ദ്വാരവതി ശില

ദ്വാരകയിലെ ഗോമതി നദിയിൽ നിന്നും ലഭിച്ച ഒരു തരം ശില അല്ലെങ്കിൽ പവിഴക്കല്ലുകളാണ് ദ്വാരവതി ശില. ഗുജറാത്തിലെ കച്ച് ഉൾക്കടലിൽ പതിക്കുന്ന ഗോമതി നദിയുടെ തീരത്ത് ജംനഗർ ജില്ലയിലാണ് ദ്വാരക സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഇന്ത്യയുടെ തെക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നഗരങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് രാജസ്ഥാൻ. പുരാതന സംസ്കൃത സാഹിത്യത്തിൽ ദ്വാരകയെ ദ്വാരവതി എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു. രാജ്യത്തെ ഏഴ് ചരിത്ര സ്മാരക നഗരങ്ങളിൽ ഒന്നായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

ചക്ര (ചക്രം) അടയാളങ്ങളുള്ള പവിഴങ്ങളാണ് ദ്വാരക ശിലകൾ . ഈ കല്ലുകളുടെ ഏറ്റവും വിശിഷ്ഠമായ സവിശേഷത ചക്രം അടയാളമാണ്. അതിനാൽ അവയെ 'ചക്രങ്കിത-ശില' എന്ന് വിളിക്കുന്നു.

ഒരു പ്രതിച്ഛായയെക്കാൾ പ്രതീകാത്മക പ്രാതിനിധ്യത്തിന്റെ ഒരു പ്രതീകമാണ് ദൈവം. എന്നാൽ ചില പ്രതീകാത്മക നാടൻ ആരാധനയിൽ വിഷ്ണുവിന്റെ സാലിഗ്രാമ ശില (മൂർത്തി) (ഫോസിൽ കല്ലും), ദ്വാരവതി ശില (പവിഴക്കല്ല്), ഗോവർദ്ധന സില (ഗോവർദ്ധന കുന്നിൽ നിന്നുള്ള കല്ലുകൾ) എന്നിവ ഹിന്ദുയിസത്തിന്റെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു .അവയ്ക്ക് സൂര്യന്റെ പ്രാധാന്യം ഉണ്ട്. ഹിന്ദു മതത്തിലെ വൈഷ്ണവരുടെ എല്ലാ വിഭാഗങ്ങളിലും ആരാധനയിൽ ഇവയുടെ ