ശൃംഗാരം

നവരസങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ശൃംഗാരം. മിക്കപ്പോഴും 'രസരാജൻ' എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ട്. രതി എന്ന സ്ഥായിഭാവം രസമായി വികാസം പ്രാപിച്ച അവസ്ഥയാണ് ശൃംഗാരം.

"ശൃംഗാരം"
"ശൃംഗാരം" cover
സഞ്ചാരിഭാവങ്ങൾ	മതിപ്പ്, ഭക്തി, സൗന്ദര്യ ഭാവുകത്വം
ദോഷം	കഫം
ഗുണം	രജസ്
കോശം	മനസ്സ്
സഹരസങ്ങൾ	അത്ഭുതം, ഹാസ്യം
വൈരി രസങ്ങൾ	കരുണ, ബീഭത്സം, രൗദ്രം, വീരം, ഭയങ്കരം
നിക്ഷ്പക്ഷ രസങ്ങൾ	ശാന്തം
ഉല്പന്നം	നർമ്മം
സിദ്ധി	പ്രാപ്തി

തരങ്ങൾ

സാഹിത്യങ്ങളിലും കലകളിലും ശൃംഗാരം രണ്ടുവിധത്തിലുണ്ട്. സംഭോഗശൃംഗാരവും വിപ്രലംഭശൃംഗാരവും. നായികാനായകന്മാർ സമ്മേളിച്ചിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയെ സംഭോഗശൃംഗാരം എന്നു വിളിക്കുന്നു. ഇവിടെ കാമാതുരത വ്യഞ്ജിക്കപ്പെടുന്നു. (ഉദാ: ഇരയിമ്മൻ തമ്പിയുടെ പ്രാണനാഥൻ എനിക്കു നൽകിയ എന്ന പദം) വേർപിരിഞ്ഞിരിക്കുന്ന അവസ്ഥയിൽ വിപ്രലംഭശൃംഗാരം. വിരഹവേദനയുടെ ആവിഷ്കാരമാകും വിപ്രലംഭത്തിൽ. (ഉദാ: സ്വാതിതിരുനാളിന്റെ പനിമതിമുഖീബാലേ, അളിവേണിയെന്തുചെയ്‌വൂ മുതലായ പദങ്ങൾ) മോഹിനിയാട്ടം പൊതുവേ ലാസ്യത്തിലൂന്നി ശൃംഗാരരസപ്രധാനമായിരിക്കും.

അവതരണത്തിൽ

കടക്കണ്ണുകൊണ്ട് കടാക്ഷിച്ചു പുരികങ്ങളെ ഭംഗിയായി അല്പം ഉയർത്തി ചലിപ്പിച്ച് അധരം പുഞ്ചിരിയോടു കൂടിയുളളതാക്കി മുഖം പ്രസന്നമാക്കിത്തീർക്കുന്നതാണ് ശൃംഗാരത്തിൻറെ അഭിനയരീതി. അയത്നജാലങ്കാരങ്ങൾ എന്ന പേരിൽ ഏഴ് ശൃംഗാരചേഷ്ടകളുണ്ട്. ശോഭ, കാന്തി, ദീപ്തി, മാധുര്യം, ധൈര്യം, പ്രാഗല്ഭ്യം, ഔദാര്യം എന്നീ വികാരപ്രകടനങ്ങളാണിവ.