റെജിസ്ഥാൻ

ഇപ്പോൾ ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാനിലുള്ള തിമൂറിഡ് രാജവംശത്തിലെ പുരാതന നഗരമായ സമർകന്ദിന്റെ ഹൃദയഭാഗമായിരുന്നു റെജിസ്ഥാൻ. പേർഷ്യൻ ഭാഷയിൽ "മണൽപ്രദേശം" അല്ലെങ്കിൽ "മരുഭൂമി" എന്നാണ് റെജിസ്ഥാൻ (ریگستان) എന്ന പേരിന്റെ അർത്ഥം.

റെജിസ്ഥാനും അതിന്റെ മൂന്ന് മദ്രസകളും. ഇടത്തുനിന്ന് വലത്തോട്ട്: ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്രസ, ടില്യ-കോരി മദ്രസ, ഷേർ-ഡോർ മദ്രസ.

ന്യൂയോർക്കിലെ യുഎൻ ആസ്ഥാനത്ത് സമർകന്ദ് നഗരത്തിന്റെ മധ്യഭാഗത്തായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന റെജിസ്ഥാൻ സ്ക്വയറിന്റെ മാക്വെറ്റ്.

രാജകീയ വിളംബരങ്ങൾ കേൾക്കാൻ ആളുകൾ തടിച്ചുകൂടിയ ഒരു പൊതു സ്ക്വയറായിരുന്നു റെജിസ്ഥാൻ. ഡാർചിസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന കൂറ്റൻ ചെമ്പ് പൈപ്പുകളിലെ സ്‌ഫോടനങ്ങളെക്കുറിച്ച് മുന്നറിയിപ്പു നൽകുന്നതും പൊതു വധശിക്ഷ നടപ്പാക്കുന്ന സ്ഥലവും ആയിരുന്നു. സവിശേഷമായ ഇസ്ലാമിക വാസ്തുവിദ്യയുടെ മൂന്ന് മദ്റസകൾ (ഇസ്ലാമിക് സ്കൂളുകൾ) ഇവിടെ രൂപപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

മദ്റസകൾ

റെജിസ്ഥാനിലെ മൂന്ന് മദ്റസകൾ: ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്രസ (1417–1420), ടില്യ-കോരി മദ്രസ (1646–1660), ഷേർ-ഡോർ മദ്രസ (1619–1636). സ്കൂൾ എന്നർത്ഥമുള്ള അറബി പദമാണ് മദ്റസ.

ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസ (1417–1420)

തിമൂർ സാമ്രാജ്യ കാലഘട്ടത്തിൽ തിമൂർ - ടമെർലെയ്നിൽ ഉലുഗ് ബേഗ് നിർമ്മിച്ച ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസയിൽ, ടമെർലെയ്ൻ, ചതുരത്തിന് അഭിമുഖമായി ലാൻസെറ്റ്-ആർച്ച് പിഷ്താക്ക് അല്ലെങ്കിൽ പ്രവേശനദ്വാരം ഉള്ള ഒരു ഐവാനുണ്ട്. കോണുകൾ ഉയർന്ന മിനാരങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഐവാന്റെ പ്രവേശന കമാനത്തിന് മുകളിലുള്ള മൊസൈക് പാനൽ ജ്യാമിതീയ സ്റ്റൈലൈസ്ഡ് ആഭരണങ്ങളാൽ അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ചതുര മുറ്റത്ത് ഒരു പള്ളിയും പ്രഭാഷണ മുറികളും ഉൾപ്പെടുന്നു, കൂടാതെ വിദ്യാർത്ഥികൾ താമസിച്ചിരുന്ന പൊതു ശയനമുറി അറകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. മൂലയിൽ നാല് താഴികക്കുടങ്ങളുടെ ദർ‌സ്കോണകളുള്ള (ലെക്ചർ റൂമുകൾ) രണ്ട് നിലകളുള്ള കെട്ടിടമായിരുന്നു ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസ.

എ.ഡി പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലെ മുസ്ലീം ഓറിയന്റിലെ ഏറ്റവും മികച്ച പുരോഹിത സർവകലാശാലകളിലൊന്നാണ് ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസ (പേർഷ്യൻ: مدرسه). മഹാനായ പേർഷ്യൻ കവിയും പണ്ഡിതനും മിസ്റ്റിക്ക്, ശാസ്ത്രജ്ഞനും തത്ത്വചിന്തകനുമായ അബ്ദുൾ റഹ്മാൻ ജാമി മദ്റസയിൽ പഠിച്ചു. ഉലുഗ് ബേഗ് തന്നെ അവിടെ പ്രഭാഷണങ്ങൾ നടത്തി. ഉലുഗ് ബേഗിന്റെ ഭരണകാലത്ത് മദ്റസ പഠന കേന്ദ്രമായിരുന്നു.

