ലസാരെ നിക്കോളാസ് മാർഗരറ്റ്, കൗണ്ട് കാർനോട്ട് (13 മെയ് 1753 - 2 ഓഗസ്റ്റ് 1823) ഒരു ഫ്രഞ്ച് ഗണിതശാസ്ത്രജ്ഞനും ഭൗതികശാസ്ത്രജ്ഞനും രാഷ്ട്രീയക്കാരനുമായിരുന്നു. ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവ യുദ്ധങ്ങളിലും നെപ്പോളിയൻ യുദ്ധങ്ങളിലും വിജയത്തിന്റെ സംഘാടകനായി അദ്ദേഹം അറിയപ്പെട്ടു.

ലസാരെ കാർനോട്ട്
43rd President of the National Convention
ഓഫീസിൽ
20 May 1794 – 4 June 1794
മുൻഗാമിRobert Lindet
പിൻഗാമിClaude-Antoine Prieur-Duvernois
Member of the Committee of Public Safety
ഓഫീസിൽ
14 August 1793 – 6 October 1794
Director of the French Directory
ഓഫീസിൽ
4 November 1795 – 5 September 1797
മുൻഗാമിNone
പിൻഗാമിPhilippe-Antoine Merlin de Douai
Minister of War
ഓഫീസിൽ
2 April 1800 – 8 October 1800
മുൻഗാമിLouis-Alexandre Berthier
പിൻഗാമിLouis-Alexandre Berthier
Minister of Interior
ഓഫീസിൽ
20 March 1815 – 22 June 1815
MonarchNapoleon I
മുൻഗാമിFrançois-Xavier-Marc-Antoine de Montesquiou-Fézensac
പിൻഗാമിClaude Carnot-Feulin
വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ
ജനനം(1753-05-13)13 മേയ് 1753
Nolay, Côte-d'Or
മരണം2 ഓഗസ്റ്റ് 1823(1823-08-02) (പ്രായം 70)
Magdeburg, Prussia
രാഷ്ട്രീയ കക്ഷിMarais
കുട്ടികൾSadi Carnot
Lazare Hippolyte Carnot
തൊഴിൽMathematician, engineer, military commander, politician

വിദ്യാഭ്യാസവും ആദ്യകാല ജീവിതവും

തിരുത്തുക

1753 മെയ് 13 ന് നോലെ കോട്ട്-ഡിഓർ-ലെ ഗ്രാമത്തിൽ ജനിച്ച കാർനോട്ട് പ്രാദേശിക ജഡ്ജിയും റോയൽ നോട്ടറിയുമായ ക്ലൗഡ് കാർനോട്ടിൻറെയും ഭാര്യ മാർഗരറ്റ് പോത്തിയറുടെയും ഏഴു മക്കളിൽ രണ്ടാമത്തെ കുട്ടിയായിരുന്നു. പതിനാലു വയസ്സുള്ളപ്പോൾ ലസാരെയും സഹോദരനും ബർഗണ്ടിയിലെ കോളേജ് ഡി ഓട്ടമ്ൻ കോളേജിൽ ചേർന്നു. അവിടെ തത്ത്വചിന്തയെയും ക്ലാസിക്കുകളെയും കുറിച്ചു പഠിച്ചു. സ്റ്റോയിക്ക് തത്ത്വചിന്തയിൽ അടിയുറച്ച വിശ്വാസിയായിരുന്ന കാർനോട്ടിനെ റോമൻ സംസ്കാരം ആഴത്തിൽ സ്വാധീനിച്ചിരുന്നു. പതിനഞ്ച് വയസ്സ് തികഞ്ഞപ്പോൾ, സൊസൈറ്റി ഓഫ് സെൻറ് സൾപൈസിന്റെ കീഴിലുള്ള തന്റെ ദാർശനിക പരിജ്ഞാനവും പഠനവും ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനായി അദ്ദേഹം കോളേജ് ഡി ഓട്ടമ്ൻ വിട്ടു. അവരോടൊപ്പമുള്ള ചുരുങ്ങിയ കാലയളവിൽ, അബ്ബെ ബൈസണിന്റെ കീഴിൽ അദ്ദേഹം യുക്തി, ഗണിതം, ദൈവശാസ്ത്രം എന്നിവ പഠിച്ചു. ഒരു പണ്ഡിതനെന്ന നിലയിൽ ലസാരെ നടത്തിയ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ മതിപ്പുളവായ ഡ്യൂക്ക് ഡി ഓമോണ്ട് (മാർക്വിസ് ഡി നോലെ) ചെറുപ്പക്കാരനായ ലസാരെക്ക് ഒരു സൈനിക ജീവിതം ശുപാർശ ചെയ്തു. പാരീസിലെ രണ്ട് പ്രശസ്ത എഞ്ചിനീയറിംഗ്, ആർട്ടിലറി സ്കൂളുകളിൽ ഒന്നിൽ പ്രവേശിക്കാൻ തയ്യാറാകുന്നതുവരെ 1770 ൽ എം. ഡി ലോങ്‌പ്രസ് പെൻഷൻ സ്കൂളിൽ ചേർന്നു. ഒരു വർഷത്തിനുശേഷം, 1771 ഫെബ്രുവരിയിൽ, ക്ലാസിൽ പ്രവേശന പരീക്ഷ എഴുതിയ നൂറിലധികം പേരിൽ നിന്ന് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പന്ത്രണ്ടുപേരിൽ മൂന്നാമനായി അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ഈ ഘട്ടത്തിലായിരുന്നു രണ്ടാമത്തെ ലഫ്റ്റനന്റായി നിയമിതനായി ഇകോൾ റോയൽ ഡു ജെനി ഡി മെസിയറസിൽ പ്രവേശിച്ചത്. ജ്യാമിതി, മെക്കാനിക്സ്, ജ്യാമിതീയ രൂപകൽപ്പന, ഭൂമിശാസ്ത്രം, ഹൈഡ്രോളിക്സ്, മെറ്റീരിയൽ പ്രിപ്പറേഷൻ എന്നിവ മെസിയേഴ്സിലെ പഠനങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. 1773 ജനുവരി 1 ന് പതിനെട്ടു വയസ്സായിരുന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം സ്കൂളിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടി, ആദ്യത്തെ ലഫ്റ്റനന്റായി.[1]

