വിക്കിപീഡിയ

ലിറ്റിൽ സാബ്

ഇറാനിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ച് ഇറാഖിലെ കുർദിസ്ഥാൻ മേഖലയിലെ അൽ സാബിന് തൊട്ട് തെക്ക് ടൈഗ്രിസിൽ ചേരുന്ന ഒരു നദിയാണ് ലോവർ സാബ് എന്നുമറിയപ്പെടുന്ന ലിറ്റിൽ സാബ്. (Arabic: الزاب الاسفل‎, al-Zāb al-Asfal; Kurdish: Zêy Koya‎ or Zêyê Biçûk; Persian: زاب کوچک‎, Zâb-e Kuchak; Syriac: ܙܒܐ ܬܚܬܝܐ‎, Zāba Taḥtāya) ഏകദേശം 400 കിലോമീറ്റർ (250 മൈൽ) നീളമുള്ള ഈ നദി 22,000 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (8,500 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തീർണ്ണത്തിൽ ഒഴുകുന്നു. മഴയും മഞ്ഞുവീഴ്ചയുമാണ് നദിക്ക് ആവശ്യമുള്ള ജലം ലഭിക്കുന്നത്. ഇതിന്റെ ഫലമായി വസന്തകാലത്ത് ഏറ്റവും ഉയർന്ന ജലനിരക്കും വേനൽക്കാലത്ത് കുറഞ്ഞ ജലവീഴ്ചയും ഉണ്ടാകുന്നു. നദിയുടെ ഒഴുക്ക് നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനായി ലിറ്റിൽ സാബിൽ രണ്ട് ഡാമുകൾ നിർമ്മിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇത് ജലസേചനത്തിന് ആവശ്യമായ ജലം നൽകുകയും ഇതിൽ നിന്ന് ജലവൈദ്യുതി ഉത്പാദിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ലോവർ പാലിയോലിത്തിക്ക് കാലം മുതൽ സാഗ്രോസ് പർവ്വതനിരകൾ കാണപ്പെടുന്നു. ലിറ്റിൽ സാബ് തടത്തിലെ ആദ്യത്തെ പുരാവസ്തു കേന്ദ്രമായ ബർഡ ബാൽക്ക മധ്യ പാലിയോലിത്തിക്ക് കാലഘട്ടത്തിലേതാണ്. ലിറ്റിൽ സാബ് തടത്തിലെ മനുഷ്യരുടെ അധിനിവേശം അതിനുശേഷം ഓരോ കാലഘട്ടത്തിലും സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

Little Zab
View of Lake Dukan, a reservoir on the Little Zab created by the Dukan Dam in Iraqi Kurdistan
French map showing the Little Zab (Petit Zab) and the locations of the Dukan Dam and the Dibis Dam
മറ്റ് പേര് (കൾ)കുർദിഷ്: Zêy Koya or Zêyê Biçûk[1], അറബി: الزاب الاسفل‬: al-Zāb al-Asfal[1], പേർഷ്യൻ: زاب کوچک‬: Zâb-e Kuchak, സുറിയാനി: ܙܒܐ ܬܚܬܝܐ: Zāba taḥtāya, Byzantine Greek: μικρω Ζβαω[1], Classical Greek: Κπροω[1], Akkadian: Zabū šupalū[1]
CountryIran, Iraq
RegionIraqi Kurdistan
DistrictErbil Governorate
MunicipalityErbil
Physical characteristics
പ്രധാന സ്രോതസ്സ്Zagros Mountains, Iran
3,000 മീ (9,800 അടി)approx.
നദീമുഖംTigris, Kirkuk Governorate, Iraq
35°14′17″N 43°26′11″E / 35.23806°N 43.43639°E / 35.23806; 43.43639
നീളം400 കി.മീ (250 മൈ)approx.
Discharge
  • Average rate:
    197.8 m3/s (6,990 cu ft/s)
  • Maximum rate:
    3,420 m3/s (121,000 cu ft/s)
നദീതട പ്രത്യേകതകൾ
നദീതട വിസ്തൃതി22,000 കി.m2 (2.4×1011 sq ft)approx.
പോഷകനദികൾ
  • Left:
    Baneh, Qala Chulan, Rubar-i-Basalam

