വിക്കിപീഡിയ

ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോ

Fe Villanueva del Mundo, OLD ONS GCGH , (ജനനം Fé Primitiva del Mundo y Villanueva ; 27 നവംബർ 1911 - 6 ഓഗസ്റ്റ് 2011) ഒരു ഫിലിപ്പൈൻ ശിശുരോഗവിദഗ്ദ്ധ ആയിരുന്നു. ഫിലിപ്പൈൻസിലെ ആദ്യത്തെ പീഡിയാട്രിക് ഹോസ്പിറ്റൽ സ്ഥാപിച്ച അവർ ഫിലിപ്പൈൻസിലെ ആധുനിക ശിശു ആരോഗ്യ സംരക്ഷണ സംവിധാനം രൂപപ്പെടുത്തിയതിന്റെ പേരിലും പ്രശസ്തയാണ്. [2] [3] സജീവമായ മെഡിക്കൽ പ്രാക്ടീസിലിരിക്കെ ഫിലിപ്പൈൻസിലെ പീഡിയാട്രിക്സിൽ അവരുടെ പയനിയറിംഗ് പ്രവർത്തനം എട്ട് പതിറ്റാണ്ടുകളായി നീണ്ടുനിന്നു. [4] 1977- ൽ പൊതുസേവനത്തിനുള്ള രമൺ മഗ്‌സസെ അവാർഡ് ഉൾപ്പെടെ അന്താരാഷ്ട്ര അംഗീകാരം അവർ നേടി. 1980- ൽ ഫിലിപ്പീൻസിന്റെ നാഷണൽ സയന്റിസ്റ്റ് പദവിയും പദവിയും അവർക്ക് ലഭിച്ചു, 2010-ൽ അവർക്ക് ഓർഡർ ഓഫ് ലകണ്ടുലയും ലഭിച്ചു. ഫിലിപ്പൈൻ പീഡിയാട്രിക് സൊസൈറ്റിയുടെ ആദ്യ വനിതാ പ്രസിഡന്റും 1980-ൽ ഫിലിപ്പൈൻസിന്റെ ദേശീയ ശാസ്ത്രജ്ഞയായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ആദ്യ വനിതയുമായിരുന്നു അവർ. ഫിലിപ്പൈൻ പീഡിയാട്രിക് സൊസൈറ്റിയുടെ സ്ഥാപകയും ആദ്യത്തെ പ്രസിഡന്റും കൂടിയായിരുന്നു അവർ. ഫിലിപ്പൈൻ മെഡിക്കൽ അസോസിയേഷന്റെ 65 വർഷത്തെ അതിന്റെ അസ്തിത്വത്തിൽ പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ആദ്യത്തെ ഏഷ്യക്കാരി അവർ ആയിരുന്നു. മെഡിക്കൽ വുമൺസ് ഇന്റർനാഷണൽ അസോസിയേഷന്റെ പ്രസിഡന്റായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ആദ്യത്തെ ഏഷ്യക്കാരിയും അവർ ആയിരുന്നു.

ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോ

OLD ONS GCGH
ജനനം
Fé Primitiva del Mundo y Villanueva

(1911-11-27)27 നവംബർ 1911[1]
ഇൻട്രാമുറോസ്, മനില, Philippine Islands
മരണം6 ഓഗസ്റ്റ് 2011(2011-08-06) (പ്രായം 99)
ക്യൂസൺ സിറ്റി, ഫിലിപ്പൈൻസ്
ദേശീയതഫിലിപ്പിനോ
കലാലയംഫിലിപ്പീൻസ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി മനില
ബോസ്റ്റൺ യൂണിവേഴ്സിറ്റി
തൊഴിൽശിശുരോഗവിദഗ്ദ്ധ
അറിയപ്പെടുന്നത്ഫിലിപ്പൈൻസിലെ ദേശീയ ശാസ്ത്രജ്ഞ

