വിക്കിപീഡിയ

കൃപാലു മഹാരാജ്

അലഹബാദിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ഇന്ത്യൻ ഹിന്ദു ആത്മീയ നേതാവായിരുന്നു

കൃപാലു മഹാരാജ് (IAST: Kṛpālu; 5 ഒക്ടോബർ 1922 - 15 നവംബർ 2013)[3] അലഹബാദിൽ നിന്നുള്ള ഒരു ഇന്ത്യൻ ഹിന്ദു ആത്മീയ നേതാവായിരുന്നു[4].[5][6][7]

Jagadguru Shrī Kripālu Jī Mahārāj
Photograph of Kripalu wearing an orange robe
Kripalu in 2009
മതംHinduism
LineageBhakti yoga
അമ്പലം
Personal
ദേശീയതIndian
ജനനംRām Kripālu Tripathī
(1922-10-05)5 ഒക്ടോബർ 1922[1][2]
Mangarh, Pratapgarh
മരണം15 നവംബർ 2013(2013-11-15) (പ്രായം 91)[1][2]
New Delhi, Delhi, India
Senior posting
Based inMangarh, Pratapgarh
അധികാരത്തിലിരുന്ന കാലഘട്ടം1957–2013
Religious career
WorksPrem Ras Sidhhant, Prem Ras Madira, Shyama Shyam Geet, Radha Govind Geet, Braj Ras Madhuri Part 1-4, Yugal Shatak, Yugal Ras, Yugal Madhuri, Bhakti Shatak, Radha Trayodashi, Kripalu Trayodashi
PostGuru, Samanvaya-Acharya
വെബ്സൈറ്റ്ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ്

അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയിൽ നാലും ഒന്ന് യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലും ആയി അഞ്ച് പ്രധാന ആശ്രമങ്ങളുള്ള[8] ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ലാഭേച്ഛയില്ലാതെ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു ഹിന്ദു സംഘടനയായ ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്ത് (ജെകെപി) സ്ഥാപകനായിരുന്നു.[9] ജെകെപി സ്ഥാപിച്ച പടിഞ്ഞാറൻ അർദ്ധഗോളത്തിലെ ഏറ്റവും വലുതും വടക്കേ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വലുതും[10][11][12]ആയ ഹിന്ദു ക്ഷേത്ര സമുച്ചയങ്ങളിലൊന്നാണ് രാധാ മാധവ് ധാം,[13]

1957 ജനുവരി 14-ന് മകരസംക്രാന്തി ദിനത്തിൽ കാശി വിദ്വത് പരിഷത്ത് (വാരണാസിയിലെ ബുദ്ധിജീവികളുടെ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയതും അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതുമായ സ്ഥാപനം) അദ്ദേഹത്തിന് 34-ആം വയസ്സിൽ ജഗദ്ഗുരു (ലോകാധ്യാപകൻ) എന്ന പദവി നൽകി ആദരിച്ചു.[5][14][15]

ബഹുമതികൾ

തിരുത്തുക

ആദ്യകാല ജീവിതം

തിരുത്തുക

കൃപാലുജി മഹാരാജ്, ശാരദ് മാസത്തിലെ (5 ഒക്ടോബർ 1922) പൗർണ്ണമിയായ ശരദ് പൂർണിമയിൽ,[1][2] ഇന്ത്യയിലെ അലഹബാദിന് സമീപമുള്ള പ്രതാപ്ഗഢിലെ മംഗഡ് ജില്ലയിൽ രാം കൃപാലു ത്രിപാഠിയായി ജനിച്ചു.[7][14] പ്രാദേശിക സ്കൂളിൽ ഹിന്ദിയിലും സംസ്കൃതത്തിലും പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം നേടി. അദ്ദേഹം അഷ്ടാംഗ് ആയുർവേദ് കോളേജ്, ലോകമാന്യ നഗർ, ഇൻഡോർ, വാരണാസി എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഉന്നത സംസ്കൃതവും ആയുർവേദവും പഠിക്കാൻ പോയി. ചിത്രകൂടത്തിന് ചുറ്റും ഒരു വർഷമോ അതിൽ കൂടുതലോ ചെലവഴിച്ചു.[5]തന്റെ ഔപചാരിക വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം, 16-ആം വയസ്സിൽ, അദ്ദേഹം സ്വയം ഏർപ്പെടുത്തിയ വനവാസത്തിൽ പ്രവേശിച്ചു.[5] അദ്ദേഹം വൃന്ദാവനത്തിലേക്കുള്ള വഴി കണ്ടെത്തി. അടുത്ത വർഷം അദ്ദേഹം ഒരു ഗുരുവായി ഉയർന്നു.[14] ശ്രീ മഹാരാജ് ജി എന്ന് സ്നേഹപൂർവ്വം അറിയപ്പെടുന്നു.[14]അദ്ദേഹത്തിന് 17 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ, 6 മാസം തുടർച്ചയായി "മഹാ മന്ത്രം" ജപിച്ചു.[14]

