പതിനൊന്നാം സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം
ഐക്യരാഷ്ട്ര സഭ ജനറൽ അസംബ്ലി 2015 ആവിഷ്കരിച്ച 17 സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം 11. സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം 11ന്റെ ഔദ്യോഗിക ലക്ഷ്യം " നഗരങ്ങൾ സുരക്ഷയുള്ളതും സുസ്ഥിരവും പ്രതിരോധക്ഷമത ഉള്ളതുമായി സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ്. SDG 11ന് പത്തു ലക്ഷ്യങ്ങളാണ് കൈവരിക്കുവാനുള്ളത്.[1] ഇതിന്റെ പുരോഗതി വിലയിരുത്തുന്നതിനായി 15 സൂചകങ്ങളും കണക്കാക്കുന്നു. ചെലവ് താങ്ങാൻ കഴിയുന്നതും സുസ്ഥിരവുമായ ഗതാഗത സംവിധാനങ്ങൾ ഉള്ള ഭവനങ്ങൾ, സുസ്ഥിരമായ നഗരവൽക്കരണം, ലോകത്തിന്റെ സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായി പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം, പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളുടെ പ്രതികൂല ഫലങ്ങൾ കുറയ്ക്കൽ, നഗരങ്ങളുടെ പാരിസ്ഥിതിക ആഘാതങ്ങൾ കുറയ്ക്കൽ, പ്രവേശനം സുഗമമാക്കൽ എന്നിവയാണ് ഏഴ് ഫലലക്ഷ്യങ്ങൾ [2].
| പതിനൊന്നാം സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം | |
|---|---|
 | |
| ദൗത്യ പ്രസ്താവന | "നഗരങ്ങളും ജനവാസ കേന്ദ്രങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നതും സുരക്ഷിതവും പ്രതിരോധശേഷിയുള്ളതും സുസ്ഥിരവുമാക്കുക" |
| വാണിജ്യപരം? | No |
| പദ്ധതിയുടെ തരം | Non-profit |
| ഭൂസ്ഥാനം | Global |
| സ്ഥാപകൻ | ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ |
| സ്ഥാപിച്ച തീയതി | 2015 |
| വെബ്‌സൈറ്റ് | sdgs |
നിർവ്വഹണ ലക്ഷ്യങ്ങളുടെ മൂന്ന് മാർഗ്ഗങ്ങൾ
തിരുത്തുകലക്ഷ്യങ്ങൾ, സൂചകങ്ങൾ, പുരോഗതി
തിരുത്തുകഫലകം:List of SDG targets and indicators
പതിനൊന്നാം സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യത്തിന് പത്തു ലക്ഷ്യങ്ങളും പതിനഞ്ച് സൂചകങ്ങളും ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ നിർവചിച്ചിട്ടുണ്ട്.[5] ലക്ഷ്യങ്ങൾ നേട്ടങ്ങളെ വ്യക്തമാക്കുന്നു, കൂടാതെ ഈ ലക്ഷ്യങ്ങൾ നേടിയിട്ടുണ്ടോ എന്ന് വിലയിരുത്താനായി സൂചകങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു. അവയിൽ ആറെണ്ണം 2030ലും ഒരെണ്ണം 2020ലും നേടണം. ശേഷിക്കുന്ന മൂന്നെണ്ണം പൂർത്തിയാക്കാനായി ഏതെങ്കിലും വർഷങ്ങൾ നിഷ്കർഷിച്ചിട്ടില്ല. ഓരോ ലക്ഷ്യത്തിനും ഒന്നോ രണ്ടോ സൂചകങ്ങളുണ്ട്, അവ പുരോഗതി അളക്കാൻ ഉപയോഗിക്കും.
ലക്ഷ്യം 11.1: സുരക്ഷിതവും താങ്ങാനാവുന്നതുമായ ഭവനം
തിരുത്തുകടാർഗെറ്റ് 11.1 ന്റെ മുഴുവൻ തലക്കെട്ടും "2030-ഓടെ എല്ലാവർക്കും മതിയായതും സുരക്ഷിതവും താങ്ങാനാവുന്നതുമായ ഭവനങ്ങളും അടിസ്ഥാന സേവനങ്ങളും ലഭ്യമാക്കുക, ചേരികൾ നവീകരിക്കുക" എന്നാണ്.[1] ഈ ലക്ഷ്യത്തിന് ഒരു സൂചകമുണ്ട്. സൂചകം 11.1.1 "ചേരി കുടുംബങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന നഗര ജനസംഖ്യയുടെ അനുപാതം" ആണ്. ചേരികളിൽ താമസിക്കുന്ന ആളുകൾക്ക് മെച്ചപ്പെട്ട വെള്ളം, മെച്ചപ്പെട്ട ശുചീകരണ ലഭ്യത, മതിയായ താമസസ്ഥലം, മോടിയുള്ള പാർപ്പിടം എന്നിവ ലഭ്യമല്ല.[5] 2022 ലെ കണക്കുകൾ അനുസരിച്ച് ഏകദേശം നൂറുകോടി ആളുകൾ നഗരചേരികളിൽ താമസിക്കുന്നു.[6]
ലക്ഷ്യം 11.2: താങ്ങാനാവുന്നതും സുസ്ഥിരവുമായ ഗതാഗത സംവിധാനങ്ങൾ
തിരുത്തുക
ടാർഗെറ്റ് 11.2 ന്റെ പൂർണ്ണമായ വാചകം "2030 എത്തുന്നതോടെ എല്ലാവർക്കും സുരക്ഷിതവും താങ്ങാനാവുന്നതും ഉപയോഗിക്കാനാവുന്നതുമായ, സുസ്ഥിരവുമായ ഗതാഗത സംവിധാനങ്ങളിലേക്ക് പ്രവേശനം നൽകുക, റോഡ് സുരക്ഷ മെച്ചപ്പെടുത്തുക, പൊതുഗതാഗതം വിപുലീകരിക്കുക, ദുർബലമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾക്ക് പ്രത്യേക ശ്രദ്ധ നൽകുക, കുട്ടികൾ, വൈകല്യമുള്ളവർ, പ്രായമായവർ എന്നിവർക്ക് ശ്രദ്ധനൽകുക" എന്നതാണ്.[1] ഈ ലക്ഷ്യത്തിന് ഒരു സൂചകമുണ്ട്: സൂചകം 11.2.1 ആണ് "ലിംഗഭേദം, പ്രായം, വൈകല്യമുള്ളവർ എന്നിവ പ്രകാരം പൊതുഗതാഗത സൗകര്യമുള്ള ജനസംഖ്യയുടെ അനുപാതം".[5] ശാരീരികമോ മാനസികമോ ആയ വൈകല്യങ്ങൾ, കാഴ്ചക്കുറവ് അല്ലെങ്കിൽ കേൾവിക്കുറവ് ഉള്ളവർ ഭാരമേറിയ ബാഗുകൾ ചുമക്കുന്നവർ, ചെറിയ കുട്ടികളുമായി യാത്ര ചെയ്യുന്നവർ എന്നിവർക്കെല്ലാം ഉപകാരപ്രദമാവുന്ന രീതിയിൽ ഗതാഗത സംവിധാനങ്ങൾ പരിഷ്‌കരിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്.[7]
സുസ്ഥിരമായ ഗതാഗത സംവിധാനത്തിൽ പ്രവേശനക്ഷമത കൈവരിക്കുന്നതിന് വിവിധ സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക വിഭാഗങ്ങളുടെ യാത്രയേക്കുറിച്ചുള്ള ആശങ്കകൾ പരിഗണിക്കുന്നു. ഇവയെ ഗതാഗതവും ഗതാഗത ആസൂത്രണവും ഭൂവിനിയോഗ ആസൂത്രണവുമായി ഏകോപിപ്പിക്കണം. തൊഴിലവസരങ്ങളും പാർപ്പിട മേഖലകളും താരതമ്യേന പരസ്പര കേന്ദ്രീകൃതമാണ്. കൂടാതെ നഗര-ഉപനഗര ക്രമീകരണങ്ങൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും പുനർനിർമ്മിക്കുകയും വേണം.[8]
ലക്ഷ്യം 11.3: ഉൾക്കൊള്ളുന്നതും സുസ്ഥിരവുമായ നഗരവൽക്കരണം
തിരുത്തുക"2030 എത്തുന്നതോടെ എല്ലാ രാജ്യങ്ങളിലും പങ്കാളിത്തവും സംയോജിതവും സുസ്ഥിരവുമായ മനുഷ്യവാസ ആസൂത്രണവും നിർവഹണ ശേഷിയും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതും സുസ്ഥിരവുമായ നഗരവൽക്കരണം വർദ്ധിപ്പിക്കുക" എന്നതാണ് പരിപൂർണ്ണ ലക്ഷ്യം 11.3.[1]
ഈ ലക്ഷ്യത്തിന് രണ്ട് സൂചകങ്ങളുണ്ട്[5]
സൂചകം 11.3.1: "ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്കിന്റെ ഭൂവിനിയോഗ നിരക്കിന്റെ അനുപാതം" സൂചകം 11.3.2: "ക്രമമായും ജനാധിപത്യപരമായും പ്രവർത്തിക്കുന്ന നഗരാസൂത്രണത്തിലും മാനേജ്മെന്റിലും സിവിൽ സമൂഹത്തിന്റെ നേരിട്ടുള്ള പങ്കാളിത്തമുള്ള നഗരങ്ങളുടെ അനുപാതം"