ആദ്യകാല ജീവിതവും വിദ്യാഭ്യാസവും

തിരുത്തുക

1911 നവംബർ 27 ന് മനിലയിലെ ഇൻട്രാമുറോസ് ജില്ലയിലെ 120 കാബിൽഡോ സ്ട്രീറ്റിലാണ് ഡെൽ മുണ്ടോ ജനിച്ചത്. ബെർണാഡോ ഡെൽ മുണ്ടോയുടെയും പാസ്സിന്റെയും (നീ വില്ലാനുവേവ; ഡി. 1925) എട്ട് മക്കളിൽ ഒരാളായിരുന്നു അവൾ. [5] മനില കത്തീഡ്രലിന് എതിർവശത്തായിരുന്നു അവരുടെ കുടുംബ വീട്. തയാബാസ് പ്രവിശ്യയെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് ഫിലിപ്പീൻസ് അസംബ്ലിയിൽ ഒരു ടേം സേവനമനുഷ്ഠിച്ച മാരിൻഡ്യൂക്കിൽ നിന്നുള്ള ഒരു പ്രമുഖ അഭിഭാഷകനായിരുന്നു ബെർണാഡോ. അവരുടെ എട്ട് സഹോദരങ്ങളിൽ മൂന്ന് പേർ ശൈശവാവസ്ഥയിൽ തന്നെ മരിച്ചു. [6] മൂത്ത സഹോദരി 11-ാം വയസ്സിൽ അപ്പൻഡിസൈറ്റിസ് ബാധിച്ച് മരിച്ചു. ദരിദ്രർക്കായി ഒരു ഡോക്ടറാകാനുള്ള തന്റെ ആഗ്രഹം വെളിപ്പെടുത്തിയ ഇളയ സഹോദരി എലിസയുടെ മരണം, വൈദ്യശാസ്ത്രം തിരഞ്ഞെടുക്കാൻ ഡെൽ മുണ്ടോയെ പ്രേരിപ്പിച്ചു.

1926-ൽ, ഡെൽ മുണ്ടോ മനിലയിലെ ഫിലിപ്പീൻസ് സർവകലാശാലയുടെ ആദ്യ കാമ്പസിലെ യുപി കോളേജ് ഓഫ് മെഡിസിനിൽ ചേർന്നു. അവർ 1933-ൽ മെഡിക്കൽ ബിരുദം നേടി. ക്ലാസ്സ് വാലെഡിക്റ്റോറിയനായി അവർ ബിരുദം നേടി. ആ വർഷം തന്നെ മെഡിക്കൽ ബോർഡ് പരീക്ഷ പാസായി, പരീക്ഷാർത്ഥികളിൽ മൂന്നാം സ്ഥാനത്തെത്തി. മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളിൽ പഠിക്കുമ്പോൾ പ്രവിശ്യകളിലെ, പ്രത്യേകിച്ച് മാരിൻഡുക്കിലെ കുട്ടികളെ ബാധിക്കുന്ന വിവിധ ആരോഗ്യപ്രശ്‌നങ്ങളോടുള്ള അവളുടെ സമ്പർക്കം, പീഡിയാട്രിക്‌സ് തന്റെ സ്പെഷ്യലൈസേഷനായി തിരഞ്ഞെടുക്കാൻ അവളെ പ്രേരിപ്പിച്ചു. 

ബിരുദാനന്തരബിരുദ പഠനങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ഡെൽ മുണ്ടോ യുപിഎമ്മിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടിയ ശേഷം, യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ ഏത് സ്‌കൂളിലും അവൾ തിരഞ്ഞെടുത്ത മെഡിക്കൽ ഫീൽഡിൽ അവളുടെ തുടർ പരിശീലനത്തിനായി പണം നൽകാമെന്ന് പ്രസിഡന്റ് മാനുവൽ ക്യൂസൺ വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. ഡെൽ മുണ്ടോ ചിലപ്പോഴൊക്കെ ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്കൂളിലെ ആദ്യ വനിതാ വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്നെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു, [7] [6] സ്കൂളിൽ പീഡിയാട്രിക്സിൽ ചേർന്ന ആദ്യത്തെ സ്ത്രീ, അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ ആദ്യത്തെ ഏഷ്യൻ വിദ്യാർത്ഥി. [8] എന്നിരുന്നാലും, ഹാർവാർഡ്‌സ് സെന്റർ ഫോർ ദി ഹിസ്റ്ററി ഓഫ് മെഡിസിനിലെ ഒരു ആർക്കൈവിസ്റ്റിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ,

