അക്വാ റീജിയ

സ്വർണം, പ്ലാറ്റിനം, പലേഡിയം മുതലായ ഉൽകൃഷ്ട ലോഹങ്ങളുടെ ലായകമാണ് അക്വാ റീജിയ (Aqua regia) അഥവാ നൈട്രോ-ഹൈഡ്രോക്ലോറിക്‌ ആസിഡ്.

അക്വാ റീജിയ

Names
IUPAC name nitric acid hydrochloride
Other names aqua regis, നൈട്രോ ഹൈഡ്രോക്ലോറിക് ആസിഡ്
Identifiers
CAS Number	8007-56-5
3D model (JSmol)	Interactive image
PubChem CID	62687
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID50893666
SMILES
Properties
തന്മാത്രാ വാക്യം
Molar mass	0 g mol−1
Appearance	ചുവപ്പ്, മഞ്ഞ അല്ലെങ്കിൽ സ്വർണ്ണവർണ്ണമുള്ള പുകയുന്ന ദ്രാവകം
സാന്ദ്രത	1.01-1.21 g/cm3
ദ്രവണാങ്കം
ക്വഥനാങ്കം
Solubility in water	ജലത്തിൽ ലയിക്കുന്നതു്
ബാഷ്പമർദ്ദം	21 mbar
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa). Infobox references

ലോഹലവണനിക്ഷേപങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യാൻ പുതുതായി തയ്യാറാക്കിയ രാജദ്രാവകം

തയ്യാറാക്കിയ ഉടനെ രാജദ്രാവകത്തിനു് നിറമില്ലെങ്കിലും നിമിഷങ്ങൾക്കുള്ളിൽ അതിനു് ഓറഞ്ച് നിറം കൈവരുന്നു. രാജദ്രാവകം ഉപയോഗിച്ച് NMR നാളികൾ ശുദ്ധീകരിക്കുന്ന പ്രക്രിയയാണു് ഈ ചിത്രത്തിൽ കാണിച്ചിരിക്കുന്നതു്.

അക്വാ റീജിയ എന്ന പദം ലത്തീൻ ഭാഷയിൽ നിന്നും പിറവിയെടുത്തതാണ്. രാജദ്രാവകം എന്നതാണ് അക്വാ റീജിയ എന്ന പദത്തിനർത്ഥം. ലോഹങ്ങളിൽ രാജപദവിയലങ്കരിക്കുന്ന സ്വർണത്തെ അലിയിക്കുന്നത് കൊണ്ടാണ് ഇതിനെ ഈ പേരിൽ വിളിക്കുന്നത്. ഗാഢ നൈട്രിക്,ഹൈഡ്രോക്ലോറിക് അമ്ലങ്ങൾ 1:3 എന്ന അനുപാതത്തിൽ കൂട്ടിച്ചേർത്താണ് അക്വാ റീജിയ ഉൽപാദിപ്പിക്കുന്നത്. ഇറിഡിയം, റുഥീനിയം, റോഡിയം എന്നീ ലോഹങ്ങൾ വളരെ കുറവായേ ഇതിൽ അലിയുന്നുള്ളൂ. അക്വാ റീജിയയിൽ ക്ലോറൈഡ് അയോണിന്റെ സാന്ദ്രത വളരെ കുടുതലാണ്. ഈ അയോണുകൾ ലോഹത്തോടു ചേർന്നു സാമാന്യം സ്ഥിരതയുളള സങ്കീർണ്ണമായ അയോൺ ലഭ്യമാക്കുന്നു. ചില ഇരുമ്പയിരുകൾ, ഫോസ്ഫേറ്റുകൾ, ശിലകൾ, ലോഹകിട്ടങ്ങൾ (dross), മിശ്രലോഹങ്ങൾ(alloys എന്നിവ ഈ ലായകത്തിൽ അലിയിക്കാം. കറുത്തീയം, രസം ആന്റിമണി, കൊബാൾട്ട് എന്നിവയുടെ സൾ‍ഫൈഡുകളെയും ഇതിൽ അലിയിക്കാം. അതു കൊണ്ട് തന്നെ രാസവിശ്ലേഷണ പ്രക്രിയകളിൽ ഇത് വളരെയധികം പ്രയോജനപ്പെടുന്നു.

പ്രധാനമായും അക്വാ റീജിയ ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കുന്നതു് ഏറ്റവും ശുദ്ധമായ (99.999%)സ്വർണ്ണമോ പ്ലാറ്റിനമോ ഉൽപ്പാദിപ്പിക്കാനാണു്. വോഹ്ൾവിൽ എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രക്രിയയിലൂടെ, വ്യാവസായികാടിസ്ഥാനത്തിൽ ഇത്തരം സ്വർണ്ണം നിർമ്മിക്കാൻ ഇലക്ട്രോളൈറ്റ് (വിശ്ലേഷണദ്രവം) ആയി ഉപയോഗിക്കുന്നതു് ക്ലോറോഓറിക് ആസിഡിന്റെ ജലലായനിയാണു്. അക്വാ റീജിയയിൽ സ്വർണ്ണം ലയിപ്പിച്ചുചേർത്തു് ആ ലായനിയെ സാവധാനം ബാഷ്പീകരിച്ചാണു് ജലത്തിൽ പോലും എളുപ്പത്തിൽ ലയിച്ചുചേരുന്ന, പൊടിരൂപത്തിലുള്ള ക്ലോറോ-ഓറിക് ആസിഡ് ഉണ്ടാക്കുന്നതു്.

അങ്ങേയറ്റത്തെ കൃത്യത വേണ്ട രാസപരീക്ഷണശാലകളിൽ ഗ്ലാസ്സ് പാത്രങ്ങളും മറ്റും വൃത്തിയാക്കാനും അക്വാ റീജിയ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ടു്. ആണവകാന്തിക റിസോണൻസ് സ്പെക്ട്രോഗ്രാഫി ( NMR) പോലുള്ള പരീക്ഷണങ്ങളിൽ സാധാരണ ഉപയോഗിക്കുന്ന ക്രോമിക് ആസിഡ് ദ്രാവകങ്ങളുടെ നേരിയ അവശിഷ്ടങ്ങൾ പോലും സ്പെക്ട്രം ഫലങ്ങളെ ബാധിക്കുന്നതു് ഒഴിവാക്കാനാണു് ഇത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിൽ രാജദ്രാവകം തന്നെ ഉപയോഗിക്കുന്നതു്.

സമാനമായ മറ്റു മിശ്രിതങ്ങൾ

ഹൈഡ്രോക്ലോറിക് അമ്ലത്തിനു പകരം, ഹൈഡ്രോബ്രോമിക് അമ്ലം ചേർത്തുണ്ടാക്കുന്ന നൈട്രോ-ഹൈഡ്രോബ്രോമിക് ആസിഡും സമാനമായ ഗുണങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കുന്നു. എന്നാൽ നൈട്രോ-ഹൈഡ്രോഫ്ലൂറിക് ആസിഡ് മിക്കവാറും എല്ലാ ലോഹങ്ങളേയും ലയിപ്പിക്കുമെങ്കിലും, സ്വർണവും, പ്ലാറ്റിനവും അതിനെ പ്രതിരോധിക്കുന്നു.