വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം
എല്ലാവർക്കും സ്വതന്ത്രവും നിർബന്ധിതവുമായ പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം അംഗീകരിക്കുന്ന സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾക്കായുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടി ഉൾപ്പെടെ നിരവധി അന്താരാഷ്ട്ര കൺവെൻഷനുകളിൽ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം ഒരു മനുഷ്യാവകാശമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. 2015 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ഐക്യരാഷ്ട്ര സംഘടനയുടെ 164 അംഗരാജ്യങ്ങൾ ഉടമ്പടിയുടെ കക്ഷികളായിരുന്നു.[1] ഇന്ന്, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള 75 ദശലക്ഷം കുട്ടികൾ ഓരോ ദിവസവും സ്കൂളിൽ പോകുന്നത് തടസ്സപ്പെടുന്നു.[2] അതിനാൽ, എല്ലാവർക്കും നിർബന്ധിത പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം നൽകണം, അതേപോലെ ദ്വിതീയ വിദ്യാഭാസം, സൌജന്യവും എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യവുമാകണം, അതുപോലെ തന്നെ ഉന്നതവിദ്യാഭ്യാസത്തിലും അർഹരായ എല്ലാവർക്കും തുല്യമായ പ്രവേശനം സാധ്യമാകണം എന്ന് വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശം പറയുന്നു.
സ്കൂൾ, കോളേജ് തലങ്ങളിൽ നിന്ന് പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കാത്ത വ്യക്തികൾക്ക് അടിസ്ഥാന വിദ്യാഭ്യാസം നൽകാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തവും വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. വിദ്യാഭ്യാസ വ്യവസ്ഥകളിലേക്കുള്ള ഈ പ്രവേശനത്തിനുപുറമെ, വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായത്തിന്റെ എല്ലാ തലങ്ങളിലും വിവേചനം ഒഴിവാക്കുന്നതിനും വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ മിനിമം മാനദണ്ഡങ്ങൾ നിശ്ചയിക്കുന്നതിനും വിദ്യാഭ്യാസ നിലവാരം ഉയർത്തുന്നതിനുമുള്ള ഉത്തരവാദിത്തങ്ങൾ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.
വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം സാർവത്രിക മനുഷ്യാവകാശ പ്രഖ്യാപനത്തിലെ ആർട്ടിക്കിൾ 26, സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടിയുടെ ആർട്ടിക്കിൾ 13, 14 എന്നിവയിൽ പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു.[3] [4] [5] ആർട്ടിക്കിൾ 26 ഇപ്രകാരം പറയുന്നു:
"എല്ലാവർക്കും വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശമുണ്ട്. പ്രാഥമികവും അടിസ്ഥാനവുമായ ഘട്ടങ്ങളിലെങ്കിലും വിദ്യാഭ്യാസം സൗജന്യമായിരിക്കും. പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം നിർബന്ധിതമായിരിക്കും. സാങ്കേതിക പ്രൊഫഷണൽ വിദ്യാഭ്യാസം പൊതുവായി ലഭ്യമാക്കുകയും മെറിറ്റിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം എല്ലാവർക്കും തുല്യമായി ലഭ്യമാക്കുകയും ചെയ്യും. വിദ്യാഭ്യാസം മനുഷ്യ വ്യക്തിത്വത്തിന്റെ സമ്പൂർണ്ണ വികാസത്തിലേക്കും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളോടും മൗലിക സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളോടും ഉള്ള ആദരവ് ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിലേക്ക് നയിക്കപ്പെടും. ഇത് എല്ലാ രാജ്യ, വംശീയ, മത വിഭാഗങ്ങൾക്കിടയിൽ ധാരണ, സഹിഷ്ണുത, സൗഹൃദം എന്നിവ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുകയും സമാധാനം നിലനിർത്തുന്നതിനായി ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൂടുതൽ മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യും. കുട്ടികൾക്ക് നൽകേണ്ട വിദ്യാഭ്യാസം തിരഞ്ഞെടുക്കാൻ മാതാപിതാക്കൾക്ക് മുൻകൂട്ടി അവകാശമുണ്ട്."[6]
വിദ്യാഭ്യാസത്തിലെ വിവേചനത്തിനെതിരായ 1960 ലെ യുനെസ്കോ കൺവെൻഷൻ, സ്ത്രീകൾക്കെതിരായ എല്ലാവിധ വിവേചനങ്ങളും ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനുള്ള 1981 ലെ കൺവെൻഷൻ,[7] 2006 ലെ വൈകല്യമുള്ളവരുടെ അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച യു എൻ സി ആർ പി ഡി കൺവെൻഷൻ,[8] മനുഷ്യരുടെയും ജനങ്ങളുടെയും അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ആഫ്രിക്കൻ ചാർട്ടർ എന്നിവയിൽ വിദ്യാഭ്യാസ അവകാാശം പരാമർശിക്കുന്നു.[9]
ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന 86-ാം ഭേദഗതി നിയമം 2002 പ്രകാരം പ്രകാരം 6-14 വയസ്സ് വരെ സൗജന്യവും നിർബന്ധിതവുമായ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം നൽകുന്നു.