ഡോ. ഡെൽ മുണ്ടോ പല തരത്തിൽ ശ്രദ്ധേയനാണെങ്കിലും, അവർ ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളിലെ ഒരു മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്നു എന്നതിന്റെ തെളിവുകൾ ഏറെക്കുറെ അനുമാനവും ശരിയായ ഉറവിടവുമല്ല. ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്കൂൾ കാറ്റലോഗുകളും റെക്കോർഡുകളും ഉപയോഗിച്ചുള്ള എന്റെ ഗവേഷണം കാണിക്കുന്നത് പോലെ, അവൾ 1933-ൽ ഫിലിപ്പീൻസ് മനില സർവകലാശാലയിൽ നിന്ന് മെഡിക്കൽ ബിരുദം നേടി, 1936-ൽ പീഡിയാട്രിക്സിൽ തുടർ പഠനത്തിനായി ബോസ്റ്റണിലെത്തി. ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്‌കൂൾ വനിതാ വിദ്യാർത്ഥികളെ പ്രവേശിപ്പിക്കാത്തതും ഡോ. ഡെൽ മുണ്ടോ ഇതിനകം മെഡിക്കൽ ബിരുദം നേടിയിരുന്നു എന്നതും സൂചിപ്പിക്കുന്നത്, തെറ്റുപറ്റിപ്പോലും അവളെ വിദ്യാർത്ഥിയായി പ്രവേശിപ്പിച്ചിട്ടില്ലെന്നാണ്, മാത്രമല്ല അവൾ ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളിൽ നിന്നാണ് ബിരുദം നേടിയതെന്നതിന് എനിക്ക് തെളിവ് കണ്ടെത്താനാകുന്നില്ല ... പകരം, ബോസ്റ്റൺ ചിൽഡ്രൻസ് ഹോസ്പിറ്റലിലെ ഒരു അപ്പോയിന്റ്മെന്റ് വഴി അവൾ ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളിലെ ബിരുദ ജോലി പൂർത്തിയാക്കിയതാകാനാണ് സാധ്യത. 1940-ൽ പീഡിയാട്രിക്സിൽ റിസർച്ച് ഫെലോ. അവൾ ഒരു ബിരുദ വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്നെന്നും മെഡിക്കൽ വിദ്യാർത്ഥിയല്ലെന്നും ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചുകൊണ്ട് വുമൺ ഫിസിഷ്യൻസ് ഓഫ് ദി വേൾഡ് (1977) എന്ന തന്റെ ആത്മകഥാപരമായ പ്രസ്താവനയിൽ ഡോ. ഡെൽ മുണ്ടോ വിശദീകരിക്കുന്നു "ഞാൻ എന്റെ ബിരുദാനന്തര ബിരുദ പഠനത്തിന്റെ മൂന്ന് വർഷം ചെലവഴിച്ചു ബോസ്റ്റണിലെ ചിൽഡ്രൻസ് ഹോസ്പിറ്റലിലും ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്കൂളിലും, ഷിക്കാഗോ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ ഒരു വർഷം, ജോൺസ് ഹോപ്കിൻസ് ഹോസ്പിറ്റലിൽ ആറുമാസം, വിവിധ പീഡിയാട്രിക് സ്ഥാപനങ്ങളിൽ ഹ്രസ്വ കാലയളവ്, എല്ലാം എന്റെ പരിശീലനം പൂർത്തിയാക്കാൻ."[9]

ഡെൽ മുണ്ടോ അവിടെ എത്തുമ്പോഴേക്കും ഹാർവാർഡിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ഏഷ്യൻ വിദ്യാർത്ഥികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.

ഡെൽ മുണ്ടോ 1939-ൽ ഹാർവാർഡ് മെഡിക്കൽ സ്‌കൂളിന്റെ ചിൽഡ്രൻസ് ഹോസ്പിറ്റലിലേക്ക് രണ്ട് വർഷത്തെ ഗവേഷണ ഫെലോഷിപ്പിനായി മടങ്ങി. [10] 1940 ൽ ബാക്ടീരിയോളജിയിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം നേടിയ അവർ ബോസ്റ്റൺ യൂണിവേഴ്സിറ്റി സ്കൂൾ ഓഫ് മെഡിസിനിൽ ചേർന്നു.

