ലിയാരി നദി
വടക്ക് കിഴക്ക് നിന്ന് മധ്യഭാഗത്തേക്ക് കറാച്ചിയിലെ പാകിസ്താൻ മെഗാസിറ്റിയിലൂടെ ഒഴുകുകയും മനോര ചാനലിലെ അറേബ്യൻ കടലിലേക്ക് ഒഴുകുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ചെറിയ എഫെമെറൽ അരുവിയാണ് ലിയാരി നദി (ഉറുദു: لیاری).[1]കറാച്ചിയിലെ രണ്ട് നദികളിൽ ഒന്നാണിത്. മറ്റൊന്ന് മാലിർ നദി ആണ്. ഒരു സീസണൽ നദി എന്ന നിലയിൽ 50 കിലോമീറ്റർ (30 മൈൽ) നീളമുള്ള ഈ നദിയിലെ പ്രധാന ജലസ്രോതസ്സ് മഴക്കാലത്ത് ശേഖരിക്കുന്ന ജലം ആണ്.[2]
| ലിയാരി | |
|---|---|
 | |
| Country | പാകിസ്താൻ |
| State | സിന്ധ് |
| City | കറാച്ചി |
| Physical characteristics | |
| പ്രധാന സ്രോതസ്സ് | മഴ ലഭിക്കുന്ന പ്രദേശം സിന്ധ് |
| നദീമുഖം | കറാച്ചി 0 m (0 ft) |
| നീളം | 50 km (31 mi)approx. |
| Discharge |
|
ചരിത്രം തിരുത്തുക
1970 കൾ വരെ നദിയിൽ ശുദ്ധമായ ജലവും മത്സ്യസമ്പത്തും അതിന്റെ തീരങ്ങളിൽ കാർഷിക പ്രവർത്തനങ്ങളും നിലനിന്നിരുന്നു. [3]എന്നിരുന്നാലും, 1947 ൽ ബ്രിട്ടീഷ് കൊളോണിയലിസത്തിൽ നിന്ന് പാകിസ്താൻ സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയ ശേഷം, കറാച്ചിയെ പുതിയ രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനനഗരമായി പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ, വിവിധ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും പാകിസ്താനിലെ മറ്റ് പ്രവിശ്യകളിൽ നിന്നും ധാരാളം അഭയാർഥികൾ നഗരത്തിൽ താമസിക്കാൻ എത്തി. നഗരത്തിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ, വ്യവസായം, ജനസംഖ്യ എന്നിവയുടെ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള വളർച്ചയോടെ, നദിയുടെ പരിസ്ഥിതിശാസ്ത്രം രൂപാന്തരപ്പെടുകയും നദി ക്രമേണ മലിനജലം, വ്യാവസായിക മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവകൊണ്ട് നിറയുകയും ചെയ്തു.
നദിക്കരയിലുള്ള പുനർവികസനം തിരുത്തുക
നദിയുടെ ചുറ്റുപാടുകളിൽ ധാരാളം വാസസ്ഥലങ്ങൾ വളർന്നു, ഇടയ്ക്കിടെയുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കം മനുഷ്യർക്കും സ്വത്തിനും നഷ്ടമുണ്ടാക്കാൻ തുടങ്ങി. പ്രത്യേകിച്ചും, 1977 ലെ പേമാരി മൂലമുണ്ടായ നാശത്തെത്തുടർന്ന്, നദിക്കരയിൽ വെള്ളപ്പൊക്കനിയന്ത്രണ മാർഗ്ഗങ്ങൾ നിർമ്മിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത മനസ്സിലായി. 1986-ൽ ലിയാരി നദീതീരത്തുകൂടി നഗരത്തിലൂടെ ഒരു എക്സ്പ്രസ് ഹൈവേ നിർമ്മിക്കാൻ നിർദ്ദേശം വന്നു. ഒരു ലക്ഷം പേരെ സ്ഥലം മാറ്റേണ്ടിവരുമെന്നതിനാൽ പദ്ധതി ഉപേക്ഷിച്ചു. [4] എന്നിരുന്നാലും, 1990 കളിലും വെള്ളപ്പൊക്ക സംഭവങ്ങൾ തുടർന്നു.