പ്രവാഹം

തിരുത്തുക

ഇറാനിലെ സാഗ്രോസ് പർവ്വതനിരകളിൽ 3,000 മീറ്റർ (9,800 അടി) ഉയരത്തിൽ ലിറ്റിൽ സാബ് ഉത്ഭവിക്കുന്നു. [2] സാഗ്രോകൾ നിർമ്മിക്കുന്ന പ്രധാന പർവ്വത ശൃംഖലകളുടെ വിന്യാസമാണ് ലിറ്റിൽ സാബിന്റെ ഗതി നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. അതിനാൽ, സാഗ്രോസിന്റെ പ്രധാന പർവ്വത ശൃംഖലകൾക്ക് സമാന്തരമായി ഇടുങ്ങിയ മലയിടുക്കുകളിൽ ഈ ശൃംഖലകളിലൂടെ മുറിക്കുന്നിടത്ത് നദിയുടെ ദിശ പെട്ടെന്ന് മാറുകയും വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ-തെക്കുകിഴക്ക് അക്ഷത്തിൽ പ്രധാനമായും വിന്യസിച്ചിരിക്കുന്ന താഴ്വരകളിലൂടെ നദി ഒഴുകുന്നു. [3] ലിറ്റിൽ സാബ് ഡുകാന്റെ തെക്ക് സമതലത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നതോടെ ആദ്യം പടിഞ്ഞാറോട്ട് ഒഴുകുന്നു. അവിടെ അൽതുൻ കോപ്രു പട്ടണത്തിൽ നിന്ന് തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ മുകളിലേക്ക് തിരിയുകയും അൽ സാബ് പട്ടണത്തിനടുത്തുള്ള ടൈഗ്രിസുമായി ഒന്നിച്ചുചേരുകയും ചെയ്യുന്നു. [4] മിക്ക പോഷകനദികളും ഡുക്കാനിൽ നിന്ന് ലിറ്റിൽ സാബിൽ ചേരുന്നു. അതിൽ ഏറ്റവും വലിയത് ബനേ നദിയും ഖല ചുളനുമാണ്. [3] റന്യ സമതലത്തിലെ ലിറ്റിൽ സാബിൽ നിരവധി ചെറിയ അരുവികൾ ചേരുമ്പോൾ ഇത് ഡുകാൻ തടാകത്തിന്റെ ഭാഗമായി മാറുന്നു.[5]

ലിറ്റിൽ സാബിന്റെ ദൈർഘ്യത്തിന് വ്യത്യസ്ത കണക്കുകൾ നൽകിയിട്ടുണ്ട്: 380 കിലോമീറ്റർ (240 മൈൽ), [6] 400 കിലോമീറ്റർ (250 മൈൽ) [7], 456 കിലോമീറ്റർ (283 മൈൽ). [2][8] കുറച്ച് ദൂരത്തേക്ക്, ലിറ്റിൽ സാബ് ഇറാനും ഇറാഖും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തിയായി മാറുന്നു. അതിന്റെ താഴത്തെ ഗതിയിൽ ഇത് എർബിൽ ഗവർണറേറ്റും സുലൈമാനിയ ഗവർണറേറ്റും, എർബിലും കിർക്കുക് ഗവർണറേറ്റുകളും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തിയാണ്. മഞ്ഞുവീഴ്ചയും മഴയുമാണ് നദിക്ക് ആവശ്യമായ ജലം ലഭിക്കുന്നത്. അതിന്റെ ഫലമായി ഫെബ്രുവരി-മെയ് കാലയളവിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ജലം ഒഴുകുന്നു. ജൂലൈ മുതൽ ഒക്ടോബർ വരെയുള്ള കാലയളവിൽ താഴ്ന്ന ജലനിരപ്പ് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ലിറ്റിൽ സാബിന്റെ ശരാശരി ഡിസ്ചാർജ് സെക്കൻഡിൽ 197.8 ക്യുബിക് മീറ്റർ (6,990 ക്യു അടി) ആണ്. അതേസമയം രേഖപ്പെടുത്തിയ പരമാവധി ഡിസ്ചാർജ് സെക്കൻഡിൽ 3,420 ക്യുബിക് മീറ്റർ (121,000 ക്യു അടി) ആണ്. ശരാശരി വാർഷിക ഡിസ്ചാർജ് 7.2 ഘന കിലോമീറ്റർ (1.7 ക്യു മൈൽ) ആണ്. [7][9][10] ഉഗ്രശക്തിയുളള പ്രവാഹം കാരണം, മധ്യകാല അറബ് ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞർ ലിറ്റിൽ സാബിനെയും ഗ്രേറ്റ് സാബിനെയും "പൈശാചിക സ്വഭാവമുള്ളവർ" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.[1]

