പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാൻ
ഒരു കാലത്ത് പശ്ചിമേഷ്യയിലെ എല്ലാ പ്രദേശങ്ങളിലും തദ്ദേശീയമായ ഒരു മാൻ ഇനമാണ് പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാൻ (ഡാമ മെസൊപ്പൊട്ടാമിക്ക). എന്നാൽ നിലവിൽ ഇറാനിലും ഇസ്രായേലിലും മാത്രമാണ് ഇവ കാണപ്പെടുന്നത്. 2008 മുതൽ ഇത് IUCN റെഡ് ലിസ്റ്റിൽ വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്നതായി പട്ടികപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.[1] ഒരു ക്യാപ്റ്റീവ് ബ്രീഡിംഗ് പ്രോഗ്രാമിന് ശേഷം, 1960 കളിൽ വിരലിലെണ്ണാവുന്ന മാനുകളിൽ നിന്ന് ആയിരത്തിലധികം മാനുകളിലേക്ക് ഇവയുടെ ജനസംഖ്യ തിരിച്ചുവന്നു.
| പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാൻ | |
|---|---|
| |
| In Carmel Hai-Bar Nature Reserve, Israel | |
ശാസ്ത്രീയ വർഗ്ഗീകരണം 
| |
| Domain: | Eukaryota |
| കിങ്ഡം: | Animalia |
| Phylum: | കോർഡേറ്റ |
| Class: | Mammalia |
| Order: | Artiodactyla |
| Family: | Cervidae |
| Subfamily: | Cervinae |
| Genus: | Dama |
| Species: | D. mesopotamica
|
| Binomial name | |
| Dama mesopotamica (Brooke, 1875)
| |
| Synonyms | |
|
Dama dama mesopotamica | |
ടാക്സോണമി തിരുത്തുക
1875-ൽ ഇറാനിലെ കരുൺ നദിയിൽ വെടിയേറ്റുവീണ സെർവസ് (ഡാമ) മെസൊപ്പൊട്ടാമിക്കസ് എന്ന ഒരു മാനിനെ കുറിച്ച് വിക്ടർ ബ്രൂക്ക് വിവരിച്ചു.[3]
അതിന്റെ വർഗ്ഗീകരണ നില തർക്കത്തിലാണ്. ഇത് പരമ്പരാഗതമായി പടിഞ്ഞാറൻ യൂറോപ്പിൽ നിന്നുള്ള ഫാലോ മാനുകളുടെ അതായത് ഡാമ ഡാമ[4] (ഡാമ ഡാമ മെസൊപ്പൊട്ടാമിക്ക) ഒരു ഉപജാതിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ ചില എഴുത്തുകാർ ഇത് ഒരു പ്രത്യേക ഇനമായിത്തന്നെ കണക്കാക്കുന്നു.[1][5]
വിവരണം തിരുത്തുക
പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാനുകളെ മറ്റ് ഫാലോ മാനുകളിൽ നിന്ന് രൂപശാസ്ത്രപരമായി വേർതിരിക്കുന്നത് കരതലാകാരമായ അവയുടെ കൊമ്പുകൾ കൊണ്ട് മാത്രമാണ്.[6]
വിതരണവും ആവാസ വ്യവസ്ഥയും തിരുത്തുക
പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നത് പുളിമരം, ഓക്ക്, പിസ്ത എന്നിവ ഉൾപ്പെട്ട വനപ്രദേശങ്ങളാണ്.[1] ഗതാഗതം കുറവായിരിക്കുമ്പോൾപ്പോലും ഇത് റോഡുകളെ ഒഴിവാക്കുന്നു. ഇത് അതിന്റെ വ്യാപനത്തെയും ചലനത്തെയും പരിമിതപ്പെടുത്തുന്നു.[7]
ചരിത്രപരം തിരുത്തുക
നിയോലിത്തിക്ക് യുഗത്തിന് മുമ്പ്, മനുഷ്യർ ആദ്യമായി യൂറോപ്പിൽ കോളനിവത്കരിക്കാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ, പേർഷ്യൻ ഫാലോ മാനുകളെ മെസൊപ്പൊട്ടേമിയ, ലെവന്റ്, അനറ്റോലിയ എന്നിവിടങ്ങളിൽ കണ്ടെത്തി. അനറ്റോലിയൻ ജനസംഖ്യ സാധാരണ ഫാലോ മാനുകളുമായി സഹകരിച്ച് നിലനിന്നിരുന്നതായി തോന്നുന്നു. അവ ഇന്നും അവിടെ നിലനിൽക്കുന്നു. അവ അതിനോട് സ്വതന്ത്രമായി ഇടകലർന്ന് ഇന്റർമീഡിയറ്റ് പോപ്പുലേഷൻ രൂപീകരിച്ചു. ഫറവോമാരുടെ കാലത്ത് ഒരു മൃഗശാലയ്ക്കായി ഇതിനെ ഈജിപ്തിലേക്ക് ഇറക്കുമതി ചെയ്തിരിക്കാമെന്ന് ഒരു അഭിപ്രായമുണ്ട്.[1] 16-ാം നൂറ്റാണ്ടിലോ 17-ാം നൂറ്റാണ്ടിലോ മിഡിൽ ഈസ്റ്റിൽ ഉടനീളം ഈ മാൻ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടാകാമെന്ന് ചില എഴുത്തുകാർ വിശ്വസിക്കുന്നു.[8]
