കാൾ ബാരി ഷാർപ്ലെസ്
അമേരിക്കൻ രസതന്ത്രജ്ഞനും നോബൽ സമ്മാന ജേതാവുമാണ് കാൾ ബാരി ഷാർപ്ലെസ് (ജനനം: ഏപ്രിൽ 28, 1941) സ്റ്റീരിയോസെലക്ടീവ് റിയാക്ഷനുകളിലും, ക്ലിക്ക് കെമിസ്ട്രിയിലും നടത്തിയ പ്രവർത്തനത്തിന് അദ്ദേഹം അറിയപ്പെടുന്നു.
ആദ്യകാല ജീവിതവും വിദ്യാഭ്യാസവും തിരുത്തുക
ഷാർപ്ലെസ് പിഎയിലെ ഫിലാഡൽഫിയയിൽ 1941 ഏപ്രിൽ 28 ന് ജനിച്ചു. 1959-ൽ ഫ്രണ്ട്സ് സെൻട്രൽ സ്കൂളിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടിയ അദ്ദേഹം [1]ഡാർട്ട്മൗത്ത് കോളേജിൽ പഠനം തുടർന്നു. 1963-ൽ എ.ബി. യും 1968-ൽ സ്റ്റാൻഫോർഡ് സർവകലാശാലയിൽ നിന്ന് രസതന്ത്രത്തിൽ പിഎച്ച്ഡി.യും നേടി. [2] സ്റ്റാൻഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലും (1968-1969) ഹാർവാർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലും (1969-1970) പോസ്റ്റ്-ഡോക്ടറൽ ജോലി തുടർന്നു.
അക്കാദമിക് ജീവിതം തിരുത്തുക
മസാച്ചുസെറ്റ്സ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ടെക്നോളജി (1970–1977, 1980–1990), സ്റ്റാൻഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി (1977–1980) എന്നിവയിൽ പ്രൊഫസറായിരുന്നു ഷാർപ്ലെസ്. [3] 1990 മുതൽ ദി സ്ക്രിപ്സ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ കെമിസ്ട്രിയിൽ ഡബ്ല്യു. എം. കെക്ക് ഫൗണ്ടേഷനിൽ പ്രൊഫസർഷിപ്പ് നേടിയിട്ടുണ്ട്.
ഗവേഷണം തിരുത്തുക
ഷാർപ്ലെസ് വികസിപ്പിച്ച സ്റ്റീരിയോസെലക്ടീവ് ഓക്സിഡേഷൻ പ്രവർത്തനങ്ങൾ, ഫെമറ്റോമോളാർ ശക്തിയുള്ള ഒരു ഇൻഹിബിറ്ററിന്റെ രൂപവത്കരണത്തിൽ ഒരു അസൈഡും ആൽക്കൈനും ഉപയോഗിച്ച് ആരംഭിച്ചുകൊണ്ട് അസറ്റൈൽകോളിനെസ്റ്ററേസ് എന്ന എൻസൈം വഴി ഉത്തേജിപ്പിക്കാമെന്ന് കണ്ടെത്തി. സയൻസ് ഫിക്ഷനിൽ നിന്ന് അമിനോഹൈഡ്രോക്സിലേഷൻ, ഡൈഹൈഡ്രോക്സിലേഷൻ, ഷാർപ്ലെസ് അസ്സിമട്രിക് എപ്പോക്സിഡേഷൻ എന്നിവയുൾപ്പെടെ അസ്സിമട്രിക് സമന്വയത്തെ താരതമ്യേന പതിവായി മാറ്റുന്ന നിരവധി രാസപ്രവർത്തനങ്ങൾ അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തി.[4]
പല തന്മാത്രകളും ചിരാൽ ആണ് - അവ രണ്ട് ഘടനാപരമായ രൂപങ്ങളിൽ (എനാൻഷിയോമെർ) നിലനിൽക്കുന്നു. അവ അനിയന്ത്രിതമായ മിറർ ഇമേജുകളാണ്. അതുപോലെ, ഈ തന്മാത്രകളിൽ നിന്ന് നിർമ്മിച്ച റിസപ്റ്ററുകൾ, എൻസൈമുകൾ, മറ്റ് സെല്ലുലാർ ഘടകങ്ങൾ എന്നിവ ചിരാൽ ആണ്. മാത്രമല്ല ഒരു പദാർത്ഥത്തിന്റെ ഒന്നോ രണ്ടോ എനാൻഷിയോമറുകളുമായി മാത്രം തിരഞ്ഞെടുത്ത് ഉപയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, പല മരുന്നുകളും പരമ്പരാഗത ലബോറട്ടറി സിന്തസിസിന്റെ ഫലമായി എനാൻഷിയോമറുകളുടെ മിശ്രിതമാണ്. ഒരു ഫോമിന് സാധാരണയായി ആവശ്യമുള്ള ഫലമുണ്ടാകും മറ്റേ ഫോം നിഷ്‌ക്രിയമായിരിക്കാം അല്ലെങ്കിൽ താലിഡോമിഡ് എന്ന മരുന്ന് പോലുള്ള അഭികാമ്യമല്ലാത്ത പാർശ്വഫലങ്ങൾക്ക് കാരണമാകാം. ഈ പ്രശ്നം ശാസ്ത്രജ്ഞരെ ചിറൽ കാറ്റലിസ്റ്റുകളെ പിന്തുടരാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. ഇത് സാധ്യമായ രണ്ട് ഫലങ്ങളിൽ ഒന്നിലേക്ക് രാസപ്രവർത്തനങ്ങൾ നയിക്കുന്നു.
രാസപ്രവർത്തനങ്ങളുടെ വിശാലമായ കുടുംബമായ ഓക്‌സിഡേഷനുകൾക്കായുള്ള ചിറൽ കാറ്റലിസ്റ്റുകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ചാണ് ഷാർപ്‌ലെസിന്റെ ഗവേഷണം. പ്രതിപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ ഓക്സീകരണത്തിന് വിധേയമാകുന്ന ആറ്റങ്ങൾ, അയോണുകൾ അല്ലെങ്കിൽ തന്മാത്രകൾ ഇലക്ട്രോണുകളെ നഷ്ടപ്പെടുത്തുകയും അങ്ങനെ ചെയ്യുമ്പോൾ അവയുടെ പ്രവർത്തനം അല്ലെങ്കിൽ രാസ ബോണ്ടുകൾ സൃഷ്ടിക്കാനുള്ള ശേഷി വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 1980-ൽ എം‌ഐ‌ടിയിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന ഷാർപ്ലെസ് പ്രധാന പരീക്ഷണങ്ങൾ നടത്തി. ഇത് എപോക്സൈഡ് സംയുക്തങ്ങൾ ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള കാറ്റലറ്റിക് അസ്സിമട്രിക്കൽ ഓക്സീകരണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഒരു പ്രായോഗിക രീതിയിലേക്ക് നയിച്ചു. ഇത് ബീറ്റ ബ്ലോക്കറുകളും മറ്റ് ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളിൽപ്പെടുന്ന കാർഡിയാക് മരുന്നുകളുടെ നിർമ്മാണത്തിന് ഉപയോഗിക്കുന്നു.
ഓക്സിഡേഷൻ പ്രതിപ്രവർത്തനങ്ങളെ (ഷാർപ്ലെസ് എപ്പോക്സൈഡേഷൻ, ഷാർപ്ലെസ് അസ്സിമട്രിക് ഡൈഹൈഡ്രോക്സിലേഷൻ, ഷാർപ്ലെസ് ഓക്സിഅമിനേഷൻ) നടത്തിയ പ്രവർത്തനത്തിന് 2001-ൽ രസതന്ത്രത്തിനുള്ള നോബൽ സമ്മാനത്തിന്റെ പകുതി വിഹിതം നേടി. ഈ വർഷത്തെ സമ്മാനത്തിന്റെ മറ്റേ പകുതി വില്യം എസ്. നോളസും റിയോജി നൊയോറിയും തമ്മിൽ പങ്കിട്ടു. (സ്റ്റീരിയോസെലക്ടീവ് ഹൈഡ്രജനൈസേഷനെക്കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ പ്രവർത്തനത്തിന്)[4]
ഒരു സി -86 ബക്ക്മിൻസ്റ്റർ ഫുള്ളറിൻ ബാൾ, പി-ക്രെസോളിനെ ലായകമായി ഉപയോഗിച്ചു കൊണ്ട് (റേസ്മിക് ടാർടാറിക് ആസിഡ് ഉപയോഗിച്ച്) അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗ്രൂപ്പും വിജയകരമായി എപ്പോക്സിഡൈസ് ചെയ്തു.
