വിക്കിപീഡിയ

സെഫീദ്-റഡ്

വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഇറാനിലെ തെക്ക് തെക്ക്-കിഴക്ക് ഏകദേശം പടിഞ്ഞാറൻ കാസ്പിയൻ കടൽ വരെ നീണ്ട് കിടക്കുന്ന ആൽ‌ബോർസ് പർവതനിരയിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ച് വടക്കുകിഴക്ക് ഒഴുകി റാഷ്തിലെ കാസ്പിയൻ കടലിൽ പ്രവേശിക്കുന്ന ഏകദേശം 670 കിലോമീറ്റർ (416 മൈൽ) നീളമുള്ള ഒരു നദിയാണ് സെഫീദ്-റഡ്. (Persian: Sefidrud‎, pronounced: [sefiːdruːd]) കരുണിനുശേഷം ഇറാനിലെ ഏറ്റവും ദൈർഘ്യമേറിയ രണ്ടാമത്തെ നദിയാണിത്.

സെഫീദ്-റഡ്
സെഫീദ്-റഡ് ഡ്രെയിനേജ് ബേസിൻ
നദിയുടെ പേര്സെഫീദ്റഡ്
മറ്റ് പേര് (കൾ)gizil uzen (قیزیل اوزن), വൈറ്റ് റിവർ, സെഫീദ് റിവർ
രാജ്യംഇറാൻ
പ്രവിശ്യകൾKurdistan, East Azarbaijan, Ardabil, Zanjan, Qazvin, Tehran, Gilan
CityRasht
Physical characteristics
പ്രധാന സ്രോതസ്സ്Alborz Mountains
നദീമുഖംCaspian Sea
നീളം670 കി.മീ (420 മൈ)
നദീതട പ്രത്യേകതകൾ
നദീതട വിസ്തൃതി13,450 കി.m2 (1.448×1011 sq ft)
പോഷകനദികൾ

പദോല്പത്തി

തിരുത്തുക

സെപോഡ്-റഡ്, സെഫിഡ്രഡ്, സെഫിഡ്രൂഡ്, സെപിഡ്രൂഡ്, സെപിഡ്രഡ് എന്നിവയാണ് മറ്റ് പേരുകളും കൈയെഴുത്തുപ്രതികളും. മഞ്ജിലിൽ, "ലോംഗ് റെഡ് റിവർ" എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.[1][2]

അമർഡസ് (പുരാതന ഗ്രീക്ക്: Ἀμάρδος) അല്ലെങ്കിൽ മർഡസ് (Μάρδος) എന്നീ പേരുകളിൽ പുരാതന നദിയായും ഈ നദി അറിയപ്പെടുന്നു. [3] തുർക്കികളും അസേരിസും ഇതിനെ കിസിൽ ഓസിയൻ എന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്.[4]

ഈ നദി അതിലെ മത്സ്യത്തിന്റെ അളവിന് പ്രത്യേകിച്ച് കാസ്പിയൻ ട്രൗട്ട്, യൂറോപ്പിലേയും ഏഷ്യയിലേയും ജലാശയങ്ങളിൽ വ്യാപകമായി കാണപ്പെടുന്ന സാൽമോ ട്രൗട്ട് കാസ്പിയസ് തുടങ്ങിയവയ്ക്ക് ചരിത്രപരമായി പ്രസിദ്ധമാണ്.[5]

ഭൂമിശാസ്ത്രം

തിരുത്തുക

അൽബോർസ് പർവതനിരയിലൂടെയുള്ള മഞ്ജിൽ വിടവിലൂടെ സെഫീദ്-റഡ് [6] നദിയുടെ അത്യുന്നതഭാഗത്തുള്ള രണ്ട് പോഷകനദികളായ ക്വസിൽ ഉസാൻ, ഷാഹ്രൂദ് എന്നീ നദികളിലേയ്ക്ക് ജലമെത്തുന്നു. ഇത് പിന്നീട് തലേഷ് കുന്നുകൾക്കും പ്രധാന ആൽ‌ബോർസ് ശ്രേണിക്കും ഇടയിലുള്ള താഴ്‌വരയെ വിശാലമാക്കുന്നു. ടെഹ്‌റാനും ഗെലാൻ പ്രവിശ്യയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള കാസ്പിയൻ താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളുമായി ഈ വിടവ് ഒരു പ്രധാന വഴി നൽകുന്നു.[6]

