ഗ്വേർണിക്ക

പാബ്ലോ പിക്കാസോ വരച്ച ഒരു ചിത്രമാണ് ഗ്വേർണിക്ക. സ്പെയിനിലെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിനിടെ, 1937 ഏപ്രിൽ 26-ന് ഫ്രാങ്കോയുടെ നേത്രൃത്വത്തിലുള്ള അവിടത്തെ ദേശീയസർക്കാർ ആവശ്യപ്പെട്ടതനുസരിച്ച്, നാസി ജർമ്മനിയുടേയും ഫാസിസ്റ്റ് ഭരണത്തിലിരുന്ന ഇറ്റലിയുടേയും പോർവിമാനങ്ങൾ ബാസ്ക് പ്രവിശ്യയിലെ ഗ്വേർണിക്ക പട്ടണം ബോംബിട്ടു നശിപ്പിച്ചതിനോട് പ്രതികരിച്ചാണ് പിക്കാസോ ഈ ചിത്രം വരച്ചത്. 1937-ലെ പാരിസ് അന്താരാഷ്ട്ര ചിത്രപ്രദർശനത്തിനായി ഈ ചിത്രം വരക്കാൻ പിക്കാസോയെ നിയോഗിച്ചത് സ്പെയിനിലെ രണ്ടാം ഗണതന്ത്രസർക്കാർ ആയിരുന്നു.

Guernica
കലാകാരൻ	Pablo Picasso
വർഷം	1937
Medium	Oil on canvas
അളവുകൾ	349.3 cm × 776.6 cm (137.4 in × 305.5 in)
സ്ഥാനം	Museo Reina Sofía, Madrid, Spain

പാബ്ലോ പിക്കാസോയുടെ പ്രഖ്യാതചിത്രം, ഗ്വേർണിക്ക, ഗെർണിക്ക നഗരത്തിൽ സ്ഥാപിക്കണം എന്നാവശ്യപ്പെടുന്ന ബാസ്ക് ഭാഷയിലെ പ്രചാരണപ്പരസ്യം നഗരത്തിലെ ഒരു ഭിത്തിയിൽ

യുദ്ധത്തിന്റെ ദുരന്തസ്വഭാവവും, മനുഷ്യർക്ക്, വിശേഷിച്ച് നിർദ്ദോഷികളായ അസൈനികർക്ക് അതു വരുത്തുന്ന കെടുതികളും ചിത്രീകരിക്കുകയാണ് ഈ രചനയിൽ പിക്കാസോ ചെയ്തത്. കാലക്രമേണ അസാമാന്യമായ പ്രശസ്തി കൈവരിച്ച ഈ ചിത്രം യുദ്ധദുരന്തത്തിന്റെ നിത്യസ്മാരകവും, യുദ്ധവിരുദ്ധചിഹ്നവും, സമാധാനദാഹത്തിന്റെ മൂർത്തരൂപവും ആയി മാനിക്കപ്പെടാൻ തുടങ്ങി. പൂർത്തിയായ ഉടനേ ലോകമെമ്പാടും കൊണ്ടുനടന്ന് പ്രദർശിക്കപ്പെട്ട ഗ്വേർണിക്ക എല്ലായിടത്തും പ്രശംസിക്കപ്പെട്ടു. ഗ്വേർണിക്കയുടെ ഈ "പര്യടനം" സ്പെനിയിലെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിന്റെ ഭീകരതയിലേക്ക് ലോകശ്രദ്ധ ആകർഷിക്കുന്നതിൽ ഗണ്യമായ പങ്കുവഹിച്ചു.

ചരിത്രപശ്ചാത്തലം

ജനറൽ ഫ്രാങ്കോയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള തീവ്രയാഥാസ്ഥിതികരുടെ ദേശീയപക്ഷവും, കമ്മ്യൂണിസ്റ്റുകളും, സോഷ്യലിസ്റ്റുകളും, അരാജകത്വവാദികളും ഉൾപ്പെടെ പലവിധക്കാർ ചേർന്ന ഗണതന്ത്രപക്ഷത്തിന്റെ സമ്മിശ്രസഖ്യവും തമ്മിലായിരുന്നു സ്പെയിനിലെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം. ഗണതന്ത്രസഖ്യത്തിനുള്ളിൽ ദേശീയപക്ഷത്തോടുള്ള എതിർപ്പിലല്ലാതെ, ഭരണത്തേയും, അന്തിമലക്ഷ്യത്തേയും കുറിച്ച് അഭിപ്രായസമന്വയം തീരെയുണ്ടായിരുന്നില്ല. ഫ്രാങ്കോയുടെ പക്ഷത്തിലും അഭിപ്രായഭേദം ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിലും കുറവായിരുന്നു. നിയമവാഴ്ചയിലും, പരമ്പരാഗതമായ കത്തോലിക്കാമൂല്യങ്ങളിലും അടിയുറച്ച സ്പെയിനിന്റെ പഴയ 'സുവർണ്ണ'-യുഗത്തിലേക്കുള്ള മടക്കമായിരുന്നു അവരുടെ പ്രഖ്യാപിതലക്ഷ്യം.

സ്പെയിനിലെ ബാസ്ക് പ്രദേശത്തിന്റെ ഭാഗമായി ബിസ്കേ പ്രവിശ്യയിലുള്ള ഒരു പട്ടണമാണ് ഗ്വേർണിക്ക. ബാസ്ക് സംസ്കാരത്തിന്റെ കേന്ദ്രസ്ഥാനമായ അവിടം, ആഭ്യന്തരയുദ്ധം നടക്കുമ്പോൾ ഗണതന്ത്രപക്ഷത്തിന്റെ വടക്കൻ മേഖലയിലെ ശക്തികേന്ദ്രമായി പരിഗണിക്കപ്പെടുക കൂടി ചെയ്തപ്പോൾ ആക്രമണത്തിനിരയായത് സ്വാഭാവികമായിരുന്നു.

1937 ഏപ്രിൽ 26 തിങ്കളാഴ്ച വൈകിട്ട് നാലരമണിക്ക് നാത്സി ജർമ്മനിയുടെ കോൺഡോർ ലീജിയന്റെ പോർവിമാനങ്ങൾ, കേണൽ വോൾഫ്രാം വോൺ റിച്ച്തോഫന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ രണ്ടു മണിക്കൂർ നേരം ഗ്വേർണിക്കയുടെ മേൽ ബോംബു വർഷിച്ചു. ദേശീയപക്ഷത്തെ പിന്തുണച്ചിരുന്ന ഹിറ്റ്ലറുടെ ജർമ്മനി അതിന്റെ പുതിയ ആയുധങ്ങളും യുദ്ധതന്ത്രങ്ങളും പരീക്ഷിക്കാൻ അവസരം പാർത്തിരിക്കുകയായിരുന്നു. ഗ്വേർണിക്കയിൽ പരീക്ഷിക്കപ്പെട്ട ആകാശത്തുനിന്നുള്ള നിരന്തരമായ ബോംബുവർഷം, പിന്നീട് നാത്സികളുടെ 'ബ്ലിറ്റ്സ്ക്രീഗ്' യുദ്ധമുറയുടെ അവശ്യഭാഗമായിത്തീർന്നു.

1937 ഏപ്രിൽ 30ന് തന്റെ ദിനക്കുറിപ്പുകളിൽ ഗ്വേർണിക്കയുടെ മേലുള്ള ആക്രമണത്തിനു നേതൃത്വം കൊടുത്ത റിച്ച്തോഫൻ ഇങ്ങനെ എഴുതി:

.....റോഡുകൾ, പാലങ്ങൾ, നഗരപ്രാന്തങ്ങൾ തുടങ്ങിയവ തിരിച്ചറിയുക എളുപ്പമായിരുന്നില്ല. അതിനാൽ അവർ എല്ലാം നഗരമദ്ധ്യത്തിലേക്കു തന്നെ ചൊരിഞ്ഞു.....ഒട്ടേറെ വീടുകളും ജലശ്രോതസ്സുകളും തകർന്നു. തീകത്തിപ്പടരുമ്പോൾ അതു ഫലമുണ്ടാക്കും. വീടുകളുടെ കൂരയോടുകളും, തടികൊണ്ടുള്ള പോർച്ചുകളും മറ്റും പൂർണ്ണനാശത്തെ സഹായിച്ചു. അവധിദിവസം ആയിരുന്നതിനാൽ മിക്കവാറും പട്ടണവാസികൾ സ്ഥലത്തിലായിരുന്നു; അവശേഷിച്ചവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ബോംബാക്രമണം തുടങ്ങിയതോടെ സ്ഥലം വിടുകയും ചെയ്തു. ആഘാതമേറ്റ ചില അഭയകേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒരു ചെറിയ സംഖ്യ ആളുകൾ മരിച്ചു.

ചന്തദിവസമായിരുന്നതിനാൽ പട്ടണവാസികൾ നഗരമദ്ധ്യത്തിൽ ഒത്തുചേർന്നിരിക്കുകയായിരുന്നെന്നും, ബോംബാക്രമണത്തിൽ, നഗരകേന്ദ്രത്തിലേക്കുള്ള വഴികൾ കെട്ടിടങ്ങൾ വീണും പാലങ്ങൾ തകർന്നും തടസ്സപ്പെട്ടതിനാൽ അവർക്ക് അഗ്നിബാധയിൽ നിന്നു രക്ഷപെടാനായില്ലെന്നും ഉള്ള ഇതരസ്രോതസ്സുകളിലെ ഭാഷ്യവുമായി റിച്ച്തോഫന്റെ വിവരണം ഒത്തുപോകുന്നില്ല.

ഗ്വേർണിക്കാ പ്രശാന്തമായ നാട്ടിൻപുറമായിരുന്നു. അതിനടുത്തെങ്ങാൻ സൈനികപ്രാധാന്യമുള്ളതെന്നു പറയാനായി ഉണ്ടായിരുന്നത് പ്രാന്തത്തിലുള്ള ഒരു യുദ്ധോപകരണ നിർമ്മാണശാല ആയിരുന്നു. അതാവട്ടെ ബോംബാക്രമണത്തെ അതിജീവിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ, മനുഷ്യരിൽ ഭീതി വിതക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യമാണ് ഈ ആക്രമണത്തിന് ഉണ്ടായിരുന്നതെന്നു കരുതണം. പട്ടണത്തിലെ പുരുഷന്മാരിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഗണതന്ത്രസൈന്യത്തിൽ ചേർന്ന് നഗരത്തിനു പുറത്തായിരുന്നതിനാൽ ആക്രമണം നടക്കുമ്പോൾ അവിടെയുണ്ടായിരുന്നത് മിക്കവാറും സ്ത്രീകളും കുഞ്ഞുങ്ങളും മാത്രമായിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ ഈ സ്വഭാവം, സ്ത്രീകളുടേയും കുഞ്ഞുങ്ങളുടേയും ബിംബങ്ങൾ മുന്നിട്ടുനിൽക്കുന്ന പിക്കാസോയുടെ ചിത്രത്തിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നുമുണ്ട്. ബാസ്ക് സംസ്കാരത്തിനു വേണ്ടി നിലകൊണ്ട ഒരു നഗരത്തിലെ നിരപരാധികളുടെ മേൽ തങ്ങളുടെ സൈനികശക്തി പ്രയോഗിച്ച ദേശീയപക്ഷം ലക്ഷ്യമിട്ടത്, ഗണതന്ത്രപക്ഷത്തിന്റേയും പൗരസമൂഹത്തിന്റേയും മനോവീര്യം കെടുത്തുകയായിരുന്നു എന്നു കരുതാം.