പൂർത്തീകരണത്തിന്റെ വിലയിരുത്തൽ
തിരുത്തുകവിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശത്തിന്റെ പൂർത്തീകരണം 4 A ചട്ടക്കൂട് ഉപയോഗിച്ച് വിലയിരുത്താൻ കഴിയും. ഇത് പ്രകാരം വിദ്യാഭ്യാസം അർത്ഥവത്തായ അവകാശമാകണമെങ്കിൽ അത് പ്രാപ്യവും, ആക്സസ് ചെയ്യാവുന്നതും സ്വീകാര്യവും, പൊരുത്തപ്പെടുത്താവുന്നതുമായിരിക്കണം. വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള മുൻ യുഎൻ പ്രത്യേക റിപ്പോർട്ടർ കതറിന ടോമാസെവ്സ്കി യാണ് 4 A ചട്ടക്കൂട് വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്, പക്ഷേ അത് എല്ലാ അന്താരാഷ്ട്ര മനുഷ്യാവകാശ ഉപകരണങ്ങളിലും ഉപയോഗിക്കുന്ന മാനദണ്ഡമല്ല, അതിനാൽ ഇത് വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം ദേശീയമായി എങ്ങനെ പരിഗണിക്കപ്പെടുന്നു എന്നതിന് ഒരു പൊതു വഴികാട്ടിയല്ല.[10]
4 ചട്ടക്കൂട് നിർദ്ദേശിക്കുന്നത് പ്രകാരം, പ്രധാന കടമ വഹിക്കുന്നവർ എന്ന നിലയിൽ സർക്കാരുകൾ, വിദ്യാഭ്യാസത്തെ എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യവും, ആക്സസ് ചെയ്യാവുന്നതും, സ്വീകാര്യവും പൊരുത്തപ്പെടുത്താവുന്നതുമാക്കി മാറ്റുന്നതിലൂടെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശത്തെ ബഹുമാനിക്കുകയും സംരക്ഷിക്കുകയും പൂർത്തീകരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടതാണ്.