ജഗദ്ഗുരു

തിരുത്തുക
 
കാശി വിദ്വത് പരിഷത്തിലെ പണ്ഡിതന്മാരിൽ നിന്ന് ജഗദ്ഗുരു എന്ന പദവി സ്വീകരിക്കുന്നു (ഫാൾസ് കളർ)

1955-ൽ കൃപാലു ഇന്ത്യയിലെ പ്രമുഖ ആത്മീയ നേതാക്കൾക്കായി[16] ഒരു മതസമ്മേളനം സംഘടിപ്പിച്ചു.[17] കാശി വിദ്വത് പരിഷത്ത് പ്രസിഡണ്ട് മഹാമഹോപാധ്യായ ഗിരിധർ ശർമ്മയും വന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹം കൃപാലുവിന്റെ വേദജ്ഞാനത്തിൽ ആകൃഷ്ടനായി.[17][18] 1957-ൽ കാശി വിദ്വത് പരിഷത്തിൽ പ്രഭാഷണം നടത്താൻ കൃപാലുവിനെ ക്ഷണിച്ചു.[17][19]

വാരണാസിയിൽ നിന്നും ഇന്ത്യയുടെ മറ്റു ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള പണ്ഡിതന്മാർ ഈ സഭയിൽ ഉണ്ടായിരുന്നു.[17] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രസംഗങ്ങൾ ഏഴു ദിവസം നീണ്ടുനിന്നു, അതിനുശേഷം അദ്ദേഹം അഞ്ചാമത്തെ ജഗദ്ഗുരു ("ലോക ഗുരു") ആയി ഔപചാരികമായി അവരോധിക്കപ്പെട്ടു.[17][20] 1957 ജനുവരി 14-ന്,[15] ഹിന്ദു പണ്ഡിതരുടെ ഒരു കൂട്ടം കാശി വിദ്വത് പരിഷത്ത് ഈ പദവി നൽകുമ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന് 34 വയസ്സായിരുന്നു.[14][20][21] കാശി വിദ്വത് പരിഷത്ത് അദ്ദേഹത്തിന് ഭക്തിയോഗ്-രാസ്-അവതാർ, ജഗദ്ഗുരുത്തം എന്നീ സ്ഥാനപ്പേരുകളും നൽകിയിട്ടുണ്ട്.[22]

1957 ൽ അദ്ദേഹം ജഗദ്ഗുരു എന്ന പദവി നേടിയിരുന്നു. [23]അദ്ദേഹത്തിന് മുമ്പ് നാല് ജഗദ്ഗുരുമാരുണ്ടായിരുന്നു. അതായത് ശ്രീപാദ ശങ്കരാചാര്യ (എ.ഡി. 788-820), ശ്രീപാദ രാമാനുജാചാര്യ (1017-1137), ശ്രീ നിംബാർകാചാര്യരും, ശ്രീപാദ മധ്വാചാര്യരും (1239-1319) [5][15] "അഞ്ചാമത്തെ യഥാർത്ഥ ജഗദ്ഗുരു" എന്നാണ് അദ്ദേഹം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. കാശി വിദ്വത് പരിഷത്ത് അദ്ദേഹത്തിന് സമൻവയ-ആചാര്യ എന്ന സ്ഥാനപ്പേരും നൽകി. അതായത്, എല്ലാ ഗ്രന്ഥങ്ങളുടേയും അർത്ഥം, ആറ് തത്വശാസ്ത്രങ്ങൾ, മറ്റ് മുൻ ജഗദ്ഗുരുമാരുടെ (പരസ്പരവിരുദ്ധമെന്ന് തോന്നുന്ന) പഠിപ്പിക്കലുകൾ വിശകലനം ചെയ്യുകയും അനുരഞ്ജിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[24] ജഗദ്ഗുരുത്തം (ജഗദ്ഗുരുമാരിൽ അഗ്രഗണ്യൻ) പുരസ്‌കാരം ലഭിച്ചതിന് ശേഷം അദ്ദേഹം പ്രാരംഭ വർഷങ്ങളിൽ ഭൂരിഭാഗവും ആഗ്രയിൽ ചെലവഴിച്ചു. 1950-കളുടെ അവസാനം മുതൽ 1970-കൾ വരെ നീളുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ ആ ഘട്ടത്തിലാണ് പ്രേം റാസ് സിദ്ധാന്തും പ്രേംരാസ് മദിരയും എഴുതിയത്.

