ബോംബെ സംസ്ഥാനം
ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യസമയത്ത് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട ഒരു വലിപ്പമേറിയ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനമായിരുന്നു ബോംബെ സംസ്ഥാനം, തുടർന്നുള്ള വർഷങ്ങളിൽ മറ്റ് പ്രദേശങ്ങളും ഇതിലേക്ക് കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെട്ടു. ബോംബെ പ്രസിഡൻസി (ദക്ഷിണ മഹാരാഷ്ട്ര, വിദർഭ എന്നിവ ഒഴികെയുള്ള ഇന്നത്തെ മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന് തുല്യം) ബറോഡ, പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യ, ഗുജറാത്ത് ( ഇന്നത്തെ ഗുജറാത്ത് സംസ്ഥാനം ), ഡെക്കാൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ (ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ മഹാരാഷ്ട്ര, കർണാടക) എന്നിവയുമായി ലയിപ്പിച്ചു. ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ മഹാരാഷ്ട്ര, കർണാടക എന്നിവയുടെ ഭാഗങ്ങൾ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.
1956 നവംബർ 1 ന്, ബോംബെ സംസ്ഥാനം ഭാഷാടിസ്ഥാനത്തിൽ സംസ്ഥാന പുനഃസംഘടന നിയമത്തിന് കീഴിൽ പുനഃസംഘടിപ്പിക്കപ്പെട്ടു, സൗരാഷ്ട്ര, കച്ച് സംസ്ഥാനങ്ങൾ അതിൽ ചേർക്കപ്പെട്ടു . 1960 മെയ് 1 ന് ബോംബെ സംസ്ഥാനം പിരിച്ചുവിടുകയും ഗുജറാത്തി ഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന ജനങ്ങൾ ഉള്ള ഗുജറാത്ത്, മറാത്തി ഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന ജനങ്ങൾ ഉള്ള മഹാരാഷ്ട്രയും എന്ന രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു. [1]
ചരിത്രം
തിരുത്തുകബ്രിട്ടീഷ് ഭരണകാലത്ത്, ബ്രിട്ടീഷ് ഭരണത്തിൻ കീഴിലുള്ള ഇന്ത്യയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങൾ ബോംബെ പ്രസിഡൻസിയുടെ ഭാഗമായിരുന്നു. 1937-ൽ ബോംബെ പ്രസിഡൻസി ബ്രിട്ടീഷ് ഇന്ത്യയുടെ ഒരു പ്രവിശ്യയായി മാറി. [2] [3] 1947-ൽ ഇന്ത്യ സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയ ശേഷം, ബോംബെ പ്രസിഡൻസി ഇന്ത്യയുടെ ഭാഗമായി, സിന്ധ് പ്രവിശ്യ പാകിസ്ഥാന്റെ ഭാഗമായി. ഇന്ത്യ നിലനിർത്തിയിരുന്ന പ്രദേശം ബോംബെ സംസ്ഥാനമാക്കി പുനഃക്രമീകരിച്ചു. മുൻ ബോംബെ പ്രസിഡൻസിയുടെ രാഷ്ട്രീയ സ്വാധീനത്തിൻ കീഴിലായിരുന്ന ഡെക്കാനിലെ കോലാപ്പൂർ, ഗുജറാത്തിലെ ബറോഡ, ഡാങ് തുടങ്ങിയ നാട്ടുരാജ്യങ്ങളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [4]
സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വിപുലീകരണം
