സെർജി പരഞ്ജനോവ്

ഒരു സോവിയറ്റ് അർമേനിയൻ ചലച്ചിത്ര സംവിധായകനും തിരക്കഥാകൃത്തും കലാകാരനുമായിരുന്നു സെർഹി പാരാജനോവ് (Armenian: Սերգեյ Փարաջանով; Russian: Серге́й Ио́сифович Параджа́нов; Georgian: სერგო ფარაჯანოვი; Ukrainian: Сергій Йо́сипович Параджа́нов; sometimes spelled Paradzhanov or Paradjanov; January 9, 1924 – July 20, 1990) ഷാഡോസ് ഓഫ് ഫോർഗട്ടൻ ആൻസസ്‌റ്റേഴ്‌സ്, ദി കളർ ഓഫ് പോംഗ്രാനേറ്റ് എന്നീ സിനിമകളിലൂടെ ലോകസിനിമയ്ക്ക് സുപ്രധാന സംഭാവനകൾ നൽകി. ചലച്ചിത്ര നിരൂപകരും ചലച്ചിത്ര ചരിത്രകാരന്മാരും ചലച്ചിത്ര നിർമ്മാതാക്കളും സിനിമാ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ചതും സ്വാധീനമുള്ളതുമായ ചലച്ചിത്ര നിർമ്മാതാക്കളിൽ ഒരാളായാണ് പരജനോവിനെ കണക്കാക്കുന്നത്.

സെർജി പരഞ്ജനോവ്
ജനനം	Sarkis Hovsepi Parajaniants (1924-01-09)ജനുവരി 9, 1924 Tbilisi, Georgian SSR, Soviet Union
മരണം	ജൂലൈ 20, 1990(1990-07-20) (പ്രായം 66) Yerevan, Armenian SSR, Soviet Union
അന്ത്യ വിശ്രമം	Komitas Pantheon, Yerevan
തൊഴിൽ	Director, screenwriter, art director, production designer
സജീവ കാലം	1951–1990
അറിയപ്പെടുന്ന കൃതി	The Color of Pomegranates (1969) Shadows of Forgotten Ancestors (1964)
ജീവിതപങ്കാളി(കൾ)	Nigyar Kerimova (1950–1951) Svetlana Tscherbatiuk (1956–1962)
കുട്ടികൾ	Suren Parajanov (1958–)
വെബ്സൈറ്റ്	www.parajanov.com

സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ അനുവദനീയമായ ഒരേയൊരു കലാരൂപമായ സോഷ്യലിസ്റ്റ് റിയലിസത്തിന്റെ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശ തത്വങ്ങൾക്കപ്പുറത്തുള്ള തന്റെ സ്വന്തം സിനിമാറ്റിക് ശൈലി അദ്ദേഹം ആവിഷ്ക്കരിച്ചു. ഇതും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതരീതിയും പെരുമാറ്റവും കൂടിച്ചേർന്നപ്പോൾ സോവിയറ്റ് അധികാരികൾ, പരജനോവിനെ ശത്രു പക്ഷത്ത് കാണാൻ തുടങ്ങി. തുടർച്ചയായ പീഡനങ്ങൾക്കും ജയിൽ ശിക്ഷക്കും അദ്ദേഹം വിധേയനായി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ സെൻസറിംഗിനു വിധേയമായി. സ്വദേശത്ത് നിരന്തര പീഢനങ്ങൾക്കിടയിലും, റോട്ടർഡാം ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലിൽ, ഭാവിയിലെ 20 ചലച്ചിത്ര സംവിധായകരിൽ ഒരാളായി പരജനോവിനെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. കൂടാതെ ബ്രിട്ടീഷ് ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിന്റെ മാഗസിൻ സൈറ്റ് & സൗണ്ട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകളെ എക്കാലത്തെയും മികച്ച ചിത്രങ്ങളിൽ ഒന്നായി തിരഞ്ഞെടുത്തു.