വിശാലമായ താഴ്‌വരയിൽ സെഫിഡ്-റൂഡ് കാസ്പിയൻ കടലിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് നിരവധി ഗതാഗത, ജലസേചന കനാലുകൾ മുറിച്ച് കടക്കുന്നു. [7]

ഡാമും റിസർവോയറും

തിരുത്തുക

1962-ൽ വടക്കൻ ഇറാനിലെ ഗിലാൻ പ്രവിശ്യയിലെ മഞ്ജിലിനടുത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ആൽ‌ബോർസ് പർവതനിരയിലെ സെഫീദ്-റഡ് നദിയിൽ ഷഹബാനു ഫറാ ഡാം (പിന്നീട് മഞ്ജിൽ ഡാം എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തു) നിർമ്മിക്കുകയുണ്ടായി. [8] ജലസേചനത്തിനായി വെള്ളം സംഭരിക്കുന്നതിനും ജലവൈദ്യുതി ഉൽപാദിപ്പിക്കുന്നതിനുമായാണ് ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. ഇത് 1.86 ക്യുബിക് കിലോമീറ്റർ (0.45 ക്യു മൈൽ) ജലസംഭരിക്കുകയും 2,380 കിലോമീറ്റർ 2 (919 ചതുരശ്ര മൈൽ) അധിക ജലസേചനം അനുവദിക്കുകയും ചെയ്തു. [8] ജലസംഭരണി ചില വെള്ളപ്പൊക്കത്തിന് മധ്യസ്ഥത വഹിക്കുകയും സെഫിഡ് റൂഡ് ഡെൽറ്റയിലെ അരി ഉൽപാദനം ഗണ്യമായി വർദ്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. [9][10] അണക്കെട്ടിന്റെ ജലവൈദ്യുത ഘടകം 87,000 കിലോവാട്ട് വൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. [8] അണക്കെട്ടിന്റെ പൂർത്തീകരണം നദിയുടെ മത്സ്യബന്ധനത്തെ പ്രതികൂലമായി ബാധിച്ചു. നീരൊഴുക്ക് കുറയുകയും (വഴിതിരിച്ചുവിടൽ കാരണം), ജലത്തിന്റെ താപനില വർദ്ധിക്കുകയും ചെയ്തതിനാൽ മത്സ്യങ്ങൾക്ക് ഭക്ഷണ ലഭ്യത കുറയുകയും ചെയ്തു. പ്രത്യേകിച്ച് സ്റ്റർജന് മാത്രമല്ല കാസ്പിയൻ ട്രൗട്ടിനെയും ഇത് സാരമായി ബാധിച്ചു.[11]

1990 ലെ ഏറ്റവും വിനാശകരമായ 1990 മഞ്ജിൽ-രുദ്ബാർ ഭൂകമ്പം ഡാമിന് സമീപം സംഭവിക്കുകയും അതിന്റെ കോൺക്രീറ്റിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾ പൊട്ടുകയും ചെയ്തു. അറ്റകുറ്റപ്പണികൾ 1991-ൽ നടത്തി.[12][13]


 
360 ° സെഫീദ്-റഡിന്റെ കാഴ്ച, ഇടതുവശത്ത് പാലം.

ചരിത്രം

തിരുത്തുക
 
റാഷ്-ഇറാനടുത്തുള്ള സെഫീദ്-റഡ് നദി

പുരാതന കാലത്ത് മർഡോസ് (ഗ്രീക്ക്: Μαρδος; ലാറ്റിൻ: മർഡസ്), അമർഡോസ്[2] (ഗ്രീക്ക്: Αμαρδος; ലാറ്റിൻ: അമർഡസ്) എന്നീ പേരുകളിൽ ഈ നദി അറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. [2] ഹെല്ലനിസ്റ്റിക് കാലഘട്ടത്തിൽ സെഫീദിന്റെ വടക്ക് ഭാഗത്ത് (അന്ന് മർഡസ്) പർവ്വത ഗോത്രക്കാരായ കാഡൂസി കൈവശപ്പെടുത്തിയിരുന്നു.[14]

ബ്രിട്ടീഷ് ഈജിപ്റ്റോളജിസ്റ്റും [15] 1980 മുതൽ പാരമ്പര്യേതര സിദ്ധാന്തങ്ങൾ മുന്നോട്ട് വച്ച ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഫോർ സ്റ്റഡി ഓഫ് ഇന്റർ ഡിസിപ്ലിനറി സയൻസസിന്റെ (ഐസിസ്) മുൻ ഡയറക്ടറുമായ[16] ഡേവിഡ് റോൾ സെഫീദ്-റഡിനെ ബൈബിളിലെ പിഷൺ നദിയായി കാണുന്നു.