പഠിപ്പിക്കലുകൾ

തിരുത്തുക

കൃപാലുവിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, "നിങ്ങളുമായി നിത്യബന്ധമുള്ള രാധാകൃഷ്ണന്റെ നിസ്വാർത്ഥമായ ദിവ്യസ്നേഹം നേടുക എന്നതാണ് ആത്മാവിന്റെ ലക്ഷ്യം".[17] രാധാകൃഷ്ണൻ ദൈവത്തിന്റെ പരമമായ 'രൂപവും' ദൈവിക സ്നേഹത്തിന്റെ 'രൂപവും' ആണെന്നും നമ്മോട് ശാശ്വതമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം പഠിപ്പിച്ചു.[14]

ടിവി പ്രഭാഷണങ്ങൾ

തിരുത്തുക

കൃപാലുവിന്റെ പ്രഭാഷണങ്ങൾ ഡിഡി ഇന്ത്യ, ആസ്താ ടിവി, സാധന ടിവി, ഐബിഎൻ 7, ന്യൂസ്24, സൻസ്‌കാർ ടിവി എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി മതപരമായ ടിവി ചാനലുകളിൽ ദിവസവും സംപ്രേക്ഷണം ചെയ്യുന്നുണ്ട്.[25][26][27] യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിൽ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രഭാഷണങ്ങൾ ടിവി ഏഷ്യയിലും എല്ലാ ദിവസവും സംപ്രേക്ഷണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.[28] തന്റെ ടിവി പ്രഭാഷണങ്ങളിൽ, കൃപാലു വേദങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉദ്ധരിച്ച മിക്കവാറും എല്ലാറ്റിന്റെയും അധ്യായവും വാക്യവും ഉദ്ധരിക്കുന്നു. [29]

YouTube ചാനൽ

തിരുത്തുക

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും ദൈർഘ്യമേറിയ രണ്ട് പ്രഭാഷണ പരമ്പരകൾ ഔദ്യോഗിക YouTube ചാനലായ JKP വേദികിൽ ലഭ്യമാണ്:[30]

  • ബ്രഹ്മം ജീവ് മയാ തത്ത്വ ജ്ഞാനം[31]
  • മെയിൻ കൗൻ മേരാ കൗൻ[32]

ആശ്രമങ്ങളും ക്ഷേത്രങ്ങളും

തിരുത്തുക

ഇന്ത്യയിൽ നാല് പ്രധാന ആശ്രമങ്ങളും (രംഗീലി മഹൽ, ബർസാന; ഭക്തിധാം മംഗാർ; ശ്യാമ ശ്യാം ധാം, വൃന്ദാവൻ ആന്റ് ജഗദ്ഗുരു ധാം, വൃന്ദാവനം) കൂടാതെ യു.എസ്.എയിൽ ഒരു ആശ്രമവും (രാധാ മാധവ് ധാം, ഓസ്റ്റിൻ) [8]ഹിന്ദു ലാഭേച്ഛയില്ലാത്ത മതസംഘടനയായ ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്തിന്റെയും (ജെകെപി) സ്ഥാപകനും ആചാര്യനുമായിരുന്നു കൃപാലു. ഈ 5 പ്രധാന ആശ്രമങ്ങൾ കൂടാതെ, ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്ത് ഇന്ത്യയിലും അമേരിക്കയിലുടനീളമുള്ള നഗരങ്ങളിലും ഓസ്‌ട്രേലിയ, കാനഡ, ഡെൻമാർക്ക്, ഫിജി ദ്വീപ്, ഹോങ്കോംഗ്, ന്യൂസിലാൻഡ്, നേപ്പാൾ, അയർലൻഡ്, സ്കോട്ട്‌ലൻഡ്, സിംഗപ്പൂർ, ട്രിനിഡാഡ്, വെസ്റ്റ് ഇൻഡീസ്, യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡം എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിരവധി അധ്യാപക കേന്ദ്രങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. [33] ഈ സംഘടന വർഷത്തിൽ മൂന്ന് തവണ സാധന സാധ്യ എന്ന ഹിന്ദി മാസികയും[34]കൂടാതെ പ്രതിമാസ വാർത്താക്കുറിപ്പും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നു.[35]