ചിത്രം

കറുപ്പും വെളുപ്പും നരപ്പും നിറങ്ങളിൽ 3.5 മീറ്റർ ഉയരവും 7.8 മീറ്റർ വീതിയുമായി ചുവരളവിലുള്ള എണ്ണച്ചിത്രമാണ് ഗ്വേർണിക്ക. മാഡ്രിഡിലെ മ്യൂസിയോ റെയ്നാ സോഫിയായിലാണ് ഇപ്പോൾ ഇതു സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നത്. സ്പെയിനിലെ ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിൽ ജനറൽ ഫ്രാങ്കോയുടെ ദേശീയ സേനയെ പിന്തുണച്ചിരുന്ന ജർമ്മനിയും ഇറ്റലിയും ചേർന്ന് ബാസ്ക് പ്രവിശ്യയിലെ ഗ്വേർണിക്ക പട്ടണത്തിന്മേൽ നടത്തിയ ബോംബാക്രമണം ലോകശ്രദ്ധയിൽ കൊണ്ടുവരാനാണ് പിക്കാസോ ഈ ചിത്രം വരച്ചത്. 1937 ജൂൺ പകുതിയോടെ വരച്ചു തീർത്ത ചിത്രം, ആദ്യം പാരിസിലെ അന്തരാഷ്ട്രീയ ചിത്രപ്രദർശനമേളയിൽ സ്പെയിനിൽ നിന്നുള്ള ചിത്രങ്ങളുടെ ഭാഗമായും തുടർന്ന് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള വിവിധ വേദികളിലും പ്രദർശിപ്പിച്ചു. 1937 ആഗസ്റ്റ് 27 മുതൽ സെപ്തംബർ 19 വരെ സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ കലാ മ്യൂസിയത്തിലാണ് അമേരിക്കയിലെ ഇതിന്റെ ആദ്യത്തെ പ്രദർശനം നടന്നത്. തുടർന്ന്, ന്യൂയോർക്കിലെ ആധുനിക കലാമ്യൂസിയത്തിൽ, 1939 നവംബർ 15-ന് തുടങ്ങിയ പിക്കാസോ കൃതികളുടെ സുപ്രധാനമായ പ്രദർശനം 1940 ജനുവരി 7 വരെ തുടർന്നു. പ്രദർശനത്തിന്റെ പ്രമേയം "പിക്കാസോ: അദ്ദേഹത്തിന്റെ കലയുടെ 40 വർഷം," എന്നായിരുന്നു. ആൽഫ്രെഡ് എച്ച് ബാർ ഷിക്കാഗോയിലെ ആർട്ട് ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടുമായി സഹകരിച്ചാണ് ഇതു സംഘടിപ്പിച്ചത്. ഗ്വേർണിക്കയും അനുബന്ധരചനകളും ഉൾപ്പെടെ പിക്കാസോയുടെ 344 സൃഷ്ടികൾ ആ പ്രദർശനത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ടു

ദുരിതമനുഭവിക്കുന്ന മനുഷ്യരും, മൃഗങ്ങളും അക്രമവും അരാജകത്വവും തകർത്ത കെട്ടിടങ്ങളുമാണ് ചിത്രത്തിൽ ഉള്ളത്.

• ചിത്രത്തിന്റെ പൊതുപശ്ചാത്തലം ഒരു മുറിയുടെ ഉൾഭാഗമാണ്. അതിന്റെ ഇടതുവശത്തെ തുറന്ന അറ്റത്ത് കൈയ്യിൽ കുഞ്ഞിന്റെ മൃതദേഹമേന്തി കരയുന്ന ഒരു സ്ത്രീയ്ക്കുമേൽ വലിയ കണ്ണുകളുള്ള ഒരു കാള നിൽക്കുന്നു.

• ചിത്രമദ്ധ്യത്തിൽ, കുന്തം തുളച്ചുകയറിയതിന്റെ പാരവശ്യത്തിൽ പിടയുന്ന കുതിരയാണ്. കുതിരയുടെ പാർശ്വത്തിലെ വലിയ തുറന്ന മുറിവ് ചിത്രത്തിന്റെ കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്.

