നേതി നേതി

ഇതല്ല അതുമല്ല എന്നർത്ഥം വരുന്ന ഒരു സംസ്കൃത പദപ്രയോഗമാണ് നേതി നേതി (സംസ്കൃതം: नेति नेति). ന , ഇതി എന്നീ പദങ്ങൾ ചേർന്നു വരുന്ന ഒരു സന്ധിയാണ് നേതി. ഉപനിഷത്തുക്കളിലും അവധൂത ഗീതയിലും ബ്രഹ്മത്തിന്റെ സ്വഭാവത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുവാൻ ഈ പദപ്രയോഗം ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്.

ജ്ഞാനയോഗ പരിശീലനത്തിലെ ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ് "നേതി നേതി അന്വേഷണം". ബോധാവസ്ഥയുടെ എല്ലാ വസ്തുക്കളെയും , ചിന്തകളെയും മനസ്സിനെയും ഉൾപ്പടെ നിഷേധിച്ചു കൊണ്ട് യഥാർത്ഥമായ അദ്വൈത അവബോധം പ്രാപിക്കുക എന്നതാണ് ഇതു വഴി ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.

നേതി നേതിയുടെ പ്രാധാന്യം

. നേതി നേതി എന്നത് 'ഇതല്ല ഇതല്ല' അഥവാ ‘ഇതല്ല, ഇതല്ല, ഇപ്രകാരമല്ല’ എന്ന രീതിയിൽ മനസിലാക്കിക്കൊണ്ട് നിഷേധിക്കുന്ന ഒരു വേദാന്ത പ്രക്രിയയാണ്. ഇതു വഴി ജ്ഞാനി ആത്മൻ അല്ലാത്ത ലൗകികമായവയെ നിഷേധിക്കുന്നു. ക്രമേണെയുള്ള ഈ പ്രക്രിയയിലൂടെ അവൻ മനസ്സിനെ നിഷേധിക്കുകയും അതുവഴി എല്ലാ ലൗകികാനുഭവങ്ങളെയും മറികടക്കുന്നു. ശരീരത്തെയും രൂപത്തെയും ചിത്തത്തെയും ഇന്ദ്രിയങ്ങളെയും പരിമിതികളുള്ള എല്ലാ ബന്ധനങ്ങളെയും നിരാകരിക്കുകയും അതുവഴി അവശേഷിക്കുന്ന യഥാർത്ഥമായ 'ഞാൻ' എന്തെന്ന് കണ്ടെത്തുകയും അവൻ പരിപൂർണ്ണതയുമായി ഐക്യത്തിലാവുകയും ചെയ്യുന്നു. എൽ.സി. ബെക്കറ്റ് 'നേതി നേതി' എന്ന തന്റെ കൃതിയിൽ ഇപ്രകാരം പറയുന്നു : നേതി നേതി എന്നത് പറഞ്ഞറിയിക്കാൻ കഴിയാത്തതിനെ കുറിച്ച് പറയുവാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു പദമാണ്, മറ്റൊരു നിർവ്വചനവും അനുയോജ്യമാകാത്ത സാരാംശത്തെ സൂചിപ്പിക്കുവാൻ ഈ പദം ഉപയോഗിക്കുന്നു.

നേതി-നേതി സമീപനത്തിനെക്കുറിച്ച് ശക്തമായി വാദിച്ചവരിൽ അദ്വൈത ചിന്തകരിൽ ഏറ്റവും പ്രമുഖൻ ആദി ശങ്കരൻ തന്നെയാണ്. അദ്ദേഹം തന്റെ ബ്രഹ്മസൂത്രഭാഷ്യമടക്കമുള്ള ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ നിർഗുണ ബ്രഹ്മത്തെയും (Higher Brahman) സഗുണ ബ്രഹ്മത്തെയും(Lower Brahman) വേർതിരിച്ചിട്ടുണ്ട്. പരബ്രഹ്മം എന്നത് നിർഗുണ ബ്രഹ്മമാണ്. ഈ പരബ്രഹ്മം എല്ലാ ബന്ധങ്ങളിൽ നിന്നും നാമങ്ങളിൽ നിന്നും രൂപങ്ങളിൽ നിന്നും മുക്തമാണ്, ഈ ബ്രഹ്മത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവാണ് മോക്ഷം. ഈ നിർഗുണ ബ്രഹ്മത്തെക്കുറിച്ച് അനുകൂല വാക്കുകൾ ഉപയോഗിച്ച് വിശേഷിപ്പിക്കാനാവില്ല. അതു കൊണ്ടാണ്. അതിനാലാണ് ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ 'വിശേഷണങ്ങളില്ലാത്ത' (നിർവിശേഷ), 'രൂപമില്ലാത്ത' (അരൂപ), 'ഭാഗിക്കപ്പെടാത്തതും അന്തമില്ലാത്തതും' (അദ്വൈത) തുടങ്ങിയ നിഷേധ വിശേഷണങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. എന്നാൽ അവയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനമായത് നേതി നേതി തന്നെയാണ്.