അദ്ദേഹം മൂന്ന് ക്ഷേത്രങ്ങളും സ്ഥാപിച്ചു.[36] – ശ്രീ രാസേശ്വരി രാധാ റാണി ക്ഷേത്രം, ഓസ്റ്റിൻ;[9] ഭക്തി മന്ദിർ, മംഗാർ; പ്രേം മന്ദിർ, വൃന്ദാവൻ[37][38]

പ്രേം മന്ദിർ

തിരുത്തുക

വൃന്ദാവനത്തിലെ ഒരു മതപരവും ആത്മീയവുമായ സമുച്ചയമാണ് പ്രേം മന്ദിർ. 2001 ജനുവരിയിൽ പ്രേംമന്ദിറിന്റെ നിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചു. ഉദ്ഘാടന ചടങ്ങ് 2012 ഫെബ്രുവരി 15 മുതൽ 17 വരെ നടന്നു. 2012 ഫെബ്രുവരി 17-ന് ക്ഷേത്രം പൊതുജനങ്ങൾക്കായി തുറന്നുകൊടുത്തു. ചെലവ്150 കോടി രൂപയായിരുന്നു (23 ദശലക്ഷം ഡോളർ) .[39] 30,000 ടൺ ഇറ്റാലിയൻ മാർബിൾ, പ്രത്യേക KUKA റോബോട്ടിക് മെഷീനുകൾ ഉപയോഗിച്ച് കൊത്തിയെടുത്തതാണ് നിർമ്മാണത്തിനായി ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. ശ്രീ രാധാ ഗോവിന്ദ് (രാധാകൃഷ്ണൻ), ശ്രീ സീതാ റാം എന്നിവരാണ് പ്രധാന ആരാധനാമൂർത്തികൾ.[40] 73,000 ചതുരശ്ര അടി, തൂണുകളില്ലാത്ത, താഴികക്കുടത്തിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള ഒരു സത്സംഗ ഹാൾ പ്രേം മന്ദിറിന് അടുത്തായി നിർമ്മിക്കുന്നു. അതിൽ ഒരേസമയം 25,000 പേർക്ക് ഇരിക്കാനാകും. [38]

