നൈട്രസ് ആസിഡ്
HNO
2 എന്ന തന്മാത്രാസൂത്രമുള്ള ഒരു സംയുക്തമാണ് നൈട്രസ് ആസിഡ്. ശക്തികുറഞ്ഞ ഒരു മോണോപ്രോട്ടിക് ആസിഡാണിത്. അമിനുകളിൽ നിന്ന് ഡയസോണിയം ലവണങ്ങൾ നിർമ്മിക്കാൻ നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു.
| Identifiers | |
|---|---|
3D model (JSmol)
|
|
| 3DMet | |
| ChEBI | |
| ChEMBL | |
| ChemSpider | |
| ECHA InfoCard | 100.029.057 |
| EC Number |
|
| Gmelin Reference | 983 |
| KEGG | |
| MeSH | {{{value}}} |
PubChem CID
|
|
| UNII | |
CompTox Dashboard (EPA)
|
|
| InChI | |
| SMILES | |
| Properties | |
| തന്മാത്രാ വാക്യം | |
| Molar mass | 0 g mol−1 |
| Appearance | Pale blue solution |
| സാന്ദ്രത | Approx. 1 g/ml |
| ദ്രവണാങ്കം | |
| അമ്ലത്വം (pKa) | 3.15 |
| Conjugate base | Nitrite |
| Hazards | |
| Flash point | {{{value}}} |
| Related compounds | |
| Other anions | Nitric acid |
| Other cations | Sodium nitrite Potassium nitrite Ammonium nitrite |
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
ഘടന
തിരുത്തുകവാതക ഘട്ടത്തിൽ, നൈട്രസ് ആസിഡ് തന്മാത്രയ്ക്ക് ഒരു സമന്വയവും ആന്റി ഫോമും (syn and anti form) സ്വീകരിക്കാൻ കഴിയും. അന്തരീക്ഷ ഊഷ്മാവിൽ ആന്റി ഫോം പ്രബലമാണ്, കൂടാതെ ഐആർ അളവുകൾ ഇത് 2.3 kJ/mol ൽ സ്ഥിരതയുള്ളതാണെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
-
ആന്റി ഫോമിന്റെ അളവുകൾ
( മൈക്രോവേവ് സ്പെക്ട്രത്തിൽ നിന്ന് ) -
ആന്റി ഫോമിന്റെ മോഡൽ -
സമന്വയ ഫോം
തയ്യാറാക്കൽ
തിരുത്തുകഒരു മിനറൽ ആസിഡ് ഉപയോഗിച്ച് സോഡിയം നൈട്രൈറ്റിന്റെ ജലീയ ലായനികളുടെ അസിഡിഫിക്കേഷൻ വഴിയാണ് നൈട്രസ് ആസിഡ് സാധാരണയായി ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. അസിഡിഫിക്കേഷൻ സാധാരണയായി ഐസ് താപനിലയിലാണ് നടത്തുന്നത്. [1][2] സ്വതന്ത്ര നൈട്രസ് ആസിഡ് അസ്ഥിരവും വേഗത്തിൽ വിഘടിപ്പിക്കുന്നതുമാണ്.
ഡൈനൈട്രജൻ ട്രയോക്സൈഡ് വെള്ളത്തിൽ ലയിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉത്പാദിപ്പിക്കാം
- N2O3 + H2O → 2 HNO2
പ്രതികരണങ്ങൾ
തിരുത്തുകനൈട്രസ് ആസിഡ് ലിബർമാൻ റിയേജന്റിലെ പ്രധാന ഘടകമാണ്. ഇത് ഉപയോഗിച്ച് ആൽക്കലോയ്ഡ് സ്പോട്ട്-ടെസ്റ്റ് നടത്താം.
വിഘടനം
തിരുത്തുകവാതക നൈട്രസ് ആസിഡ്, അപൂർവമായി മാത്രമേ ലഭിക്കാറുള്ളൂ. ഇത് നൈട്രജൻ ഡൈ ഓക്സൈഡ്, നൈട്രിക് ഓക്സൈഡ്, ജലം എന്നിങ്ങനെ വിഘടിക്കുന്നു:
- 2 HNO2 → NO2 + NO + H2O
നൈട്രജൻ ഡൈ ഓക്സൈഡ് ജലീയ ലായനിയിൽ നൈട്രിക് ആസിഡ്, നൈട്രസ് ആസിഡ് എന്നിങ്ങനെ കാണപ്പെടുന്നു.: [3]
- 2 NO2 + H2O → HNO3 + HNO2
ഓർഗാനിക് കെമിസ്ട്രി
തിരുത്തുകഡയസോണിയം ലവണങ്ങൾ തയ്യാറാക്കാൻ നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു:
- HNO2 + ArNH2 + H+ → ArN+
2 + 2 H2O
Ar എന്നത് ഒരു ആരിൽ ഗ്രൂപ്പാണ്.