• കുതിരയെ മറച്ചും അതിൽ മറഞ്ഞും കാണപ്പെടുന്ന രണ്ടു ബിംബങ്ങളും ചിത്രത്തിലുണ്ട്:
  • ഒരു മനുഷ്യത്തലയോട് കുതിരയുടെ ശരീരത്തോടു ചേർന്നിരിക്കുന്നു.
  • ഒരു കാള കുതിരയെ താഴെ നിന്നു കുത്തിക്കീറുന്നതായി കാണപ്പെടുന്നു. കാളയുടെ തല പ്രധാനമായും രൂപപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത് കുതിരയുടെ മുട്ടുകുത്തിയ മുൻകാലിനാലാണ്. കാലിന്റെ മുട്ടുചിരട്ട കാളത്തലയിൽ മൂക്കാകുന്നു. കുതിരയുടെ നെഞ്ചിൽ ഒരു കൊമ്പും കാണാം.

• കാളയുടെ വാൽ ഒരു വിളക്കിന്റെ പ്രതിച്ഛായ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു. വിളക്കിൽ നിന്നുയരുന്ന പുക അതിനു ചുറ്റുമുള്ള നരപ്പ് രൂപപ്പെടുത്തിയ ജാലകത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നു.
• കുതിരയ്ക്കു താഴെ ഛിന്നഭിന്നമാക്കപ്പെട്ടതു പോലെ തോന്നിക്കുന്ന ഒരു പടയാളിയുടെ ശവമാണ്. അയാളുടെ മുറിഞ്ഞുപോയ കൈയ്യിലെ കൈപ്പത്തി ഒരു വാൾ മുറുകെപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്നെങ്കിലും അതിൽ നിന്ന് ഒരു പൂവ് വളർന്നു പൊങ്ങുന്നു.
• മരിച്ച പടയാളിയുടെ തുറന്ന കൈയ്യുടെ പത്തിയിൽ ക്രിസ്തുവിന്റെ ആണിപ്പഴുതുകളെ അനുസ്മരിപ്പിക്കും വിധം രക്തസാക്ഷിത്വത്തിന്റെ മുദ്രപതിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

• ഒരു വൈദ്യുതവിളക്ക് ദുഷ്ടദൃഷ്ടിയായി, പിടയുന്ന കുതിരയുടെ ശിരസിനു മുകളിൽ പീഡനമുറിയിലെ ഒറ്റബൾബെന്ന പോലെ മങ്ങിക്കത്തുന്നു. വൈദ്യുതവിളക്കിനു സ്പാനിഷ് ഭാഷയിലുള്ള "ബോംബില്ലാ" എന്ന പേരു മനസ്സിൽ വച്ച്, സാങ്കേതികവിദ്യ മനുഷ്യന് വരുത്തിവച്ചേക്കാവുന്ന ദുരിതങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കാനാണ് ഈ വിളക്കിന്റെ പ്രതീകം പിക്കാസോ സൃഷ്ടിച്ചത്.
• കുതിരയുടെ വലത്തുവശത്ത് മുകളിലെ പേടിച്ചരണ്ട ഒരു സ്ത്രീരൂപം ചുറ്റുപാടുകളിലെ സംഭവങ്ങൾക്കു സാക്ഷ്യം വഹിക്കാൻ, ജനാലയിലൂടെ മുറിയിലേയ്ക്ക് ഒഴികിവന്നതായി തോന്നിക്കുന്നു. ഒഴുകിനടക്കുന്ന കൈയ്യിൽ അവൾ ഒരു പന്തം വഹിക്കുന്നു. മുകളിലെ ദൃഷ്ടദൃഷ്ടിയായ വിളക്കിനോട് വളരെ അടുത്തിരിക്കുന്ന പന്തം പ്രത്യാശയുടെ പ്രതീകമെന്ന നിലയിൽ വിളക്കിനു ബദലായിരിക്കുന്നു.
• വലതുവശത്തു നിന്ന് അത്ഭുതപരതന്ത്രയായ ഒരു സ്ത്രീ, ഒഴുകുന്ന സ്ത്രീരൂപത്തിനു താഴെക്കൂടി ചിത്രമദ്ധ്യത്തിലേക്കു വേച്ചുനീങ്ങുന്നു. ദുഷ്ടദ്രൃഷ്ടിയായ വിളക്കിന്മേൽ അവളുടെ ശൂന്യമായ നോട്ടം പതിക്കുന്നു.
• അലർച്ചയെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന വാളുകൾ കാളയുടെ നാവിനും കരുയുന്ന സ്ത്രീകൾക്കും കുതിരയ്ക്കും പകരമാകുന്നു.
• പ്രാവ് എന്നു തോന്നിക്കുന്ന ഒരു പക്ഷി പേടിച്ചരണ്ട്, കാളയുടെ പിന്നിലെ അലമാരയിൽ ഇരിക്കുന്നു.
• വലത്തേയറ്റത്ത് ഭീതിയിൽ കൈയ്യുയർത്തിയ നിലയിലുള്ള ഒരു രൂപത്തെ മേലും കീഴുമുള്ള അഗ്നി വിഴുങ്ങുന്നു.
• തുറന്ന വാതിലോടു കൂടിയ ഒരു കറുത്ത ഭിത്തി, ചിത്രത്തിന്റെ വലത്തേ അറ്റത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.