4 A ഇനിപ്പറയുന്നതരത്തിൽ കൂടുതൽ വിശദീകരിച്ചിരിക്കുന്നു: [11]
- അവൈലബിലിറ്റി അഥവാ ലഭ്യത - സർക്കാരുകളുടെ ധനസഹായത്തിലൂടെ വിദ്യാഭ്യാസം സാർവത്രികവും സൌജന്യവും നിർബന്ധിതവുമാണ്. വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ആവശ്യമായ പുസ്തകങ്ങളും സാമഗ്രികളും ശരിയായ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. കെട്ടിടങ്ങൾ സുരക്ഷയും ശുചിത്വ മാനദണ്ഡങ്ങളും പാലിക്കണം, അതായത് ശുദ്ധമായ കുടിവെള്ളം . സജീവമായ റിക്രൂട്ട്മെന്റ്, ശരിയായ പരിശീലനം, ഉചിതമായ നിലനിർത്തൽ രീതികൾ എന്നിവയ്ക്കൊപ്പം ഓരോ സ്കൂളിലും മതിയായ യോഗ്യതയുള്ള സ്റ്റാഫ് ഉണ്ടെന്നും ഉറപ്പാക്കണം.[12]
- ആക്സസിബിലിറ്റി അല്ലെങ്കിൽ പ്രവേശനക്ഷമത - ലിംഗഭേദം, വംശം, മതം, വംശീയത അല്ലെങ്കിൽ സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക നില എന്നിവ കണക്കിലെടുക്കാതെ എല്ലാ കുട്ടികൾക്കും സ്കൂൾ സേവനങ്ങളിൽ തുല്യ പ്രവേശനം ഉണ്ടായിരിക്കണം. അഭയാർഥികളുടെ മക്കൾ, ഭവനരഹിതർ അല്ലെങ്കിൽ വൈകല്യമുള്ളവർ എന്നിവരുൾപ്പെടെ പാർശ്വവത്കരിക്കപ്പെട്ട ഗ്രൂപ്പുകളെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നത് ഉറപ്പാക്കാൻ ശ്രമിക്കണം; ചുരുക്കത്തിൽ , വിദ്യാഭ്യാസത്തിലേക്ക് സാർവത്രിക പ്രവേശനം, അതായത് എല്ലാവർക്കുമുള്ള പ്രവേശനം ഉണ്ടായിരിക്കണം. ദാരിദ്ര്യത്തിൽ അകപ്പെടുന്ന കുട്ടികൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസം ലഭ്യമാക്കണം, കാരണം ഇത് അവരുടെ മാനസികവും സാമൂഹികവുമായ അവസ്ഥയുടെ വളർച്ച വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള വേർതിരിക്കൽ ഉണ്ടാവരുത്. പ്രാഥമിക അല്ലെങ്കിൽ ദ്വിതീയ വിദ്യാഭ്യാസം നേടുന്നതിൽ നിന്ന് കുട്ടികളെ തടയുന്നതിനായി ഏതെങ്കിലും ബാലവേലയ്‌ക്കോ ചൂഷണത്തിനോ എതിരെ ശരിയായ നിയമങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കുന്നത് ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. സ്കൂളുകൾ കമ്മ്യൂണിറ്റിയിലെ കുട്ടികൾക്ക് പ്രാപ്യമായ അകലത്തിലായിരിക്കണം, അല്ലാത്തപക്ഷം വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്നവർ‌ക്ക് സ്കൂളിലേക്കുള്ള യാത്ര സുരക്ഷിതവും സ .കര്യപ്രദവുമാണെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിനായി ഗതാഗതം ഏർപ്പെടുത്തണം. അധികച്ചെലവില്ലാതെ വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് പാഠപുസ്തകങ്ങൾ, സപ്ലൈസ്, യൂണിഫോം എന്നിവ നൽകിക്കൊണ്ട് വിദ്യാഭ്യാസം എല്ലാവർക്കും താങ്ങാനാകുന്നതായി മാറ്റണം.[13]
- അക്സെപ്റ്റബിലിറ്റി അഥവാ സ്വീകാര്യത - നൽകുന്ന വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരം വിവേചനരഹിതവും പ്രസക്തവും എല്ലാ വിദ്യാർത്ഥികൾക്കും സാംസ്കാരികമായി ഉചിതവുമായിരിക്കണം. ഏതെങ്കിലും പ്രത്യേക മതപരമോ പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമോ ആയ വീക്ഷണങ്ങളുമായി വിദ്യാർത്ഥികൾ പൊരുത്തപ്പെടുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കരുത്. അദ്ധ്യാപന രീതികൾ വസ്തുനിഷ്ഠവും പക്ഷപാതപരവുമായിരിക്കണം, ലഭ്യമായ മെറ്റീരിയൽ നിരവധി ആശയങ്ങളെയും വിശ്വാസങ്ങളെയും പ്രതിഫലിപ്പിക്കും. ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള ശാരീരിക ശിക്ഷ ഒഴിവാക്കുന്നതുൾപ്പെടെ സ്കൂളുകളിൽ ആരോഗ്യവും സുരക്ഷയും ഊന്നിപ്പറയേണ്ടതാണ്. ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെയും അധ്യാപകരുടെയും പ്രൊഫഷണലിസം നിലനിർത്തണം.[14]