തിരുത്തുക1956 നവംബർ 1-ലെ സംസ്ഥാന പുനഃസംഘടന നിയമത്തിന്റെ ഫലമായി, ബെൽഗാം ( ചന്ദ്ഗഡ് താലൂക്ക് ഒഴികെ), ബിജാപൂർ, ധാർവാർ, വടക്കൻ കാനറ എന്നീ കന്നഡ സംസാരിക്കുന്ന ജില്ലകൾ ബോംബെ സ്റ്റേറ്റിൽ നിന്ന് മൈസൂർ സംസ്ഥാനത്തിലേക്ക് മാറ്റി. [5] എന്നാൽ ബോംബെ സംസ്ഥാനം ഗണ്യമായി വികസിച്ചു, ഹൈദരാബാദ് സംസ്ഥാനത്തിലെ മറാഠി സംസാരിക്കുന്ന മറാത്ത്‌വാഡ പ്രദേശം, തെക്കൻ മധ്യപ്രദേശിലെ മറാത്തി സംസാരിക്കുന്ന വിദർഭ പ്രദേശം, ഗുജറാത്തി സംസാരിക്കുന്ന സൗരാഷ്ട്ര, കച്ച് സംസ്ഥാനങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളിക്കുന്നതിനായി കിഴക്കോട്ട് വികസിപ്പിച്ചു. ബോംബെ സംസ്ഥാനത്തെ പ്രാദേശിക നിവാസികൾ "മഹാ ദ്വിഭാഷി രാജ്യ" എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്നത്, അതായത് "മഹത്തായ ദ്വിഭാഷാ സംസ്ഥാനം" എന്നർത്ഥം [3]
1956-ൽ, ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റുവിന്റെ താല്പര്യത്തിനു വിരുദ്ധമായി, സംസ്ഥാന പുനഃസംഘടനാ കമ്മിറ്റി, ബോംബെ തലസ്ഥാനമാക്കി മഹാരാഷ്ട്ര-ഗുജറാത്ത് ദ്വിഭാഷാ സംസ്ഥാനം ശുപാർശ ചെയ്തു, അതേസമയം 1955 ലെ ലോക്‌സഭാ ചർച്ചകളിൽ, ബോംബെ നഗരം സ്വയംഭരണ നഗര-സംസ്ഥാനമായി രൂപീകരിക്കണമെന്ന് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി ആവശ്യപ്പെട്ടു. 1957 ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സംയുക്ത മഹാരാഷ്ട്ര പ്രസ്ഥാനം ഈ നിർദ്ദേശങ്ങളെ എതിർക്കുകയും ബോംബെയെ മഹാരാഷ്ട്രയുടെ തലസ്ഥാനമായി പ്രഖ്യാപിക്കണമെന്ന് നിർബന്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. [6]
ബോംബെ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പിരിച്ചുവിടൽ
തിരുത്തുക1960 മെയ് [7] -ന് മഹാരാഷ്ട്ര, ഗുജറാത്ത് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ രൂപീകരണത്തോടെ ബോംബെ സംസ്ഥാനം പിരിച്ചുവിടപ്പെട്ടു.
107 പേരെ പോലീസ് കൊലപ്പെടുത്തിയ സംയുക്ത മഹാരാഷ്ട്ര പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ സമര പ്രതിഷേധങ്ങളെത്തുടർന്ന്, ബോംബെ സംസ്ഥാനം ഭാഷാടിസ്ഥാനത്തിൽ പുനഃസംഘടിപ്പിച്ചു. മഹാഗുജറാത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തെ തുടർന്ന് ബോംബെ സംസ്ഥാനത്തിലെ ഗുജറാത്തി സംസാരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ ഗുജറാത്ത് സംസ്ഥാനമായി വിഭജിക്കപ്പെട്ടു. [8] ബോംബെ സംസ്ഥാനത്തിലെ മറാഠി സംസാരിക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ, സെൻട്രൽ പ്രവിശ്യകളിൽ നിന്നും ബെരാറിൽ നിന്നുമുള്ള എട്ട് ജില്ലകൾ, ഹൈദരാബാദ് സ്റ്റേറ്റിൽ നിന്നുള്ള അഞ്ച് ജില്ലകൾ, അവയ്ക്കിടയിൽ ഉൾപ്പെട്ട നിരവധി നാട്ടുരാജ്യങ്ങൾ എന്നിവ സംയോജിപ്പിച്ചാണ് ബോംബെ തലസ്ഥാനമായി മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനം രൂപീകരിച്ചത്. [9]
മുഖ്യമന്ത്രിമാർ
തിരുത്തുകഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷം ബോംബെ സംസ്ഥാനത്തിന് മൂന്ന് മുഖ്യമന്ത്രിമാരുണ്ടായിരുന്നു:
- ബാലാസാഹേബ് ഗംഗാധർ ഖേർ ആയിരുന്നു ബോംബെയുടെ ആദ്യ മുഖ്യമന്ത്രി (1946-1952)
- മൊറാർജി ദേശായി (1952–1956)
- യശ്വന്ത്റാവു ചവാൻ (1956–1960)
ഗവർണർമാർ
തിരുത്തുക1960-ൽ ബോംബെ സംസ്ഥാനം വിഭജിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ, "ബോംബെ ഗവർണർ" എന്ന പദവി മഹാരാഷ്ട്ര ഗവർണർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്യപ്പെട്ടു. [10]