ആസ്വാദനം

ഗ്വേർണിക്കയുടെ സന്ദേശത്തെക്കുറിച്ച് വ്യത്യസ്തവും പരസ്പരവിരുദ്ധവുമായ അഭിപ്രായങ്ങൾ നിലവിലുണ്ട്. ചിത്രത്തിന്റെ രണ്ടു മുഖ്യഘടകങ്ങളായ കാളയുടേയും കുതിരയുടേയും സൂചനകളെക്കുറിച്ചു തന്നെ പലവിധം അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. ഇതേക്കുറിച്ച്, കലാചരിത്രകാരിയായ പട്രീഷ്യാ ഫെയ്‌ലിങ്ങ് ഇങ്ങനെ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു: "കാളയും കുതിരയും ഹെസ്പാനിയ സംസ്കാരത്തിലെ പ്രധാന ബിംബങ്ങളാണ്. ഇതേ ബിംബങ്ങളെ വ്യത്യസ്ത ലക്ഷ്യങ്ങളോടെ പിക്കാസോ തന്നെ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നത്, ചിത്രത്തിൽ ഇവയുടെ കൃത്യമായ പ്രസക്തി നിർണ്ണയിക്കുകയെന്നത് കൂടുതൽ വിഷമകരമാക്കുന്നു. അവ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം പിക്കാസോ തന്റെ ദീർഘമായ കലാസപര്യയിൽ ഒരു തരം Ballet ആയി പലവിധത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നു."

ഗ്വേർണിക്കയിൽ അവയുടെ സ്ഥാനം വിശദീകരിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടപ്പോൾ, പിക്കാസോ പ്രതികരിച്ചത് ഇങ്ങനെയാണ്:

...ഈ കാള കാളയും കുതിര കുതിരയുമാണ്........എന്റെ ചിത്രത്തിലെ ചില ഘടകങ്ങൾക്ക് നിങ്ങൾ കല്പിക്കുന്ന അർത്ഥം വളരെ ശരിയായിരിക്കാം. എന്നാൽ ആ അർത്ഥം കല്പിക്കുകയെന്നത് എന്റെ ആശയമല്ല. നിങ്ങൾ എത്തിച്ചേർന്ന ആശയങ്ങളിലും നിഗമനങ്ങളിലും ഞാനും എത്തിർച്ചേർന്നിരിക്കാമെങ്കിലും അത് സ്വാഭാവികമായും അബോധപൂർവമായും ആയിരുന്നു. ഞാൻ ചിത്രം രചിക്കുന്നത് ചിത്രത്തിനു വേണ്ടിയാണ്. വസ്തുക്കളെ ഞാൻ അവയായി തന്നെ ചിത്രീകരിക്കുന്നു.

