സോഗ്ഡിയ

ഇന്നത്തെ കസാക്കിസ്ഥാൻ, താജിക്കിസ്ഥാൻ, ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ, സമർഖണ്ഡ്, ബുഖാറ, ഖുജാന്ത്, പഞ്ജക്കന്റ്, ഷാഹ്രിസാബ്‍സ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ വിവിധ കാലഘട്ടങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരു പുരാതന ഇറാനിയൻ നാഗരികതയായിരുന്നു സോഗ്ഡിയ (/ ˈsɒɡdiə /) (സോഗ്ഡിയൻ: സോഡ്). അക്കേമെനിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഒരു പ്രവിശ്യ കൂടിയായിരുന്നു സോഗ്ഡിയാന. മഹാനായ ദാരിയസിന്റെ ബെഹിസ്റ്റൂൺ ലിഖിതത്തിലെ പട്ടികയിൽ പതിനെട്ടാമത് (i. 16). അവെസ്റ്റയിൽ, പറഞ്ഞിരിക്കുന്ന പരമോന്നത ദേവതയായ അഹുറ മസ്ദ സൃഷ്ടിച്ച രണ്ടാമത്തെ മികച്ച ദേശമായി സോഗ്ഡിയാനയെ പട്ടികപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. പുരാതന കാലം മുതൽ ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം സൂചിപ്പിക്കുന്ന വെൻഡിഡാഡിന്റെ സൗരാഷ്ട്രിയൻ പുസ്തകത്തിലെ "ആര്യന്മാരുടെ ജന്മനാട്" ആയ എയർനെം വീജയ്ക്ക് ശേഷം ഇത് രണ്ടാമതായി വരുന്നു.അക്കീമെനിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥാപകനായ സൈറസ് ആണ് സോഗ്ഡിയാനയെ ആദ്യമായി കീഴടക്കിയത്. ബിസി 328-ൽ ഈ പ്രദേശം മാസിഡോണിയൻ ഭരണാധികാരി അലക്സാണ്ടർ ചക്രവർത്തി പിടിച്ചടക്കി. തുടർന്ന് സെലൂസിഡ് സാമ്രാജ്യം, ഗ്രീക്കോ-ബാക്ട്രിയൻ രാജ്യം, കുശാൻ സാമ്രാജ്യം, ഹെഫ്തലൈറ്റ് സാമ്രാജ്യം, സസാനിയൻ സാമ്രാജ്യം എന്നിവയുടെ കീഴിൽ ഈ പ്രദേശം കൈ മാറി.

സോഗ്ഡിയ

സോഗ്ഡിയാന, സി. ബിസി 300, പിന്നെ സെല്യൂസിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിന് കീഴിൽ, മഹാനായ അലക്സാണ്ടർ സൃഷ്ടിച്ച സാമ്രാജ്യത്തിലേക്കുള്ള ഒരു ഡയാഡോച്ചി സംസ്ഥാനം.
Languages	സോഗ്ഡിയൻ ഭാഷ
മതങ്ങൾ	Zoroastrianism, Buddhism, Manichaeism, Nestorian Christianity
തലസ്ഥാനങ്ങൾ	സമർകന്ദ്, ബുഖാറ, ഖുജന്ദ്, കെഷ്
Area	അമു ദര്യയ്ക്കും സിർ ദര്യയ്ക്കും ഇടയിൽ
Existed	ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ട് മുതൽ എ ഡി പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട് വരെ
കറൻസി	സസ്സാനിയൻ നാണയങ്ങളുടെയും ചൈനീസ് നാണയങ്ങളുടെയും അനുകരണങ്ങളും രണ്ടും "സങ്കരയിനങ്ങളും"

