പ്രജനകവ്യാകരണം

വാക്യഘടനയുടെ (Syntax) പഠനത്തിൽ സൈദ്ധാന്തികഭാഷാശാസ്ത്രം പിന്തുടരുന്ന ഒരു സമീപനമാണ് പ്രജനകവ്യാകരണം. (ഇംഗ്ലീഷ്: Generative grammar) വാക്കുകൾ എങ്ങനെ കൂട്ടിച്ചേർത്താലാണ് വ്യാകരണപരമായി ശരിയായ വാക്യങ്ങൾ ഉണ്ടാവുകയെന്ന് പ്രവചിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന ഒരു പറ്റം നിയമങ്ങൾ രൂപപ്പെടുത്താനാണ് പ്രജനകവ്യാകരണം ശ്രമിക്കുന്നത്. വാക്യങ്ങളുടെ ആന്തരഘടനയിൽ നിന്ന് സന്ദർഭാനുസരണം ഭാഷാനിയമങ്ങൾ ഉരുത്തിരിച്ചെടുടുക്കുന്ന പ്രക്രിയയാണ് ഇതെന്നു പറയാം. മനുഷ്യർക്കെല്ലാം ജന്മസിദ്ധമായ ഭാഷാവൈഭവം ഉണ്ടെന്നും, ഈ വൈഭവത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തെ ആശ്രയിച്ച് മനുഷ്യഭാഷകളുടെ സാർവലൗകികനിയമങ്ങൾ കണ്ടെത്താനാകുമെന്നും ഉള്ള സങ്കല്പത്തിലാണ് പ്രജനകവ്യാകരണം അടിയുറച്ചിരിക്കുന്നത്.

1950-കൾക്കൊടുവിൽ, അമേരിക്കൻ ചിന്തകനും ഭാഷാശാസ്ത്രജ്ഞനുമായ നോം ചോംസ്കിയുടെ രചനകളിലാണ് പ്രജനകവ്യാകരണത്തിന്റെ പിറവി എന്നു പൊതുവേ കരുതപ്പെടുന്നു. എങ്കിലും ഈ ഭാഷാശാസ്ത്രശാഖയ്ക്ക് സഹസ്രാബ്ദങ്ങളുടെ പഴക്കമുണ്ടെന്ന് ചോംസ്കി തന്നെ സൂചിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. 2001-ൽ കൊൽക്കത്തയിൽ നടത്തിയ ഒരു പ്രഭാഷണത്തിൽ, ആധുനികമായ അർത്ഥത്തിലുള്ള ആദ്യത്തെ പ്രജനകവ്യാകരണം പൊതുവർഷാരംഭത്തിനു മുൻപ് അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഭാരതത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന പാണിനിയുടെ അഷ്ടാധ്യായി ആയിരുന്നെന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

ഈ വിഷയത്തിൽ ചോംസ്കിയുടെ ആദ്യസിദ്ധാന്തങ്ങൾ "രചനാന്തരണ വ്യാകരണം" (transformational grammar) എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്നു. ഭാഷാവിഷയകമായ ചോംസ്കിയുടെ പിൽക്കാലസിദ്ധാന്തങ്ങളുടെ പൊതുസൂചകം എന്ന നിലയിൽ ഈ പേര് ഇന്നും ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നു. പ്രജനകവ്യാകരണത്തിന്റെ പരസ്പരം മത്സരിക്കുന്ന ഒട്ടേറെ പാഠഭേദങ്ങൾ ഭാഷാശാസ്ത്രത്തിൽ ഇപ്പോൾ നിലവിലുണ്ട്. ചോംസ്കിയുടെ ഇപ്പോഴത്തെ നിലപാട്, "പരിമിതപദ്ധതി" (Minimalist program) എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നു.