ഗ്വേർണിക്ക പ്രദർശിക്കപ്പെട്ട പാരിസിലെ അതേ പ്രദർശനത്തിനു വേണ്ടി വരച്ച "ഫ്രാങ്കോയുടെ സ്വപ്നവും നുണയും" എന്ന പരമ്പയിലും പിക്കാസോ ഫ്രാങ്കോയെ, സ്വന്തം കുതിരയെ തിന്ന ശേഷം കലികയറിയ ഒരു കാളയുമായി മല്ലിടുന്ന ഒരു ഭീകരസത്വമായി ചിത്രീകരിച്ചു. ഈ പരമ്പരയിലെ ചിത്രങ്ങൾ പിക്കാസോ വരച്ചു തുടങ്ങിയത് ഗ്വേർണിക്കയുടെ മേലുള്ള ബോംബാക്രമണത്തിനു മുൻപായിരുന്നു. അവസാനത്തെ നാലു പാനലുകൾ പിന്നീടു ചേർത്തവയാണ്. അവയിൽ മൂന്നെണ്ണം ഗ്വേർണിക്കയുമായി നേരിട്ടു ബന്ധപ്പെട്ടുമിരിക്കുന്നു.

ഗ്വേർണിക്കയുടെ രചനക്കിടെ പിക്കാസോ ഇങ്ങനെ നിരീക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ട്: "സ്പെയിനിലെ യുദ്ധം ജനങ്ങൾക്കും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും എതിരായുള്ള പ്രതിലോമശക്തിയുടെ സമരമാണ്. കലാകാരനെന്ന നിലയിൽ എന്റെ ജീവിതം മുഴുവൻ തന്നെ പ്രതിലോമതയ്ക്കും കലയുടെ മരണത്തിനും എതിരായുള്ള നിരന്തരമായ പോരാട്ടമായിരുന്നു. പ്രതിലോമശക്തികളും മരണവുമായി എനിക്ക് ഒത്തുതീർപ്പിലെത്താനാകുമെന്ന് ആർക്കു സങ്കല്പിക്കാനാകും? ... ഇപ്പോൾ ഞാൻ വരച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതും ഗ്വേർണിക്ക എന്നു പേരിടാനുദ്ദേശിക്കുന്നതുമായ ചിത്രത്തിലും, അടുത്ത കാലത്തെ എന്റെ എല്ലാ കലാസൃഷ്ടികളിലും, സ്പെയിൻ ദേശത്തെ വേദനയുടേയും മരണത്തിന്റേയും കടലിൽ മുക്കിയ സൈനികജാതിയോടുള്ള രോഷം വ്യക്തമായി പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ബെവർളി റേയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ താഴെപ്പറയുന്ന അഭിപ്രായങ്ങൾ ഗ്വേർണിക്കായെ സംബന്ധിച്ച് കലാചരിത്രകാരന്മാർക്കിടയിലുള്ള അഭിപ്രായസമന്വയത്തിന്റെ ഭാഗമാകുന്നു:

• ശരീരങ്ങളുടെ രൂപവും നിലയും പ്രതിക്ഷേധത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
• കറുപ്പും വെളുപ്പും നരപ്പും പ്രയോഗിച്ചത് ശോകഭാവം പ്രകടിപ്പിക്കാനും വേദനയും അരാജകത്വവും സൂചിപ്പിക്കാനുമാണ്.
• കത്തുന്ന കെട്ടിടങ്ങളും തകരുന്ന ഭിത്തികളും സൂചിപ്പിക്കുന്നത് ഗ്വേർണിക്കയുടെ നാശം മാത്രമല്ല ആഭ്യന്തരയുദ്ധത്തിന്റെ വിനാശസ്വഭാവം മുഴുവനുമാണ്.
• ചിത്രത്തിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന പത്രവാർത്താലിഖിതം, കൂട്ടക്കൊലയുടെ വാർത്ത പിക്കാസോ അറിഞ്ഞതെങ്ങനെയെന്നു സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
• ചിത്രത്തിലെ വൈദ്യുതബൾബ് സൂര്യനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
• ചിത്രത്തിന്റെ താഴെയുള്ള ഉടഞ്ഞ വാൾ, മർദ്ദകരുമായുള്ള സമരത്തിൽ ജനങ്ങളുടെ തോൽവിയെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്നു.