സോഗ്ഡിയൻ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ഒരിക്കലും രാഷ്ട്രീയമായി ഐക്യപ്പെട്ടിട്ടില്ലെങ്കിലും പ്രധാന നഗരമായ സമർകണ്ടിനെ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരുന്നു. സോഗ്ഡിയാന ബാക്ട്രിയയുടെ വടക്ക്, ഖ്വാരെസ്മിന് കിഴക്ക്, കാങ്‌ജുവിന്റെ തെക്കുകിഴക്ക്, ഓക്സസ് (അമു ദാരിയ), ജാക്സാർട്ടസ് (സിർ ദര്യ) എന്നിവയ്ക്കിടയിലാണ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. സെറാവ്‌ഷൻ നദിയുടെ (പുരാതന പോളിറ്റിമെറ്റസ്) ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ താഴ്‌വരയും ഇവിടെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ആധുനിക ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാനിലെ സമർകന്ദ്, ബൊഖാര എന്നീ പ്രവിശ്യകളോടും ആധുനിക താജിക്കിസ്ഥാനിലെ സുഗ്ദ് പ്രവിശ്യയുമായും സോഗ്ഡിയൻ പ്രദേശം യോജിക്കുന്നു. ഉയർന്ന മധ്യകാലഘട്ടത്തിൽ, സോഗ്ദിയൻ നഗരങ്ങളിൽ ഇസിക് കുളിലേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. സുയാബിന്റെ പുരാവസ്തു സ്ഥലത്ത് കിഴക്കൻ ഇറാനിയൻ ഭാഷയായ സോഗ്ഡിയൻ ഇപ്പോൾ സംസാരിക്കുന്ന ഭാഷയല്ല, പക്ഷേ അതിന്റെ നേരിട്ടുള്ള പിൻഗാമിയായ യാഗ്നോബി ഇപ്പോഴും താജിക്കിസ്ഥാനിലെ യാഗ്നോബികൾ സംസാരിക്കുന്നു. മധ്യേഷ്യയിൽ ഇത് ഒരു ഭാഷയായി പരക്കെ സംസാരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. മാത്രമല്ല രേഖകൾ എഴുതുന്നതിനായി തുർക്കിക് ഖഗാനേറ്റിന്റെ ദർബാർ ഭാഷകളിൽ ഒന്നായും ഇത് കാണപ്പെട്ടിരുന്നു.

സോഗ്ഡിയക്കാർ സാമ്രാജ്യ ചൈനയിൽ താമസിക്കുകയും ചൈനീസ് താങ് രാജവംശത്തിന്റെ (എ.ഡി. 618–907) സൈനിക, സർക്കാർ മേഖലകളിൽ പ്രത്യേക പ്രാധാന്യം നേടുകയും ചെയ്തു. സോഗ്ഡിയൻ വ്യാപാരികളും നയതന്ത്രജ്ഞരും ബൈസന്റൈൻ സാമ്രാജ്യം വരെ പടിഞ്ഞാറോട്ട് സഞ്ചരിച്ചു. സിൽക്ക് റോഡിന്റെ വ്യാപാര പാതയിലെ ഇടനിലക്കാരായി അവർ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചു. ആദ്യകാലത്ത് സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം, മനിക്കേയവാദം, ബുദ്ധമതം, തുടങ്ങിയ വിശ്വാസങ്ങൾ പിന്തുടർന്നെങ്കിലും ഒരു പരിധിവരെ പശ്ചിമേഷ്യയിൽ നിന്നുള്ള നെസ്റ്റോറിയൻ ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി, സോഗ്ഡിയക്കാർക്കും അവരുടെ പിൻഗാമികൾക്കുമിടയിൽ ക്രമേണ ഇസ്‌ലാമിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനം എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ട്രാൻസോക്സിയാനയിലെ മുസ്ലീം ആക്രമണത്തോടെ ആരംഭിച്ചു. 999-ൽ സമനിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ അവസാനത്തോടെ സോഗ്ഡിയൻ ഇസ്‌ലാമിലേക്കുള്ള പരിവർത്തനം ഫലത്തിൽ പൂർത്തീകരിച്ചു. ഇത് സോഗ്ഡിയൻ ഭാഷയുടെ തകർച്ചയോട് അനുബന്ധിച്ച്, പേർഷ്യൻ ഭാഷ ആ സ്ഥാനം കയ്യടക്കി.