മെഡിക്കൽ പ്രാക്ടീസ്

തിരുത്തുക

ജപ്പാന്റെ അധിനിവേശത്തിന് തൊട്ടുമുമ്പ് ഡെൽ മുണ്ടോ 1941-ൽ ഫിലിപ്പീൻസിലേക്ക് മടങ്ങി . അവർ ഇന്റർനാഷണൽ റെഡ് ക്രോസിൽ ചേരുകയും കുട്ടികളെ പരിചരിക്കാൻ സന്നദ്ധത കാണിക്കുകയും തുടർന്ന് വിദേശ പൗരന്മാർക്കായുള്ള സാന്റോ തോമസ് സർവകലാശാലയിൽ തടവിലാക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. തടങ്കൽപ്പാളയത്തിനുള്ളിൽ അവൾ ഒരു താൽക്കാലിക ഹോസ്പിസ് സ്ഥാപിച്ചു, അവളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ അവളെ "ദ എയ്ഞ്ചൽ ഓഫ് സാന്റോ തോമാസ്" എന്ന് വിളിക്കാൻ കാരണമായി. [11] 1943-ൽ ജാപ്പനീസ് അധികാരികൾ ഹോസ്പിസ് അടച്ചുപൂട്ടിയ ശേഷം, സിറ്റി ഗവൺമെന്റിന്റെ കീഴിലുള്ള കുട്ടികളുടെ ആശുപത്രിയുടെ തലപ്പത്തേക്ക് മനില മേയർ ലിയോൺ ഗിന്റോ ഡെൽ മുണ്ടോയോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. മനില യുദ്ധത്തിൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന നാശനഷ്ടങ്ങളെ നേരിടാൻ ആശുപത്രി പിന്നീട് ഒരു ഫുൾ കെയർ മെഡിക്കൽ സെന്ററാക്കി മാറ്റി, നോർത്ത് ജനറൽ ഹോസ്പിറ്റൽ പിന്നീട്, ജോസ് ആർ. റെയ്സ് മെമ്മോറിയൽ മെഡിക്കൽ സെന്റർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്യപ്പെട്ടു. 1948 വരെ ഡെൽ ആശുപത്രിയുടെ ഡയറക്ടറായി തുടർന്നു.

ഡെൽ മുണ്ടോ 1954-ൽ ഫാർ ഈസ്റ്റേൺ സർവ്വകലാശാലയായ സാന്റോ തോമാസ് സർവകലാശാലയിലെ ഫാക്കൽറ്റിയിൽ ചേർന്നു. ഫാർ ഈസ്റ്റേൺ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയിലെ നിക്കനോർ റെയ്‌സ് മെഡിക്കൽ ഫൗണ്ടേഷൻ പീഡിയാട്രിക്‌സ് വിഭാഗത്തിന്റെ മേധാവി ആയി രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടിലേറെ സേവനം അനുഷ്ടിച്ചു . ഈ സമയത്ത്, അവർ 1957 ൽ ചിൽഡ്രൻസ് മെഡിക്കൽ സെന്റർ ഫൗണ്ടേഷൻ സ്ഥാപിച്ചു. ഒരു സ്വകാര്യ പ്രാക്ടീസ് പിന്തുടരുന്നതിനായി അവർ ഒരു ചെറിയ മെഡിക്കൽ പീഡിയാട്രിക് ക്ലിനിക്കും സ്ഥാപിക്കുകയും ഡോക്ടർമാരെയും നഴ്സുമാരെയും പരിശീലിപ്പിക്കുന്ന ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് മെറ്റേണൽ ആൻഡ് ചൈൽഡ് ഹെൽത്ത് സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. 

