വിക്കിപീഡിയ

മാർസ് റോവർ

(Mars rover എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

ചൊവ്വയുടെ ഉപരിതലത്തിൽ സഞ്ചരിക്കാൻ രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത വിദൂര നിയന്ത്രിത മോട്ടോർ വാഹനമാണ് മാർസ് റോവർ എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. സ്റ്റേഷണറി ലാൻഡറുകളെ അപേക്ഷിച്ച് റോവറുകൾക്ക് നിരവധി ഗുണങ്ങളുണ്ട്: അവ കൂടുതൽ പ്രദേശങ്ങൾ പരിശോധിക്കുന്നു, അതിലൂടെ കൂടുതൽ കാര്യങ്ങൾ പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യാൻ കഴിയും, ശൈത്യകാലത്ത് വെയിൽ കിട്ടുന്ന ഭാഗത്തേക്ക് നീങ്ങാൻ കഴിയും, കൂടാതെ വളരെ വിദൂര റോബോട്ടിക് വാഹന നിയന്ത്രണം എങ്ങനെ നടത്താമെന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവ് നല്കാൻ അവയ്ക്ക് കഴിയും. മാർസ് റിക്കണൈസൻസ് ഓർബിറ്റർ പോലുള്ള പരിക്രമണ ബഹിരാകാശ പേടകങ്ങളേക്കാൾ വ്യത്യസ്തമായ ലക്ഷ്യമാണ് അവ നൽകുന്നത്. മാർസ് ഹെലികോപ്റ്ററാണ് ഏറ്റവും പുതിയ വികസനം.

നാസയുടെ ക്യൂരിയോസിറ്റി റോവർ, സെൽഫി, 2015

2021 മെയ് വരെ, ആറ് റോബോട്ടിക് റോവർ ഉപയോഗിച്ച് ചൊവ്വ പര്യവേക്ഷണം വിജയകരമായി നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഇതിൽ അമേരിക്കൻ നാസ ജെറ്റ് പ്രൊപ്പൽഷൻ ലബോറട്ടറി നിയന്ത്രിക്കുന്ന ആദ്യത്തെ അഞ്ചെണ്ണം (ചൊവ്വ ഇറങ്ങിയ തീയതി പ്രകാരം): സോജേർണർ (1997), സ്പിരിറ്റ് (2004-2010), ഓപ്പർച്യുണിറ്റി (2004-2018), ക്യൂരിയോസിറ്റി (2012-ഇപ്പോൾ), പെർസെവറൻസ് (2021–ഇന്ന് വരെ) എന്നിവയാണ്. ആറാമത്തെ റോവർ ചൈന നാഷണൽ സ്‌പേസ് അഡ്മിനിസ്‌ട്രേഷൻ നിയന്ത്രിച്ച ഷുറോംഗ് (2021–2022) ആണ്.

ഓപ്പർച്യുനിറ്റി ക്യൂരിയോസിറ്റി എന്നിവ ഓട്ടോട്രോഫിക്, കീമോട്രോഫിക് അല്ലെങ്കിൽ കീമോലിതോ ഓട്ടോട്രോഫിക് സൂക്ഷ്മാണുക്കൾ, അതുപോലെ തന്നെ പുരാതന ജലം, ഫ്ലൂവിയോ-ലാക്കുസ്ട്രിൻ പരിസ്ഥിതികൾ (പുരാതന നദികളുമായോ തടാകങ്ങളുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട സമതലങ്ങൾ ) എന്നിവയെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ചൊവ്വയിലെ പുരാതന ജീവന്റെ തെളിവുകൾക്കായി തിരയുന്നു.[1][2][3][4][5] ചൊവ്വയിലെ വാസയോഗ്യത, ടാഫോണമി (ഫോസിലുകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത്), ഓർഗാനിക് കാർബൺ എന്നിവയുടെ തെളിവുകൾക്കായുള്ള തിരച്ചിൽ ഇപ്പോൾ നാസയുടെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യമാണ്.[1][6]

സോവിയറ്റ് പ്രോബുകളായ മാർസ് 2, മാർസ് 3 എന്നിവ ഭൗതികമായി വാഹനവുമായി ബന്ധിപ്പിച്ച പേടകങ്ങളായിരുന്നു; സോജേർണർ ഭൂമിയുമായുള്ള ആശയവിനിമയത്തിനായി മാർസ് പാത്ത്ഫൈൻഡർ ബേസ് സ്റ്റേഷനെ ആശ്രയിച്ചിരുന്നു. അമേരിക്കയുടെ ക്യൂരിയോസിറ്റി ഇപ്പോഴും സജീവമാണ്, അതേസമയം സ്പിരിറ്റ്, ഓപ്പർച്യുണിറ്റി, സോജേർണർ എന്നിവ ബന്ധം നഷ്‌ടപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പ് അവയുടെ ദൗത്യങ്ങൾ പൂർത്തിയാക്കി. 2021 ഫെബ്രുവരി 18-ന് അമേരിക്ക അവരുടെ ഏറ്റവും പുതിയ ചൊവ്വ റോവർ പെർസെവറൻസ് വിജയകരമായി ചൊവ്വയുടെ ഉപരിതലത്തിൽ ഇറക്കി. 2021 മെയ് 14-ന് ചൈനയുടെ ഷുറോങ് ചൊവ്വയിൽ വിജയകരമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആദ്യത്തെ അമേരിക്കൻ ഇതര റോവറായി മാറി.

ദൗത്യങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ചൊവ്വയിലേക്ക് ഒന്നിലധികം റോവറുകൾ അയച്ചിട്ടുണ്ട്:

 
2021 ജൂൺ 6-ന് നാസയുടെ എംആർഒയിൽ നിന്ന് ഹൈറൈസ് പകർത്തിയ ഷുറോംഗ് റോവറും ലാൻഡറും

ഇപ്പോഴും സജീവമായവ

തിരുത്തുക
  • 2011 നവംബർ 26ന് നാസയുടെ മാർസ് സയൻസ് ലബോറട്ടറി (എംഎസ്എൽ) മിഷൻ ക്യൂരിയോസിറ്റി വിക്ഷേപിച്ചു.[7][8] 2012 ഓഗസ്റ്റ് 6-ന് ഇത് ഗെയ്ൽ ക്രേറ്ററിലെ അയോലിസ് മോൺസിനടുത്തുള്ള എയോലിസ് പാലസ് സമതലത്തിൽ (അനൗപചാരികമായി "മൗണ്ട് ഷാർപ്പ്") ഇറങ്ങി.[9][10][11][12][13][14] 2023 ജൂൺ വരെ യുള്ള കണക്ക് അനുസരിച്ച് ക്യൂരിയോസിറ്റി റോവർ ഇപ്പോഴും പ്രവർത്തനക്ഷമമാണ്.
  • വിജയകരമായ ക്യൂരിയോസിറ്റി രൂപകൽപ്പനയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള നാസ റോവർ ആണ് പെർസെവറൻസ്. 2020 ജൂലൈ 30 ന് വിക്ഷേപിച്ച അത് 2021 ഫെബ്രുവരി 18 ന് ലാൻഡ് ചെയ്തു.അത് മാർസ് ഹെലികോപ്റ്റർ ഇൻജെന്യൂറ്റിയെയും വഹിച്ചിരുന്നു.

കഴിഞ്ഞ ദൌത്യങ്ങൾ

തിരുത്തുക
 
Sojourner disembarks Mars Pathfinder base station lander on the surface of planet Mars
  • സോജേർണർ റോവർ, മാർസ് പാത്ത്‌ഫൈൻഡർ, 1997 ജൂലൈ 4-ന് വിജയകരമായി ലാൻഡ് ചെയ്തു. 1997 സെപ്റ്റംബർ 27-ന് ആശയവിനിമയം നഷ്ടപ്പെട്ടു. സോജേർണർ 100 മീറ്ററിലധികം (330 അടി) ദൂരം സഞ്ചരിച്ചു.[15]
  • സ്പിരിറ്റ് (MER-A), മാർസ് എക്സ്പ്ലോറേഷൻ റോവർ (MER), 2003 ജൂൺ 10 ന് വിക്ഷേപിച്ചു, 2004 ജനുവരി 4 ന് ചൊവ്വയിൽ ഇറങ്ങി.[16] യഥാർത്ഥ ദൗത്യ പരിധി കഴിഞ്ഞ് ഏകദേശം 6 വർഷത്തിന് ശേഷം, സ്പിരിറ്റ് മൊത്തം 7.73 കിമീ (4.80 മൈൽ) ദൂരം പിന്നിട്ടെങ്കിലും അതിന്റെ ചക്രങ്ങൾ മണലിൽ കുടുങ്ങി. റോവറിൽ നിന്ന് അവസാനമായി ആശയവിനിമയം ലഭിച്ചത് 2010 മാർച്ച് 22-നായിരുന്നു, 2011 മെയ് 25-ന് ആശയവിനിമയം പുനഃസ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ നാസ അവസാനിപ്പിച്ചു.
  • ഓപ്പർച്യുണിറ്റി (MER-B), മാർസ് എക്സ്പ്ലോറേഷൻ റോവർ, 2003 ജൂലൈ 7 ന് വിക്ഷേപിക്കുകയും 2004 ജനുവരി 25 ന് ലാൻഡ് ചെയ്യുകയും ചെയ്തു.[16] 5,352 സോൾസ് (ലാൻഡിംഗ് മുതൽ ദൗത്യ അവസാനം വരെ 5498 ഭൗമദിനങ്ങൾ; 15 ഭൗമവർഷങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ 8 ചൊവ്വ വർഷങ്ങൾ) ആയുർദൈർഘ്യത്തിന്റെ മുൻകാല റെക്കോർഡുകളെ ഓപ്പർച്യുനിറ്റി മറികടന്നു, കൂടാതെ 45.16 കി.മീ (28.06 മൈൽ) പിന്നിട്ടു.ചൊവ്വ പൊടിക്കാറ്റ് ബാറ്ററികൾ റീചാർജ് ചെയ്യുന്നതിന് ആവശ്യമായ സൂര്യപ്രകാശത്തെ തടഞ്ഞപ്പോൾ പ്രവർത്തനം നിലച്ചു. റോവർ അതിന്റെ അവസാന സ്റ്റാറ്റസ് 2018 ജൂൺ 10 ന് അയച്ചു.[17] റോവർ വീണ്ടും സജീവമാക്കാനുള്ള നൂറുകണക്കിന് ശ്രമങ്ങൾക്ക് ശേഷം, 2019 ഫെബ്രുവരി 13 ന് ദൗത്യം പൂർത്തിയായതായി നാസ പ്രഖ്യാപിച്ചു.
  • 2020 ജൂലൈ 23-ന് ഷുറോംഗ്, 2021 മെയ് 14-ന് ഉട്ടോപ്പിയ പ്ലാനിറ്റ-യുടെ തെക്കൻ മേഖലയിൽ ഇറങ്ങി.[18][19] 90 സോളുകളുടെ (93 ഭൗമദിനങ്ങൾ) ആയുസ്സിനായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌തിരിക്കുന്ന ഷുറോംഗ് അതിന്റെ വിന്യാസം മുതൽ 347 സോളുകൾ (356.5 ദിവസം) സജീവമായിരുന്നു കൂടാതെ അത് 1,921 മീറ്റർ (6,302 അടി) ചൊവ്വയുടെ ഉപരിതലത്തിൽ സഞ്ചരിച്ചു.[20][21] മണൽക്കാറ്റും ചൊവ്വയിൽ ശൈത്യകാലം ആസന്നമായതിനാലും 2022 മെയ് 20 മുതൽ റോവർ നിർജ്ജീവമാക്കി..[22][23] പക്ഷേ, പ്രതീക്ഷിച്ചതിലും വലിയ പൊടിപടലങ്ങൾ അതിന്റെ സോളാർ പാനലുകളെ മൂടിയത് സ്വയം വീണ്ടും സജീവമാക്കുന്നതിൽ നിന്ന് അതിനെ തടഞ്ഞു. 2023 ഏപ്രിൽ 25 ന്, മിഷൻ ഡിസൈനർ ഷാങ് റോങ്‌ക്യാവോ, പൊടിപടലങ്ങൾ ആസൂത്രണം ചെയ്തതിനേക്കാൾ കൂടുതലാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു, ഇത് റോവർ "എന്നേക്കും" പ്രവർത്തനരഹിതമാകുമെന്ന് സൂചിപ്പിക്കുന്നു..[24]

പരാജയപ്പെട്ടവ

തിരുത്തുക
  • മാർസ് 2, PrOP-M റോവർ, 1971. മാർസ് 2 ലാൻഡിങ്ങ് പരാജയപ്പെട്ടു.  സോവിയറ്റ് യൂണിയനിൽ നിന്നുള്ള മാർസ് 2, 3 ബഹിരാകാശ പേടകങ്ങൾക്ക് സമാനമായ 4.5 കിലോ PrOP-M റോവറുകൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. കേബിളുകൾ ഉപയോഗിച്ച് ലാൻഡറുകളുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് അവർ നീങ്ങേണ്ടതായിരുന്നു.[25]
  •  മാർസ് 3, PrOP-M റോവർ, 1971 ഡിസംബർ 2-ന് വിജയകരമായി ലാൻഡ് ചെയ്തു. 4.5 കിലോഗ്രാം (9.9 lb) റോവർ മാർസ് 3 ലാൻഡറുമായിആശയവിനിമയം ആരംഭിച്ചു എങ്കിലും ലാൻഡിംഗിന് 110 സെക്കൻഡുകൾക്ക് ശേഷം മാർസ് 3 യുടെ ലാൻഡറുമായുള്ള ആശയവിനിമയം നഷ്ടപ്പെട്ടു. ആശയവിനിമയം നഷ്‌ടപ്പെടാൻ കാരണം അക്കാലത്ത് നടന്ന ചൊവ്വയിലെ അതിശക്തമായ പൊടിക്കാറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ആശയവിനിമയം നടത്താനുള്ള മാർസ് 3 ഓർബിറ്ററിന്റെ കഴിവിലെ പ്രശ്‌നമാകാം.[25]

ആസൂത്രണം ചെയ്തിട്ടുള്ളവ

തിരുത്തുക
  • യൂറോപ്യൻ-റഷ്യൻ എക്സോമാർസ് റോവർ റോസലിൻഡ് ഫ്രാങ്ക്ലിൻ 2022 മാർച്ചിൽ വിക്ഷേപണത്തിന് സാങ്കേതികമായി തയ്യാറാണെന്ന് സ്ഥിരീകരിച്ചു. ഇത് 2022 സെപ്റ്റംബറിൽ വിക്ഷേപിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടിരുന്നു, എന്നാൽ റോസ്‌കോസ്‌മോസുമായുള്ള സഹകരണം താൽക്കാലികമായി നിർത്തിവച്ചതിനാൽ വിക്ഷേപണം കുറഞ്ഞത് 2028 വരെ വൈകുമെന്ന് പറയുന്നു. ഇതര വിക്ഷേപണ ഓപ്ഷനുകൾ നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനായി ഒരു ഫാസ്റ്റ് ട്രാക്ക് പഠനം ആരംഭിച്ചിട്ടുണ്ട്.[26]
  • റഷ്യൻ മോസ്കോ ഏവിയേഷൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടും ഇന്ത്യൻ ഐഐടിയും സംയുക്തമായി ഒരു ഫിക്സഡ് വിംഗ് മാർസ് യുഎവി വികസിപ്പിച്ചെടുക്കുന്നു, ഇത് 2025 അവസാനത്തോടെ വിക്ഷേപിക്കാൻ ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.[27]

നിർദ്ദേശിച്ചവ

തിരുത്തുക
  • ജാക്സയുടെ മെലോസ് റോവർ 2022-ൽ ലോഞ്ച് ചെയ്യപ്പെടേണ്ടതായിരുന്നു. എന്നാൽ 2015 ന് ശേഷം ജാക്സ ഇതിനെക്കുറിച്ച് ഒരു അപ്‌ഡേറ്റ് നൽകിയിട്ടില്ല.
  • നാസ മാർസ് ഗെയ്സർ ഹോപ്പർ
  • 2030-ലെ മൂന്നാമത്തെ ചൊവ്വാ ദൗത്യമായ മംഗൾയാൻ -3 ന്റെ ഭാഗമായി ഐഎസ്ആർഒ ഒരു മാർസ് റോവർ ചൊവ്വയിൽ ഇറക്കാൻ പ്ലാൻ ചെയ്യുന്നു.[28]

ചർച്ചയിൽ വന്നെങ്കിലും വികസിപ്പിക്കാത്തവ

തിരുത്തുക
  • റഷ്യൻ മാർസ് 96 ദൗത്യത്തിന്റെ ഭാഗമായി അയക്കാൻ ഉദ്ദേശിച്ചിരുന്ന മാർസോഖോദ്.
  • എം‌എസ്‌എല്ലിന്റെ ഫോളോ ഓൺ എന്ന നിലയിൽ 2000-2010 കാലയളവിൽ നിർദ്ദേശിച്ച ആസ്ട്രോബയോളജി ഫീൽഡ് ലബോറട്ടറി.[29]
  • മാർസ് അസ്ട്രോളജി എക്സസ്പ്ലോറർ-കാച്ചർ (MAX-C), 2011 ൽ റദ്ദാക്കി. [30][31]
  • മാർസ് സർവേയർ 2001 റോവർ[32]
  • മാർസ് ടംബിൾവീഡ് റോവർ, ഗോളാകൃതിയിലുള്ള, കാറ്റിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന റോവർ. [33][34]
  • 2018-ൽ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട, ഒരുതരം കുഷ്യൻ-എയർ റോവർ.[35][36]

ഉപകരണങ്ങളുടെ ഉദാഹരണങ്ങൾ

തിരുത്തുക
 
കറങ്ങുന്ന "കൈത്തണ്ടയിൽ" ഉള്ള ഒരു കൂട്ടം ഉപകരണങ്ങൾ കാണിക്കുന്ന ക്യൂരിയോസിറ്റിയുടെ (MSL) റോവർ "കൈ". പശ്ചാത്തലത്തിൽ മൗണ്ട് ഷാർപ്പ് ആണ് (സെപ്റ്റംബർ 8, 2012).
 
ചൊവ്വയിലെ ക്യാമറ മാസ്റ്റ് ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഓപ്പർച്യൂണിറ്റിയുടെ ആദ്യ സെൽഫ്-പോട്രൈറ്റ്
(ഫെബ്രുവരി 14−20, 2018 / സോൾസ് 4998−5004). അതിന്റെ മൈക്രോസ്കോപ്പിക് ഇമേജർ ഉപകരണം ഉപയോഗിച്ചാണ് ഇത് എടുത്തത്.

ലാൻഡഡ് റോവറുകളിലുള്ള ഉപകരണങ്ങളുടെ ഉദാഹരണങ്ങളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

 
Panorama of Husband Hill taken by the Spirit rover (November 2005)

നാസയുടെ ചൊവ്വയിലെ റോവർ പര്യവേഷണത്തിന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ഏകദേശം 2010-കളിൽ തന്നെ നാസ റോവർ പ്രോഗ്രാമിനായി ചില ലക്ഷ്യങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.

നാസയുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ "ദൗത്യ" ലക്ഷ്യങ്ങളും "ശാസ്ത്ര" ലക്ഷ്യങ്ങളും ആയി വേർതിരിക്കുന്നു. ദൗത്യ ലക്ഷ്യങ്ങൾ ബഹിരാകാശ സാങ്കേതികവിദ്യയിലും വികസന പ്രക്രിയകളിലും ഉള്ള പുരോഗതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ദൗത്യത്തിനിടെ റോവറിലെ പഠന ഉപകരണങ്ങൾ ശാസ്ത്ര ലക്ഷ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നു.

സയൻസ് ലക്ഷ്യങ്ങൾ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ശാസ്ത്ര ഉപകരണങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുക്കുന്നതും രൂപകൽപ്പന ചെയ്യുന്നതും. സ്പിരിറ്റ്, ഓപ്പർച്യുണിറ്റി റോവറുകളുടെ പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം "ചൊവ്വയിലെ ജലത്തിന്റെ ചരിത്രം" അന്വേഷിക്കുക എന്നതായിരുന്നു. [37]

നാസയുടെ ദീർഘകാല ചൊവ്വ പര്യവേക്ഷണ പരിപാടിയുടെ നാല് ശാസ്ത്ര ലക്ഷ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്:

ഗാലറി

തിരുത്തുക
  • ചൊവ്വ പര്യവേക്ഷണം
  •  
    ചൊവ്വയിലെസോജേണർ റോവർ
  •  
    ചക്രങ്ങളുടെ താരതമ്യം: സോജേണർ റോവർ, എംഇആർ, എംഎസ്എൽ
  •  
    താരതമ്യം (2008): എംഇആർ,സോജേണർ റോവർ, എംഎസ്എൽ
  •  
    താരതമ്യം (2011): എംഇആർ,സോജേണർ റോവർ, മനുഷ്യർ, എംഎസ്എൽ
 
Opportunity rover later visited its heat shield impact site; it was ejected during the rover's descent and impacted the surface separately.
 
വിവിധ ചൊവ്വ റോവറുകൾ സഞ്ചരിച്ച ദൂരങ്ങളുടെ താരതമ്യം

ഇതും കാണുക

തിരുത്തുക

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ 1.0 1.1 Grotzinger, John P. (January 24, 2014). "Introduction to Special Issue - Habitability, Taphonomy, and the Search for Organic Carbon on Mars". Science. 343: 386–387. Bibcode:2014Sci...343..386G. doi:10.1126/science.1249944. PMID 24458635.
  2. ↑ "Special Issue - Table of Contents - Exploring Martian Habitability". Science. 343: 345–452. January 24, 2014. Retrieved 24 January 2014.
  3. ↑ "Special Collection - Curiosity - Exploring Martian Habitability". Science. January 24, 2014. Retrieved January 24, 2014.
  4. ↑ Grotzinger, J.P.; et al. (January 24, 2014). "A Habitable Fluvio-Lacustrine Environment at Yellowknife Bay, Gale Crater, Mars". Science. 343: 1242777. Bibcode:2014Sci...343A.386G. doi:10.1126/science.1242777. PMID 24324272.
  5. ↑ "Planetary Scientists Have Created a Map of Mars' Entire Ancient River Systems". Universe Today (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). 2020-12-30. Retrieved 2020-12-31.
  6. ↑ Changela, Hitesh G.; Chatzitheodoridis, Elias; Antunes, Andre; Beaty, David; Bouw, Kristian; Bridges, John C.; Capova, Klara Anna; Cockell, Charles S.; Conley, Catharine A. (December 2021). "Mars: new insights and unresolved questions". International Journal of Astrobiology (in ഇംഗ്ലീഷ്). 20 (6): 394–426. arXiv:2112.00596. Bibcode:2021IJAsB..20..394C. doi:10.1017/S1473550421000276. ISSN 1473-5504.
  7. ↑ "Mars Science Laboratory Launch". 26 November 2011. Archived from the original on 2017-05-20. Retrieved 2011-11-26.
  8. ↑ "NASA Launches Super-Size Rover to Mars: 'Go, Go!'". New York Times. 26 November 2011. Retrieved 2011-11-26.
  9. ↑ USGS (16 May 2012). "Three New Names Approved for Features on Mars". USGS. Archived from the original on 28 July 2012. Retrieved 28 May 2012.
  10. ↑ NASA Staff (27 March 2012). "'Mount Sharp' on Mars Compared to Three Big Mountains on Earth". NASA. Archived from the original on 7 May 2017. Retrieved 31 March 2012.
  11. ↑ Agle, D. C. (28 March 2012). "'Mount Sharp' On Mars Links Geology's Past and Future". NASA. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 31 March 2012.
  12. ↑ Staff (29 March 2012). "NASA's New Mars Rover Will Explore Towering 'Mount Sharp'". Space.com. Retrieved 30 March 2012.
  13. ↑ Webster, Guy; Brown, Dwayne (22 July 2011). "NASA's Next Mars Rover To Land At Gale Crater". NASA JPL. Archived from the original on 2012-06-07. Retrieved 2011-07-22.
  14. ↑ Chow, Dennis (22 July 2011). "NASA's Next Mars Rover to Land at Huge Gale Crater". Space.com. Retrieved 2011-07-22.
  15. ↑ "Sojourner". Archived from the original on 2015-03-20.
  16. ↑ 16.0 16.1 "Mars Exploration". 10 August 2012. Archived from the original on 2013-10-17. Retrieved 2012-08-10.
  17. ↑ "Mars Exploration Rover Mission: All Opportunity Updates". mars.nasa.gov. Archived from the original on 2018-03-25. Retrieved 31 October 2018.
  18. ↑ Gebhardt, Chris (February 10, 2021). "China, with Tianwen-1, begins tenure at Mars with successful orbital arrival".
  19. ↑ "First Chinese Mars probe successfully landed with a rover". www.golem.de.
  20. ↑ Jones, Andrew (30 July 2021). "China's Zhurong Mars rover scopes out dunes on journey south". Space.com.
  21. ↑ "China's Mars rover Zhurong is hunkering down for its 1st Red Planet winter". Space.com. 11 May 2022.
  22. ↑ Mallapaty, Smriti (20 January 2023). "What's happened to China's first Mars rover?". Nature (in ഇംഗ്ലീഷ്). doi:10.1038/d41586-023-00111-3. PMID 36670252. Retrieved 10 February 2023.
  23. ↑ Cheung, Rachel (13 March 2023). "China's Mars Rover Has Not Moved Since September, NASA Images Revealed". Vice News.
  24. ↑ Hart, Robert (25 April 2023). "China's Mars rover is stuck sleeping after harsh martian winter". Forbes.
  25. ↑ 25.0 25.1 "Mars 2 Lander". NASA NSSDC. Retrieved 2008-06-25.
  26. ↑ "Rover ready – next steps for ExoMars". www.esa.int (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2022-04-23.
  27. ↑ "Russia and India jointly developing Mars UAV". March 2023. Retrieved 3 March 2023.
  28. ↑ Neeraj Srivastava; S. Vijayan; Amit Basu Sarbadhikari (2022-09-27), "Future Exploration of the Inner Solar System: Scope and the Focus Areas", Planetary Sciences Division (PSDN), Physical Research Laboratory
  29. ↑ "NASA - Missions to Mars". nasa.gov. October 15, 2006. Archived from the original on 2006-10-15.
  30. ↑ de Selding, Peter B. (20 April 2011). "ESA Halts Work on ExoMars Orbiter and Rover". Space News. Archived from the original on May 24, 2012. Retrieved 2011-04-21.
  31. ↑ Svitak, Amy (18 April 2011). "U.S., Europe Plan Single-rover Mars Mission for 2018". Space News. Archived from the original on May 24, 2012. Retrieved 2011-04-21.
  32. ↑ "NASA - NSSDCA - Spacecraft - Details".
  33. ↑ Kimberly W. Land (May 13, 2003). "A new way to explore the surface of Mars". NASA. Archived from the original on 2011-04-18. Retrieved 2011-04-04.
  34. ↑ The Tumbleweed Rover is on a Roll. Archived 2023-04-02 at the Wayback Machine. Anna Heiney, KSC NASA. 11 March 2004.
  35. ↑ Arias, Francisco. J (2018). "CO2-Cushion Vehicle for Mars. An Alternative Locomotion for Exploration Rovers". 2018 Joint Propulsion Conference. American Institute of Aeronautics and Astronautics. doi:10.2514/6.2018-4492. ISBN 978-1-62410-570-8. S2CID 240375295.
  36. ↑ Arias, Francisco. J (2018). "A Method of Attaining High Pressurized Vessels in Space, the Moon and With Particular Reference to Mars". 2018 International Energy Conversion Engineering Conference. American Institute of Aeronautics and Astronautics. doi:10.2514/6.2018-4488. ISBN 978-1-62410-571-5. S2CID 240369235.
  37. ↑ "Mars Exploration Rover Mission: Overview". marsrovers.nasa.gov. Archived from the original on 2012-08-28. Retrieved 2008-06-25.
  38. ↑ "Mars Exploration Rover Mission: Science – Looking for signs of past water on Mars". marsrovers.nasa.gov. Archived from the original on 2008-05-22. Retrieved 2008-06-25.

പുറം കണ്ണികൾ

തിരുത്തുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=മാർസ്_റോവർ&oldid=4083084" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്