Ashrams
 
Prem Mandir, Vrindavan
 
Bhakti Bhawan, Mangarh

ജീവകാരുണ്യ പ്രവർത്തനങ്ങൾ

തിരുത്തുക

കൃപാലു മൂന്ന് സൗജന്യ ആശുപത്രികൾ സ്ഥാപിച്ചു.[5][41][42][43]ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു ചികിത്സലയ, മംഗഢ്, ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു ചികിത്സലയ (ബർസാന), ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു ചികിത്സാശാല (വൃന്ദാവൻ) എന്നിവ 1,000,000 ഗ്രാമീണ ജനതയ്ക്ക് അവരുടെ വൃഷ്ടി പരിധിയിൽ 80-100 കിലോമീറ്റർ ചുറ്റളവിൽ, ഓരോ ദിവസവും 600-700 രോഗികളെ ചികിത്സിക്കുന്നു. ചെലവുകൾ എല്ലാം ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്താണ് വഹിക്കുന്നത്.[44] ദരിദ്രരായ സ്ത്രീകൾക്കും പെൺകുട്ടികൾക്കും ബിരുദാനന്തര ബിരുദം വരെ സൗജന്യ വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്ന കൃപാലുവിന്റെ വിദ്യാഭ്യാസ ട്രസ്റ്റായ ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്ത് എജ്യുക്കേഷൻ (ജെകെപി എജ്യുക്കേഷൻ) ഒരു മതേതര വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനത്തിന് ധനസഹായം നൽകുകയും നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.[45] JKP എഡ്യൂക്കേഷൻ ഉത്തർപ്രദേശിലെ കുന്ദയിൽ പെൺകുട്ടികൾക്കായി മൂന്ന് കോളേജുകൾ നടത്തുന്നു (കൃപാലു മഹിളാ മഹാവിദ്യാലയം, കൃപാലു ബാലിക പ്രൈമറി സ്കൂൾ, കൃപാലു ബാലിക ഇന്റർമീഡിയറ്റ് കോളേജ്).[46][47]ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്തും ദുരന്ത നിവാരണത്തിനായി പണം സംഭാവന ചെയ്യുന്നു[45][48] . 2001ലെ ഭുജ് ഭൂകമ്പത്തിൽ മരിച്ചവരുടെ സഹായത്തിന് 10 ലക്ഷം രൂപയും 2004ൽ സുനാമി ബാധിതർക്ക് 25 ലക്ഷം രൂപയും 2008-ലെ ബീഹാർ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ ദുരിതമനുഭവിക്കുന്നവർക്കായി 2 കോടി രൂപയും നൽകി.[45] 2013 മെയ് മാസത്തിൽ ഉത്തരാഖണ്ഡ് വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ ദുരിതമനുഭവിക്കുന്നവർക്കായി കൃപാലു മുഖ്യമന്ത്രിയുടെ ദുരിതാശ്വാസ നിധിയിലേക്ക് ഒരു കോടി രൂപ സംഭാവന നൽകി.[49] 2013-ൽ ജഗദ്ഗുരു കൃപാലു പരിഷത്ത് വിദ്യാഭ്യാസ പ്രസിഡൻറ് വിശാഖ ത്രിപാഠിക്ക് രാജീവ് ഗാന്ധി എക്‌സലൻസ് അവാർഡും[50] മദർ തെരേസ എക്‌സലൻസ് അവാർഡും[51] നാരി ശക്തി അവാർഡും[51][52] ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യയിലെ 5000 പെൺകുട്ടികൾക്കും സ്ത്രീകൾക്കും സൗജന്യ വിദ്യാഭ്യാസം നൽകിയതിന് ലഭിച്ചു. [51]

ഗ്രന്ഥസൂചിക

തിരുത്തുക

തത്വശാസ്ത്ര പുസ്തകങ്ങൾ

തിരുത്തുക
  • Prem Rasa Siddhant (ISBN 978-93-80661-35-3) — The philosophy of Divine love.[53][54] It was first published (in Hindi) in 1955.[17] Later, it was published is several other languages of India. It has been described as an "incredible book" by Swami Sivananda among others.
  • Bhakti Shatak (ISBN 978-93-80661-26-1) — The concise philosophy of the Upaniṣats, Gītā, Brahma sūtras and the Śrīmad Bhāgavatam in an easy to understand style.[14][55]
  • Radha Govind Geet (ISBN 978-81-90966-16-0) — Printed in two volumes, with eleven thousand one hundred and eleven couplets of Radha Krishna leelas and the devotional philosophy.[56]
  • Ras Panchadhyayi (ISBN 978-93-80661-15-5) — Represents a series of discourses given on the esoteric of subject of Raas Leela.[57]

Kirtans

തിരുത്തുക

Renditions

തിരുത്തുക

Renditions of Kripalu's bhajans and kirtans have been recorded by singers such as Manna Dey[63] and Anuradha Paudwal.[64] Anup Jalota,[65] Suresh Wadkar, Kavita Krishnamurthy have also agreed to release several CDs of his compositions.