- അഡാപ്റ്റബിലിറ്റി അഥവാ പൊരുത്തപ്പെടുത്തൽ - വിദ്യാഭ്യാസ പരിപാടികൾ വഴക്കമുള്ളതും സാമൂഹിക മാറ്റങ്ങൾക്കും സമൂഹത്തിന്റെ ആവശ്യങ്ങൾക്കും അനുസൃതമായി ക്രമീകരിക്കാൻ പ്രാപ്തിയുള്ളതായിരിക്കണം. വൈകല്യമുള്ള വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് മതിയായ പരിചരണം നൽകുന്നതിനൊപ്പം വിദ്യാർത്ഥികളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതിനായി മതപരമോ സാംസ്കാരികമോ ആയ അവധിദിനങ്ങൾ ആചരിക്കണം.[15]
വികസനത്തിനായി അവകാശങ്ങൾ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള സമീപനം ഉപയോഗിച്ച് വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നതിന് നിരവധി അന്താരാഷ്ട്ര എൻ‌ജി‌ഒകളും ചാരിറ്റികളും പ്രവർത്തിക്കുന്നു.[2]
നടപ്പാക്കൽ
തിരുത്തുക
പ്രീ- പ്രൈമറി വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശത്തെ അന്താരാഷ്ട്ര നിയമം സംരക്ഷിക്കുന്നില്ല, അന്താരാഷ്ട്ര രേഖകൾ പൊതുവെ ഈ തലത്തിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഒഴിവാക്കുന്നു.[16] എല്ലാവർക്കും വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശമുണ്ടെന്ന് സാർവത്രിക മനുഷ്യാവകാശ പ്രഖ്യാപനം പറയുന്നു, അതിനാൽ കുട്ടികളെ പ്രധാന ഗുണഭോക്താക്കളായി കണക്കാക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും അവകാശം എല്ലാ വ്യക്തികൾക്കും ബാധകമാണ്.[17]
വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശങ്ങൾ മൂന്ന് തലങ്ങളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു:
- പ്രാഥമിക അല്ലെങ്കിൽ അടിസ്ഥാന വിദ്യാഭ്യാസം. ഏതൊരു കുട്ടിക്കും അവരുടെ ദേശീയത, ലിംഗഭേദം, ജനന സ്ഥലം അല്ലെങ്കിൽ മറ്റേതെങ്കിലും വിവേചനം എന്നിവ കണക്കിലെടുക്കാതെ ഇത് നിർബന്ധിതവും സൌജന്യവുമാണ്. സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടി അംഗീകരിച്ചുകഴിഞ്ഞാൽ രണ്ട് വർഷത്തിനുള്ളിൽ അംഗങ്ങൾ സൌജന്യ പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം നൽകണം.
- സെക്കൻഡറി വിദ്യാഭ്യാസം പൊതുവെ എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യവും ആക്സസ് ചെയ്യാവുന്നതുമായിരിക്കണം.
- യൂണിവേഴ്സിറ്റി തലത്തിൽ, ശേഷി അനുസരിച്ച് വിദ്യാഭ്യാസം നൽകണം. അതായത്, ആവശ്യമായ വിദ്യാഭ്യാസ നിലവാരം പുലർത്തുന്ന ആർക്കും സർവകലാശാലയിൽ പോകാൻ കഴിയണം.
ദ്വിതീയവും ഉന്നതവുമായ വിദ്യാഭ്യാസം "ഉചിതമായ എല്ലാ മാർഗങ്ങളിലൂടെയും പ്രത്യേകിച്ചും സൌജന്യമായി" എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യമാകും.[18]
നിർബന്ധിത വിദ്യാഭ്യാസം
തിരുത്തുകസാർവത്രിക മനുഷ്യാവകാശ പ്രഖ്യാപനത്തിലും സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾക്കായുള്ള അന്താരാഷ്ട്ര ഉടമ്പടിയിലും പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതുപോലെ ദേശീയ തലത്തിൽ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം സാക്ഷാത്കരിക്കേണ്ടത് നിർബന്ധിത വിദ്യാഭ്യാസം അല്ലെങ്കിൽ കൂടുതൽ വ്യക്തമായി നിർബന്ധിത പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം വഴിയാണ്.[19][20]
ഇതും കാണുക
തിരുത്തുകഅവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ "UN Treaty Collection: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights". UN. 3 January 1976. Retrieved 21 November 2016.