1954-ൽ പ്രൊഫഷണൽ ഫിലിം മേക്കിംഗ് ആരംഭിച്ചെങ്കിലും, 1965-ന് മുമ്പ് താൻ നിർമ്മിച്ച എല്ലാ സിനിമകളും "garbage" എന്ന് പറഞ്ഞ് പരജനോവ് പിന്നീട് നിരസിച്ചു. ഷാഡോസ് ഓഫ് ഫോർഗോട്ടൻ ആൻസസ്‌റ്റേഴ്‌സ് സംവിധാനം ചെയ്ത ശേഷം (മിക്ക വിദേശ വിതരണങ്ങൾക്കും വൈൽഡ് ഹോഴ്‌സ് ഓഫ് ഫയർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്യപ്പെട്ടു) പരജനോവ് ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര സെലിബ്രിറ്റിയായി മാറുകയും അതേ സമയം സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ അധികാരികളുടെ ആക്രമണത്തിനും നിശിത വിമർശനത്തിനും ഇരയാകുകയും ചെയ്തു. 1965 മുതൽ 1973 വരെയുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും എല്ലാ ചലച്ചിത്ര പ്രോജക്റ്റുകളും പദ്ധതികളും സോവിയറ്റ് ഫിലിം അഡ്മിനിസ്ട്രേഷനുകൾ പ്രാദേശികവും (കീവിലും യെരേവനിലും) ഫെഡറലും (ഗോസ്കിനോ) നിരോധിക്കുകയോ ഒഴിവാക്കുകയോ അടച്ചുപൂട്ടുകയോ ചെയ്തു. ബലാത്സംഗം, സ്വവർഗരതി, കൈക്കൂലി എന്നീ കുറ്റങ്ങൾ ചുമത്തി 1973 അവസാനം അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുന്നതുവരെ ചർച്ചകളൊന്നും നടന്നില്ല. വിവിധ കലാകാരന്മാരുടെ ദയാ ഹർജികളൊന്നും വിലപ്പോയില്ല, 1977 വരെ അദ്ദേഹം തടവിലായി. മോചിതനായ ശേഷവും (അദ്ദേഹം മൂന്നാമത്തേതും അവസാനമായി 1982-ൽ അറസ്റ്റിലായി) സോവിയറ്റ് സിനിമയിലെ ഒരു വ്യക്തിത്വമില്ലാത്ത വ്യക്തിയായിരുന്നു. 1980-കളുടെ മധ്യത്തോടെ, രാഷ്ട്രീയ അന്തരീക്ഷം ശാന്തമാകാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ, അദ്ദേഹത്തിന് സംവിധാനം പുനരാരംഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. എന്നിരുന്നാലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ അവസാനത്തെ ഫീച്ചർ ഫിലിമുകൾ പച്ചപിടിക്കാൻ സ്വാധീനമുള്ള ജോർജിയൻ നടൻ ഡോഡോ അബാഷിഡ്‌സെയുടെയും മറ്റ് സുഹൃത്തുക്കളുടെയും സഹായം ആവശ്യമായിരുന്നു. നാല് വർഷത്തെ ലേബർ ക്യാമ്പുകളിലും ഒമ്പത് മാസത്തെ ടിബിലിസി ജയിലിൽ കഴിയുമ്പോഴും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യം ഗുരുതരമായി ദുർബലമായി. 1990-ൽ ശ്വാസകോശ അർബുദം ബാധിച്ച് പരജനോവ് മരിച്ചു. ഏതാണ്ട് 20 വർഷത്തെ അടിച്ചമർത്തലിന് ശേഷം, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകൾ വിദേശ ചലച്ചിത്രമേളകളിൽ പ്രദർശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. 1988-ലെ ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ അദ്ദേഹം പ്രസ്താവിച്ചു. "എനിക്ക് മൂന്ന് മാതൃരാജ്യങ്ങളുണ്ടെന്ന് എല്ലാവർക്കും അറിയാം. ഞാൻ ജനിച്ചത് ജോർജിയയിലാണ്. ഉക്രെയ്നിൽ ജോലി ചെയ്തു. ഞാൻ അർമേനിയയിലാണ് മരിക്കാൻ പോകുന്നത്." പരജനോവിനെ യെരേവനിലെ കോമിറ്റാസ് പന്തീയോനിൽ അടക്കം ചെയ്തു.