| # | പേര് | ഓഫീസ് ഏറ്റെടുത്തു | ഓഫീസ് വിട്ടു | ഓഫീസിൽ വർഷങ്ങളായി |
|---|---|---|---|---|
| 1 | രാജാ സർ മഹാരാജ് സിംഗ് | 6 ജനുവരി 1948 | 1952 മെയ് 30 | 4 |
| 2 | സർ ഗിരിജാ ശങ്കർ ബാജ്പേയ് | 1952 മെയ് 30 | 5 ഡിസംബർ 1954 | 2 |
| 3 | ഹരേക്രുഷ്ണ മഹതാബ് | 2 മാർച്ച് 1955 | 1956 ഒക്ടോബർ 14 | 1 |
| 4 | ശ്രീ പ്രകാശ് | 1956 ഡിസംബർ 10 | 1962 ഏപ്രിൽ 16 | 6 |
ഉറവിടം : മഹാരാഷ്ട്ര ഗവർണർ [10] ഗ്രേറ്റർ ബോംബെ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ് ഗസറ്റിയർ [11]
- ഗ്രാഫിക്കൽ
ഇതും കാണുക
തിരുത്തുക- ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയ ഏകീകരണം
- പ്രത്യേക മറാത്തി സംസ്ഥാനത്തിനായുള്ള സംയുക്ത മഹാരാഷ്ട്ര പ്രസ്ഥാനം
- പ്രത്യേക ഗുജറാത്തി സംസ്ഥാനത്തിനായുള്ള മഹാഗുജറാത്ത് പ്രസ്ഥാനം .
- ഇന്ദുലാൽ യാഗ്നിക്
റഫറൻസുകൾ
തിരുത്തുക- ↑ Ramachandra Guha, India after Gandhi: The History of the World's Largest Democracy. HarperCollins, 2007
- ↑ Yagnik, Achyut; Suchitra Sheth (2005). The Shaping of Modern Gujarat: Plurality, Hindutva, and Beyond. Penguin Books India. p. 226. ISBN 978-0-14-400038-8. Retrieved 24 November 2012.
- ↑ 3.0 3.1 Grover, Verinder; Ranjana Arora (1994). Federation of India and States' Reorganisation: Reconstruction and Consolidation. Deep and Deep Publications. p. 392. ISBN 978-81-7100-541-3. Retrieved 24 November 2012.
- ↑ Bhattacharya, Sanjoy (2006), Expunging Variola: The Control and Eradication of Smallpox in India, 1947–1977, Orient Blackswan, p. 18, ISBN 978-81-250-3018-8, retrieved 8 January 2021
- ↑ "States Reorganization Act 1956". Commonwealth Legal Information Institute. Archived from the original on 16 May 2008. Retrieved 1 July 2008.
- ↑ "Samyukta Maharashtra". Government of Maharashtra. Archived from the original on 6 October 2008. Retrieved 12 November 2008.
- ↑ Sadasivan, S. N. (2005). Political and administrative integration of princely states. Mittal. ISBN 9788170999683.
- ↑ "Gujarat". Government of India. Retrieved 16 January 2008.
- ↑ "Maharashtra". Government of India. Retrieved 16 January 2008.
- ↑ 10.0 10.1 "Previous Governors List". Governor of Maharashtra. Archived from the original on 6 February 2009. Retrieved 23 December 2008.
- ↑ "List of the Governors of Bombay", Greater Bombay District Gazetteer, Maharashtra State Gazetteers, vol. I, Government of Maharashtra, 1986, archived from the original on 6 September 2008, retrieved 13 August 2008