പദോല്പത്തി

എ.ഡി ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഒട്ടകത്തിന്റെ പുറത്തിരിക്കുന്ന പുരുഷന്മാരെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്ന സമർകണ്ടിലെ അഫ്രാസിയാബിൽ നിന്നുള്ള അംബാസഡർമാരുടെ ചിത്രത്തിന്റെ ഒരു പകർപ്പ്.

നാല് പഴയ ഇറാനിയൻ വംശീയ പേരുകൾ: സിത്തിയൻ - സ്കദ്ര - സോഗ്ഡിയൻ - സാക. എന്ന കൃതിയിൽ പുരാതന വംശീയ പദങ്ങളുടെ പദോൽപ്പത്തികളെക്കുറിച്ച് ഓസ്വാൾഡ് സെമെറാനി സമഗ്രമായ ഒരു ചർച്ച നടത്തുന്നു. അതിൽ, ഗ്രീക്ക് ചരിത്രകാരനായ ഹെറോഡൊട്ടസ് നൽകിയ പേരുകളും സാക ഒഴികെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിനോടനുബന്ധിച്ച തലക്കെട്ടുകളും അസീറിയൻ അക്കുസ്, ഗ്രീക്ക് സ്കൂത്തസ് തുടങ്ങിയ "സിത്തിയൻ" എന്നതിനായുള്ള മറ്റ് പല പദങ്ങളും ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നു. പുരാതന ഇന്തോ- യൂറോപ്യൻ വേരുകളുടെ അർത്ഥം "പ്രൊപ്പൽ, ഷൂട്ട്" (cf. ഇംഗ്ലീഷ് ഷൂട്ട്) * സ്കഡ്- എന്നത് സീറോ-ഗ്രേഡ് ആണ്. അതായത്, -e- ഇല്ലാത്ത ഒരു വകഭേദം. പുനംസ്ഥാപിച്ച സിഥിയൻ നാമം * സ്കഡ (ആർച്ചർ), ഇത് പോണ്ടിക് അല്ലെങ്കിൽ റോയൽ സിത്തിയന്മാരിൽ * സ്കുലയായി മാറി, അതിൽ d പതിവായി ഒരു l ഉപയോഗിച്ച് മാറ്റിയിരിക്കുന്നു. സീംറെനി പറയുന്നതനുസരിച്ച്, സോഗ്ഡിയാന (പഴയ പേർഷ്യൻ: സുഗുഡ-; ഉസ്ബെക്ക്: Sug'd, Sug'diyona; പേർഷ്യൻ: سغد Soġd; താജിക്: Суғд, سغد sùtè; ചൈനീസ്: 粟特 മാൻഡറിൻ sùtè; പുരാതന ഗ്രീക്ക്: Σογδιανή) സ്കൂഡ രൂപത്തിൽ നിന്ന് പേർ നല്കിയിരിക്കുന്നു. പഴയ പേർഷ്യൻ ലിഖിതങ്ങളായ സുഗ്ദ, സുഗുഡ എന്നിവയിൽ നൽകിയിരിക്കുന്ന പ്രവിശ്യയുടെ പേരുകളിൽ നിന്നും, മധ്യ സോഗ്ഡിയനിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച അറിവിൽ നിന്നും പഴയ പേർഷ്യൻ-ജിഡി- സോഗ്ഡിയന് പ്രയോഗിച്ച ശബ്ദ ശീല്‌ക്കാര വ്യഞ്‌ജനശബ്‌ദം ആയി ഉച്ചരിക്കപ്പെട്ടു, -γδ-, സ്മെമെറാനി പഴയ സോഗ്ഡിയൻ എൻഡോണിം ആയ *Suγδa യിൽ എത്തിച്ചേരുന്നു. മറ്റ് സോഗ്‌ഡിയൻ‌ പദങ്ങളിൽ‌ പ്രകടമാകുന്നതും ഇന്തോ-യൂറോപ്യൻ‌ ഭാഷയിൽ‌ അന്തർലീനമായതുമായ ശബ്‌ദ മാറ്റങ്ങൾ‌ പ്രയോഗിക്കുന്നു. സ്കുഡയിൽ‌ നിന്നും "ആർച്ചർ‌" ൽ നിന്നുമുള്ള * സുനയുടെ വികസനം അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തുന്നു: Skuda > *Sukuda by anaptyxis > *Sukuδa > *Sukδa (syncope) > *Suγδa (സ്വാംശീകരണം)