സൂചകം 11.3.2 കണക്കാക്കുന്നത് വെല്ലുവിളിയായേക്കാം.[9][10] ഈ സൂചകത്തിന് നിലവിൽ ഡാറ്റയൊന്നും ലഭ്യമല്ല.[5]
ടാർഗെറ്റ് 11.4 ന്റെ പൂർണ്ണമായ വാചകം "ലോകത്തിന്റെ സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുമുള്ള ശ്രമങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുക."[1]
ഇതിന് ഒരു സൂചകമുണ്ട്: സൂചകം 11.4.1 ആണ് "എല്ലാ സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകങ്ങളുടെ സംരക്ഷണത്തിനും സംരക്ഷണത്തിനും സംരക്ഷണത്തിനുമുള്ള മൊത്തം പ്രതിശീർഷ ചെലവ്, ധനസഹായത്തിന്റെ ഉറവിടം (പൊതു, സ്വകാര്യ), പൈതൃക തരം (സാംസ്കാരിക, പ്രകൃതി) സർക്കാർ തലം (ദേശീയ, പ്രാദേശിക, പ്രാദേശിക/മുനിസിപ്പൽ)".
ഈ സൂചകം കണക്കാക്കാൻ പ്രയാസമാണ്.[11] ഈ സൂചകത്തിന് നിലവിൽ ഡാറ്റകളൊന്നും ലഭ്യമല്ല.[5]
ആഭ്യന്തരയുദ്ധങ്ങൾ കാരണം, അപകടസാധ്യതയുള്ള WHS-കളിൽ പകുതിയിലേറെയും അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ, കോംഗോ, ഇറാഖ്, ലിബിയ, മാലി, പലസ്തീൻ, സിറിയ, യെമൻ എന്നിവിടങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകളിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ആധുനിക യുഗം നിരവധി വികസ്വര രാജ്യങ്ങളിൽ ഒരിക്കലും അവസാനിക്കാത്ത ആഭ്യന്തര യുദ്ധങ്ങൾ കാണുന്നു. തീവ്രവാദികളും യുദ്ധപ്രഭുക്കന്മാരും നടത്തിയ സാംസ്കാരിക കേന്ദ്രങ്ങളിലെ നശീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ, ഒരു WHS (ഹാഗിയ സോഫിയ) യുടെ ഐഡന്റിറ്റി മാറ്റം. ) തുർക്കി സർക്കാർ, വനനശീകരണം, ദ്രുതഗതിയിലുള്ള കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം, നിയന്ത്രണാതീതമായ നഗരവൽക്കരണം, ഗവൺമെന്റുകളുടെ ടൂറിസം ദുരുപയോഗം എന്നിവ അമിത ടൂറിസത്തിനും ടൂറിസം വിഭവങ്ങളുടെ അമിത ചൂഷണത്തിനും കാരണമാകുന്നു. ഈ പ്രശ്നങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നതിനാൽ, ഈ ലക്ഷ്യം എന്നത്തേക്കാളും പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു.[12]
ലക്ഷ്യം 11.5: "പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളുടെ പ്രതികൂല ഫലങ്ങൾ കുറയ്ക്കുക"
തിരുത്തുക
ടാർഗെറ്റ് 11.5 ന്റെ പൂർണ്ണമായ വാചകം "2030-ഓടെ, മരണങ്ങളുടെ എണ്ണവും ബാധിച്ച ആളുകളുടെ എണ്ണവും ഗണ്യമായി കുറയ്ക്കുകയും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ദുരന്തങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ ദുരന്തം മൂലമുണ്ടാകുന്ന ആഗോള മൊത്ത ആഭ്യന്തര ഉൽപാദനവുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ നേരിട്ടുള്ള സാമ്പത്തിക നഷ്ടം ഗണ്യമായി കുറയ്ക്കുകയും ചെയ്യുക, ദരിദ്രരെയും ദുർബലമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ ആളുകളെയും സംരക്ഷിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ച്"എന്നതാണ്[1].
