20. ↑ de Souza Ferreira C, et al. (2015). "Effect of chia seed (Salvia hispanica L.) consumption on cardiovascular risk factors in humans: a systematic review". Nutr Hosp. 32 (5): 1909–18. doi:10.3305/nh.2015.32.5.9394. PMID 26545644.
  21. ↑ "A second apparently pre-Columbian cultivation area is known in southern Honduras and Nicaragua."Jamboonsri, Watchareewan; Phillips, Timothy D.; Geneve, Robert L.; Cahill, Joseph P.; Hildebrand, David F. (2011). "Extending the range of an ancient crop, Salvia hispanica L.—a new ω3 source". Genetic Resources and Crop Evolution. 59 (2): 171–178. doi:10.1007/s10722-011-9673-x. S2CID 14751137.
  22. ↑ "Commission Implementing Regulation (EU) 2017/2470 of 20 December 2017 establishing the Union list of novel foods in accordance with Regulation (EU) 2015/2283 of the European Parliament and of the Council on Novel Foods". Eur-Lex. 20 December 2017. Retrieved 16 August 2021.
  23. ↑ "Entering the European market for chia seeds". Centre for the Promotion of Imports, Ministry of Foreign Affairs, The Netherlands. 18 January 2021.
  24. ↑ "What are chia seeds and how do you cook with them?". Journal Sentinel. Milwaukee Journal Sentinel. 30 May 2017. Retrieved 3 January 2019.
  25. ↑ Trujillo-Hernández, C.A.; Rendón-Villalobos R.; Ortíz-Sánchez A.; Solorza-Feria J. (2012). "Formulation, physicochemical, nutritional and sensorial evaluation of corn tortillas supplemented with chia seed (Salvia hispanica L.)" (PDF). Czech Journal of Food Sciences. 30 (2): 118–125. doi:10.17221/393/2010-CJFS. Archived from the original (PDF) on 2017-05-16. Retrieved 2022-01-15.
  26. ↑ "Chia (Salvia hispanica L) gel can be used as egg or oil replacer in cake formulations". J. Am. Diet. Assoc. 110 (6): 946–9. 2010. doi:10.1016/j.jada.2010.03.011. PMID 20497788. {{cite journal}}: Cite uses deprecated parameter |authors= (help)
  27. ↑ "Chia Seeds". The Nutrition Source (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Harvard T.H. Chan School of Public Health. 19 March 2018. Retrieved 10 November 2020.
  28. ↑ Owen Edwards (December 2007). "Chia pet". Smithsonian Magazine. Retrieved 30 July 2018.
  29. ↑ "About Chia Pets, Joe Pedot, Joseph Enterprises, Chia Pet". 2020-06-25. Archived from the original on 25 June 2020. Retrieved 2021-09-04.

പുറംകണ്ണികൾ തിരുത്തുക

  Media related to Category:Chia seeds at Wikimedia Commons

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ചിയ_വിത്ത്&oldid=3839358" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്