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 "JKYOG Magazine" (PDF). JKYOG. Archived from the original (PDF) on 2022-01-14. Retrieved 2022-01-14.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Radha Madhav Society, US". RMS, US. Radha Madhav Society.
  3. ↑ "Spiritual Guru Jagadguru Kripalu Maharaj passes away". Zee News. 15 November 2013. Retrieved 25 November 2013.
  4. ↑ "Hindu Spiritual Leader". Retrieved 8 August 2008.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 Singh, Khushwant (28 January 2007). "Varanasi seer's memory is phenomenal". The Tribune. Tribune India. Retrieved 1 June 2015.
  6. ↑ Ex-Nepalese King Gyanendra meets Indian Spiritual guru Archived 2013-12-03 at the Wayback Machine.. 2 October 2008. Asian News International.
  7. ↑ 7.0 7.1 "Maharaj Ji Kripalu". Retrieved 14 December 2011.
  8. ↑ 8.0 8.1 Walker, J.K. 2007. The Concise Guide to Today's Religions and Spirituality. Harvest House Publishers.
  9. ↑ 9.0 9.1 Radha Madhav Dham Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.. The Harvard Pluralism Project.
  10. ↑ Ciment, J. 2001. Encyclopedia of American Immigration. Michigan: M.E. Sharpe
  11. ↑ Hylton, H. & Rosie, C. 2006. Insiders' Guide to Austin. Globe Pequot Press.
  12. ↑ Mugno, M. & Rafferty, R.R. 1998. Texas Monthly Guidebook to Texas. Gulf Pub. Co.
  13. ↑ Vedic Foundation Inaugurated at Barsana Dham, Austin Archived 18 August 2011 at the Wayback Machine.. Retrieved 15 December 2011.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 Melton, J. Gordon (2003). The Encyclopedia of American Religions. Gale. ISBN 978-0-7876-9696-2.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 "जगद्गुरु कृपालु के जयकारों से गूंजा वृंदावन". jagran. Retrieved 19 January 2017.
  16. ↑ "Spiritual Leader". Retrieved 8 July 2016.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 17.5 17.6 17.7 Saraswati, Prakashanand (2007). The True History and Religion Of India: A Concise Encyclopedia of Authentic Hinduism (First ed.). New Delhi: Macmillan Publishers. ISBN 978-0230630659. Retrieved 28 April 2016.
  18. ↑ "A Wisdom Archive on Jagadguru Kripaluji Maharaj". Archived from the original on 18 October 2012. Retrieved 14 December 2011.
  19. ↑ "Kripalu Maharaj". Retrieved 14 December 2011.
  20. ↑ 20.0 20.1 Singh, Khushwant (29 January 2007). "Without people or drink". Opinion. The Telegraph. Retrieved 9 June 2015.
  21. ↑ The Meaning of Makar Sankranti and Jagadguru Divas Archived 16 March 2012 at the Wayback Machine.. 14 January 2011. Retrieved 16 December 2011.
  22. ↑ Pandey, V.K. 2007. Encyclopaedia of Indian philosophy — Part 1. Delhi: Anmol Publications
  23. ↑ "Kirti Mandir in Barsana Opens in a Grand and Historical Opening Ceremony". Business Standard India. Press Trust of India. 11 February 2019. Retrieved 3 June 2020.
  24. ↑ "Nikhildarshan-Samanvayacharya". jkpliterature. Archived from the original on 2017-06-16. Retrieved 31 May 2016.
  25. ↑ Csordas, Thomas J. (2009). Transnational Transcendence: Essays on Religion and Globalization (illustrated ed.). University of California Press. p. 287. ISBN 9780520257429. Retrieved 30 October 2016.
  26. ↑ TV Broadcast of Lectures by Shri Kripaluji Maharaj
  27. ↑ "Teachings". Archived from the original on 2016-01-23. Retrieved 2022-01-14.
  28. ↑ "Jagadguru Kripalu Maharaj on TV Asia". Archived from the original on 2 September 2015. Retrieved 9 October 2015.
  29. ↑ Singh, Khushwant (4 March 2006). "Tricks memory plays". This Above All. Tribune India. Retrieved 9 June 2015.
  30. ↑ "Online Resources". Retrieved 12 June 2015.
  31. ↑ "Brahm Jeev Maya Tattva Gyan– Hindi Lecture Series". YouTube. Retrieved 3 October 2020.
  32. ↑ "Main Kaun Mera Kaun – Hindi Lecture Series". YouTube. Retrieved 3 October 2020.