സംഘടനകൾ
തിരുത്തുക- യുണൈറ്റഡ് ഫോർ സ്മാർട്ട് സസ്റ്റൈനബിൾ സിറ്റി ഇനിഷ്യേറ്റീവ് (U4SSC) നഗര-പരിസ്ഥിതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യങ്ങൾ (SDGs) *പദ്ധതികൾ നിരീക്ഷിക്കാൻ പൈലറ്റാണ്[13]
- ഇന്റർ-അമേരിക്കൻ വികസന ബാങ്ക് (IDB)
- യുഎൻ ഇൻഡസ്ട്രിയൽ ഡെവലപ്‌മെന്റ് ഓർഗനൈസേഷൻ (UNIDO)
- UN സാമ്പത്തിക കമ്മീഷൻ ഫോർ ആഫ്രിക്ക (ECA)
- യുനൈറ്റഡ് നേഷൻസ് ഇന്റർനാഷണൽ സ്ട്രാറ്റജി ഫോർ ഡിസാസ്റ്റർ റിഡക്ഷൻ (UNISDR)[14]
- യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് ഹ്യൂമൻ സെറ്റിൽമെന്റ് പ്രോഗ്രാം.
പ്രധാന എൻജിഒകൾ
തിരുത്തുകഇനിപ്പറയുന്ന എൻ‌ജി‌ഒകളും മറ്റ് ഓർഗനൈസേഷനുകളും SDG 11 നേടാൻ സഹായിക്കുന്നു: കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെ അഭിസംബോധന ചെയ്യാൻ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമായ ലോകത്തിലെ മെഗാസിറ്റികളുടെ ഒരു ശൃംഖലയാണ് C40 നഗരങ്ങൾ.[15] ഇത് ധീരമായ കാലാവസ്ഥാ നടപടി സ്വീകരിക്കുകയും കൂടുതൽ സുസ്ഥിരമായ ഭാവിയിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.[16] C40 നഗരങ്ങൾക്ക് കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തിൽ സഹകരിക്കാനും അറിവ് പങ്കുവയ്ക്കാനും അർത്ഥവത്തായ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടത്താനും ഫലപ്രദമായ ഒരു ഫോറം വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു.[15] സുസ്ഥിരമായ നഗരവികസനത്തിന് ICLEI പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാണ്.[17]ഹരിത സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയും സ്മാർട്ട് ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചറും ഉപയോഗിച്ച് അവരുടെ നഗരങ്ങളും പ്രദേശങ്ങളും സുസ്ഥിരവും കുറഞ്ഞ കാർബൺ, പ്രതിരോധശേഷിയുള്ളതും ഇക്കോമൊബൈൽ, ജൈവവൈവിധ്യവും വിഭവ-കാര്യക്ഷമവും ആരോഗ്യകരവുമാക്കാൻ ഇത് അംഗങ്ങളെ സഹായിക്കുന്നു.[18] റോക്ക്ഫെല്ലർ ഫൗണ്ടേഷൻ വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത 100RC, ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നഗരങ്ങളെ ശാരീരികവും സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ ആഘാതങ്ങൾക്കും സമ്മർദ്ദങ്ങൾക്കും കൂടുതൽ പ്രതിരോധശേഷിയുള്ളതാക്കാൻ സഹായിക്കുന്നു[15] കൂടാതെ ആഘാതങ്ങൾ, ഭൂകമ്പങ്ങൾ, തീപിടുത്തങ്ങൾ,വെള്ളപ്പൊക്കം, നഗരത്തിന്റെ ഘടനയെ അനുദിനം അല്ലെങ്കിൽ ചാക്രിക അടിസ്ഥാനത്തിൽ ദുർബലപ്പെടുത്തുന്ന സമ്മർദ്ദങ്ങളും. ഉൾപ്പെടുന്ന പ്രതിരോധശേഷിയുടെ വീക്ഷണം സ്വീകരിക്കുന്നതിനും ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനും ഇത് പിന്തുണ നൽകുന്നു. [15]