കുട്ടികളുടെ മെഡിക്കൽ സെന്റർ സ്ഥാപിക്കൽ

തിരുത്തുക
 
1957-ൽ ഫിലിപ്പീൻസിലെ കുട്ടികളുടെ മെഡിക്കൽ സെന്റർ

ഒരു സർക്കാർ ആശുപത്രിയിൽ ജോലി ചെയ്യുന്നതിലെ ബ്യൂറോക്രാറ്റിക് നിയന്ത്രണങ്ങൾ മൂലം നിരാശനായ ഡെൽ മുണ്ടോ സ്വന്തം പീഡിയാട്രിക് ആശുപത്രി സ്ഥാപിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. അതിനായി, അവൾ അവളുടെ വീടും അവളുടെ മിക്ക വ്യക്തിഗത സ്വത്തുക്കളും വിറ്റു.[12] അവളുടെ സ്വന്തം ആശുപത്രിയുടെ നിർമ്മാണത്തിന് ധനസഹായം നൽകുന്നതിനായി GSIS (ഗവൺമെന്റ് സർവീസ് ഇൻഷുറൻസ് സിസ്റ്റം) യിൽ നിന്ന് ഗണ്യമായ തുക വായ്പ നേടി. ക്യൂസോൺ സിറ്റിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന 107 കിടക്കകളുള്ള കുട്ടികളുടെ മെഡിക്കൽ സെന്റർ 1957-ൽ ഫിലിപ്പൈൻസിലെ ആദ്യത്തെ പീഡിയാട്രിക് ആശുപത്രിയായി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. 1966-ൽ ഏഷ്യയിലെ ഇത്തരത്തിലുള്ള ആദ്യത്തെ സ്ഥാപനമായ മാതൃശിശു ആരോഗ്യ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് സ്ഥാപിച്ച് ആശുപത്രി വിപുലീകരിച്ചു. [13] [14]

 
ഡോ. ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോ മെഡിക്കൽ സെന്റർ (ഫിലിപ്പൈൻസിലെ കുട്ടികളുടെ മെഡിക്കൽ സെന്റർ, 1957-ൽ സ്ഥാപിതമായത്)

1958-ൽ ഡെൽ മുണ്ടോ ആശുപത്രിയുടെ തന്റെ സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥാവകാശം ട്രസ്റ്റി ബോർഡിനെ ഏൽപ്പിച്ചു. [15]

ഡോ. ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോ ക്യൂസോൺ സിറ്റിയിലെ ചിൽഡ്രൻസ് മെഡിക്കൽ സെന്ററിന്റെ രണ്ടാം നിലയിലാണ് താമസിച്ചിരുന്നത്, അവർ 99 വയസ്സ് വരെ അതിരാവിലെ റൗണ്ട്സ് തുടർന്നു. 

കുട്ടികളുടെ മെഡിക്കൽ സെന്റർ ഫൗണ്ടേഷന്റെ സ്ഥാപനം

തിരുത്തുക

1957-ൽ ചിൽഡ്രൻസ് മെഡിക്കൽ സെന്റർ ഫൗണ്ടേഷൻ സ്ഥാപിച്ചപ്പോൾ, ഫിലിപ്പീൻസിലെ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ ആരോഗ്യപരിരക്ഷയ്‌ക്ക് യാതൊരു സൗകര്യവുമില്ലാത്ത ഫിലിപ്പീനോകൾക്ക് വൈദ്യസഹായം എത്തിക്കാൻ അവൾക്ക് കഴിഞ്ഞു. കുടുംബാസൂത്രണ ക്ലിനിക്കുകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിലൂടെയും പോഷകാഹാരക്കുറവ്, നിർജ്ജലീകരണം തുടങ്ങിയ തടയാവുന്ന ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങളുടെ ചികിത്സയിലൂടെയും ഈ ഫൗണ്ടേഷൻ ആയിരക്കണക്കിന് കുട്ടികളെ രക്ഷിച്ചു. 

പിന്നീടുള്ള ജീവിതവും മരണവും

തിരുത്തുക

ഡെൽ മുണ്ടോ തന്റെ 90-കളിലും പീഡിയാട്രിക്‌സിൽ സജീവമായിരുന്നു. 2011 ഓഗസ്റ്റ് 6-ന് ഹൃദയസ്തംഭനം മൂലം അവർ മരിച്ചു, ലിബിംഗൻ ബയാനിയിൽ അവരെ അടക്കം ചെയ്തു.

ഫിലിപ്പീൻസിലെ വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് വിപ്ലവം സൃഷ്ടിച്ചത് ഡോ. ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോയാണ്. പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ്, മഞ്ഞപ്പിത്ത ചികിത്സ, ദാരിദ്ര്യത്തിൽ കഴിയുന്ന എണ്ണമറ്റ കുടുംബങ്ങൾക്ക് പ്രാപ്യമായ ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം എന്നിവയിലൂടെ പീഡിയാട്രിക്സ് മേഖലയിൽ അവർ നിരവധി മുന്നേറ്റങ്ങൾ നടത്തി. 