  33. ↑ Regular Satsang Programs Archived 29 July 2010 at the Wayback Machine.. Retrieved 15 December 2011.
  34. ↑ Sadhan Sadhya Archived 1 January 2012 at the Wayback Machine.. Retrieved 19 December 2011.
  35. ↑ JKP Monthly Newsletter. Retrieved 19 December 2011.
  36. ↑ JKP Ashrams Archived 26 February 2016 at the Wayback Machine.. Retrieved 27 February 2016.
  37. ↑ Singhal, A. 25 February 2011. Foundation stone of Satsang Bhawan to be laid on in Prem Mandir. Indilive.com. Retrieved 15 December 2011. Archived 14 May 2011 at the Wayback Machine.
  38. ↑ 38.0 38.1 Singhal, A. 1 March 2011. Foundation stone of renowned Satsang Bhawan laid by Jagadguru Kripaluji Maharaj. Indlive.com. Retrieved 15 December 2011. Archived 4 March 2011 at the Wayback Machine.
  39. ↑ Kumar, M. 13 February 2012. [Kripaluji Maharaj's Prem Mandir will be inaugurated on 17 February "Archived copy". Archived from the original on 11 January 2014. Retrieved 6 September 2013.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)]. Aaj Ki Khabar
  40. ↑ Agratoday News Service. 1 July 2010. Dream Of “एक झोंपड़ी हो कृष्ण के बृज में” Now Becomes A Reality Archived 11 January 2014 at the Wayback Machine.. Retrieved 28 December 2011.
  41. ↑ Jagadguru Kripalu Chikitsalaya Archived 22 December 2011 at the Wayback Machine.. 25 July 2011. Aaj Ki Khabar. Retrieved 15 December 2011.
  42. ↑ Free Cataract Workshop organized by Jagadguru Kripalu Chikitsalaya Mangarh, Kunda Archived 13 January 2012 at the Wayback Machine.. 25 July 2011. Aaj Ki Khabar. Retrieved 15 December 2011.
  43. ↑ "JKP Hospitals Archived 2014-01-05 at the Wayback Machine.". Retrieved 16 December 2011.
  44. ↑ Singhal, A. 20 November 2010. "Jagadguru Kripalu Chikitsalaya, a hand for the poor". Indialive.com. Retrieved 16 December 2011.
  45. ↑ 45.0 45.1 45.2 Trust donates Rs one crore for Uttarakhand victims. 26 June 2013. Sahara Samay
  46. ↑ Sinha, L. 5 December 2011. Utthan 2011: Annual Function at Kripalu Mahila Mahavidyalaya. Pranam India. Retrieved 16 December 2011.
  47. ↑ Jagaduru Kripalu Parishat Education Archived 2022-01-27 at the Wayback Machine.. Retrieved 16 December 2011.
  48. ↑ Contributions to PM's relief fund cross 200 crore mark. Retrieved 16 December 2011.
  49. ↑ Kripaluji donates Rs.1 crore for Uttarakhand victims. Wed 26 June 2013. IANS
  50. ↑ Jagadguru Kripalu Parishat Education gets Rajiv Gandhi Global Excellence Award. IANS. 23 May 2013
  51. ↑ 51.0 51.1 51.2 Trust honoured for educating the girl child Archived 23 April 2014 at the Wayback Machine.. IANS. 2 September 2013
  52. ↑ Education trust of Jagadguru Kripalu Maharaj honoured. IANS. 11 May 2013
  53. ↑ Prem Rasa Siddhant (ISBN 1-881921-08-5) lth 5 & 6, le "Kripaluji Maharaj". Archived from the original on 2017-08-08. Retrieved 2022-01-14.
  54. ↑ "The Literature Revealed by Kripaluji Maharaji". Retrieved 14 December 2011.
  55. ↑ "Bhakti Shatak". Retrieved 29 January 2016.
  56. ↑ "Radha Govind Geet". Retrieved 29 January 2016.
  57. ↑ "Raas Panchadhyayi". Archived from the original on 2017-04-05. Retrieved 26 May 2016.
  58. ↑ "Prem Ras Madira". Retrieved 14 December 2011.
  59. ↑ "Braj Ras Madhuri I and II". Retrieved 29 January 2016.
  60. ↑ "Yugal Shatak". Retrieved 29 January 2016.
  61. ↑ "Yugal Ras". Retrieved 29 January 2016.
  62. ↑ "Shri Radha Trayodashi". Retrieved 29 January 2016.
  63. ↑ Kinnear, M. 1985. A discography of Hindustani and Karnatic music. Greenwood Press.
  64. ↑ Video Keertans by Shri Kripalu Ji Maharaj. Retrieved 15 December 2011.
  65. ↑ Rang De with Anup Jalota at Radha Madhav Dham, Austin Archived 5 April 2016 at the Wayback Machine.. 20 October 2011. Indo-American News. Retrieved 15 December 2011.

പുറംകണ്ണികൾ

തിരുത്തുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=കൃപാലു_മഹാരാജ്&oldid=4087946" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്