രാജ്യ തലത്തിലുള്ള ഉദാഹരണങ്ങൾ
തിരുത്തുകകാനഡ
തിരുത്തുകകനേഡിയൻ ഫെഡറൽ ഗവൺമെന്റ് കനേഡിയൻ ഇൻഫ്രാസ്ട്രക്ചർ ബാങ്കിന് 3 വർഷത്തിനുള്ളിൽ $10 ബില്ല്യൺ CAD അനുവദിച്ചു, രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള ഹരിത പദ്ധതികളിൽ നിക്ഷേപം ആരംഭിക്കുന്നതിന്, ഗതാഗതം, പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന ഊർജ്ജം, ബിൽഡിംഗ് റിട്രോഫിറ്റുകൾ തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു.[19] ഫെഡറൽ ഗവൺമെന്റ് അതിന്റെ SDG 11.2, SDG 11a ടാർഗെറ്റുകൾ നിറവേറ്റുന്നത് $1.5 ബില്യൺ പൊതുഗതാഗതത്തിൽ നിക്ഷേപിക്കുകയും അടുത്ത 5 വർഷത്തിനുള്ളിൽ 5000 ബസുകൾ കാനഡയിലെ വിവിധ നഗര-ഗ്രാമീണ മേഖലകൾ അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന അസമത്വങ്ങൾ പുനഃപരിശോധിക്കാൻ വിപുലമായ വളർച്ചാ തന്ത്രത്തിലൂടെയാണ്.[19] അപര്യാപ്തമായ ഭവനങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന നഗര ജനസംഖ്യയുടെ അനുപാതത്തിൽ ഫെഡറൽ ഗവൺമെന്റ് നേരിയ വർധനവ് രേഖപ്പെടുത്തി.2011-ൽ 12.5% ആയിരുന്നത് 2016-ൽ 12.7% ആയി ഉയർന്നു, മതിയായ ഭവനം എന്ന ലക്ഷ്യത്തിൽ നിന്ന് പിന്മാറി.[20]
വെല്ലുവിളികൾ
തിരുത്തുക3.9 ബില്യൺ ആളുകൾ-ലോക ജനസംഖ്യയുടെ പകുതിയും-ഇപ്പോൾ ആഗോളതലത്തിൽ നഗരങ്ങളിലാണ് താമസിക്കുന്നത്. 2030-ഓടെ 5 ബില്യൺ ആളുകൾ നഗരങ്ങളിൽ വസിക്കുമെന്നാണ് പ്രവചനം.[21]ലോകമെമ്പാടുമുള്ള നഗരങ്ങൾ ഭൂമിയുടെ ഭൂമിയുടെ 3 ശതമാനം മാത്രമാണ് കൈവശപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നത്, എന്നിട്ടും ഊർജ്ജ ഉപഭോഗത്തിന്റെ 60-80 ശതമാനവും കാർബൺ ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 75 ശതമാനവും വഹിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഭാവി ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിന് നഗരങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനക്ഷമതയ്ക്കും സുരക്ഷയ്ക്കും ഗുരുതരമായ വെല്ലുവിളികളുണ്ട്.
അവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 United Nations (2017) Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, സുസ്ഥിര വികസനത്തിനായുള്ള 2030 അജണ്ടയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കൽ കമ്മീഷന്റെ പ്രവർത്തനം (A/RES/71/313)
- ↑ "What are the Sustainable Development Goals?". United Nations Development Programme. Archived from the original on 2020-08-08. Retrieved 6 September 2020.