മാർ ഡെൽ പ്ലാറ്റ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ, ഇസ്താംബുൾ ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ, നിക്ക അവാർഡുകൾ, റോട്ടർഡാം ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ, സിറ്റ്‌ജസ് - കറ്റാലൻ ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ, സാവോ പോളോ ഇന്റർനാഷണൽ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവൽ എന്നിവയിൽ പരജനോവിന്റെ ചിത്രങ്ങൾ സമ്മാനങ്ങൾ നേടിയിട്ടുണ്ട്. 2010-ൽ BFI സൗത്ത്ബാങ്കിൽ യുകെയിൽ ഒരു സമഗ്രമായ റിട്രോസ്‌പെക്റ്റീവ് നടന്നു. ലെയ്‌ല അലക്‌സാണ്ടർ-ഗാരറ്റും പരജാനോവ് സ്‌പെഷ്യലിസ്റ്റ് എലിസബെറ്റ ഫാബ്രിസിയും ചേർന്നാണ് റിട്രോസ്‌പെക്‌റ്റീവ് ക്യൂറേറ്റ് ചെയ്‌തത്. സമകാലീന കലാകാരനായ മാറ്റ് കോളിഷോ ('റെട്രോസ്‌പെക്‌ട്രെ') ബിഎഫ്‌ഐ ഗാലറിയിൽ പരജാനോവ്-പ്രചോദിതമായ ഒരു പുതിയ കമ്മീഷനെ നിയോഗിച്ചു. സിനിമയ്ക്കും കലയ്ക്കും സംവിധായകന്റെ സംഭാവനകളെ കുറിച്ച് ചർച്ച ചെയ്യുന്നതിനും ആഘോഷിക്കുന്നതിനുമായി വിദഗ്ധരെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവരുന്ന പരജനോവിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിനായി ഒരു സിമ്പോസിയം സമർപ്പിച്ചു.

ആദ്യകാല ജീവിതവും സിനിമകളും

Memorial plaque on the Parajanov family house in Tbilisi (7 Kote Meskhi St.)

ഫിലിമോഗ്രാഫി

വർഷം	ഇംഗ്ലീഷ് പേര്	ഒറിജിനൽ പേര്	Romanization	കുറിപ്പുകൾ
1951	മാൾഡിവിയൻ ടേൽ	In റഷ്യൻ: Молдавская сказка In Ukrainian: Moлдавська байка	Moldavskaya Skazka	പഠന സമയത്തെടുത്ത ഹ്രസ്വ ചിത്രം - നഷ്ടപ്പെട്ടു
1954	ആൻഡ്രിഷ്	In Russian: Андриеш	ആൻഡ്രിഷ്	യാക്കോവ് ബസേലിയാനോട്ചേർന്ന് ഡിപ്ലോമ ചിത്രം, മാൾഡിവിയൻ ടേൽ ന്റെ മുഴു നീള ചിത്രം
1958	ദുംക	In Ukrainian: Думка	ദുംക	ഡോക്യുമെന്ററി
1958	ദ ഫസ്റ്റ് ലാഡ് (aka The Top Guy)	In Russian: Первый парень In Ukrainian: Перший пapyбок	Pervyj paren
1959	നതാല്യ ഉഷ്‍വി	In Russian: Наталия Ужвий	Natalia Uzhvij	ഡോക്യുമെന്ററി
1960	ഗോൾഡൻ ഹാൻഡ്സ്	In Russian: Золотые руки	Zolotye ruki	ഡോക്യുമെന്ററി
1961	ഉക്രേനിയൻ റാപ്സഡി	In Russian: Украинская рапсодия In Ukrainian: Укpaїнськa рaпсодія	Ukrainskaya rapsodiya
1962	ഫ്ലവർ ഓൺ ദ സ്റ്റോൺ	In Russian: Цветок на камне In Ukrainian: Квітка на камені	Tsvetok na kamne
1965	ഷാഡോസ് ഓഫ് ഫോർഗോട്ടൺ ആൻസസ്റ്റേഴ്സ്	In Ukrainian: Тіні забутих предків	Tini zabutykh predkiv
1965	കീവ് ഫ്രസ്കോസ്	In Russian: Киевские фрески	Kievskie Freski	Banned during pre-production; 15 minutes of auditions survive
1967	Hakob Hovnatanian	In Armenian: Հակոբ Հովնաթանյան	Hakob Hovnatanyan	Short film portrait of the 19th century Armenian artist
1968	ചിൽഡ്രൻ ടു കോമിത്താസ്	In Armenian: Երեխաներ Կոմիտասին	Yerekhaner Komitasin	ഹ്രസ്വ ചിത്രം യുനിസെഫ്; നഷ്ടപ്പെട്ടു
1969	ദ കളർ ഓഫ് പോംഗ്രനേറ്റ്സ്	In Armenian: Նռան գույնը	Nran guyne	2022 ഐ.എഫ്.എഫ്.കെയിൽ ഡിജിറ്റലി പുതുക്കിയ പതിപ്പ് പ്രദർശിപ്പിച്ചു.
1985	ദ ലെജന്റ് ഓഫ് സുരിനാം ഫോർട്രസ്	In Georgian: ამბავი სურამის ციხისა	Ambavi Suramis tsikhisa
1985	Arabesques on the Pirosmani Theme	In Russian: Арабески на тему Пиросмани	Arabeski na temu Pirosmani	Short film portrait of the Georgian painter Niko Pirosmani
1988	ആഷിക് കരീബ്	In Georgian: აშიკი ქერიბი In Azerbaijani: Aşıq Qərib	Ashiki Keribi
1989–1990	ദ കൺഫഷൻ	In Armenian: Խոստովանանք	Khostovanank	Unfinished; original negative survives in Mikhail Vartanov's Parajanov: The Last Spring