ഗവേഷണവും കണ്ടുപിടുത്തങ്ങളും

തിരുത്തുക

ഫിലിപ്പൈൻ കമ്മ്യൂണിറ്റികളിലെ സാംക്രമിക രോഗങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ പ്രവർത്തനത്തിലൂടെ ഡെൽ മുണ്ടോ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടു. യുദ്ധാനന്തര ഫിലിപ്പൈൻസിൽ സുസജ്ജമായ ലബോറട്ടറികളുടെ അഭാവം മൂലം മടികൂടാതെ, അവൾ വിദേശത്തേക്ക് വിശകലനത്തിനായി സാമ്പിളുകളോ രക്ത സാമ്പിളുകളോ അയച്ചു. 1950-കളിൽ, ഫിലിപ്പൈൻസിലെ ഒരു സാധാരണ രോഗമായ ഡെങ്കിപ്പനിയെക്കുറിച്ച് അവൾ പഠനം തുടർന്നു, അക്കാലത്ത് അത് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. ഡെങ്കിപ്പനിയെക്കുറിച്ചുള്ള അവളുടെ ക്ലിനിക്കൽ നിരീക്ഷണങ്ങളും രോഗത്തെക്കുറിച്ച് അവൾ പിന്നീട് നടത്തിയ ഗവേഷണത്തിന്റെ കണ്ടെത്തലുകളും "കുട്ടികളെ ബാധിക്കുന്നതിനാൽ ഡെങ്കിപ്പനിയെക്കുറിച്ച് പൂർണ്ണമായ ധാരണയിലേക്ക് നയിച്ചു" എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. [16] ഡെങ്കിപ്പനി, പോളിയോ, അഞ്ചാംപനി തുടങ്ങിയ രോഗങ്ങളെക്കുറിച്ച് മെഡിക്കൽ ജേണലുകളിൽ നൂറിലധികം ലേഖനങ്ങളും അവലോകനങ്ങളും റിപ്പോർട്ടുകളും അവർ രചിച്ചു. [17] ഫിലിപ്പൈൻ മെഡിക്കൽ സ്കൂളുകളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന അടിസ്ഥാന മെഡിക്കൽ ഗ്രന്ഥമായ ടെക്സ്റ്റ്ബുക്ക് ഓഫ് പീഡിയാട്രിക്സും അവർ രചിച്ചു.

പൊതുജനാരോഗ്യ മേഖലയിൽ സജീവമായിരുന്ന ഡെൽ മുണ്ടോയ്ക്ക്, ഗ്രാമീണ സമൂഹങ്ങളോട് പ്രത്യേക കരുതൽ ഉണ്ടായിരുന്നു. മുലയൂട്ടുന്നതിനെക്കുറിച്ചും ശിശു സംരക്ഷണത്തെക്കുറിച്ചും അമ്മമാരെ ഉപദേശിക്കാൻ അവർ ഗ്രാമീണ മേഖലയിൽ വിപുലീകരണ ടീമുകളെ സംഘടിപ്പിച്ചു. [18] കൂടാതെ പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ്, പോഷകാഹാരം തുടങ്ങിയ പൊതു ആരോഗ്യ പരിപാടികൾക്കായി ആരോഗ്യ പ്രവർത്തകർക്കും പൊതുജനങ്ങൾക്കുമിടയിൽ കൂടുതൽ ഏകോപനം സാധ്യമാക്കുന്നതിന് ഫിസിഷ്യൻമാരുടെയും മറ്റ് മെഡിക്കൽ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെയും പൊതു നിമജ്ജനത്തിലൂടെ ആശുപത്രികളെ സമൂഹവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുക എന്ന ആശയത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ഗ്രാമീണ കമ്മ്യൂണിറ്റികൾക്കുള്ളിൽ അവരുടെ കൂടുതൽ ദൃശ്യമായ സാന്നിധ്യം കണക്കിലെടുത്ത് മെഡിക്കൽ കമ്മ്യൂണിറ്റിയിലേക്ക് മിഡ്‌വൈഫുകളെ കൂടുതൽ സമന്വയിപ്പിക്കണമെന്ന് അവർ ആവശ്യപ്പെട്ടു. അവർക്ക് സ്വന്തം കത്തോലിക്കാ മത വിശ്വാസം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, [6] [19] അവർ കുടുംബാസൂത്രണത്തിന്റെയും ജനസംഖ്യാ നിയന്ത്രണത്തിന്റെയും വക്താവായിരുന്നു.

വൈദ്യുതോർജ്ജമില്ലാത്ത ഗ്രാമീണ സമൂഹങ്ങളിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത മുള കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഇൻകുബേറ്റർ വികസിപ്പിച്ചതിൻറെ പേരിലും ഡെൽ മുണ്ടോ അറിയപ്പെടുന്നു. [20]

അവാർഡുകളും അംഗീകാരവും

തിരുത്തുക

1980-ൽ, ഡെൽ മുണ്ടോയെ ഫിലിപ്പൈൻസിന്റെ ദേശീയ ശാസ്ത്രജ്ഞയായി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടു, അങ്ങനെ പേരെടുത്ത ആദ്യത്തെ ഫിലിപ്പിനോ വനിതയായി അവർ. [21]

1966-ൽ ഹോബാർട്ട്, വില്യം സ്മിത്ത് കോളേജുകൾ കൈമാറിയ മനുഷ്യരാശിക്കുള്ള മികച്ച സേവനത്തിനുള്ള എലിസബത്ത് ബ്ലാക്ക്‌വെൽ അവാർഡും 1977-ൽ ഇന്റർനാഷണൽ പീഡിയാട്രിക് അസോസിയേഷൻ നൽകിയ മികച്ച ശിശുരോഗവിദഗ്ദ്ധനും മാനുഷികവുമായ ഉദ്ധരണിയും ഡെൽ മുണ്ടോയ്ക്ക് ലഭിച്ച അന്താരാഷ്ട്ര ബഹുമതികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. 1977-ൽ ഡെൽ മുണ്ടോയ്ക്ക് പൊതുസേവനത്തിനുള്ള രമൺ മഗ്‌സസെ അവാർഡും ലഭിച്ചു. 

ഡോ. ഫെ ഡെൽ മുണ്ടോ അമേരിക്കൻ പീഡിയാട്രിക് സൊസൈറ്റിയുടെ ഓണററി അംഗവും ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ കൺസൾട്ടന്റുമായിരുന്നു. 

2008-ൽ, AY ഫൗണ്ടേഷന്റെ ബ്ലെസ്ഡ് തെരേസ ഓഫ് കൽക്കട്ട അവാർഡ് അവർക്ക് ലഭിച്ചു. [22]

2010 ഏപ്രിൽ 22-ന്, പ്രസിഡന്റ് ഗ്ലോറിയ മകാപഗൽ-അറോയോ, മലകാനൻ കൊട്ടാരത്തിൽ വെച്ച് ഡെൽ മുണ്ടോയ്ക്ക് ഓർഡർ ഓഫ് ലകണ്ടുല എന്ന പദവി നൽകി ആദരിച്ചു. [23]

മരണാനന്തരം, 2011 [24] ൽ പ്രസിഡന്റ് ബെനിഗ്നോ അക്വിനോ മൂന്നാമൻ അവർക്ക് ഗ്രാൻഡ് കോളർ ഓഫ് ഓർഡർ ഓഫ് ദി ഗോൾഡൻ ഹാർട്ട് അവാർഡ് നൽകി ആദരിച്ചു.

2018 നവംബർ 27-ന്, ഡെൽ മുണ്ടോയുടെ 107-ാം ജന്മദിനം ആഘോഷിക്കുന്നതിനായി ഒരു Google ഡൂഡിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചു. [25]