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Bosworth 2010
  2. ↑ 2.0 2.1 Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works 2006a, p. 64
  3. ↑ 3.0 3.1 Naval Intelligence Division 1944, p. 100
  4. ↑ Naval Intelligence Division 1944, pp. 89–90
  5. ↑ Naval Intelligence Division 1944, p. 101
  6. ↑ Kliot 1994, p. 101
  7. ↑ 7.0 7.1 Shahin 2007, p. 249
  8. ↑ Isaev & Mikhailova 2009, p. 386
  9. ↑ Fink & Ostrizhnov 1983, p. 519
  10. ↑ Kolars 1994, p. 87

ഗ്രന്ഥസൂചിക

തിരുത്തുക
  • Al-Soof, Abu (1968), "Distribution of Uruk, Jamdat Nasr and Ninevite V Pottery as Revealed by Field Survey Work in Iraq", Iraq, 30 (1): 74–86, ISSN 0021-0889, JSTOR 4199840
  • Al-Soof, Behnam Abu (1970), "Mounds in the Rania Plain and Excavations at Tell Bazmusian (1956)", Sumer, 26: 65–104, ISSN 0081-9271
  • Biglari, Fereidoun; Shidrang, Sonia (2006), "The Lower Paleolithic Occupation of Iran", Near Eastern Archaeology, 69 (3–4): 160–168, ISSN 1094-2076, JSTOR 25067668
  • Bosworth, C.E. (2010), "AL-Zāb", in Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (eds.), Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Leiden: Brill Online, OCLC 624382576
  • Braidwood, Robert J.; Howe, Bruce (1960), Prehistoric Investigations in Iraqi Kurdistan (PDF), Studies in Ancient Oriental Civilization, vol. 31, Chicago: University of Chicago Press, OCLC 395172, archived from the original (PDF) on 2012-10-07, retrieved 2019-11-11
  • Buringh, P. (1960), Soils and Soil Conditions in Iraq, Baghdad: Ministry of Agriculture, OCLC 630122693
  • Edmonds, C.J. (1957), Kurds, Turks, and Arabs. Politics, Travel and Research in North-Eastern Iraq 1919-1925, London: Oxford University Press, OCLC 397502
  • Eidem, Jesper (1985), "News from the Eastern Front: The Evidence from Tell Shemshāra", Iraq, 47: 83–107, ISSN 0021-0889, JSTOR 4200234
  • Fink, A.K.; Ostrizhnov, I.D. (1983), "Dokan Hydroelectric Station in Iraq", Power Technology and Engineering, 17 (10): 519–522, doi:10.1007/BF01425181, ISSN 1570-1468
  • Frenken, Karen (2009), Irrigation in the Middle East Region in Figures. AQUASTAT Survey 2008, Water Reports, vol. 34, Rome: FAO, ISBN 978-92-5-106316-3
  • Hunt, Will (2010), Arbil, Iraq Discovery Could be Earliest Evidence of Humans in the Near East, Heritage Key, retrieved 4 August 2010
  • Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works (2006a), "Volume I: Overview of Present Conditions and Current Use of the Water in the Marshlands Area/Book 1: Water resources", New Eden Master Plan for integrated water resources management in the marshlands areas, New Eden Group
  • Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works (2006b), "Annex III: Main Water Control Structures (Dams and Water Diversions) and Reservoirs", New Eden Master Plan for integrated water resources management in the marshlands areas, New Eden Group
  • Isaev, V.A.; Mikhailova, M.V. (2009), "The Hydrology, Evolution, and Hydrological Regime of the Mouth Area of the Shatt al-Arab River", Water Resources, 36 (4): 380–395, doi:10.1134/S0097807809040022, ISSN 0097-8078
  • Kliot, Nurit (1994), Water Resources and Conflict in the Middle East, Milton Park: Routledge, ISBN 0-415-09752-5
  • Kolars, John (1994), "Problems of International River Management: The Case of the Euphrates", in Biswas, Asit K. (ed.), International Waters of the Middle East: From Euphrates-Tigris to Nile, Oxford University Press, pp. 44–94, ISBN 978-0-19-854862-1
  • Mohammadifar, Yaghoub; Motarjem, Abbass (2008), "Settlement Continuity in Kurdistan", Antiquity, 82 (317), ISSN 0003-598X
  • Mortensen, Peder (1970), Tell Shimshara. The Hassuna period, Historisk-Filosofiske Skrifter, vol. 5, 2, Copenhagen: Kongelige Danske videnskabernes selskab, OCLC 562453801
  • Naval Intelligence Division (1944), Iraq and the Persian Gulf, Geographical Handbook Series, OCLC 1077604
  • Nováček, Karel; Chabr, Tomáš; Filipský, David; Janiček, Libor; Pavelka, Karel; Šída, Petr; Trefný, Martin; Vařeka, Pavel (2008), "Research of the Arbil Citadel, Iraqi Kurdistan, First Season", Památky Archeologické, 99: 259–302, ISSN 0031-0506
  • Shahin, Mamdouh (2007), Water Resources and Hydrometeorology of the Arab Region, Dordrecht: Springer, ISBN 978-1-4020-5414-3
  • Solecki, Ralph S. (1963), "Prehistory in Shanidar Valley, Northern Iraq: Fresh Insights into Near Eastern Prehistory from the Middle Paleolithic to the Proto-Neolithic are Obtained", Science, 139 (3551): 179–193, doi:10.1126/science.139.3551.179, PMID 17772076
  • Solecki, Ralph S. (2005), "The Bekhme Dam Project in Kurdistan Iraq. A Threat to the Archaeology of the Upper Zagros River Valley", International Journal of Kurdish Studies, 19 (1/2): 161–224, ISSN 1073-6697
  • Stein, Diana L. (1997), "Nuzi", in Meyers, Eric M. (ed.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Ancient Near East, vol. 4, New York: Oxford University Press, pp. 171–175, ISBN 0-19-506512-3
  • US Air Force Combat Climatology Center (2009), Climate of Iraq, NOAA, retrieved 4 August 2010
  • van de Mieroop, Marc (2007), A History of the Ancient Near East, ca. 3000–323 BC. Second Edition, Blackwell History of the Ancient World, Malden: Blackwell, ISBN 978-1-4051-4911-2
  • Villard, Pierre (2001), "Arbèles", in Joannès, Francis (ed.), Dictionnaire de la Civilisation Mésopotamienne, Bouquins (in French), Paris: Robert Laffont, pp. 68–69, ISBN 978-2-221-09207-1{{citation}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  • Zeder, Melinda A. (1999), "Animal Domestication in the Zagros: A Review of Past and Current Research", Paléorient, 25 (2): 11–25, doi:10.3406/paleo.1999.4684, ISSN 1957-701X
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ലിറ്റിൽ_സാബ്&oldid=3910461" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്