Bibliography

Selected bibliography of books and scholarly articles about Sergei Parajanov.

English language sources

• Dixon, Wheeler & Foster, Gwendolyn. "A Short History of Film." New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 2008. ISBN 9780813542690
• Cook, David A. "Shadows of Forgotten Ancestors: Film as Religious Art." Post Script 3, no. 3 (1984): 16–23.
• Nebesio, Bohdan. "Shadows of Forgotten Ancestors: Storytelling in the Novel and the Film." Literature/Film Quarterly 22, no. 1 (1994): 42–49.
• Oeler, Karla. "A Collective Interior Monologue: Sergei Parajanov and Eisenstein's Joyce-Inspired Vision of Cinema." The Modern Language Review 101, no. 2 (April 2006): 472–487.
• Oeler, Karla. "Nran guyne/The Colour of Pomegranates: Sergo Parajanov, USSR, 1969." In The Cinema of Russia and the Former Soviet Union, 139–148. London, England: Wallflower, 2006. [Book chapter]
• Papazian, Elizabeth A. "Ethnography, Fairytale and ‘Perpetual Motion’ in Sergei Paradjanov's Ashik- Kerib." Literature/Film Quarterly 34, no. 4 (2006): 303–12.
• Paradjanov, Sergei. Seven Visions. Edited by Galia Ackerman. Translated by Guy Bennett. Los Angeles: Green Integer, 1998. ISBN 1892295040, ISBN 9781892295040
• Parajanov, Sergei, and Zaven Sarkisian. Parajanov Kaleidoscope: Drawings, Collages, Assemblages. Yerevan: Sergei Parajanov Museum, 2008. ISBN 9789994121434
• Steffen, James. The Cinema of Sergei Parajanov. Madison: University of Wisconsin Press, 2013. ISBN 9780299296544
• Steffen, James, ed. Sergei Parajanov special issue. Armenian Review 47/48, nos. 3–4/1–2 (2001/2002). Double issue; publisher website
• Steffen, James. "Kyiv Frescoes: Sergei Parajanov's Unrealized Film Project." KinoKultura Special Issue 9: Ukrainian Cinema (December 2009), online. URL: KinoKultura
• Schneider, Steven Jay. "501 Movie Directors." London: Hachette/Cassell, 2007. ISBN 9781844035731

Foreign language sources

• Bullot, Érik. Sayat Nova de Serguei Paradjanov: La face et le profil. Crisnée, Belgium: Éditions Yellow Now, 2007. (French language) ISBN 9782873402129
• Cazals, Patrick. Serguei Paradjanov. Paris: Cahiers du cinéma, 1993. (French language) ISBN 9782866421335,
• Chernenko, Miron. Sergei Paradzhanov: Tvorcheskii portret. Moskva: "Soiuzinformkino" Goskino SSSR, 1989. (Russian language) Online version
• Grigorian, Levon. Paradzhanov. Moscow: Molodaia gvardiia, 2011. (Russian language) ISBN 9785235034389,
• Grigorian, Levon. Tri tsveta odnoi strasti: Triptikh Sergeia Paradzhanova. Moscow: Kinotsentr, 1991. (Russian language)
• Kalantar, Karen. Ocherki o Paradzhanove. Yerevan: Gitutiun NAN RA, 1998. (Russian language)
• Katanian, Vasilii Vasil’evich. Paradzhanov: Tsena vechnogo prazdnika. Nizhnii Novgorod: Dekom, 2001. (Russian language) ISBN 9785895330425
• Liehm, Antonín J., ed. Serghiej Paradjanov: Testimonianze e documenti su l’opera e la vita. Venice: La Biennale di Venezia/Marsilio, 1977. (Italian language)
• Mechitov, Yuri. Sergei Paradzhanov: Khronika dialoga. Tbilisi: GAMS- print, 2009. (Russian language) ISBN 9789941017544
• Paradzhanov, Sergei. Ispoved’. Edited by Kora Tsereteli. St. Petersburg: Azbuka, 2001. (Russian language) ISBN 9785267002929
• Paradzhanov, Sergei, and Garegin Zakoian. Pis’ma iz zony. Yerevan: Fil’madaran, 2000. (Russian language) ISBN 9789993085102
• Simyan, Tigran Sergei Parajanov as a Text: Man, Habitus, and Interior (on the material of visual texts) // ΠΡΑΞΗMΑ. Journal of Visual Semiotics 2019, N 3, pp. 197–215 / https://praxema.tspu.edu.ru/files/praxema/PDF/articles/simyan_t._s._197_215_3_21_2019.pdf
• Schneider, Steven Jay. "501 Directores de Cine." Barcelona, Spain: Grijalbo, 2008. ISBN 9788425342646
• Tsereteli, Kora, ed. Kollazh na fone avtoportreta: Zhizn’–igra. 2nd ed. Nizhnii Novgorod: Dekom, 2008. (Russian language) ISBN 9785895330975
• Vartanov, Mikhail. "Sergej Paradzanov." In "Il Cinema Delle Repubbliche Transcaucasiche Sovietiche." Venice, Italy: Marsilio Editori, 1986. (Italian language) ISBN 8831748947
• Vartanov, Mikhail. "Les Cimes du Monde." Cahiers du Cinéma" no. 381, 1986 (French language) ISSN 0757-8075

പുറംകണ്ണികൾ

വിക്കിചൊല്ലുകളിലെ Sergei Parajanov (Armenian Wikiquote) എന്ന താളിൽ ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൊല്ലുകൾ ലഭ്യമാണ്‌:

• Official Site (Parajanov.com)
• Sergej Parajanov Museum Archived 2015-06-16 at the Wayback Machine.
• ഇന്റർനെറ്റ് മൂവി ഡാറ്റാബേസിൽ നിന്ന് സെർജി പരഞ്ജനോവ്
• Hollywood Reporter
• Deadline Hollywood
• The Moscow Times
• ENCI.com Archived 2014-09-24 at the Wayback Machine.
• The Parajanov Case, March 1982
• Sergei Parajanov's 75th birthday
• The Cinemaseekers Honor Roll Archived 2019-07-30 at the Wayback Machine.
• Museum of Sergei Parajanov on GoYerevan.com
• Interview with Ron Holloway
• Film about Parajanov Museum in Yerevan യൂട്യൂബിൽ
• Actress Sofiko Chiaureli and many others about him
• Arts: Armenian Rhapsody
• Excerpted from "Paradjanov’s Films on Soviet Folklore" by Jonathan Rosenbaum
• For those who want to know more about Parajanov
• The Color of Pomegranates യൂട്യൂബിൽ
• TV channel in Los Angeles on Sergei Parajanov യൂട്യൂബിൽ
• Evening Moscow Newspaper Spouses of Sergei Parajanov and Mikhail Vartanov received awards in Hollywood
• Sergei Parajanov. Collages. Graphics. Works of Decorative Art. Kyiv, 2008.