മേഘ്‌ന നദി
ബംഗ്ലാദേശിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട നദികളിൽ ഒന്നാണ് മേഘ്‌ന നദി (ബംഗാളി: মেঘনা নদী) [1] നദിയുടെ മൂന്നിൽ ഒന്ന് ഭൂമിയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഡെൽറ്റയായ ഗംഗാ ഡെൽറ്റ ആയി രൂപപ്പെടുകയും ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് ഒഴുകുകയും ചെയ്യുന്നു. സുർമ-മേഘ്‌ന നദീതടത്തിന്റെ ഭാഗമായ മേഘ്‌ന ബംഗ്ലാദേശിനുള്ളിൽ കിഷോർഗഞ്ച് ജില്ലയിലെ ഭൈരബ് ബസാർ പട്ടണത്തിന് മുകളിലായി സുർമയും കുഷിയാരയും ചേരുന്നതിലൂടെ രൂപം കൊള്ളുന്ന ഇവ രണ്ടും കിഴക്കൻ ഇന്ത്യയിലെ മലയോര പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് ബരാക് നദിയായി ഉത്ഭവിക്കുന്നു. മേഘ്‌ന അതിന്റെ പ്രധാന പോഷകനദിയായ പത്മയെ ചന്ദ്പൂർ ജില്ലയിൽ കൂടിച്ചേരുന്നു. ധാലേശ്വരി, ഗുംതി, ഫെനി എന്നിവയാണ് മേഘ്‌നയുടെ മറ്റ് പ്രധാന കൈവഴികൾ. ടെതുലിയ (ഇൽഷ), ഷഹബാസ്പൂർ, ഹതിയ, ബാംനി എന്നീ നാല് പ്രധാന നദീമുഖങ്ങളിലൂടെ മേഘ്‌ന ഭോല ജില്ലയിലെ ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് ഒഴുകുന്നു.
ബംഗ്ലാദേശിന്റെ അതിർത്തിക്കുള്ളിൽ പൂർണ്ണമായും ഒഴുകുന്ന ഏറ്റവും വിശാലമായ നദിയാണ് മേഘ്‌ന. ഭോലയ്ക്കടുത്തുള്ള ഒരു ഘട്ടത്തിൽ മേഘ്‌നയ്ക്ക് 12 കിലോമീറ്റർ വീതിയുണ്ട്. അതിന്റെ താഴത്തെ ഭാഗത്ത് നേരെയായ പാതയിലൂടെയാണ് ഏതാണ്ട് തികച്ചും ഈ നദി ഒഴുകുന്നത്. ബ്രഹ്മപുത്ര നദിയുടെ ചെറിയ അരുവിയായ ജമുന തെക്കോട്ട് ഒഴുകുകയും ചന്ദ്പൂരിനടുത്ത് മേഘ്‌ന നദിയുമായി കൂടിചേരുന്നതിനുമുമ്പ് ഗോലുണ്ടോ ഘട്ടിനടുത്തുള്ള പത്മ നദിയിൽ (പോദ്ദ) ചേരുന്നു. പിന്നീട് ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് മേഘ്‌ന നദിയായി ഒഴുകുന്നു. യാർലംഗ് സാങ്‌പോ നദി ആസാമിലെത്തിയ ശേഷം രാംനബസാറിലൂടെ ബംഗ്ലാദേശിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു. അവിടെ നിന്ന് ഏകദേശം 200 വർഷം മുമ്പ് വരെ കിഴക്കോട്ട് ഒഴുകുകയും ഭൈരബ് ഉപസിലയ്ക്കടുത്തുള്ള മേഘ്‌ന നദിയിൽ ചേരുകയും ചെയ്തിരുന്നു.[2]
പ്രവാഹം
തിരുത്തുക
കിഴക്കൻ ഇന്ത്യയിലെ മലയോര പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്ന സുർമ, കുഷിയാര നദികളുടെ സംഗമസ്ഥാനമാണ് മേഘ്‌ന രൂപപ്പെടുന്നത്. ചന്ദ്‌പൂരിനു താഴെ മേഘ്‌നയെ ഹൈഡ്രോഗ്രാഫിക്കലായി അപ്പർ മേഘ്‌ന എന്ന് വിളിക്കുന്നു. പത്മയിൽ ചേർന്നതിനുശേഷം അതിനെ ലോവർ മേഘ്‌ന എന്ന് വിളിക്കുന്നു.