അത്തരം ലവണങ്ങൾ ജൈവ സിന്തസിസിൽ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നു ( ഉദാ. സാൻഡ്‌മെയർ പ്രതികരണത്തിനും അസോ ഡൈകൾ തയ്യാറാക്കുന്നതിനും). [4] വിഷാംശം ഉള്ളതും സ്ഫോടനാത്മകവുമായ സോഡിയം അസൈഡ് നശിപ്പിക്കാൻ നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉപയോഗിക്കുന്നു. [5]
കെറ്റോണുകളിലെ രണ്ട് α- ഹൈഡ്രജൻ ആറ്റങ്ങളുമായുള്ള പ്രതിപ്രവർത്തനം ഓക്സൈമുകൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നു, ഇത് ഒരു കാർബോക്സിലിക് ആസിഡിലേക്ക് കൂടുതൽ ഓക്സീകരിക്കപ്പെടാം, അല്ലെങ്കിൽ അമിനുകളായി മാറുന്നു. അഡിപിക് ആസിഡിന്റെ വാണിജ്യ ഉൽപാദനത്തിൽ ഈ പ്രക്രിയ ഉപയോഗിക്കുന്നു.
നൈട്രസ് ആസിഡ് അലിഫാറ്റിക് ആൽക്കഹോളുകളുമായി അതിവേഗം പ്രതിപ്രവർത്തിച്ച് ആൽക്കൈൽ നൈട്രൈറ്റുകൾ ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്നു, അവ ശക്തമായ വാസോഡൈലേറ്ററുകളാണ് :
- (CH3)2CHCH2CH2OH + HNO2 → (CH3)2CHCH2CH2ONO + H2O
ദ്വിതീയ അമിനുകളുമായുള്ള നൈട്രസ് ആസിഡിന്റെ പ്രതിപ്രവർത്തനത്തിലൂടെ നൈട്രോസാമൈനുകൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു:
- HNO2 + R2NH → R2N-NO + H2O
ഭൂമിയുടെ അന്തരീക്ഷം
തിരുത്തുകതാഴ്ന്ന അന്തരീക്ഷമായ ട്രോപോസ്ഫിയറിന്റെ ഓസോൺ ഭാഗത്ത് നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉൾപ്പെടുന്നു. നൈട്രിക് ഓക്സൈഡിന്റെയും (NO) ജലത്തിന്റെയും വൈവിധ്യമാർന്ന പ്രതികരണം മൂലം നൈട്രസ് ആസിഡ് ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കുന്നു. അന്തരീക്ഷ എയറോസോളുകളുടെ ഉപരിതലത്തിൽ ഈ പ്രതികരണം നടക്കുമ്പോൾ, ഉൽപ്പന്നം ഹൈഡ്രോക്സൈൽ റാഡിക്കലുകളിലേക്ക് ഫോട്ടോലൈസ് ചെയ്യുന്നു. [6] [7]
അവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ Y. Petit, M. Larchevêque (1998). "Ethyl Glycidate from (S)-Serine: Ethyl (R)-(+)-2,3-Epoxypropanoate". Org. Synth. 75: 37. doi:10.15227/orgsyn.075.0037.
- ↑ Adam P. Smith, Scott A. Savage, J. Christopher Love, Cassandra L. Fraser (2002). "Synthesis of 4-, 5-, and 6-methyl-2,2'-bipyridine by a Negishi Cross-coupling Strategy: 5-methyl-2,2'-bipyridine". Org. Synth. 78: 51. doi:10.15227/orgsyn.078.0051.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Kameoka, Yohji; Pigford, Robert (February 1977). "Absorption of Nitrogen Dioxide into Water, Sulfuric Acid, Sodium Hydroxide, and Alkaline Sodium Sulfite Aqueous". Ind. Eng. Chem. Fundamen. 16 (1): 163–169. doi:10.1021/i160061a031.
- ↑ Clarke, H. T.; Kirner, W. R. "Methyl Red" Organic Syntheses, Collected Volume 1, p.374 (1941). "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2007-09-30. Retrieved 2007-07-26.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Prudent practices in the laboratory: handling and disposal of chemicals. Washington, D.C.: National Academy Press. 1995. doi:10.17226/4911. ISBN 978-0-309-05229-0.
- ↑ Spataro, F; Ianniello, A (November 2014). "Sources of atmospheric nitrous acid: state of the science, current research needs, and future prospects". Journal of the Air & Waste Management Association. 64 (11): 1232–1250. doi:10.1080/10962247.2014.952846. PMID 25509545.
- ↑ Anglada, Josef M.; Solé, Albert (November 2017). "The Atmospheric Oxidation of HONO by OH, Cl, and ClO Radicals". The Journal of Physical Chemistry A. 121 (51): 9698–9707. Bibcode:2017JPCA..121.9698A. doi:10.1021/acs.jpca.7b10715. PMID 29182863.