അവലംബം

ഉറവിടങ്ങൾ

•  This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Sogdiana". എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക (11th ed.). കേംബ്രിഡ്ജ് സർവകലാശാല പ്രസ്സ്. {{cite encyclopedia}}: Invalid |ref=harv (help)
• Archaeological Researches in Uzbekistan. 2001. Tashkent. The edition is based on results of German-French-Uzbek co-expeditions in 2001 in Uzbekistan
• Ahmed, S. Z. (2004), Chaghatai: the Fabulous Cities and People of the Silk Road, West Conshohocken: Infinity Publishing.
• Baumer, Christoph (2012), The History of Central Asia: the Age of the Steppe Warriors, London, New York: I.B. Tauris, ISBN 978-1-78076-060-5.
• Belenitskii, A. M. and B. I. Marshak (1981), "Part One: the Paintings of Sogdiana" in Guitty Azarpay, Sogdian Painting: the Pictorial Epic in Oriental Art, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, pp 11–78, ISBN 0-520-03765-0.
• Boulnois, Luce (2005), Silk Road: Monks, Warriors & Merchants, Odyssey Books, ISBN 962-217-721-2.
• Boyce, Mary (1983). "Parthian Writings and Literature". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1151–1165. ISBN 0-521-24693-8.
• Briant, Pierre (2002), From Cyrus to Alexander: a History of the Persian Empire, trans. Peter T. Daniels, Winona Lake: Eisenbrauns, ISBN 1-57506-120-1.
• Christopoulos, Lucas (August 2012), "Hellenes and Romans in Ancient China (240 BC – 1398 AD)," in Victor H. Mair (ed), Sino-Platonic Papers, No. 230, Chinese Academy of Social Sciences, University of Pennsylvania Department of East Asian Languages and Civilizations, ISSN 2157-9687.
• de Crespigny, Rafe (2007), A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD), Leiden: Koninklijke Brill, ISBN 978-90-04-15605-0.
• de la Vaissière, Étienne (2005). Sogdian Traders: A History. Leiden: Brill. ISBN 90-04-14252-5
• Dresden, Mark J. (1981), "Introductory Note," in Guitty Azarpay, Sogdian Painting: the Pictorial Epic in Oriental Art, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, pp. 1–10, ISBN 0-520-03765-0.
• Dresden, Mark J. (1983). "Sogdian Language and Literature". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1216–1229. ISBN 0-521-24693-8.
• Emmerick, R. E. (1983). "Iranian Settlement East of the Pamirs". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 263–275. ISBN 0-521-20092-X.
• Enoki, Kazuo, (1998), "Yü-ni-ch'êng and the Site of Lou-Lan," and "The Location of the Capital of Lou-Lan and the Date of the Kharoshthi Inscriptions," in Rokuro Kono (ed.), Studia Asiatica: The Collected Papers in Western Languages of the Late Dr. Kazuo Enoki, Tokyo: Kyu-Shoin.
• Frumkin, Grégoire (1970), Archaeology in Soviet Central Asia, Leiden, Koln: E. J. Brill.
• Galambos, Imre (2015), "She Association Circulars from Dunhuang", in ed. Antje Richter A History of Chinese Letters and Epistolary Culture, Brill: Leiden, Boston, pp 853–77.
• Gasparini, Mariachiara. "A Mathematic Expression of Art: Sino-Iranian and Uighur Textile Interactions and the Turfan Textile Collection in Berlin," in Rudolf G. Wagner and Monica Juneja (eds.), Transcultural Studies, Ruprecht-Karls Universität Heidelberg, No 1 (2014), pp. 134–163. ISSN 2191-6411.