- ↑ 2.0 2.1 "What is HRBAP? | Human Rights-based Approach to Programming | UNICEF". UNICEF. Archived from the original on 2016-10-02. Retrieved 2016-09-28.
- ↑ Article 26, Universal Declaration of Human Rights
- ↑ Article 13, International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights Archived 2012-03-03 at the Wayback Machine.
- ↑ Article 14, International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights Archived 2012-03-03 at the Wayback Machine.
- ↑ "Article 26". claiminghumanrights.org. Retrieved 2016-10-05.
- ↑ A Human Rights-Based Approach to Education for All (PDF). UNESCO/UNICEF. 2007. p. 7.
- ↑ Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Article 24
- ↑ "African Charter on Human and Peoples' Rights / Legal Instruments". achpr.org. Archived from the original on 2012-07-19. Retrieved 2016-01-12.
- ↑ "Right to education – What is it? Education and the 4 As". Right to Education project. Retrieved 2009-02-21.
- ↑ "Right to education – What is it? Primer on the right to education". Right to Education project. Archived from the original on 2009-03-02. Retrieved 2009-02-21.
- ↑ "Right to education – What is it? Availability". Right to Education project. Retrieved 2010-09-11.
- ↑ "Right to education – What is it? Accessibility". Right to Education project. Retrieved 2010-09-11.
- ↑ "Right to education – What is it? Acceptability". Right to Education project. Retrieved 2010-09-11.
- ↑ "Right to education – What is it? Adaptability". Right to Education project. Retrieved 2010-09-11.
- ↑ Beiter, Klaus Dieter (2005). The Protection of the Right to Education by International Law. Martinus Nijhoff Publishers. pp. 19–20. ISBN 9789004147041.
- ↑ Beiter, Klaus Dieter (2005). The Protection of the Right to Education by International Law. Martinus Nijhoff Publishers. p. 20. ISBN 9789004147041.
- ↑ Article 13 (2) (a) to (c), International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights
- ↑ Article 26, Universal Declaration of Human Rights
- ↑ Article 14, International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights
ഉറവിടങ്ങൾ
തിരുത്തുക
This article incorporates text from a free content work. Licensed under CC-BY-SA IGO 3.0 License statement: Investing against Evidence: The Global State of Early Childhood Care and Education, 38-39, Marope, P.T.M., Kaga, Y., UNESCO. UNESCO. To learn how to add open license text to Wikipedia articles, please see Wikipedia:Adding open license text to Wikipedia. For information on reusing text from Wikipedia, please see the terms of use.
- This article incorporates text from a free content work. Licensed under CC-BY-SA IGO 3.0 License statement: Investing against Evidence: The Global State of Early Childhood Care and Education, 38-39, Marope, P.T.M., Kaga, Y., UNESCO. UNESCO. To learn how to add open license text to Wikipedia articles, please see Wikipedia:Adding open license text to Wikipedia. For information on reusing text from Wikipedia, please see the terms of use. </img>
- This article incorporates text from a free content work. Licensed under CC BY SA Right to education handbook, 277, UNESCO, UNESCO. UNESCO. To learn how to add open license text to Wikipedia articles, please see Wikipedia:Adding open license text to Wikipedia. For information on reusing text from Wikipedia, please see the terms of use.
പുറം കണ്ണികൾ
തിരുത്തുക- ആഫ്രിക്കയിലെ വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം
- വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശം യുനെസ്കോ
- വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള അവകാശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള യുഎൻ പ്രത്യേക റിപ്പോർട്ടർ
- ജർമ്മൻ വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ പോർട്ടലായ എഡ്യൂക്കേഷൻ വേൾഡ് വൈഡ് എഴുതിയ ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര കാഴ്ചപ്പാടിൽ അഭയാർത്ഥി വിദ്യാഭ്യാസം
- വിദ്യാഭ്യാസത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശം: നിർവചനം, ഗവേഷണം, വ്യാഖ്യാന ഗ്രന്ഥസൂചിക എമോറി ഇന്റർനാഷണൽ ലോ റിവ്യൂ, വാല്യം. 34, നമ്പർ 3, 2020.