- ↑ Bartram, Jamie; Brocklehurst, Clarissa; Bradley, David; Muller, Mike; Evans, Barbara (December 2018). "Policy review of the means of implementation targets and indicators for the sustainable development goal for water and sanitation". npj Clean Water. 1 (1): 3. doi:10.1038/s41545-018-0003-0. S2CID 169226066.
Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
- ↑ "Goal 11: Sustainable cities and communities". United Nations Development Programme. Retrieved 6 September 2020.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 Ritchie, Roser, Mispy, Ortiz-Ospina. "Measuring progress towards the Sustainable Development Goals." (SDG 11) SDG-Tracker.org, website (2018) ഈ ഉറവിടത്തിൽ നിന്ന് വാചകം പകർത്തി, അത് താഴെ ലഭ്യമാണ് Creative Commons Attribution 4.0 International License
- ↑ "The Sustainable Development Goals Report 2022". unstats.un.org. 2022. Retrieved 2023-03-24.
- ↑ Improving Access to Public Transport. OECD Publishing. 2004. doi:10.1787/9789282113257-en. ISBN 978-92-821-1325-7.[പേജ് ആവശ്യമുണ്ട്]
- ↑ Brussel, Mark; Zuidgeest, Mark; Pfeffer, Karin; van Maarseveen, Martin (30 January 2019). "Access or Accessibility? A Critique of the Urban Transport SDG Indicator". ISPRS International Journal of Geo-Information. 8 (2): 67. Bibcode:2019IJGI....8...67B. doi:10.3390/ijgi8020067.
- ↑ Direct democracy: The international IDEA handbook (PDF). International Institute for Democracy and Electoral Assistance. 2008. Retrieved 16 December 2021.
- ↑ Saner, Raymond; Yiu, Lichia; Lazzaroni, Julia (2021). "Inclusive and Sustainable Urbanization: Using a Macropsychology Perspective to Strengthen the 2030 Sustainable Development Goals". Macropsychology: 253–272. doi:10.1007/978-3-030-50176-1_11. ISBN 978-3-030-50175-4. S2CID 234259949.
- ↑ UNESCO (2019) Culture | 2030 Indicators, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris, France, ISBN 978-92-3-100355-4, CC-BY-ND 3.0 IGO
- ↑ Hosseini, Keyvan; Stefaniec, Agnieszka; Hosseini, Seyedeh Parisa (2021-06-01). "World Heritage Sites in developing countries: Assessing impacts and handling complexities toward sustainable tourism". Journal of Destination Marketing & Management (in ഇംഗ്ലീഷ്). 20: 100616. doi:10.1016/j.jdmm.2021.100616. ISSN 2212-571X.
- ↑ "United 4 Smart Sustainable Cities" (PDF). 2016.
- ↑ "United Nations sustainable Development Goal 11 Custodian Agency. 2018" (PDF). UNECE Org. Retrieved 20 September 2020.
- ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 "NGOs-leading-SDGs-Sustainable-Brands" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2020-12-30.
- ↑ "C40". c40.org. Retrieved 22 September 2020.
- ↑ "ICLEI". iclei.org. Retrieved 22 September 2020.
- ↑ "100 Resilient Cities" (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). The Rockefeller Foundation. Retrieved 22 September 2020.
- ↑ 19.0 19.1 "Mapping a Green Recovery" (PDF) (in ഇംഗ്ലീഷ്). Hein Online/Cornell International Law Journal. Retrieved 24 October 2022.
- ↑ Canada's Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development : Voluntary National Review. Justin Trudeau. Ottawa, ON, CA. 2018. ISBN 978-0-660-27102-6. OCLC 1052872094.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) CS1 maint: others (link) - ↑ Alvarez-Risco, Aldo; Rosen, Marc; Del-Aguila-Arcentales, Shyla; Marinova, Dora, eds. (2020). Building Sustainable Cities. doi:10.1007/978-3-030-45533-0. ISBN 978-3-030-45532-3. S2CID 166562364.[പേജ് ആവശ്യമുണ്ട്]