"ക്ലിക്ക് കെമിസ്ട്രി" എന്ന പദം 1998-ൽ ഷാർപ്ലെസ് ഉപയോഗിച്ചു. ഷാർപ്ലെസ്, ഹാർട്ട്മുത്ത് കോൾബ്, എം.ജി. ഫിൻ എന്നിവർ 2001-ൽ സ്ക്രിപ്സ് റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ ഇത് ആദ്യമായി വിശദീകരിച്ചു. [5][6]രൂക്ഷമല്ലാത്ത അവസ്ഥയിൽ സംഭവിക്കുന്ന വളരെ സൂക്ഷിച്ചുമാത്രം തിരഞ്ഞെടുക്കുന്ന എക്സോതെർമിക് പ്രതിപ്രവർത്തനങ്ങളുടെ ഒരു കൂട്ടം ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഏറ്റവും വിജയകരമായ ഉദാഹരണം 1,2,3-ട്രയാസോളുകൾ രൂപീകരിക്കുന്നതിനുള്ള അസൈഡ് ആൽക്കൈൻ ഹ്യൂസ്ജെൻ സൈക്ലോഡിഷൻ ആണ്.[7]
അവാർഡുകളും ബഹുമതികളും തിരുത്തുക
"ചിരാലി കാറ്റലൈസ്ഡ് ഓക്സിഡേഷൻ പ്രതികരണങ്ങൾ" എന്ന കൃതിക്ക് 2001-ലെ രസതന്ത്രത്തിനുള്ള നോബൽ സമ്മാനം ലഭിച്ച വ്യക്തിയാണ് ഷാർപ്ലെസ്.[8]
അമേരിക്കൻ കെമിക്കൽ സൊസൈറ്റിയുടെ പ്രീസ്റ്റ്ലി മെഡൽ 2019-ൽ ഷാർപ്ലെസിന് ലഭിച്ചു. “കാറ്റലറ്റിക്, അസ്സിമട്രിക് ഓക്സിഡേഷൻ രീതികളുടെ കണ്ടുപിടിത്തം, ക്ലിക്ക് കെമിസ്ട്രി എന്ന ആശയം, അസൈഡ്-അസറ്റിലീൻ സൈക്ലോഡിഷൻ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ ചെമ്പ്-കാറ്റലൈസ്ഡ് പതിപ്പിന്റെ വികസനം” എന്നിവയ്ക്ക്.[9][10]
കെടിഎച്ച് റോയൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ടെക്നോളജി (1995), ടെക്നിക്കൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് മ്യൂണിച്ച് (1995), കാത്തലിക് യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് ലൂവെയ്ൻ (1996), വെസ്ലിയൻ യൂണിവേഴ്സിറ്റി (1999) എന്നിവയിൽ നിന്ന് ഓണററി ബിരുദം നേടി.[3]
സ്വകാര്യ ജീവിതം തിരുത്തുക
1965-ൽ ഷാർപ്ലെസ് ജാൻ ഡ്യൂസറിനെ വിവാഹം കഴിച്ചു. അവർക്ക് മൂന്ന് മക്കളുണ്ട്. [4]അസിസ്റ്റന്റ് പ്രൊഫസറായി എം‌ഐ‌ടിയിലെത്തിയതിന് തൊട്ടുപിന്നാലെ 1970-ൽ ഒരു ലാബ് അപകടത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒരു കണ്ണിന് കാഴ്ചശക്തി നഷ്ടപ്പെട്ടതിനാൽ അന്ധനായിരുന്നു.[11]
അവലംബം തിരുത്തുക
- ↑ "2019 Priestley Medalist K. Barry Sharpless works magic in the world of molecules". Chemical & Engineering News (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-04-08.
- ↑ Sharpless, Karl Barry (1968). Studies of the mechanism of action of 2,3-oxidosqualene-lanosterol cyclase: featuring enzymic cyclization of modified squalene oxides (Ph.D.). Stanford University. OCLC 66229398 – via ProQuest.
- ↑ 3.0 3.1 Henderson, Andrea Kovacs (2009). American Men & Women of Science. Farmington Hills, MI: Gale. Cengage Learning. pp. 764. ISBN 9781414433066.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 "K. Barry Sharpless". Notable Names Database. Soylent Communications. 2014. Retrieved July 12, 2014.
- ↑ Kolb, Hartmuth C.; Finn, M. G.; Sharpless, K. Barry (2001-06-01). "Click Chemistry: Diverse Chemical Function from a Few Good Reactions". Angewandte Chemie. 40 (11): 2004–2021. doi:10.1002/1521-3773(20010601)40:11<2004::AID-ANIE2004>3.0.CO;2-5. ISSN 1521-3773. PMID 11433435.
- ↑ Modular click chemistry | ScienceWatch | Thomson Reuters. ScienceWatch. Retrieved on 2014-06-16.
- ↑ Evans, Richard A. (2007). "The Rise of Azide–Alkyne 1,3-Dipolar 'Click' Cycloaddition and its Application to Polymer Science and Surface Modification". Australian Journal of Chemistry (in ഇംഗ്ലീഷ്). 60 (6): 384. doi:10.1071/CH06457. ISSN 0004-9425.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 2001". NobelPrize.org (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-04-05.
- ↑ "2019 Priestley Medalist K. Barry Sharpless works magic in the world of molecules". Chemical & Engineering News (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-04-08.
- ↑ "K. Barry Sharpless named 2019 Priestley Medalist". Chemical & Engineering News (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-04-08.
- ↑ A cautionary tale from the past | MIT News Office. Web.mit.edu (1992-03-11). Retrieved on 2014-06-16.
External links തിരുത്തുക
- K. Barry Sharpless at The Scripps Research Institute Archived 2010-01-06 at the Wayback Machine.
- Sharpless Nobel Prize lecture
- "K. Barry Sharpless". The Notable Names Database. 2008. Retrieved 2008-10-18.