  • "A Mathematic Expression of Art: Sino-Iranian and Uighur Textile Interaction and the Turfan Textile Collection in Berlin | Gasparini | Transcultural Studies". Heiup.uni-heidelberg.de. 2014-01-03. Retrieved 2017-07-25.
• Ghafurov, Babadjan, "Tajiks", published in USSR, Russia, Tajikistan
• Peter B. Golden (2011), Central Asia in World History, Oxford, New York: Oxford University Press, p. 47, ISBN 978-0-19-515947-9.
• Hanks, Reuel R. (2010), Global Security Watch: Central Asia, Santa Barbara, Denver, Oxford: Praeger.
• Hansen, Valerie (2012), The Silk Road: A New History, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-993921-3.
• Hansson, Anders, (1996), Chinese Outcasts: Discrimination and Emancipation in Late Imperial China, Leiden, New York, Koln: E.J. Brill, ISBN 90-04-10596-4.
• Holt, Frank L. (1989), Alexander the Great and Bactria: the Formation of a Greek Frontier in Central Asia, Leiden, New York, Copenhagen, Cologne: E. J. Brill, ISBN 90-04-08612-9.
• Howard, Michael C. (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies: the Role of Cross Border Trade and Travel, Jefferson: McFarland & Company.
• Hucker, Charles O. (1975). China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-0887-8.
• Hulsewé, A.F.P. (1986). "Ch'in and Han law," in Denis Twitchett and Michael Loewe (eds.), The Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, pp 520–544 Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-24327-0.
• Ibbotson, Sophie and Max Lovell-Hoare (2016), Uzbekistan, 2nd edition, Bradt Travel Guides Ltd, ISBN 978-1-78477-017-4.
• Braja Bihārī Kumar (2007). "India and Central Asia: Links and Interactions," in J.N. Roy and B.B. Kumar (eds.), India and Central Asia: Classical to Contemporary Periods, 3–33. New Delhi: Published for Astha Bharati Concept Publishing Company. ISBN 81-8069-457-7.
• Litvinski, B. A., A. H. Jalilov, A. I. Kolesnikov (1999), "The Arab Conquest", in History of Civilizations of Central Asia: Volume III, the Crossroads of Civilizations: A.D. 250–750, B. A. Litvinski, Zhang Guangda, and R. Shabani Samghabadi (eds.). Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited, pp. 449–472.
• Liu, Xinru, "The Silk Road: Overland Trade and Cultural Interactions in Eurasia", in Agricultural and Pastoral Societies in Ancient and Classical History, ed. Michael Adas, American Historical Association, Philadelphia: Temple University Press, 2001.
• Magill, Frank N. et al. (eds.) (1998). The Ancient World: Dictionary of World Biography, Volume 1. Pasadena; Chicago; London: Fitzroy Dearborn Publishers, Salem Press, ISBN 0-89356-313-7.
• Michon, Daniel (2015). Archaeology and Religion in Early Northwest India: History, Theory, Practice, London, New York, New Delhi: Routledge, ISBN 978-1-138-82249-8.
• Nguyen, Tai Thu (2008). The History of Buddhism in Vietnam. CRVP. pp. 36–. ISBN 978-1-56518-098-7. Archived from the original on 31 ജനുവരി 2015.
• Nourzhanov, Kirill, Christian Bleuer (2013), Tajikistan: a Political and Social History, Canberra: Australian National University Press, ISBN 978-1-925021-15-8.
• Prevas, John (2004), Envy of the Gods: Alexander the Great's Ill-Fated Journey across Asia, Da Capo Press.
• Ramirez-Faria, Carlos, (2007), Concise Encyclopedia of World History, New Delhi: Atlantic Publishers & Distributors, ISBN 81-269-0775-4.
• Rong, Xinjiang, "The Sogdian Caravan as Depicted in the Relieves of the Stone Sarcophagus from Shi's Tomb of the Northern Zhou" in Chinese Archaeology. Volume 6, Issue 1, pp. 181–185, ISSN (Online) 2160–5068, ISSN (Print) 5004-4295, DOI: 10.1515/CHAR.2006.6.1.181, January 2006.
• Rong, Xinjiang, "New light on Sogdian Colonies along the Silk Road : Recent Archaeological Finds in Northern China (Lecture at the BBAW on 20th September 2001)", in Berichte und Abhandlungen (17 December 2009); 10, S. 147–160, urn:nbn:de:kobv:b4-opus-11068.
• Rose, J., "The Sogdians: Prime Movers between Boundaries", Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, vol. 30, no. 3, (2010), p. 412.
• Smith, William eds et al. (1873), A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Volume 1, London: John Murray.
• Stark, Sören. "Die Alttürkenzeit in Mittel- und Zentralasien. Archäologische und historische Studien", Nomaden und Sesshafte, vol. 6. Reichert, 2008. ISBN 3-89500-532-0.
• Strachan, Edward and Roy Bolton (2008), Russia and Europe in the Nineteenth Century, London: Sphinx Fine Art, ISBN 978-1-907200-02-1.
• Szemerényi, Oswald (1980). Four old Iranian ethnic names: Scythian – Skudra – Sogdian – Saka (PDF). Veröffentlichungen der iranischen Kommission Band 9. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften; azargoshnap.net. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Taenzer, Gertraud (2016), "Changing Relations between Administration, Clergy and Lay People in Eastern Central Asia: a Case Study According to the Dunhuang Manuscripts Referring to the Transition from Tibetan to Local Rule in Dunhuang, 8th–11th Centuries", in Carmen Meinert, Transfer of Buddhism Across Central Asian Networks (7th to 13th Centuries), Leiden, Boston: Brill, pp. 106–179, ISBN 978-90-04-30741-4.
• Tafazzoli, A. (2003), "Iranian Languages," in C. E. Bosworth and M. S. Asimov, History of Civilizations of Central Asia, Volume IV: The Age of Achievement, A.D. 750 to the End of the Fifteenth Century, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited, pp. 323–30.
• von Le Coq, Albert. (1913). Chotscho: Facsimile-Wiedergaben der Wichtigeren Funde der Ersten Königlich Preussischen Expedition nach Turfan in Ost-Turkistan. Berlin: Dietrich Reimer (Ernst Vohsen), im Auftrage der Gernalverwaltung der Königlichen Museen aus Mitteln des Baessler-Institutes, Tafel 19. (Accessed 3 September 2016).
• Watson, Burton (1993), Records of the Great Historian, Han Dynasty II, Columbia University Press, ISBN 0-231-08167-7.
• Wood, Francis (2002). The Silk Road: Two Thousand Years in the Heart of Asia. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-24340-8.

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

വിക്കിവൊയേജിൽ നിന്നുള്ള സോഗ്ഡിയ യാത്രാ സഹായി

• Sogdian on Interlinguae
• Xerxes II and Sogdianus Archived 2006-12-11 at the Wayback Machine.
• IranicaOnline – SOGDIANA iii. HISTORY AND ARCHEOLOGY
• The Sogdians: Influencers on the Silk Roads (Online exhibition)