ഇരുപതാമത്തെ വയസ്സിൽ അവിടെവച്ച് ബെഞ്ചമിൻ ഫ്രാങ്ക്ളിനെ കണ്ടുമുട്ടുകയും അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം പഠനം തുടരുകയും ചെയ്തു. കോണ്ടെയുടെ എഞ്ചിനീയർ കോർപ്സ് രാജകുമാരൻ ലൂയി ജോസഫിൽ നിന്ന് ലെഫ്റ്റനന്റായി അദ്ദേഹം ചുമതലയേൽക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ സമയത്ത്, അദ്ദേഹം ഭൗതികശാസ്ത്രം, സൈദ്ധാന്തിക എഞ്ചിനീയറിംഗിൽ, യുദ്ധത്തിൽ പ്രദേശങ്ങളുടെ പ്രതിരോധത്തിനായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഒരു സൈനിക നിർമ്മാണ മേഖലയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഒരു പേരുണ്ടാക്കി. സൈന്യത്തിൽ ആയിരുന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം ഗണിതശാസ്ത്ര പഠനം തുടർന്നു. 1784-ൽ അദ്ദേഹം തന്റെ ആദ്യ ഉപന്യാസം എസ്സെ ഓൺ മെഷീൻസ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. ആദ്യകാല തെളിവുകളായി അപൂർണ ഇലാസ്റ്റിക് ഘടനകളുടെ കൂട്ടിയിടിയിൽ ഗതികോർജ്ജം നഷ്ടപ്പെടുകയും കുറയുന്ന ഭാരം പ്രയോഗിക്കുന്ന എനർജി തത്ത്വത്തെ മുൻ‌കൂട്ടി കാണിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു പ്രസ്താവന അതിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഈ പ്രസിദ്ധീകരണം അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു സാഹിത്യ സമൂഹത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനത്തിനുള്ള ബഹുമതി നേടി. മറ്റൊരു വഴിത്തിരിവായിരുന്നു വോബനെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ലേഖനം. അതിൽ എഞ്ചിനീയറെയും പ്രവൃത്തികളെയും പ്രശംസിക്കുന്നു. അതേസമയം ഒരു എഴുത്തുകാരൻ / എഞ്ചിനീയർ എന്ന നിലയിൽ സ്വന്തം കരിയർ വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു സാധാരണ ജനറൽ ആയി ജോലി ചെയ്ത അതേ വർഷം തന്നെ ക്യാപ്റ്റൻ പദവിയിലേക്ക് സ്ഥാനക്കയറ്റവും ലഭിച്ചു.

രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം

തിരുത്തുക

1789-ൽ ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടപ്പോൾ കാർനോട്ട് രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുകയും 1791-ൽ അദ്ദേഹം നിയമസഭയുടെ പ്രതിനിധിയായി. ലെജിസ്ലേറ്റീവ് അസംബ്ലിയിൽ അംഗമായിരുന്നപ്പോൾ, കാർനോട്ട് പബ്ലിക് ഇൻസ്ട്രക്ഷൻ കമ്മിറ്റിയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. എല്ലാ പൌരന്മാരും വിദ്യാഭ്യാസം നേടേണ്ടതുണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു. ആ കമ്മിറ്റി അംഗമെന്ന നിലയിൽ അദ്ധ്യാപന-വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായങ്ങൾക്കായി അദ്ദേഹം നിരവധി പരിഷ്കാരങ്ങൾ കൊണ്ടുവന്നെങ്കിലും വിപ്ലവത്തിന്റെ സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ കാലാവസ്ഥ കാരണം അവ നടപ്പിലായില്ല.

നിയമസഭ പിരിച്ചുവിട്ട ശേഷം കാർനോട്ട് 1792-ൽ ദേശീയ കൺവെൻഷനിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 1792 അവസാന ഏതാനും മാസങ്ങൾ അദ്ദേഹം ബയോണിലേക്കുള്ള ഒരു ദൗത്യത്തിനായി ചെലവഴിച്ചു, എൻലൈറ്റ്നെൻമെന്റ് കാലഘട്ടത്തിൽ സ്‌പെയിനിൽ നിന്ന് സാധ്യമായ ആക്രമണങ്ങളെ തടയാനുള്ള സൈനിക പ്രതിരോധ ശ്രമങ്ങൾ സംഘടിപ്പിച്ചു. പാരീസിലേക്ക് മടങ്ങിയപ്പോൾ, ലൂയി പതിനാറാമന്റെ വിചാരണയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സംവാദങ്ങളിൽ പങ്കെടുത്തില്ലെങ്കിലും ലൂയി രാജാവ് പതിനാറാമന്റെ മരണത്തിന് കാർനോട്ട് വോട്ട് ചെയ്തു. [2]

1793 ഓഗസ്റ്റ് 14 ന് കാർനോട്ട് പൊതുസുരക്ഷാ സമിതിയിലേക്ക് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു, അവിടെ അദ്ദേഹം യുദ്ധമന്ത്രിമാരിൽ ഒരാളായി സൈനിക സാഹചര്യങ്ങളുടെ ചുമതല ഏറ്റെടുത്തു.[2]

1795-ൽ ഡയറക്ടറി സ്ഥാപിതമായതോടെ കാർനോട്ട് അഞ്ച് പ്രാരംഭ ഡയറക്ടർമാരിൽ ഒരാളായി. ആദ്യ വർഷത്തിൽ ഡയറക്ടർമാർ കൗൺസിലുകളിൽ നന്നായി പ്രവർത്തിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, കാർനോട്ടിന്റെയും എറ്റിയെൻ-ഫ്രാങ്കോയിസ് ലെറ്റോർനൂറിന്റെയും കാഴ്ചപ്പാടുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം, അവർക്കിടയിൽ ഭിന്നതയുണ്ടാക്കി. ഒരു വശത്ത് ഫ്രാങ്കോയിസ് ഡി ബാർത്തലെമിയും, പോൾ ഫ്രാങ്കോയിസ് ജീൻ നിക്കോളാസ് വികോംടെ ഡി ബരാസ്, ജീൻ-ഫ്രാങ്കോയിസ് റ്യൂബെൽ, ലൂയിസ് മാരി ഡി ലാ റെവല്ലിയേർ-ലെപിയോക്സ് എന്നിവർ മറുവശത്തും ആയിരുന്നു. കാർനോട്ടും ബാർത്തെലമിയും യുദ്ധം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഇളവുകളെ പിന്തുണച്ചു. ത്രിനായകത്വം അവസാനിപ്പിച്ച് പകരം കൂടുതൽ യാഥാസ്ഥിതിക പുരുഷന്മാരെ നിയമിക്കുകയും ചെയ്യുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിച്ചു. കാർനോട്ടിൻറെ മറ്റൊരു സഹപ്രവർത്തകനായ ഫ്രാങ്കോയിസ് ഡി ബാർത്തലെമിയെയും ലൂട്ട്നെയർ മാറ്റിയതിനുശേഷം കൗൺസിൽ ഓഫ് ഫൈവ് ഹൺട്രെഡ് ഡെപ്യൂട്ടിമാരെക്കൂടി, 18 ഫ്രക്റ്റിഡോർ അട്ടിമറിയിൽ (4 സെപ്റ്റംബർ 1797) പുറത്താക്കി. ഗൂഢപരിപാടികൾ തയ്യാറാക്കിയത് ജനറൽ നെപ്പോളിയൻ ബോണപ്പാർട്ട് (യഥാർത്ഥത്തിൽ, കാർനോട്ടിന്റെ ആശ്രയത്തിൽ) പിയറി ഫ്രാങ്കോയിസ് ചാൾസ് ആഗീറോ എന്നിവരായിരുന്നു. കാർനോട്ട് ജനീവയിൽ അഭയം പ്രാപിക്കുകയും അവിടെ 1797-ൽ തന്റെ ലാ മെറ്റാഫിസിക്യൂ ഡു കാൽക്കുൽ ഇൻഫിനിറ്റസിമൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.

സൈനിക നേട്ടങ്ങൾ

തിരുത്തുക
 
Lazare Carnot, a feverishly productive member of the Committee of Public Safety during the Reign of Terror. His part in raising the levée en masse probably saved the French Revolutionary armies from defeat at the hands of their numerically superior opponents.

ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവ സേനയുടെ സൃഷ്ടിക്ക് പ്രധാനമായും കാരണമായത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഘടനാ അധികാരവും അച്ചടക്കം നടപ്പാക്കലുമാണ്. യുദ്ധത്തിനു വേണ്ടി, കൂടുതൽ സൈനിക സംഘത്തെ കൊണ്ടുവരാൻ നിർബ്ബന്ധ സൈനികസേവനം നടപ്പിലാക്കുകയും ദേശീയ കൺവെൻഷൻ അംഗീകരിച്ച ലെവി എൻ മാസ്സെ 1793-ന്റെ മധ്യത്തിൽ 645,000 സൈനികരിൽ നിന്ന് 1794 സെപ്റ്റംബറിൽ 1,500,000 ആയി ഫ്രാൻസിന്റെ സൈന്യത്തെ ഉയർത്താൻ കഴിഞ്ഞു. കാർനോട്ട് ബഹുജന സൈന്യവും വിപ്ലവം തിരിച്ചറിഞ്ഞ തന്ത്രപരമായ ആസൂത്രണത്തോടൊപ്പം മോഡേൺ വേജിംഗ് ഓഫ് വാർ ആദ്യമായി നടപ്പിലാക്കി.[3]ഒരു സൈനിക എഞ്ചിനീയർ എന്ന നിലയിൽ, കാർനോട്ട് കോട്ടകളെയും പ്രതിരോധ തന്ത്രങ്ങളെയും അനുകൂലിച്ചിരുന്നു.[4]കോട്ടകൾക്കായി അദ്ദേഹത്തിനുശേഷം പേരിട്ട കാർനോട്ട് മതിൽ ഉൾപ്പെടെ നൂതനമായ പ്രതിരോധ ഡിസൈനുകൾ അദ്ദേഹം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. എന്നിരുന്നാലും, നിരന്തരമായ ആക്രമണങ്ങളിലൂടെ തന്റെ തന്ത്രപരമായ ആസൂത്രണം ആക്രമണാത്മക പണിമുടക്കിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകാൻ അദ്ദേഹം തീരുമാനിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബുദ്ധിപൂർവ്വമായ ആസൂത്രണത്തിൽ നിന്ന് 1793 മുതൽ 1794 വരെ യുദ്ധത്തിന്റെ ഗതി തന്നെ മാറ്റി.[5] പൊതുസുരക്ഷാ സമിതിയിലേക്ക് കാർനോട്ട് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് ഒരു വലിയ സൈന്യത്തെ പല യൂണിറ്റുകളായി വിഭജിക്കാനുള്ള അടിസ്ഥാന ആശയം കൊണ്ടുവരികയും തലപ്പത്തുനിൽക്കുന്നതിനെക്കാൾ സൈന്യത്തിന്റെ പാർശ്വഭാഗത്തുനിന്നുകൊണ്ട് ശത്രുവിനേക്കാൾ വേഗത്തിൽ നീങ്ങാനും ആക്രമിക്കാനും കഴിയുമെന്ന് കരുതിയെങ്കിലും അത് കനത്ത തോൽവികളിലേക്ക് നയിച്ചു. നിലവിലുള്ള യൂറോപ്യൻ സൈന്യങ്ങളുടെ പരമ്പരാഗത തന്ത്രങ്ങൾക്കെതിരെ ഈ തന്ത്രം അങ്ങേയറ്റം വിജയകരമായിരുന്നു. ഉറച്ച സന്നദ്ധസേനയെന്നതിലുപരി പരിചയസമ്പന്നരായ സൈനികരെ റിക്രൂട്ട് ചെയ്യുന്നവരെ പരിശീലിപ്പിക്കുകയെന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംരംഭമായിരുന്നു.

ട്രൂപ്പ് നമ്പറുകളുടെ പ്രശ്നം പരിഹരിച്ചുകഴിഞ്ഞതിനുശേഷം കാർനോട്ടിൻറെ ഭരണപരമായ കഴിവുകൾ ഒരു വലിയ സൈന്യത്തിൻറെ ആവശ്യമായി മാറി. പല ആയുധങ്ങളുടെയും വിതരണം കുറവായിരുന്നു. തോക്കുകൾക്ക് വേണ്ടി ചെമ്പ് കുറവായതിനാൽ ചെമ്പുരുക്കുന്നതിലേയ്ക്കായി പള്ളിമണികൾ പിടിച്ചെടുക്കാൻ ഉത്തരവിട്ടു. പൊട്ടാസിയം നൈട്രേറ്റിനുവേണ്ടി രസതന്ത്രത്തിൻറെ സഹായം തേടുകയും ബൂട്ടിനുള്ള ലെതർ വിരളമായതിനാൽ സുരക്ഷിതമായ ടാനിങിൻറെ പുതിയ രീതികൾ കണ്ടുപിടിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹം വേഗത്തിൽ സൈന്യത്തെ സംഘടിപ്പിക്കുകയും യുദ്ധത്തിന്റെ വേലിയേറ്റം മാറ്റാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത് വിപ്ലവത്തിന്റെ ഗതി മാറ്റുന്നതിനെ സാരമായി ബാധിക്കുകയും 5 മാസം മുമ്പ് പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ട തുറന്ന കലാപത്തിൽ വെൻ‌ഡെയെ പ്പോലുള്ള സ്റ്റിൽ ബർബൻ ലോയലിസ്റ്റ് മേഖലകളിൽ അസംതൃപ്തി ഉടലെടുക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ സർക്കാർ ഇതൊരു വിജയമായി കണക്കാക്കുകയും, കാർനോട്ട് ഓർഗനൈസർ ഓഫ് വിക്ടറി എന്നറിയപ്പെടാനും തുടങ്ങി.[2] വാട്ടിഗ്നീസ് യുദ്ധത്തിൽ ജീൻ ബാപ്റ്റിസ്റ്റ് ജോർദാൻ നേടിയ വിജയത്തിന് സംഭാവനയായി 1793-ലെ ശരത്കാലത്തിൽ അദ്ദേഹം നോർത്തേൺ ഫ്രണ്ടിലെ ഫ്രഞ്ച് നിരകളുടെ ചുമതല ഏറ്റെടുത്തു

മാക്സിമിലിയൻ റോബസ്പിയറുമായും ജേക്കബിൻ ക്ലബുമായും ഉള്ള ബന്ധം

തിരുത്തുക

അറാസിൽ സൈനിക ഡ്യൂട്ടിക്ക് നിയോഗിക്കപ്പെട്ട കാർനോട്ട് ആദ്യമായി റോബസ്പിയറെ കണ്ടുമുട്ടി. താമസിയാതെ റോബസ്പിയർ നിയമപഠനം പൂർത്തിയാക്കി. ഇരുവരും സാഹിത്യത്തിലെയും "സൊസൈറ്റി ഡെസ് റോസറ്റി" എന്ന ഗാനം പാടുന്നതിലും അംഗങ്ങളായിരുന്നു.1778-ൽ സ്ഥാപിതമായ ഈ സംഘം ചാപ്പെല്ലെ, ലാ ഫോണ്ടെയ്ൻ, ചൗലിയു എന്നിവരുടെ കൃതികളിൽ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ടിരുന്നു. ഇവിടെവച്ചാണ് അവർ പരിചയക്കാരും ഒടുവിൽ സുഹൃത്തുക്കളായതും. റോബസ്പിയർ പ്രവേശിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് 1784 ഏപ്രിലിൽ കാർനോട്ട് അക്കാദമി ഓഫ് അറാസിൽ പ്രവേശിക്കുകയും ചെയ്തതിന് മൂന്നു വർഷത്തിനുശേഷം 1787-ൽ അദ്ദേഹം പ്രവേശിച്ചു.

1794-ൽ പൊതുസുരക്ഷാ സമിതിയിൽ സജീവ അംഗമായിരിക്കെ, കാർനോട്ടും റോബസ്പിയറും വൻതോതിൽ വളരാൻ തുടങ്ങി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമയത്ത്, മൊത്തം 43 ഉത്തരവുകളിൽ കാർനോട്ട് ഒപ്പുവെക്കുകയും അതിൽ 18 എണ്ണം തയ്യാറാക്കുകയും ചെയ്തു. കമ്മിറ്റിയിൽ അത് വളരെ പൂർണ്ണമായിരുന്നു. അവയിൽ ഭൂരിഭാഗവും സൈനിക തന്ത്രങ്ങളെയും വിദ്യാഭ്യാസത്തെയും കുറിച്ച് ആയിരുന്നു.[6] ജേക്കബിൻ വിശ്വാസങ്ങളിൽ ചായ്‌വില്ലാതിരുന്നിട്ടും, കാർനോട്ടിനെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പകുതിയുടെ "യാഥാസ്ഥിതികനായി" കണക്കാക്കി. അദ്ദേഹം പുരോഗമനതീവ്രവാദപരമായ ഗ്രൂപ്പിലെ ഒരു ഔദ്യോഗിക അംഗം ആയിരുന്നില്ല. അതിനാൽ നിരവധി വിഷയങ്ങളെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം സ്വന്തമായി സ്വതന്ത്ര വിശ്വാസങ്ങൾ കൈക്കൊണ്ടു.[7]സമതുലിതമായ ഒരു സാമൂഹ്യവ്യവസ്ഥയെക്കുറിച്ചുള്ള റോബസ്പിയറുടെ നിർദ്ദേശത്തിൽ കടുത്ത വിയോജിപ്പു പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു.[8]ഭീകരഭരണത്തെ എതിർക്കാൻ അദ്ദേഹം നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും കാർനോട്ടും റോബർട്ട് ലിൻഡെറ്റ്, മോർവ്യൂവിലെ ലൂയിസ്-ബെർണാഡ് ഗ്യൂട്ടൻ എന്നിവരുൾപ്പെടെയുള്ള കമ്മിറ്റിയിലെ മറ്റ് ചില ടെക്നോക്രസി വിദഗ്ദ്ധരും തെർമിഡോറിയൻ പ്രതികരണത്തിനിടെ മാക്സിമിലിയൻ റോബസ്പിയറിനെയും സഖ്യകക്ഷികൾക്കെതിരെ തിരിയുകയും അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. അനുയായികളായ 21 പേർക്കൊപ്പം റോബസ്പിയറും പിന്നീട് കൊല്ലപ്പെട്ടു. റോബസ്പിയറുടെ പതനത്തിന് തൊട്ടുപിന്നാലെ, അക്കാലത്ത് കാർനോട്ടിനെതിരെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പങ്ക് ആരോപിക്കപ്പെട്ടു. അദ്ദേഹം ഡയറക്ടറിയിൽ അംഗമായതിനെതുടർന്ന് ആരോപിക്കപ്പെട്ട കുറ്റം വേഗത്തിൽ നിരസിക്കപ്പെട്ടു.

നെപ്പോളിയൻ ബോണപാർട്ടുമായുള്ള ബന്ധം

തിരുത്തുക

1795-ൽ ലസാരെയെ നെപ്പോളിയൻ ബോണപാർട്ട് ഇറ്റലിയിലെ ആർമി ചീഫ് ആയി നിയമിച്ചു. ഈ സമയത്ത് നെപ്പോളിയനെ താങ്ങുന്ന ഡയറക്ടറിയിലെ ഏക അംഗമായിരുന്നു അദ്ദേഹം.[9]1800-ൽ ബോണപാർട്ടെ കാർനോട്ടിനെ യുദ്ധമന്ത്രിയായി നിയമിച്ചു. മാരെൻഗോ യുദ്ധസമയത്ത് അദ്ദേഹം ആ ഓഫീസിൽ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. 1802-ൽ നെപ്പോളിയന്റെ കോൺസുലാർ അധികാരങ്ങൾ തന്റെ മക്കൾക്ക് കൈമാറുന്നതിനെതിരെ കാർനോട്ട് വോട്ട് ചെയ്തു, കാരണം കാർനോട്ട് പറഞ്ഞതുപോലെ "ഈ അധികാരം ഒരു പാരമ്പര്യ കുടുംബത്തിന്റെ അനുബന്ധമായിരിക്കുമ്പോൾ അത് സ്വേച്ഛാധിപതിയായി മാറുന്നു.

1804 ഡിസംബർ 2-ന് നെപ്പോളിയൻ സ്വയം ചക്രവർത്തിയായി കിരീടമണിഞ്ഞതിനുശേഷം, കാർനോട്ടിന്റെ റിപ്പബ്ലിക്കൻ ബോധ്യങ്ങൾ ഒന്നാം ഫ്രഞ്ച് സാമ്രാജ്യത്തിൻ കീഴിൽ ഉന്നത പദവി സ്വീകരിക്കുന്നതിനെ തടഞ്ഞതിനെ തുടർന്ന് അദ്ദേഹം പൊതുജീവിതത്തിൽ നിന്ന് രാജിവച്ചു. 1809-ൽ വാൾചെറൻ പ്രചാരണവേളയിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർക്ക് വ്ലിസ്സിങെൻ കോട്ടയുടെ പതനത്തിന് മറുപടിയായി നെപ്പോളിയൻ കാർനോട്ടിനെ കോട്ട മിലിറ്റയർ ഡി മെറ്റ്സിന്റെ ഉപയോഗത്തിനായി കോട്ടകൾ എങ്ങനെ മെച്ചപ്പെടുത്താമെന്ന് വിശദീകരിക്കുന്ന ഒരു പ്രബന്ധം എഴുതാൻ നിയോഗിച്ചു. വിവാദ എഞ്ചിനീയറായ മോണ്ടലെംബെർട്ടിന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി, ഉപരോധിച്ച പട്ടാളത്തിന്റെ പ്രത്യാക്രമണത്തിനെ അനുവദിക്കുന്നതിനും അടുത്തുള്ള പ്രതിരോധത്തിനായി ദീർഘകാലമായി സ്ഥാപിതമായ കോട്ടയുടെ ശക്തിപ്പെടുത്തൽ എങ്ങനെ പരിഷ്കരിക്കാനാകും എന്നതിനെയടിസ്ഥാനമാക്കി കാർനോട്ട് വിപുലമായ ആശയങ്ങൾ കൈകൊണ്ടു.