ലിയാരി എക്സ്പ്രസ് വേ തിരുത്തുക
വടക്കൻ ബൈപാസിന്റെ വിപുലീകരണ / ബദലായി 16.5 കിലോമീറ്റർ (10¼ മൈൽ) നീളമുള്ള എക്സ്പ്രസ് ഹൈവേ നദിയുടെ ഇരുകരകളിലൂടെയും നഗരത്തിലൂടെ കറാച്ചി തുറമുഖത്തേക്കും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. പൊതുസമ്മതമില്ലാതെ 2002-ൽ പണി ആരംഭിച്ചു. അതിന്റെ ഫലമായി അനൗപചാരിക വാസസ്ഥലങ്ങളുടെ കാരണങ്ങളാൽ ധാരാളം വീടുകളും സ്കൂളുകളും പൊളിച്ചുമാറ്റി. സാമ്പത്തികവും പാരിസ്ഥിതികവുമായ ചെലവുകൾക്ക് പുറമേ വികസന സൈറ്റുകളിൽ നിന്ന് കുറഞ്ഞത് 200,000 കുടുംബങ്ങളെ മാറ്റിപ്പാർപ്പിക്കേണ്ടിവരുമെന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ബാധിത ജനസംഖ്യ, കമ്മ്യൂണിറ്റി ഗ്രൂപ്പുകൾ, സിവിൽ സൊസൈറ്റി ഓർഗനൈസേഷനുകൾ, എൻ‌ജി‌ഒകൾ എന്നിവ ഈ നടപടികളെ ശക്തമായി എതിർത്തു. [5]പ്രാദേശിക പ്രവർത്തകരും സംഘടനകളും ചെലവ് കുറഞ്ഞ നിരവധി ബദലുകൾ നിർദ്ദേശിച്ചു. [6] എന്നിരുന്നാലും, നഗരത്തിന്റെ പ്രാന്തപ്രദേശങ്ങളിലുള്ള ഹോക്സ് ബേയിലെയും ടൈസർ ടൗണിലെയും ഉദ്ദേശ്യനിർമ്മിത പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് ദുരിതബാധിതരായ കുടുംബങ്ങളെ മാറ്റുന്നതിനുള്ള ഒരു പുനരധിവാസ പദ്ധതിയായി ലിയാരി എക്സ്പ്രസ് വേ പുനരധിവാസ പദ്ധതി കൂട്ടിച്ചേർത്തുകൊണ്ട് പദ്ധതി തുടർന്നു.
മറ്റ് സംഭവവികാസങ്ങളും വിപുലീകരണങ്ങളും തിരുത്തുക
ലിയാരി എക്സ്പ്രസ് ഹൈവേയുടെ കുടിയൊഴിപ്പിക്കൽ, പുനരധിവാസം എന്നിവ കൂടാതെ ലിയാരി നദി വികസന പദ്ധതി പ്രകാരം പുനർവികസന പദ്ധതികളും നടപ്പാക്കിയിട്ടുണ്ട്.[7] ഗുൽബെർഗ്, നോർത്ത് നസിമാബാദ്, സദ്ദാർ, ജംഷെഡ്, ഗുൽഷൻ-ഇ-ഇക്ബാൽ, ലിയാക്വാബാദ് എന്നിവ നദിക്കരയിലുള്ള മറ്റ് പട്ടണങ്ങളാണ്.[8]
മലിനീകരണം തിരുത്തുക
അറബിക്കടലിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്ന 200 ദശലക്ഷം ഇംപീരിയൽ ഗാലൻ (909.218 ദശലക്ഷം ലിറ്റർ) [9] മലിനജലത്തിന്റെ പ്രധാന സംഭാവന നദിയാണ്. [10]നദിയിൽ മഴയിൽ നിന്നുള്ള പ്രാദേശിക ഒഴുക്കാണ് കാണപ്പെടുന്നത്. ലെതർ ടാനിംഗ് യൂണിറ്റുകൾ, ഫാർമസ്യൂട്ടിക്കൽസ്, പെട്രോകെമിക്കൽസ്, റിഫൈനറികൾ, കെമിക്കൽ, ടെക്സ്റ്റൈൽസ്, പേപ്പർ ആൻഡ് പൾപ്പ്, എഞ്ചിനീയറിംഗ് ജോലികൾ, താപവൈദ്യുത നിലയങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി വ്യവസായങ്ങൾ അവയുടെ ശുദ്ധീകരിക്കാത്ത വ്യാവസായിക മാലിന്യങ്ങൾ പതിവായി നദിയിലേയ്ക്ക് പുറന്തള്ളുന്നു. [11] നദിയിലെ ജലത്തിൽ ജൈവ പോഷകങ്ങൾ വർദ്ധിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതിനാൽ, തീരദേശ സമുദ്ര പരിസ്ഥിതിയെ ഭയാനകമായി കറാച്ചി തീരത്തെ കണ്ടൽക്കാടുകളെയും ബാധിച്ചിരിക്കുന്നു. [12] പച്ച ആമ, കടൽ പക്ഷികൾ, സമുദ്ര സസ്തനികൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള കറാച്ചി ഫിഷ് ഹാർബറിലെ [13]സമുദ്ര ജീവികളുടെ ജൈവവൈവിധ്യത്തിന് മലിനീകരണവും മറ്റ് പാരിസ്ഥിതിക പ്രതിസന്ധികളും ഹാനികരമാണെന്ന് തെളിഞ്ഞു.[14]
