ജാവ (സോഫ്റ്റ്‌വെയർ പ്ലാറ്റ്‌ഫോം)

ജാവ (സോഫ്റ്റ്‌വെയർ പ്ലാറ്റ്‌ഫോം)
Original author(s)	James Gosling, Sun Microsystems
വികസിപ്പിച്ചത്	Oracle Corporation
ആദ്യപതിപ്പ്	ജനുവരി 23, 1996; 28 വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്
ഭാഷ	Java, C++, C, assembly language
ഓപ്പറേറ്റിങ് സിസ്റ്റം	Microsoft Windows, Linux, macOS, and for old versions: Solaris
പ്ലാറ്റ്‌ഫോം	x64, ARMv8, and for old versions: ARMv7, IA-32, SPARC (up to Java 14) (Java 8 includes 32-bit support for Windows – while no longer supported freely by Oracle for commercial use)
ലഭ്യമായ ഭാഷകൾ	English, Chinese, French, German, Italian, Japanese, Korean, Portuguese, Spanish, Swedish
തരം	Software platform
അനുമതിപത്രം	Dual-license: GNU General Public License version 2 with classpath exception, and a proprietary license.
വെബ്‌സൈറ്റ്	oracle.com/java/, java.com, dev.java

സൺ മൈക്രോസിസ്റ്റംസിലെ ജെയിംസ് ഗോസ്ലിംഗ് വികസിപ്പിച്ച കമ്പ്യൂട്ടർ സോഫ്റ്റ്വെയറിന്റെയും സ്പെസിഫിക്കേഷനുകളുടെയും ഒരു കൂട്ടമാണ് ജാവ(സോഫ്റ്റ്‌വെയർ പ്ലാറ്റ്‌ഫോം)^[8], ഇത് പിന്നീട് ഒറാക്കിൾ കോർപ്പറേഷൻ ഏറ്റെടുത്തു, ഇത് ആപ്ലിക്കേഷൻ സോഫ്റ്റ്വെയർ വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും ക്രോസ്-പ്ലാറ്റ്ഫോം കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് പരിതസ്ഥിതിയിൽ വിന്യസിക്കുന്നതിനുമുള്ള ഒരു സംവിധാനം നൽകുന്നു. എംബഡഡ് ഉപകരണങ്ങളും മൊബൈൽ ഫോണുകളും മുതൽ എന്റർപ്രൈസ് സെർവറുകളും സൂപ്പർ കമ്പ്യൂട്ടറുകളും വരെയുള്ള വൈവിധ്യമാർന്ന കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകളിൽ ജാവ ഉപയോഗിക്കുന്നു. സ്വതന്ത്ര ജാവ ആപ്ലിക്കേഷനുകളേക്കാൾ സാധാരണമല്ലാത്ത ജാവ ആപ്‌ലെറ്റുകൾ, എച്ച്ടിഎംഎൽ പേജുകളിൽ ഉൾച്ചേർക്കുന്നതിലൂടെ നേറ്റീവ് ആപ്ലിക്കേഷനുകളുടെ നിരവധി സവിശേഷതകൾ നൽകുന്നതിന് സുരക്ഷിതവും സാൻഡ്‌ബോക്‌സ് ചെയ്‌തതുമായ പരിതസ്ഥിതികളിലാണ് ഇവ സാധാരണയായി പ്രവർത്തിക്കുന്നത്.

ജാവ പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷയിൽ എഴുതുന്നത് ഒരു ജാവ വെർച്വൽ മെഷീനിൽ (ജെവിഎം) ബൈറ്റ് കോഡായി വിന്യസിക്കുന്ന കോഡ് നിർമ്മിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രാഥമിക മാർഗമാണ്; അഡ, ജാവാസ്ക്രിപ്റ്റ്, പൈത്തൺ, റൂബി എന്നിവയുൾപ്പെടെ മറ്റ് ഭാഷകൾക്കും ബൈറ്റ് കോഡ് കംപൈലറുകൾ ലഭ്യമാണ്. കൂടാതെ, ക്ലോജർ, ഗ്രൂവി, സ്കാല എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി ഭാഷകൾ ജെവിഎമ്മിൽ പ്രാദേശികമായി പ്രവർത്തിക്കാൻ രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ജാവയുടെ വാക്യഘടന(syntax) സി, സി++ എന്നിവയിൽ നിന്ന് വൻതോതിൽ കടമെടുക്കുന്നു, എന്നാൽ ഒബ്‌ജക്‌റ്റ്-ഓറിയന്റഡ് ഫീച്ചറുകൾക്ക് വേണ്ടി സ്‌മോൾടോക്ക്, ഒബ്ജക്ടീവ്-സി എന്നിവയെ മാതൃകയാക്കിയിരിക്കുന്നു.^[9] പോയിന്ററുകൾ പോലെയുള്ള ചില ലോ-ലെവൽ നിർമ്മിതികൾ ജാവ ഒഴിവാക്കുന്നു, കൂടാതെ ഒബ്‌ജക്‌റ്റുകൾ ഹീപ്പിൽ അലോക്കേറ്റ് ചെയ്‌തിരിക്കുന്ന വളരെ ലളിതമായ മെമ്മറി മോഡലുമുണ്ട് (ചില നിർവ്വഹണങ്ങൾ ഉദാ. നിലവിൽ ഒറാക്കിൾ പിന്തുണയ്‌ക്കുന്നവയെല്ലാം, പകരം സ്‌റ്റാക്കിൽ അലോക്കേറ്റ് ചെയ്യാൻ എസ്‌കേപ്പ് അനാലിസിസ് ഒപ്റ്റിമൈസേഷൻ ഉപയോഗിക്കാം) കൂടാതെ എല്ലാ വേരിയബിളുകളും ഒബ്ജക്റ്റ് ടൈപ്പ്സ് റഫറൻസുകളാണ്. ജെവിഎം (JVM) നടത്തുന്ന സംയോജിത ഓട്ടോമാറ്റിക് ഗാർബേജ് കളക്ഷനിലൂടെയാണ് മെമ്മറി മാനേജ്മെന്റ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത്.

2006 നവംബർ 13-ന്, സൺ മൈക്രോസിസ്റ്റംസ് അതിന്റെ ജാവയുടെ ഭൂരിഭാഗവും ഗ്നൂ ജനറൽ പബ്ലിക് ലൈസൻസിന് (GPL) കീഴിൽ ലഭ്യമാക്കി.^[10]^[11]