റഫറൻസുകൾ

തിരുത്തുക
  1. ↑ "Del Mundo, Fe – The Ramon Magsaysay Award Foundation". Archived from the original on 2023-01-05. Retrieved March 4, 2018.
  2. ↑ Kutzsche, S. (2019). "The humanitarian legacy of Fe del Mundo (1911–2011) who shaped the modern child healthcare system in the Philippines". Acta Paediatrica. 108 (8): 1382–1384. doi:10.1111/apa.14842. PMID 31077455.
  3. ↑ Lim, Fides (2007-08-09). "Woman of Many Firsts". Philippine Center for Investigative Journalism. Archived from the original on November 20, 2008. Retrieved 2007-12-26.
  4. ↑ Contreras, Volt (25 November 2007). "Fe del Mundo: Her children's hospital is 50 as she turns 96". Philippine Daily Inquirer. Retrieved 26 December 2007.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  5. ↑ Kutzsche, S. (2019). "The humanitarian legacy of Fe del Mundo (1911–2011) who shaped the modern child healthcare system in the Philippines". Acta Paediatrica. 108 (8): 1382–1384. doi:10.1111/apa.14842. PMID 31077455.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Contreras, Volt (25 November 2007). "Fe del Mundo: Her children's hospital is 50 as she turns 96". Philippine Daily Inquirer. Retrieved 26 December 2007.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]
  7. ↑ Chua, Philip S. (27 April 2003). "Fe del Mundo, M.D.: At 94, still in the practice of Pediatrics". The Sunday Times Magazine. Retrieved 26 December 2007.
  8. ↑ Lim, Fides (2007-08-09). "Woman of Many Firsts". Philippine Center for Investigative Journalism. Archived from the original on November 20, 2008. Retrieved 2007-12-26.
  9. ↑ Joan Ilacqua (November 27, 2018). "Dr. Fe del Mundo". Center for the History of Medicine at Countway Library.
  10. ↑ "The 1977 Ramon Magsaysay Award for Public Service: Fe del Mundo". Ramon Magsaysay Award Foundation. Archived from the original on December 23, 2007. Retrieved 2007-12-26.
  11. ↑ Lim, Fides (28 August 2007). "Dr Fe del Mundo: Frail but feisty still at 95". Philippine Center for Investigative Journalism. Retrieved 26 December 2007.
  12. ↑ Lim, Fides (28 August 2007). "Dr Fe del Mundo: Frail but feisty still at 95". Philippine Center for Investigative Journalism. Retrieved 26 December 2007.
  13. ↑ "The 1977 Ramon Magsaysay Award for Public Service: Fe del Mundo". Ramon Magsaysay Award Foundation. Archived from the original on December 23, 2007. Retrieved 2007-12-26.
  14. ↑ "Legacy & History". Archived from the original on 2023-01-05. Retrieved 2023-01-05.
  15. ↑ Lim, Fides (28 August 2007). "Dr Fe del Mundo: Frail but feisty still at 95". Philippine Center for Investigative Journalism. Retrieved 26 December 2007.
  16. ↑ "The 1977 Ramon Magsaysay Award for Public Service: Fe del Mundo". Ramon Magsaysay Award Foundation. Archived from the original on December 23, 2007. Retrieved 2007-12-26.
  17. ↑ Navarro 2000, പുറങ്ങൾ. 139–40.
  18. ↑ Lim, Fides (28 August 2007). "Dr Fe del Mundo: Frail but feisty still at 95". Philippine Center for Investigative Journalism. Retrieved 26 December 2007.
  19. ↑ "The 1977 Ramon Magsaysay Award for Public Service: Fe del Mundo". Ramon Magsaysay Award Foundation. Archived from the original on December 23, 2007. Retrieved 2007-12-26.
  20. ↑ Lim, Fides (28 August 2007). "Dr Fe del Mundo: Frail but feisty still at 95". Philippine Center for Investigative Journalism. Retrieved 26 December 2007.
  21. ↑ "National Scientist".
  22. ↑ "Blessed Teresa of Calcutta Award". AY Foundation. Archived from the original on May 2, 2018. Retrieved 2 July 2017.
  23. ↑ "PGMA confers the Lakandula award with the rank of Bayani to Dr. Fe Del Mundo, national scientist". Archived from the original on 2018-10-01. Retrieved 24 April 2010.
  24. ↑ "PNoy confers Order of the Golden Heart to del Mundo, National Scientist". News, Department of Science and Technology. 13 August 2011. Archived from the original on July 26, 2019. Retrieved 2 July 2017.
  25. ↑ "Fe del Mundo's 107th Birthday". google.com. 2018-11-27. Retrieved 2018-11-27.

ഉറവിടങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ

തിരുത്തുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഫെ_ഡെൽ_മുണ്ടോ&oldid=4112334" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്