ഈ സുപ്രധാനസൃഷ്ടിയിൽ പിക്കാസോ, രാഷ്ട്രീയാധികാരത്തിനും അക്രമത്തിനും എതിരെയുള്ള ചെറുത്തുനില്പിൽ കലാകാരനെന്ന നിലയിൽ തന്റെ പങ്കും ശക്തിയും നിർവചിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകായിരുന്നു. എങ്കിലും, കേവലം ഒരു രാഷ്ട്രീയരചന എന്നതിലുപരി, രാജനൈതികമായ അക്രമം, യുദ്ധം, മരണം എന്നിവയുടെ ഭീമൻ ശക്തിയിൽ നിന്നു വ്യക്തിയെ മോചിപ്പിച്ചു രക്ഷിക്കുന്ന ആത്മാവിഷ്കാരത്തിൽ കലയുടെ പങ്കിനെക്കുറിച്ചുള്ള പിക്കാസോയുടെ പ്രഖ്യാപനമായി ഈ രചനയെ കാണുന്നതാകും ശരി.

ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയിൽ

ഗ്വേർണിക്കയുടെ ഒരു തിരശീലപ്പതിപ്പ്(Tapestry copy), ന്യൂയോർക്കിൽ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ ആസ്ഥാനത്ത് സുരക്ഷാസമിതി സമ്മേളനസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രവേശനകവാടത്തിലെ ഭിത്തിയിൽ പ്രദർശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1955-ൽ നെൽസൺ റോക്ക്ഫെല്ലറുടെ ആവശ്യപ്രകാരം നിർമ്മിച്ച്, 1985-ൽ റോക്ക്ഫെല്ലർ സംഘടന ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയ്ക്ക് നൽകിയ ഈ പകർപ്പ്. മൂലരചനയുടെ അത്ര ഏകവർണ്ണമല്ലാതെ, തവിട്ടിന്റെ പല നിറഭേദങ്ങൾ ചേർന്നതാണ്. 2003 ഫെബ്രുവരി 5-ന് അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ വിദേശസചിവൻ കോളിൻ പൗവലും, ദേശീയസൂരക്ഷാ ഉപദേഷ്ടാവ് ജോൺ നീഗ്രോപോണ്ടും ചേർന്നു ഐക്യരാഷ്ട്രസഭാസ്ഥാനത്തിൽ ഇറാക്കിന്റെ മേലുള്ള അമേരിക്കൻ സൈനിക നടപടിക്കു വഴിയൊരുക്കാനായി നടത്തിയ വാർത്താസമ്മേളനത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഈ ചിത്രം കാണാതിരിക്കാനായി അതിനെ നീല നിറമുള്ള ഒരു കർട്ടൺ കൊണ്ടു മറച്ചു. ആക്രോശിക്കുന്ന രൂപങ്ങൾ ചിത്രീകരിക്കുന്ന കാടൻ വരകൾ വാർത്താസമ്മേളനത്തിനു പശ്ചാത്തലമാകുന്നതും ചിത്രത്തിലെ കുതിരയുടെ പൃഷ്ടഭാഗം പ്രസംഗകരുടെ തലക്കു തൊട്ടുമുകളിൽ വരുന്നതും ടെലിവിഷൻ വാർത്താലേഖകർ ഇഷ്ടപ്പെടാതിരുന്നതിനാലാണ് ചിത്രം മറച്ചതെന്ന് അടുത്ത ദിവസം വിശദീകരണം ഉണ്ടായി. എന്നാൽ ഇറാക്കിന്റെ മേലുള്ള ആക്രമണത്തിനു വേണ്ടി പൗവലും നീഗ്രോപോണ്ടും വാദിക്കുമ്പോൾ പിക്കാസോയുടെ യുദ്ധവിരുദ്ധ ചിത്രം അതിനു പശ്ചാത്തലമാകുന്നതു തടയാൻ ബുഷ് ഭരണകൂടം ഐക്യരാഷ്ട്രസഭാധികാരികളുടെ മേൽ സമ്മർദ്ദം ചെലുത്തിയതിനെ തുടർന്നാണ് ചിത്രം മറച്ചതെന്ന് നയതന്ത്രപ്രതിനിധികളിൽ ചിലർ പത്രലേഖകരോടു വെളിപ്പെടുത്തിയതായി പറയപ്പെടുന്നു.