ബാങ്ക് ദേശസാത്കരണം (ഇന്ത്യ)
ഇന്ത്യയിൽ വൻമാറ്റങ്ങൽക്ക് വഴിതെളിയിച്ചതാണ് രണ്ട് ഘട്ടങ്ങളിലായി നടന്ന ബാങ്കുകളുടെ ദേശസാത്കരണം. 1969 വരെ ഇന്ത്യയിലെ ഏക ദേശസാത്കൃത ബാങ്ക് എസ്.ബി.ഐ ആയിരുന്നു. 1969-ൽ 14 ഉം 1980 ൽ 6 ഉം ബാങ്കുകളെയാണ് ദേശസാത്കരിച്ചത്. ഇന്ധിരാഗാന്ധിയായിരുന്നു ഈ കാലയളവുകളിൽ ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രി. ബാങ്കിങ് സംവിധാനം ഗ്രാമ പ്രദേശങ്ങളിലെത്തിക്കുക, കർഷകർക്ക് എളുപ്പത്തിൽ സാമ്പത്തിക സഹായം ലഭ്യമാക്കുക എന്നിവയായിരുന്നു ദേശസാത്കരണത്തിന്റെ പ്രധാനലക്ഷ്യങ്ങൾ.
ഒന്നാംഘട്ട ദേശസാത്കരണം
തിരുത്തുകഒന്നാംഘട്ട ദേശസാത്കരണം നടന്നത് 1969 ജൂലായ് 19 നാണ്. നിക്ഷേപം 50 കോടിയിലധികമുള്ള ബാങ്കുകളാണ് ദേശസാത്കരിക്കപ്പെട്ടത്.[1] ബാങ്കുകൾ ഇവയാണ്.
- ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
- ബാങ്ക് ഓഫ് ബറോഡ
- പഞ്ചാബ് നാഷണൽ ബാങ്ക്
- സെൻട്രൽ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
- കാനറ ബാങ്ക്
- സിൻഡിക്കേറ്റ് ബാങ്ക്
- ദേനാ ബാങ്ക്
- അലഹബാദ് ബാങ്ക്
- യുണൈറ്റഡ് കൊമേഴ്സ്യൽ ബാങ്ക്
- ഇന്ത്യൻ ബാങ്ക്
- ഇന്ത്യൻ ഓവർസീസ് ബാങ്ക്
- യൂണിയൻ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
- യുണൈറ്റഡ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
- ബാങ്ക് ഓഫ് മഹാരാഷ്ട്ര
രണ്ടാംഘട്ട ദേശസാത്കരണം
തിരുത്തുകരണ്ടാംഘട്ട ദേശസാത്കരണം 1980 ഏപ്രിൽ 15 നായിരുന്നു. 200 കോടിയിലേറെ നിക്ഷേപ മൂലധനമുള്ള 6 ബാങ്കുകളെയാണ് ഇത്തവണ ദേശസാത്കരിച്ചത്.[1] ബാങ്കുകൾ ഇവയാണ്
- വിജയാ ബാങ്ക്
- പഞ്ചാബ് ആന്റ് സിന്ധ് ബാങ്ക്
- ന്യൂ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ
- ഓറിയന്റൽ ബാങ്ക് ഓഫ് കൊമേഴ്സ്
- ആന്ധ്ര ബാങ്ക്
- കോർപ്പറേഷൻ ബാങ്ക്
ദേശസാത്കൃത ബാങ്കുകളിൽ ന്യൂ ഇന്ത്യാ ബാങ്ക് പ്രതിസന്ധിയിലായതിനെത്തുടർന്ന് (1993) പഞ്ചാബ് നാഷണൽ ബാങ്ക് ഏറ്റെടുത്തു. നിലവിൽ 19 ദേശസാത്കൃതബാങ്കുകളാണുള്ളത്
ഈ ഒരു നടപടിക്ക് വഴിവെച്ചത് സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യഘട്ടങ്ങളിൽ തന്നെ ഉയർന്നിരുന്നു. ദേശസാൽക്കരണ പ്രക്രിയക്ക് വഴി വെച്ചത് രണ്ടു കാരണങ്ങളാണ് ! AD-1956 ഏപ്രിലിൽ ഇതിനെപ്പറ്റിയുള്ള പ്രമേയം ലോകസഭയിൽ അവതരിക്കപ്പെട്ടു
സ്വകാര്യ ബാങ്കുകൾ എന്ന നിലയിൽ 1947- 1955 കാലഘട്ടങ്ങളിൽ ഇവയുടെ പ്രവർത്തനം ഏകദേശം 361 ബാങ്കുകൾക്കായിരുന്നു. മനോരമ ദിനപത്രം 2019 ജൂലൈ 18 (താൾ 13)