ഷേർ-ഡോർ മദ്റസ (1619-1636)

പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ സമർകണ്ടിന്റെ ഭരണാധികാരി യലാങ്‌തുഷ് ബഖോദൂർ, ഷേർ-ഡോർ (പേർഷ്യൻ: شیردار), ടില്ല്യ-കോരി (പേർഷ്യൻ: طلاکاری) മദ്രസകൾ നിർമ്മിക്കാൻ ഉത്തരവിട്ടു. ഓരോ മദ്റസ കമാനത്തിന്റെയും മുഖത്ത്, പിന്നിൽ ഉദിക്കുന്ന സൂര്യനുമായി മാർബിൾ കടുവ രസകരമാണ്. മതപരമായ കെട്ടിടങ്ങളിൽ ജീവിച്ചിരിക്കുന്നവരെ ചിത്രീകരിക്കുന്നതിനെ ഇസ്ലാമിൽ നിരോധിച്ചതിനെ അവർ ലംഘിക്കുന്നു. പ്രത്യേകിച്ചും അവർ കൂടുതൽ പുരാതന പേർഷ്യൻ മിത്രെയ്ക്ക് മതപരമായ വിഷയങ്ങളെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. വാസ്തുവിദ്യയിൽ അൽപ്പം സൊറാസ്ട്രിയനിസത്തിന്റെ സ്വാധീനമുണ്ട്.

ടിലിയ-കോറി മദ്റസ (1646-1660)

പത്ത് വർഷത്തിന് ശേഷം ടില്യ-കോറി (പേർഷ്യൻ: طلاکاری, "ഗിൽഡഡ്" എന്നർത്ഥം) മദ്റസ നിർമ്മിച്ചു. ഇത് വിദ്യാർത്ഥികൾക്കുള്ള ഒരു റെസിഡൻഷ്യൽ കോളേജ് മാത്രമല്ല, ഗ്രാൻഡ് മസ്ജിദിന്റെ (പള്ളി) വേഷവും ചെയ്തു. രണ്ട് നിലകളുള്ള പ്രധാന മുഖവും പൊതുശയനമുറി അറകളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ട വിശാലമായ മുറ്റവും അച്ചുതണ്ടിൽ നാല് ഗാലറികളുമുണ്ട്. മുറ്റത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്താണ് പള്ളി കെട്ടിടം. പള്ളിയുടെ പ്രധാന ഹാൾ സമൃദ്ധമായി പൂശിയിരിക്കുന്നു.

• 
  ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസ
• 
  ഷേർ-ഡോർ മദ്റസ
• 
  ടില്യ കോരി മദ്റസ
• 
  ഉലുഗ് ബേഗ് മദ്റസ മുറ്റം
• 
  ഷേർ-ഡോർ മദ്റസയിലെ കടുവ ഐവാൻ
• 
  പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ടില്യ കോരി മദ്റസ

മറ്റ് കെട്ടിടങ്ങൾ

ഷെയ്ബാനിഡുകളുടെ ശവകുടീരം

ടില്യ-കോറി മദ്രസയുടെ കിഴക്ക്, ഷെയ്ബാനിഡ്സിന്റെ ശവകുടീരം (പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ട്) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.(see picture) അബുൽ ഖൈർ ഖാന്റെ ചെറുമകനായ മുഹമ്മദ് ഷെയ്ബാനിയാണ് ഷെയ്ബാനിഡ് ശക്തിയുടെ യഥാർത്ഥ സ്ഥാപകൻ. 1500-ൽ, താഷ്‌കന്റ് ആസ്ഥാനമായിരുന്ന ചഗാതൈറ്റ് ഖാനാറ്റിന്റെ പിന്തുണയോടെ, മുഹമ്മദ് ഷെയ്ബാനി തങ്ങളുടെ അവസാന തിമൂറിഡ് ഭരണാധികാരികളിൽ നിന്ന് സമർകന്ദിനെയും ബുഖാറയെയും കീഴടക്കി. രാജവംശത്തിന്റെ സ്ഥാപകൻ പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഗുണഭോക്താക്കളുടെ നേർക്ക് തിരിയുകയും 1503-ൽ താഷ്‌കന്റിനെ ഏറ്റെടുക്കുകയും ചെയ്തു. 1506-ൽ അദ്ദേഹം ഖിവയെ പിടിച്ചെടുത്തു. 1507-ൽ അദ്ദേഹം മെർവ് (തുർക്ക്മെനിസ്ഥാൻ), കിഴക്കൻ പേർഷ്യ, പടിഞ്ഞാറൻ അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ മിന്നൽ ആക്രമണം നടത്തി. 1502-ൽ അക്കോയിൻലുവിനെ (ഇറാൻ) പരാജയപ്പെടുത്തിയ സഫാവിഡുകളുടെ മുന്നേറ്റം ഷെയ്ബാനിഡുകൾ നിർത്തി. നാടോടികളായ ഉസ്ബെക്കുകളുടെ നേതാവായിരുന്നു മുഹമ്മദ് ഷെയ്ബാനി. തുടർന്നുള്ള വർഷങ്ങളിൽ അവർ ഗണ്യമായി മധ്യേഷ്യയിലെ മരുപ്പച്ചകളിൽ താമസമാക്കി. ക്രി.വ. പതിനഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഉസ്ബെക്ക് അധിനിവേശമാണ് ഇന്നത്തെ ഉസ്ബെക്ക് രാഷ്ട്ര വംശീയതയുടെ അവസാന ഘടകം.

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

• Registan എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധമുള്ള കൂടുതൽ പ്രമാണങ്ങൾ (വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിൽ)