ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങൾ

"ഖജുരാഹോ‍" redirects here. For പട്ടണത്തിനായി, see ഖജുരാഹോ (പട്ടണം).

മദ്ധ്യപ്രദേശിലെ ചത്തർപുർ ജില്ലയിൽ ഝാൻസിക്ക് 175 കിലോമീറ്റർ തെക്കുകിഴക്കായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന, പുരാതനമായ ഹിന്ദു- ജൈന ക്ഷേത്രങ്ങളാണ് ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. വാരണാസിക്കു പടിഞ്ഞാറും ഗംഗയ്ക്കു തെക്കുമായി കിടക്കുന്ന ബുന്ദേൽഖണ്ഡ് വനത്തിനു നടുവിലാണ് ഖജുരാഹോ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. യുനെസ്കോ ലോക പൈതൃക സ്ഥലങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തിൽ ഈ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങളെ ഉൾപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങൾ. നഗര ശൈലിയിലുള്ള വാസ്തുവിദ്യകൊണ്ടും രതിശിൽപ്പങ്ങൾ കൊണ്ടും പ്രസസ്തമാണ് ഇവിടുത്തെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ.

ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങൾ
Khajuraho Group of Monuments
खजुराहो स्मारक समूह

യുനെസ്കോ ലോക പൈതൃക സ്ഥാനം
സ്ഥാനം	ഇന്ത്യ
Includes	Colossal statue of Shri Hanuman, Khajuraho Protected Temple Area, Khajuraho chopra tank, Mahadeva Temple, Pratapesvara Temple, Khajuraho, ദുലാദേവ ക്ഷേത്രം, ആദിനാഥ ക്ഷേത്രം, ഗാന്ധി ക്ഷേത്രം, ചത്തൂർബുജ ക്ഷേത്രം, ചിത്രഗുപ്ത ക്ഷേത്രം, ചോസ്ഥ യോഗിനി ക്ഷേത്രം, ജാവരി ക്ഷേത്രം, പാർവതി ക്ഷേത്രം, പാർഷ്വാനന്ദ ക്ഷേത്രം, ബ്രഹ്മ ക്ഷേത്രം, മാതങ്ങേശ്വരാ ക്ഷേത്രം, ലാൽഗുൻ മഹാദേവ ക്ഷേത്രം, വാമന ക്ഷേത്രം, വിശ്വനാഥ ക്ഷേത്രം, ശാന്തിനാഥ് ജൈന ക്ഷേത്രം
മാനദണ്ഡം	i, iii
അവലംബം	240
നിർദ്ദേശാങ്കം	24°51′N 79°56′E
രേഖപ്പെടുത്തിയത്	1986 (10th വിഭാഗം)
വെബ്സൈറ്റ്	whc.unesco.org/en/list/240/
Location in Madhya Pradesh state of India ഖജുരാഹോ ക്ഷേത്രസമുച്ചയങ്ങൾ (Madhya Pradesh)

സി.ഇ. 950 നും 1050 നും ഇടയിൽ ചന്ദേല രാജവംശത്തിലെ രാജാക്കന്മാരാണ്‌ ഖജുരാഹോയിലെ മിക്ക ക്ഷേത്രങ്ങളും പണികഴിപ്പിച്ചത്. ന്ദ്രവർമ്മനെന്ന ചന്ദേല രാജാവാണ് ഇതിന്റെ നിർമ്മിതിക്ക് പിന്നിൽ. പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഇവിടെ 20 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിലായി വ്യാപിച്ചുകിടന്നിരുന്ന 85 ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നതായി ചരിത്രരേഖകൾ പറയുന്നു. അതിൽ ആറുചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിലായി 20 ക്ഷേത്രങ്ങൾ മാത്രമേ ഇന്ന് അവശേഷിക്കുന്നുള്ളൂ.

ഏഴുനൂറ്റാണ്ടുകളോളം വനത്തിനുള്ളിൽ വിസ്മൃതിയിൽകിടന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളെ 1838 ൽ ബ്രിട്ടീഷ് ഇഞ്ചിനീയർ ആയിരുന്ന ടി.എസ്. ബുര്ട്ട് ആണ് പുറംലോകത്തിനു പരിചയപ്പെടുത്തിയത്.

ക്ഷേത്രങ്ങളും കാലവും

തുടർച്ച	ആധുനിക ക്ഷേത്ര നാമം	മതം	ദേവൻ/ദേവി	പൂർത്തീകരിച്ചത് (CE)	ചിത്രം
1	ചൗസത് യോഗിണി	Hinduism	ദേവി, 64 യോഗിണികൾ	885
2	ബ്രഹ്മ	Hinduism	വിഷ്ണു	925
3	ലാൽഗൺ മഹാദേവ	Hinduism	ശിവൻ	900
4	മതങ്കേശ്വർ	Hinduism	ശിവൻ	1000
5	വരാഹ	ഹിന്ദു	വിഷ്ണു	950
6	ലക്ഷ്മണ	Hinduism	വൈകുണ്ഡ വിഷ്ണു	939
7	പർശ്വാനത	ജൈന	പാർശ്വാനതൻ	954
8	വിശ്വാനത	Hinduism	ശിവൻ	999
9	ദേവി ജഗദംബി	Hinduism	ദേവി പാർവ്വതി	1023
10	ചിത്രഗുപ്ത	Hinduism	സൂര്യൻ, ചിത്രഗുപ്തൻ	1023
11	ഖാണ്ടരീയ മഹാദേവ (ഏറ്റവും വലിയ ക്ഷേത്രം)	Hinduism	ശിവൻ	1029
12	വാമന	Hinduism	വാമനൻ	1062
13	ആദിനാഥ ജൈനക്ഷേത്രം	Jainism	ആദിനാഥൻ	1027
14	ജാവേരി	Hinduism	വിഷ്ണു	1090
15	ചതുർഭുജ	Hinduism	വിഷ്ണു	1110
16	ദുലദേവ	Hinduism	ശിവൻ	1125
17	ഖണ്ടായ്	Jainism	ആദിനാഥൻ	960
18	വിഷ്ണു-ഗരഡൻ	Hinduism	വിഷ്ണു	1000
19	ഗണേശ	Hinduism	ശിവൻ	1000
20	ഹനുമാൻ	Hinduism	ഹനുമാൻ	922
21	മഹിഷാസുരമർദ്ദിനി	Hinduism	മഹിഷാസുരമർദ്ദിനി	995
22	ശാന്തിനാഥ ക്ഷേത്രം	Jainism	ശാന്തിനാഥൻ	1027

ചിത്രശാല

• ഖജൂരാഹോയിലെ ലൈംഗിക ചുവയുള്ള ശില്പങ്ങൾ
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•