ഏറ്റവും പുതിയ പതിപ്പ് 2022 സെപ്റ്റംബറിൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ജാവ 19 ആണ്, അതേസമയം ഏറ്റവും പുതിയ ദീർഘകാല പിന്തുണയായ (LTS) ജാവ 17 സെപ്റ്റംബറിൽ പുറത്തിറങ്ങി. ഒരു ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ് പ്ലാറ്റ്‌ഫോം എന്ന നിലയിൽ, ആമസോൺ, ഐബിഎം, അസുൽ സിസ്റ്റംസ് എന്നിവയുൾപ്പെടെ ജാവയ്ക്ക് നിരവധി വിതരണക്കാരുണ്ട്. , ഒപ്പം അഡോപ്റ്റ് ഓപ്പൺ ജെഡികെ(AdoptOpenJDK). അത്തരം വിതരണങ്ങളിൽ ആമസോൺ കോറേറ്റോ(Amazon Corretto), സുളു(Zulu), അഡോപ്റ്റ് ഓപ്പൺ ജെഡികെ(AdoptOpenJDK), ലിബെറിക്ക(Liberica) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഒറാക്കിളിനെ സംബന്ധിച്ച്, ഇത് ജാവ 8 വിതരണം ചെയ്യുന്നു, കൂടാതെ അത് ലഭ്യമാക്കുന്നു ഉദാ. ജാവ 11, രണ്ടും നിലവിൽ എൽടിഎസ്(LTS-ദീർഘകാല പിന്തുണ) പതിപ്പുകളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു. പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത സുരക്ഷാ പ്രശ്‌നങ്ങൾ കാരണം ഗുരുതരമായ അപകടസാധ്യതകൾ ഉള്ളതിനാൽ, ജാവ 8 ^[12] നേക്കാൾ "ജാവയുടെ പഴയ പതിപ്പുകൾ അൺഇൻസ്റ്റാൾ ചെയ്യണമെന്ന് ഒറാക്കിൾ (മറ്റുള്ളവരും) ശുപാർശ ചെയ്യുന്നു.^[13]^[14]^[15] ജാവ 9 (അതുപോലെ പതിപ്പുകൾ 10-16, 18-19 എന്നിവ) ഇനി പിന്തുണയ്‌ക്കാത്തതിനാൽ, പിന്തുണയ്‌ക്കുന്ന പതിപ്പിലേക്ക് "ഉടൻ പരിവർത്തനം" ചെയ്യാൻ ഒറാക്കിൾ അതിന്റെ ഉപയോക്താക്കളെ ഉപദേശിക്കുന്നു. ഒറാക്കിൾ 2019 ജനുവരിയിൽ ലെഗസി ജാവ 8 എൽ‌ടി‌എസിനായുള്ള അവസാനത്തെ സൗജന്യ-വാണിജ്യ-ഉപയോഗ പൊതു അപ്‌ഡേറ്റ് പുറത്തിറക്കി, കൂടാതെ വ്യക്തിഗത ഉപയോഗത്തിനായി അനിശ്ചിതകാലത്തേക്ക് പൊതു അപ്‌ഡേറ്റുകൾക്കൊപ്പം ജാവ 8-നെ പിന്തുണയ്‌ക്കുന്നത് തുടരും. ജാവ 6-നുള്ള ഒറാക്കിൾ പിന്തുണ 2018 ഡിസംബറിൽ അവസാനിച്ചു.^[16]

പ്ലാറ്റ്ഫോം

ജാവ പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷയിൽ എഴുതിയ പ്രോഗ്രാമുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതിനും സഹായിക്കുന്ന പ്രോഗ്രാമുകളുടെ ഒരു സ്യൂട്ടാണ് ജാവ പ്ലാറ്റ്ഫോം. ഒരു ജാവ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിൽ ഒരു എക്‌സിക്യൂഷൻ എഞ്ചിൻ (വെർച്വൽ മെഷീൻ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നു), ഇതിൽ കമ്പൈലറും ഒരു കൂട്ടം ലൈബ്രറികളും ഉൾപ്പെടുന്നു; ആവശ്യകതകളെ ആശ്രയിച്ച് അധിക സെർവറുകളും ഇതര ലൈബ്രറികളും ഉണ്ടാകാം. വൈവിധ്യമാർന്ന ഹാർഡ്‌വെയറുകൾക്കും ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾക്കുമായി ജാവ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകൾ നടപ്പിലാക്കിയിട്ടുണ്ട്, ജാവ പ്രോഗ്രാമുകൾ അവയിലെല്ലാം ഒരേപോലെ പ്രവർത്തിക്കാൻ പ്രാപ്തമാക്കുക വ്യത്യസ്‌ത പ്ലാറ്റ്‌ഫോമുകൾ വിവിധ തരം ഡിവൈസ്, ആപ്ലിക്കേഷൻ ഡൊമെയ്‌നുകളെ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.