ചിത്രശാല

തിരുത്തുക

കുറിപ്പുകൾ

തിരുത്തുക
  1. ↑ Fortescue, L. S. (April 1924) "The Western Elburz and Persian Azerbaijan" The Geographical Journal 63(4): pp. 301-315, p.310
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Rawlinson, H. C. (1840) "Notes on a Journey from Tabríz, Through Persian Kurdistán, to the Ruins of Takhti-Soleïmán, and from Thence by Zenján and Ṭárom, to Gílán, in October and November, 1838; With a Memoir on the Site of the Atropatenian Ecbatana" Journal of the Royal Geographical Society of London 10: pp. 1-64, p. 64
  3. ↑   Smith, William, ed. (1854–1857). "article name needed". Dictionary of Greek and Roman Geography. London: John Murray. {{cite encyclopedia}}: Cite has empty unknown parameters: |HIDE_PARAMETER= and |coauthors= (help); Unknown parameter |editorlink= ignored (|editor-link= suggested) (help)
  4. ↑ Charles Rollin (1860). The Ancient History of the Egyptians, Assyrians, Chaldeans, Medes, Persians, Macedonians, the Selucidae in Syria, and Parthians., Volumes 3-4. Cincinnati: J.W. Sewell & Co. p. 30. Retrieved August 23, 2018.
  5. ↑ "Salmo trutta caspius, Kessler, 1870" Caspian Environment Programme
  6. ↑ 6.0 6.1 Fortescue, L. S. (April 1924) "The Western Elburz and Persian Azerbaijan" The Geographical Journal 63(4): pp. 301-315, p.303
  7. ↑ Rabino, H. L. (November 1913) "A Journey in Mazanderan (From Resht to Sari)" The Geographical Journal 42(5): pp. 435-454, p. 435
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Beaumont, Peter (1974) "Water Resource Development in Iran" The Geographical Journal 140(3): pp. 418-431, p.428
  9. ↑ Gittinger, J. Price (October 1967) "Planning and Agricultural Policy in Iran: Program Effects and Indirect Effects" Economic Development and Cultural Change 16(1): pp. 107-117, p. 110
  10. ↑ Carey, Jane Perry Clark and Carey, Andrew Galbraith (1976) "Iranian Agriculture and Its Development: 1952-1973" International Journal of Middle East Studies 7(3): pp. 359-382, p. 372
  11. ↑ Jackson, Donald C. and Marmulla, Gerd (2001) "The Influence of Dams on River Fisheries: Regional Assessments: 3.2.2 Southern and Central Asia, Kazakhstan, and the Middle East" (accessed 28 November 2008), In Marmulla, Gerd (ed.) (2001) Dams, fish and fisheries: Opportunities, challenges and conflict resolution (FAO Fisheries Technical Paper. No. 419) Fisheries and Aquaculture Department, Food and Agriculture Organization, Rome, ISBN 92-5-104694-8, citing Vladykov, Vadim D. (1964) Report to the Government of Iran on the Inland Fisheries Resources of Iran, Especially of the Caspian Sea with Special Reference to Sturgeon (Expanded program of technical assistance, Report No. 1818) Food and Agriculture Organization, Rome, OCLC 236127104
  12. ↑ "Sefid Rud Dam". Structurae. Retrieved 7 June 2013.
  13. ↑ "SEFID RUD DAM, IRAN". NOAA. Retrieved 7 June 2013.
  14. ↑ Strabo, xi. 13
  15. ↑ Bennett, Chris. "Temporal Fugues", Journal of Ancient and Medieval Studies XIII (1996). Available at [1] Archived 16 July 2018 at the Wayback Machine.
  16. ↑ "In his book A Test of Time (1995), Rohl argues that the conventionally accepted dates for strata such as the Middle and Late Bronze Ages in Palestine are wrong" - in Daniel Jacobs, Shirley Eber, Francesca Silvani, Israel and The Palestinian Territories: The Rough Guide, page 424 (Rough Guides Ltd., 2nd revised edition, 1998). ISBN 978-1-85828-248-0

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

തിരുത്തുക

37°28′09″N 49°56′32″E / 37.4692°N 49.9422°E / 37.4692; 49.9422

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=സെഫീദ്-റഡ്&oldid=3971292" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്