1812-ൽ റഷ്യയുടെ വിനാശകരമായ ആക്രമണസമയത്ത് നെപ്പോളിയനെ പ്രതിരോധിക്കാൻ കാർനോട്ട് അധികാരത്തിൽ തിരിച്ചെത്തുകയും ആറാമത്തെ സഖ്യത്തിനെതിരെ ആന്റ്‌വെർപ്പിനെ പ്രതിരോധിക്കാനുള്ള ചുമതല അദ്ദേഹം ഏറ്റെടുത്തു. ലൂയി പതിനാറാമന്റെയും പിന്നീട് ചാൾസ് എക്സിൻറെയും ഇളയ സഹോദരൻ ആയിരുന്ന കൗണ്ട് ഓഫ് ആർട്ടോയിസിന്റെ ആവശ്യപ്രകാരം മാത്രമാണ് അദ്ദേഹം കീഴടങ്ങിയത്. പിന്നീട് നെപ്പോളിയൻ അദ്ദേഹത്തെ കൗണ്ട് ഓഫ് എമ്പയർ ആക്കുകയും ലാസർ നിക്കോളാസ് മാർഗരറ്റ് കോംടെ കാർനോട്ട് എന്ന് വിളിക്കുകയും ചെയ്തു. കാർനോട്ട് നെപ്പോളിയന്റെ ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയായി നൂറു ദിവസങ്ങളിൽ, സേവനമനുഷ്ഠിച്ചതിനുശേഷം ലൂയി പതിനാറാമന്റെ ഭരണകാലത്തെ ബോർബൻ റിസ്റ്റോറേഷനു ശേഷം വൈറ്റ് ടെററിനിടെ ഒരു റെജിസൈഡായി നാടുകടത്തപ്പെട്ടു.

വിരമിക്കലും പാരമ്പര്യവും

തിരുത്തുക

1803-ൽ കാർനോട്ട് തന്റെ ജിയോമെട്രി ഡി പൊസിഷൻ നേടി. വിവരണാത്മക ജ്യാമിതിയെക്കാൾ പ്രൊജക്റ്റീവ് ആണ് ഈ കൃതി പ്രതിപാദിക്കുന്നത്. ക്രോസ്-റേഷ്യോകളുടെ ഉപയോഗം ആരംഭിക്കുകയും ഒരു വരിയുടെ നാല് പോയിന്റുകൾ കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ നാല് പോയിന്റുകളിലെ ക്രോസ് (അൻഹാർമോണിക്) അനുപാതം ആദ്യമായി അവതരിപ്പിച്ചതും കാർനോട്ട് ആണ്. അങ്ങനെ പാപ്പസ് കൺസെപ്റ്റ് ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്തു. വ്യത്യസ്ത അനുപാതത്തിലുള്ള ഒരു പെൻസിലിന്റെ നാല് പോയിൻറുകൾ വ്യത്യസ്ത സെക്കന്റുകളിൽ മുറിച്ചുകൊണ്ട് ലഭിച്ച നാല് പോയിന്റുകൾക്ക് ഈ അനുപാതം മാറ്റമില്ലെന്ന് അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തി. ഈ രീതിയിൽ, സമ്പൂർണ്ണ ചതുർഭുജത്തിന്റെ പൊരുത്തമുള്ള സ്വഭാവങ്ങൾ അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ചു.[10]ജ്യാമിതിയുടെ ഈ സമീപനം കാൾ വോൺ സ്റ്റോഡാണ് ഉപയോഗിച്ചത്. നാല് പതിറ്റാണ്ടിനുശേഷം ഇത് ഗണിതശാസ്ത്രത്തിന്റെ പുതിയ അടിത്തറയായി.

ഫ്ലൂയിഡ് ഡൈനാമിക്സിലെ ബോർഡ-കാർനോട്ട് സമവാക്യവും ജ്യാമിതിയിലെ നിരവധി സിദ്ധാന്തങ്ങളും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാണ്: പ്രോപ്പെർട്ടി ഓഫ് ദ ഇൻസർക്കിൾ, സർകംസർക്കിൾ ഓഫ് ട്രൈയാംഗിൾ, ത്രികോണങ്ങളും കോണിക് വിഭാഗങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം, പ്രോപ്പെർട്ടി ഓഫ് സെർട്ടെയ്ൻ പെർപെൻഡികുലേഴ്സ് ഓൺ ട്രയാംഗിൾ സൈഡ്സ് എന്നിവയുടെ വിവരണം.

1810-ൽ "ട്രെയ്റ്റെ ഡി ലാ ഡെഫെൻസ് ഡെസ് പ്ലേസ് ഫോർട്ടസ്" എന്ന പേരിൽ അദ്ദേഹം കോട്ടയെക്കുറിച്ചുള്ള ആശയങ്ങൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുകയും 1812-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മൂന്നാം പതിപ്പിൽ കോട്ടയെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആശയങ്ങൾ കൂടുതൽ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. 1814-ൽ "എ ട്രീറ്റൈസ് ഓൺ ദി ഡിഫെൻസ് ഓഫ് ഫോർട്ടിഫൈഡ് പ്ലേസസ്" എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് പരിഭാഷ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചില നിർദ്ദേശങ്ങൾ മുഖ്യധാരാ എഞ്ചിനീയർമാർ അംഗീകരിച്ചെങ്കിലും, പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യത്തിൽ, നിർമ്മിച്ച കോട്ടകളിൽ നീണ്ട കിഴുക്കാം തുക്കമായ മലഞ്ചെരിവിനടിവാരത്തിലായി നിർമ്മിച്ച കാർനോട്ട് മതിൽ കോട്ട ഒരു സാധാരണ സവിശേഷതയായി മാറി.[11]

കോൺഗ്രസ് പോളണ്ടിലെ വാർസോയിൽ താമസിച്ച അദ്ദേഹം പിന്നീട് പ്രഷ്യ രാജ്യത്തിലേക്ക് മാറുകയും, അവിടെ അദ്ദേഹം മഗ്ഡെബർഗ് നഗരത്തിൽ വച്ച് മരിച്ചു. അതേ സമയം തന്നെ വിക്ടർ ഡി ഫേ ഡി ലാ ടൂർ-മൗബർഗ്, ജീൻ-ബാപ്റ്റിസ്റ്റ് ബൗഡിൻ, ഫ്രാങ്കോയിസ് സാവെറിൻ മാർസിയോ എന്നിവരോടൊപ്പം കാർനോട്ടിന്റെ ഭൗതികാവശിഷ്ടങ്ങൾ 1889-ൽ പന്തയോണിൽ സംസ്കരിച്ചു,

1789-ൽ തുടക്കം മുതൽ 1815-ൽ നെപ്പോളിയൻ തകരുന്നതുവരെ ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവത്തിന്റെ എല്ലാ ഘട്ടങ്ങളിലും കാർനോട്ട് അതിജീവിച്ചു. സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ രംഗത്ത്, രാജ്യത്തെ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനായി നിരവധി പരിഷ്കാരങ്ങളുടെ ഉപജ്ഞാതാവായിരുന്നു കാർനോട്ട്. ഇതിലൊന്ന് എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും നിർബന്ധിത പൊതുവിദ്യാഭ്യാസം നൽകാനുള്ള നിർദ്ദേശമായിരുന്നു. കൂടാതെ, പുതിയ ഭരണഘടനയ്ക്കുള്ള ഒരു നിർദ്ദേശം അദ്ദേഹം എഴുതി, അതിൽ "പൗരന്മാരുടെ കടമകളുടെ വിളംബരം" ഉൾപ്പെടുന്നു. അതിൽ ഇരുപതിനും ഇരുപത്തിയഞ്ചിനും ഇടയിൽ ഫ്രാൻസിലെ എല്ലാ പൗരന്മാർക്കും വിദ്യാഭ്യാസവും സൈനിക സേവനവും ഉണ്ടാകണമെന്ന് നിർദ്ദേശിച്ചിരുന്നു.[12] ഈ നിർദ്ദേശങ്ങൾ അക്കാലത്തെ വിപ്ലവകാരികളുടെ ചിന്തയ്ക്ക് അനുസൃതമായിരുന്നു, അതിനർത്ഥം ജന്മാവകാശത്തിലൂടെയല്ലാതെ കഴിവിലൂടെയും ബുദ്ധിയിലൂടെയും സ്ത്രീകളെയും പുരുഷന്മാരെയും ബഹുമാനിക്കണം. ജന്മം കൊണ്ടും അല്ലാതെയും കാർനോട്ട് കുലീനനായിരുന്നു.

മാത്തമാറ്റിക്സ്, സൈദ്ധാന്തിക എഞ്ചിനീയറിംഗ് എന്നിവയിലുള്ള പ്രവർത്തനം

തിരുത്തുക
 
Réflexions sur la métaphysique du calcul infinitésimal, 1797

എഞ്ചിനീയറിംഗ് സിദ്ധാന്തത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ലേഖനങ്ങൾ അദ്ദേഹം പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. 1780-ൽ Essai sur les machines en général അക്കാദമി ഓഫ് സുർ സയൻസ് ഓഫ് പാരീസിൽ നിന്ന് മാന്യമായ പരാമർശം നേടി. ഇത് പുതുക്കി 1783-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. ഇതിൽ അദ്ദേഹം മെക്കാനിക്കൽ സിസ്റ്റങ്ങളിൽ പവർ ട്രാൻസ്മിഷന്റെ ഗണിതശാസ്ത്ര സിദ്ധാന്തം രൂപപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉപന്യാസം Principes fondamentaux de l'équilibre et du mouvement 1803 മുമ്പത്തെ സൃഷ്ടിയുടെ കൂടുതൽ പുനരവലോകനവും വിപുലീകരണവും ആയിരുന്നു. "എഞ്ചിനീയറിംഗ് മെക്കാനിക്സിന്റെ ആദ്യത്തെ സൈദ്ധാന്തിക വിശകലനം" ആയിരുന്നു ഇത്. അതിൽ അദ്ദേഹം സിസ്റ്റത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗത്തുനിന്നു മറ്റൊരു ഊർജ്ജത്തിന്റെ ചലനത്തെ വിശകലനം ചെയ്തു. വൈദ്യുതി ഏറ്റവും കാര്യക്ഷമമായി കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെടുന്നുവെന്ന് അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തി. ഏറ്റവും വലിയ ഉപയോഗപ്രദമായ ജോലി ചെയ്യുമ്പോൾ ഘർഷണം, ടർബുലെൻസ്, മറ്റ് ഊർജ്ജം പാഴാക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ എന്നിവ ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ അളവിൽ സൂക്ഷിക്കുന്നു. ഊർജ്ജ സംരക്ഷണത്തിന്റെ പൊതുവായ നിയമത്തോടുള്ള ആദ്യകാലത്തെ അപൂർണ്ണവുമായ സമീപനമായിരുന്നു ഇത്. കാർനോട്ടിന്റെ മകൻ നിക്കോളാസ് ലിയോനാർഡ് സാഡി കാർനോട്ട് സ്റ്റീം എഞ്ചിനുകളുടെ താപ കാര്യക്ഷമതയെക്കുറിച്ച് ഗവേഷണം നടത്തിയപ്പോൾ പിതാവിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ സ്വാധീനിച്ചു.