ആപ്ലിക്കേഷൻ ഡൊമെയ്‌ൻ

ജാവ കാർഡ്: ചെറിയ ജാവ അധിഷ്‌ഠിത ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ (ആപ്‌ലെറ്റുകൾ) സ്‌മാർട്ട് കാർഡുകളിലും സമാനമായ ചെറിയ മെമ്മറി ഉപകരണങ്ങളിലും സുരക്ഷിതമായി പ്രവർത്തിപ്പിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്ന ഒരു സാങ്കേതികവിദ്യയാണിത്.
ജാവ എം.ഇ (മൈക്രോ എഡിഷൻ): പരിമിതമായ സ്റ്റോറേജ്, ഡിസ്പ്ലേ, പവർ കപ്പാസിറ്റി എന്നിവയുള്ള ഉപകരണങ്ങൾക്കായി വിവിധ ലൈബ്രറികളുടെ (പ്രൊഫൈലുകൾ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു) വ്യക്തമാക്കുന്നു. മൊബൈൽ ഉപകരണങ്ങൾ, പിഡിഎകൾ, ടിവി സെറ്റ്-ടോപ്പ് ബോക്സുകൾ, പ്രിന്ററുകൾ എന്നിവയ്‌ക്കായുള്ള ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിന് ഇത് പലപ്പോഴും ഉപയോഗിക്കുന്നു.
ജാവ എസ്.ഇ (സ്റ്റാൻഡേർഡ് എഡിഷൻ): ഡെസ്‌ക്‌ടോപ്പ് പിസികളിലും സെർവറുകളിലും സമാന ഉപകരണങ്ങളിലും പൊതുവായ ആവശ്യത്തിനായി ഉപയോഗിക്കുന്നു.
ജക്കാർത്ത ഇഇ (എന്റർപ്രൈസ് എഡിഷൻ): ജാവ എസ്.ഇ പ്ലസ് മൾട്ടി-ടയർ ക്ലയന്റ്-സെർവർ എന്റർപ്രൈസ് ആപ്ലിക്കേഷനുകൾക്ക് ഉപയോഗപ്രദമായ വിവിധ എപിഐകൾ ലഭ്യമാണ്.

ജാവ ഡെവലപ്മെന്റ് കിറ്റ്

ജാവ ലാംഗ്വേജ് സ്പെസിഫിക്കേഷൻ (ജെഎൽഎസ്), ജാവ വെർച്വൽ മെഷീൻ സ്പെസിഫിക്കേഷൻ (ജെവിഎംഎസ്) എന്നിവയ്ക്ക് അനുസൃതമായി ജാവ ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിന് ആവശ്യമായ ഉപകരണങ്ങളും വിഭവങ്ങളും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു പാക്കേജാണ് ഒറാക്കിളിൻ്റെ ജാവ ഡെവലപ്മെൻ്റ് കിറ്റ് (ജെഡികെ). ഇത് കമ്മ്യൂണിറ്റി നയിക്കുന്ന ഓപ്പൺജെഡികെ(OpenJDK) അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്, ഒറാക്കിൾ അതിൻ്റെ വികസനത്തിനും പരിപാലനത്തിനും വേണ്ടി മേൽനോട്ടം വഹിക്കുന്നു.

ജാവ റൺടൈം എൻവയോൺമെൻ്റ്(JDK)