ബാരിസാൽ ജില്ലയിലെ മുലാദുലിക്ക് സമീപം സുർമയുടെ ഒരു ഉപശാഖയായ സഫിപൂർ നദി ദക്ഷിണ ബംഗാളിലെ പ്രധാന നദികളിലൊന്ന് ആണ്. 1.5 കിലോമീറ്റർ വീതിയുള്ള ഈ നദി രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വിസ്താരമേറിയ നദികളിൽ ഒന്നാണ്.
ബ്രഹ്മൻബാരിയ ജില്ലയിലെ ചട്ടൽപാറിൽ, ടൈഗാസ് നദി മേഘ്‌നയിൽ നിന്ന് ഉയർന്നുവരുന്നു. 150 മൈൽ അകലത്തിൽ രണ്ട് വലിയ വളവുകൾ ചുറ്റിക്കറങ്ങിയ ശേഷം നബിനഗർ ഉപസില്ലയ്ക്കടുത്തുള്ള മേഘ്‌നയിലേക്ക് വീണ്ടും വീഴുന്നു. ടൈറ്റാസ് ഒരൊറ്റ അരുവിയായി രൂപം കൊള്ളുകയും അവ മേഘ്‌നയിൽ വീണ്ടും ചേരുന്നതിന് മുമ്പ് രണ്ട് വ്യത്യസ്ത അരുവികളായി വേർതിരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.
ദൗദ്‌കണ്ടിയിൽ,(കോമില ഡിസ്ട്രിക്റ്റ്) മേഘ്‌ന ഗുംതി നദിയിൽ ചേരുന്നു.[3] ഇത് മേഘ്‌നയുടെ ജലപ്രവാഹം ഗണ്യമായി വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നു. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും വലിയ രണ്ട് പാലങ്ങളാണ് മേഘ്‌നയ്ക്കും ഗുംതിക്കും മുകളിലുള്ള പാലങ്ങൾ.
ചന്ദ്‌പൂറിനുശേഷം, പദ്മ, ജമുന, മേഘ്‌ന എന്നിവയുടെ സംയോജിത പ്രവാഹം ഏതാണ്ട് നേർരേഖയിൽ ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു, പഗ്ലി, കറ്റാലിയ, ധോണഗോഡ, മാത്‌ലാബ്, ഉദാമോടി എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി നദീതീരങ്ങളിലേക്ക് ഇടയ്ക്കിടെ സഞ്ചരിക്കുന്നു. ഈ നദികളെല്ലാം താഴേയ്‌ക്ക് വ്യത്യസ്ത സ്ഥലങ്ങളിൽ മേഘ്‌നയിൽ വീണ്ടും ചേരുന്നു.
ഭോലയ്ക്ക് സമീപം,[4] ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് ഒഴുകുന്നതിനു തൊട്ടുമുമ്പ് നദി വീണ്ടും ഗംഗാ ഡെൽറ്റയിലെ രണ്ട് പ്രധാന അരുവികളായി വിഭജിച്ച് ഒരു ദ്വീപിനെ പ്രധാന ഭൂപ്രദേശത്തിന്റെ ഇരുവശത്തുനിന്നും വേർതിരിക്കുന്നു. പടിഞ്ഞാറൻ അരുവിയെ ഇൽഷ എന്നും കിഴക്കിനെ ബാംനി എന്നും വിളിക്കുന്നു. ഗംഗാ ഡെൽറ്റ എന്ന ഏറ്റവും വലിയ ഡെൽറ്റയാണ് ഇവ.[5]
അവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ Masud Hasan Chowdhury (2012). "Meghna River". In Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal (ed.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). Asiatic Society of Bangladesh.
- ↑ "AQUASTAT - FAO's Information System on Water and Agriculture". www.fao.org. Retrieved 2019-11-14.
- ↑ Choudhury, A.U. (2009). Gumti –Tripura’s remote IBA. Mistnet 10 (3): 7-8.
- ↑ http://bhola.amardesh.com, Retrieved on 24-02-2011.
- ↑ "Figure 2: Map of the Ganga-Brahmaputra-Meghna River Basin (Source:..." ResearchGate (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2019-11-14.