സഹസ്രാബ്ദങ്ങൾക്കിടയിൽ മാനുകളുടെ വ്യാപ്തിയിൽ ഏറ്റക്കുറച്ചിലുണ്ടാകുന്നു. ഇസ്രായേലിന്റെ നാട്ടുഫിയൻ കാലഘട്ടത്തിൽ, ഏകദേശം 15,000 മുതൽ 9,500 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്, മൃഗശാലയിലെ പഠനങ്ങൾ തെക്കൻ ഇസ്രായേലിൽ ഫാലോ മാൻ വംശനാശം സംഭവിച്ചതായി കാണിക്കുന്നു. അതേസമയം ഗസല്ലും പ്രത്യേകിച്ച് റോ മാൻകളും പെരുകി. മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഭൂവിനിയോഗ രീതികളും വേട്ടയാടൽ സമ്മർദ്ദവും ചേർന്ന കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനമാണ് ഇതിന് കാരണമെന്ന് കരുതുന്നു. അതേ സമയം ഗലീലി മേഖലയിൽ വടക്ക് ഭാഗത്ത് ടാക്സൺ നിലനിന്നിരുന്നു.[9] ഇരുമ്പുയുഗത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ, വടക്കൻ വെസ്റ്റ്ബാങ്ക് നഗരമായ നബ്ലസിനടുത്തുള്ള എബൽ പർവതത്തിലെ അൾത്താരയിൽ ബലിയർപ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു പ്രധാന ഇനമായിരുന്നു ഫാലോ മാൻ, അതിൽ ജന്തുജാലങ്ങളുടെ 10% ഉൾപ്പെടുന്നു (പല ജീവജാലങ്ങളും ബലിയർപ്പിക്കപ്പെട്ടു). ഈ പ്രദേശത്തെ പ്ലീസ്റ്റോസീൻ ഫാലോ മാൻ വളരെ വലുതായിരുന്നു. നിലവിലുള്ള ജനസംഖ്യ ചെറിയ മൃഗങ്ങളായി പരിണമിച്ചു.[10]
ഏകദേശം 10,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്, മൺപാത്ര നിർമ്മാണത്തിന് മുമ്പുള്ള നിയോലിത്തിക്ക് കാലഘട്ടത്തിൽ (സൈപ്രോ-പിപിഎൻബി) മനുഷ്യർ സൈപ്രസിലേക്ക് ഇവയെ പരിചയപ്പെടുത്തി. കൂടാതെ ദ്വീപിലെ തദ്ദേശീയമായ മെഗാഫൗണകൾ വംശനാശം സംഭവിച്ചതിനാൽ അതിവേഗം വികസിച്ചു. പശുക്കൾ, ചെമ്മരിയാടുകൾ, ആട്, പന്നികൾ, നായ്ക്കൾ, പൂച്ചകൾ എന്നിവ ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, ചരിത്രാതീതകാലത്തെ സൈപ്രിയോട്ടുകൾ അടുത്ത സഹസ്രാബ്ദങ്ങളിൽ ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ മാൻ കൂട്ടങ്ങളെ കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്നതായി കരുതപ്പെടുന്നു. അല്ലെങ്കിൽ മൃഗത്തെ വളർത്തിയെടുത്തിരിക്കാം. ആറായിരം വർഷമായി ദ്വീപുകളുടെ മാംസത്തിന്റെ പ്രധാന സ്രോതസ്സുകളിൽ ഒന്നായിരുന്നു മാനുകൾ. ലോകത്തിന്റെ മറ്റു ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി; 7,000 മുതൽ 4,500 വരെ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് മാൻ ദ്വീപിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട സാമ്പത്തിക കേന്ദ്രമായി മാറിയതായി തോന്നുന്നു. ചില സ്ഥലങ്ങളിൽ മൃഗത്തിന്റെ 70% ത്തോളം മാൻ അസ്ഥികൾ അവശേഷിക്കുന്നു. സൈപ്രസിൽ ഉടനീളമുള്ള അസെറാമിക് നിയോലിത്തിക്ക് സൈറ്റുകളായ ഖിരോകിഷ്യ, കലവാസോസ്-ടെന്റ, ക്യാപ് ആൻഡ്രിയാസ് കാസ്ട്രോസ്, ഐസ് യോർക്കിസ്, [11][12] എന്നിവ സൈപ്രസ് വെങ്കലയുഗത്തിലൂടെ അവ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നവയാണ്. [11][12] 15-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ മാനുകളെ ദ്വീപിൽ നിന്ന് ഉന്മൂലനം ചെയ്തു.[12]
അവലംബം തിരുത്തുക
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Werner, N.Y.; Rabiei, A.; Saltz, D.; Daujat, J. & Baker, K (2016). "Dama mesopotamica": e.T6232A97672550. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T6232A22164332.en.
{{cite journal}}:|access-date=requires|url=(help); Cite journal requires|journal=(help); Unknown parameter|errata=ignored (help) - ↑ "Appendices | CITES". cites.org. Retrieved 2022-01-14.
- ↑ Brooke, V. (March 1875). "On a new Species of Deer from Mesopotamia". Proceedings of the Zoological Society of London: 261–266.
- ↑ Wilson, D.E.; Reeder, D.M., eds. (2005). "Species Dama dama". Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(help) - ↑ Pitra, C.; Fickel, J.; Meijaard, E. & Groves, C.P. (2004). "Evolution and phylogeny of old world deer". Molecular Phylogenetics and Evolution. 33 (3): 880–895. doi:10.1016/j.ympev.2004.07.013. PMID 15522810.
- ↑ "Factsheet: Persian Fallow Deer | Common names: Mesopotamian Fallow Deer (Deer (Artiodactyla Cervidae Cervinae) > Dama mesopotamica)". www.lhnet.org. Archived from the original on 5 Sep 2015. Retrieved 9 April 2018.
- ↑ Rinat, Z. (2020). "Comeback Kids: Persian Fallow Deer Reestablish Themselves in Israel's North". Haaretz. Tel Aviv. Retrieved 7 September 2020.
- ↑ Fernández-García, J. L. (2012). "The endangered Dama dama mesopotamica: genetic variability, allelic loss and hybridization signals" (PDF). Contributions to Zoology. 81 (4): 223–233.
- ↑ Davies, S. J. M. (1982). "Climatic change and the advent of domestication: the succession of ruminant Artiodactyla in the late Pleistocene-Holocene in the Israel region". Paléorient. 8 (2): 5–15. doi:10.3406/paleo.1982.4317.
- ↑ Kolska Horwitz, Liora (September 1986). "Faunal Remains from the Early Iron Age Site on Mount Ebal". Journal of the Institute of Archaeology of Tel Aviv University. 13/14: 173–189.
- ↑ 11.0 11.1 Kassapis, Herodotos; Clerides, Nicos; Hadjisterkotis, Eleftherios (January 2005). "A new fallow deer fossil site in Cyprus: preliminary results". Proceedings of the XXVth International Congress of the International Union of Game Biologists. IUGB and the IXth International Symposium Perdix. Vol. 2. Lemesos, Cyprus. pp. 29–49.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 Croft, P. W. (December 2002). "Wildnutzung im frühen prähistorischen Zypern". Zeitschrift für Jagdwissenschaft (in ജർമ്മൻ). 48: 172–179. doi:10.1007/BF02192406. S2CID 41361892.
External links തിരുത്തുക
- Persian fallow deer at Animal Info