ഒറാക്കിളിൽ നിന്നുള്ള ജാവ റൺടൈം എൻവയോൺമെൻ്റ് (ജെആർഇ) ഒരു സ്വതന്ത്ര ജാവ വെർച്വൽ മെഷീൻ (ജെവിഎം), ജാവ ക്ലാസ് ലൈബ്രറി, കോൺഫിഗറേഷൻ ടൂൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു സ്വതന്ത്ര സോഫ്റ്റ്‌വെയർ പാക്കേജാണ്. ജെഡികെ 9-ൽ നിർത്തലാക്കുന്നതുവരെ ഇത് ഒരു ബ്രൗസർ പ്ലഗ്-ഇന്നായി ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ജാവ റൺടൈം എൻവയോൺമെൻ്റ് (ജെആർഇ) സാധാരണയായി ലാപ്‌ടോപ്പുകളിലും ഡെസ്‌ക്‌ടോപ്പുകളിലും ഇൻസ്റ്റാൾ ചെയ്യപ്പെടുന്നു, ഇത് പേഴ്‌സണൽ കമ്പ്യൂട്ടറുകളുടെ പ്രബലമായ ജാവ എൺവയൺമെന്റാക്കി മാറ്റുന്നു. കൂടാതെ, ഫീച്ചർ ഫോണുകളും ആദ്യകാല സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകളും ഉൾപ്പെടെയുള്ള മൊബൈൽ ഫോണുകൾ, ജാവ പ്ലാറ്റ്‌ഫോമിൻ്റെ മൈക്രോ എഡിഷൻ ടാർഗെറ്റുചെയ്‌ത് അപ്ലിക്കേഷനുകൾ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നതിന് രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌തിരിക്കുന്ന ഒരു ജാവ വെർച്വൽ മെഷീൻ (ജെവിഎം) ഉപയോഗിച്ചാണ് വരുന്നത്. മിക്ക സ്‌മാർട്ട്‌ഫോണുകളും ടാബ്‌ലെറ്റുകളും, പ്രത്യേകിച്ച് ആൻഡ്രോയിഡ് ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം ഉപയോഗിക്കുന്നവ, സാധാരണ ജാവ വെർച്വൽ മെഷീൻ (ജെവിഎം) സ്പെസിഫിക്കേഷനിൽ നിന്ന് അൽപ്പം വ്യത്യാസമുള്ള ഒരു ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ് വെർച്വൽ മെഷീനിലൂടെ ജാവ ആപ്ലിക്കേഷനുകൾ പ്രവർത്തിപ്പിക്കുന്നു. ഈ ആൻഡ്രോയിഡ്-നിർദ്ദിഷ്‌ട വെർച്വൽ മെഷീൻ ആൻഡ്രോയിഡ് ഇക്കോസിസ്റ്റത്തിന് അനുയോജ്യമായതാണ്, ഈ ഉപകരണങ്ങളിൽ ജാവ ആപ്പുകളുടെ എക്‌സിക്യൂഷൻ പ്രവർത്തനക്ഷമമാക്കുന്നു.

അവലംബം

↑ "JavaSoft ships Java 1.0" (Press release). Archived from the original on 2008-02-05. Retrieved 2016-02-09.
↑ Ortiz, C. Enrique; Giguère, Éric (2001). Mobile Information Device Profile for Java 2 Micro Edition: Developer's Guide (PDF). John Wiley & Sons. ISBN 978-0471034650. Retrieved 2012-05-30.
↑ "HotSpot Group". Openjdk.java.net. Retrieved 2016-02-09.
↑ ^4.0 ^4.1 "Oracle JDK 8 and JRE 8 Certified System Configurations Contents". Oracle.com. 2014-04-08. Retrieved 2016-02-09.
↑ "Java SE 7 Supported Locales". Oracle.com. Retrieved 2016-02-09.
↑ "OpenJDK: GPLv2 + Classpath Exception". Openjdk.java.net. 1989-04-01. Retrieved 2016-02-09.
↑ "BCL For Java SE". Oracle.com. 2013-04-02. Retrieved 2016-02-09.
↑ "Java platform". Retrieved 10 മാർച്ച് 2023.
↑ Naughton, Patrick. "Java Was Strongly Influenced by Objective-C". Virtual School. Archived from the original on 2012-08-13.
↑ "Sun Opens Java". Sun Microsystems. 13 November 2006. Archived from the original on 2008-05-13.
↑ O'Hair, Kelly (December 2010). "OpenJDK7 and OpenJDK6 Binary Plugs Logic Removed". Oracle Corporation. Retrieved 2011-11-25.
↑ "Why should I uninstall older versions of Java from my system?". www.java.com. Archived from the original on ഫെബ്രുവരി 12, 2018. Retrieved ഫെബ്രുവരി 6, 2018.
↑ "Oracle Critical Patch Update - July 2016". www.oracle.com.
↑ "Why should I uninstall older versions of Java from my system?". Oracle. Retrieved 2016-09-09.
↑ Whittaker, Zack (2013-01-11). "Homeland Security warns to disable Java amid zero-day flaw". ZDNet. Retrieved 2016-02-09.
↑ Alexander, Christopher. "Java SE 6 Advanced". www.oracle.com. Retrieved 2018-05-20.

പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ

വിക്കിവേഴ്സിറ്റിയിൽ Learning Java പറ്റിയുള്ള പഠന സാധനങ്ങൾ ലഭ്യമാണു്

ഈ താൾ കേൾക്കൂ (info/dl)

Spoken Wikipedia

ഈ ഓഡിയോ ഫയൽ താളിന്റെ [[{{{2}}}]] എന്ന ദിവസം എഡിറ്റ് ചെയ്തതിൻ പ്രകാരമാണ്‌ നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത് , അതു കാരണം താളിലെ പുതിയ മാറ്റങ്ങൾ ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കണമെന്നില്ല. (ശ്രാവ്യ സഹായി)

More spoken articles

ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ്
sun.com – Official developer site
"How The JVM Spec Came To Be". infoq.com. – Presentation by James Gosling about the origins of Java, from the JVM Languages Summit 2008
Java forums organization^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}
Java Introduction, May 14, 2014, Java77 Blog
Java Services and Benefits Introduction, June 13, 2023, SAGIPL

ഫലകം:Integrated development environments ഫലകം:Oracle FOSS

[pr10-1] "JavaSoft ships Java 1.0" (Press release). Archived from the original on 2008-02-05. Retrieved 2016-02-09.

[JavaHistory-2] Ortiz, C. Enrique; Giguère, Éric (2001). Mobile Information Device Profile for Java 2 Micro Edition: Developer's Guide (PDF). John Wiley & Sons. ISBN 978-0471034650. Retrieved 2012-05-30.

[3] "HotSpot Group". Openjdk.java.net. Retrieved 2016-02-09.

[system-configurations-4] 4.0 ^4.1 "Oracle JDK 8 and JRE 8 Certified System Configurations Contents". Oracle.com. 2014-04-08. Retrieved 2016-02-09.

[5] "Java SE 7 Supported Locales". Oracle.com. Retrieved 2016-02-09.

[6] "OpenJDK: GPLv2 + Classpath Exception". Openjdk.java.net. 1989-04-01. Retrieved 2016-02-09.

[7] "BCL For Java SE". Oracle.com. 2013-04-02. Retrieved 2016-02-09.

[8] "Java platform". Retrieved 10 മാർച്ച് 2023.

[9] Naughton, Patrick. "Java Was Strongly Influenced by Objective-C". Virtual School. Archived from the original on 2012-08-13.

[10] "Sun Opens Java". Sun Microsystems. 13 November 2006. Archived from the original on 2008-05-13.

[11] O'Hair, Kelly (December 2010). "OpenJDK7 and OpenJDK6 Binary Plugs Logic Removed". Oracle Corporation. Retrieved 2011-11-25.

[12] "Why should I uninstall older versions of Java from my system?". www.java.com. Archived from the original on ഫെബ്രുവരി 12, 2018. Retrieved ഫെബ്രുവരി 6, 2018.

[remote_exploit-13] "Oracle Critical Patch Update - July 2016". www.oracle.com.

[14] "Why should I uninstall older versions of Java from my system?". Oracle. Retrieved 2016-09-09.

[Homeland_Security-15] Whittaker, Zack (2013-01-11). "Homeland Security warns to disable Java amid zero-day flaw". ZDNet. Retrieved 2016-02-09.

[16] Alexander, Christopher. "Java SE 6 Advanced". www.oracle.com. Retrieved 2018-05-20.

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]