അവലംബം തിരുത്തുക
- ↑ Rivers of Sindh
- ↑ S Nazneen and F Begum (1988) Hydrological studies of Lyari River. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research. Vol. 31, No. 1, pp. 26-29.
- ↑ R Asif (2002), Lyari Expressway: woes of displaced families. Dawn (newspaper). 8 August. Retrieved on 10 January, 2008
- ↑ Z Mustafa (2006), "Lyari Expressway: Boon or Bane", Dawn (newspaper). 8 March 2006. Retrieved on 10 January, 2008
- ↑ A Hasan (2005), The political and institutional blockages to good governance: The case of the Lyari expressway in Karachi Archived 2009-06-18 at the Wayback Machine., Environment and Urbanization, Vol. 17, No. 2, pp.127-141
- ↑ A Hasan (2002), Lyari Expressway: Concerns and Proposals of the Urban Resource Centre Archived 2009-01-06 at the Wayback Machine., NED University of Engineering and Technology, Karachi.
- ↑ D E Dowall (1991), The Karachi Development Authority: Failing to Get the Prices Right. Land Economics, Vol. 67, No. 4, pp. 462-471
- ↑ Lyari Expressway in Pakistan: Violence and Evictions. Urban Resource Centre.
- ↑ N Burt (1997), Environmental Assessment and Protection of Karachi Harbour
- ↑ B U Haq, G Kullenberg, and J H Stel (eds.) (1997), Coastal Zone Management Imperative for Maritime Developing Nations (Coastal Systems and Continental Margins). Springer. ISBN 978-0-7923-4765-1
- ↑ J E Hardoy, D Mitlin, D Satterthwaite (1993), The Environmental Problems of Third World Cities. Earthscan. ISBN 978-1-85383-146-1
- ↑ M Beg, N Mahmood, S Naeem, and A Yousufzai (1984) Land-based pollution and the marine environment of Karachi coast. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research. Vol. 27, No. 4, pp.199-205.
- ↑ S Saifullah and M Moazzam (1978) Species Composition and Seasonal Occurrence of Centric Diatoms in a Polluted Marine Environment. Pakistan Journal of Botany Vol 10, No 1, p 53-64, June.
- ↑ A Hasan and S I Ahmad (2006), Some Observations on Birds and Marine Mammals of Karachi Coast Archived 2020-11-29 at the Wayback Machine.. Zoological Survey of Pakistan, 17. pp. 15-20
പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ തിരുത്തുക
- IUCNP Archived 2018-04-02 at the Wayback Machine. - IUCN's website on environmental issues and Biodiversity of Pakistan
- Pakistan Fisherfolk Forum on Marine pollution