ഈഫൽ ഗോപുരത്തിൽ ആലേഖനം ചെയ്ത 72 പേരുകളിൽ ഒന്നാണ് ലസാരെ കാർനോട്ടിന്റെ പേര്.[13]

പ്രശസ്തരായ സന്തതികൾ

തിരുത്തുക
  • അദ്ദേഹത്തിന്റെ മകൻ സാദി കാർനോട്ട് തെർമോഡൈനാമിക്സ് മേഖലയിലെ സ്ഥാപകൻ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചൂട് എൻജിനുകളുടെ സിദ്ധാന്തം ( കാർനോട്ട് ചക്രം എന്നിവ കാണുക).
  • അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ മകൻ ലസറെ ഹിപ്പോലൈറ്റ് കാർനോട്ട്, ഫ്രഞ്ച് രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ .
  • അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചെറുമകൻ മാരി ഫ്രാങ്കോയിസ് സാഡി കാർനോട്ട് (ഹിപ്പോലൈറ്റിന്റെ മകൻ) 1887 മുതൽ 1894 വരെ കൊലചെയ്യപ്പെടുന്നതുവരെ ഫ്രഞ്ച് റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ പ്രസിഡന്റ്
  1. Dupre, Huntley (1892). Lazare Carnot, Republic Patriot. Oxford, O: The Mississippi Valley Press. pp. 5–20.
  2. 2.0 2.1 2.2 Chisholm 1911.
  3. "Intelligence and the Victory of the Grand Alliance", Secret World, Yale University Press, pp. 637–668, ISBN 9780300240528, retrieved 2019-06-18
  4. R.R. Palmer, The Twelve Who Ruled. Princeton: Princeton University Press (1941)
  5. S.J. Watson. Carnot.London:The Bodley Head (1954)
  6. Culp, William Maurice (1914). The work of Lazare Carnot in the Committee of Public Safety.
  7. Forrest, Alan (November 1998). "Lazare Carnot".
  8. Soboul, Albert (March 28, 2011). "Lazare Carnot". Britannica. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (help)
  9. Hicks, Peter (2013). Lazare Carnot, a forgotten piece in the Napoleon Bonaparte Jigsaw. Napoleonica. La Revue. pp. 64–74. doi:10.3917/napo.131.0064.
  10. B. L. Laptev & B. A. Rozenfel'd (1996) Mathematics of the 19th Century: Geometry, p. 28, Birkhäuser Verlag ISBN 3-7643-5048-2
  11. Lloyd, E. M. (1887), Vauban, Montalembert, Carnot: Engineer Studies, Chapman and Hall, London (pp. 183–195)
  12. "Intelligence and the Victory of the Grand Alliance", Secret World, Yale University Press, pp. 637–668, ISBN 9780300240528, retrieved 2019-06-18
  13. Ciardi, John, 1916-1986,. How does a poem mean?. Williams, Miller, (Second edition ed.). Boston. ISBN 0395186056. OCLC 1278516. {{cite book}}: |edition= has extra text (help)CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  • James R. Arnold, The Aftermath of the French Revolution. Minneapolis, MN: Twenty-First Century Books (2009)
  • W. W. Rouse Ball, A Short Account of the History of Mathematics (4th Edition, 1908)
  • Brett-James, Anthony. The Hundred Days; Napoleon's Last Campaign from Eye-Witness Accounts. London: McMillan (1964)
  • Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Carnot, Lazare Nicolas Marguerite" . എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക. Vol. 5 (11th ed.). കേംബ്രിഡ്ജ് സർവകലാശാല പ്രസ്സ്. pp. 376–377.
  • Gagnon, Paul A. France Since 1789. New York: Harper & Row (1964)
  • Furet, François and Mona Ozouf, eds. A Critical Dictionary of the French Revolution (1989), pp. 197–203
  • Charles Coulston Gillispie, Lazare Carnot, Savant, Princeton University Press, ISBN 0-691-08082-8 (1971)
  • David Hamilton-Williams. Waterloo: New Perspectives. The Great Battle Reappraised. New York: John Wiley & Sons (1994)
  • Daniel P. Resnick. The White Terror and the Political Reaction After Waterloo. Cambridge: Harvard University Press (1966)
  • Carnot, Lazare Nicolas Marguerite. (2011). In L. Rodger, & J. Bakewell, Chambers Biographical Dictionary (9th ed.). London, UK: Chambers Harrap.
  • Dupre, Huntley (1892). Lazare Carnot, Republic Patriot. Oxford, O: The Mississippi Valley Press. pp. 5–20.
  • Guillot, F.M. Le Jacobinisme Réfuté : Ou, Observations Critiques Sur Le Mémoire De M. Carnot, Adressé Au Roi En 1814. Paris: C.FF Paris, 1815. 85. Web
  • Soboul, Albert (March 28, 2011). "Lazare Carnot". Britannica.
  • Carnot, Lazare Nicolas Marguerite. (2016). In P. Lagasse, & Columbia University, The Columbia encyclopedia (6th ed.). New York, NY: Columbia University Press.
  • Carnot, Lazare Nicolas Marguerite. (2011). In L. Rodger, & J. Bakewell, Chambers Biographical Dictionary (9th ed.). London, UK: Chambers Harrap.
  • Great Engineers and Pioneers in Technology Vol1 Ed Roland Turner and Steven Goulden St Martins Press Inc NY 1981

പുറം കണ്ണികൾ

തിരുത്തുക
 
വിക്കിചൊല്ലുകളിലെ ലസാരെ കാർനോട്ട് എന്ന താളിൽ ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൊല്ലുകൾ ലഭ്യമാണ്‌:
പദവികൾ
മുൻഗാമി Ministers of War
2 April 1800 – 8 October 1800
പിൻഗാമി
മുൻഗാമി Ministers of Interior
20 March 1815 – 22 June 1815
പിൻഗാമി
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ലസാരെ_കാർനോട്ട്&oldid=3643661" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്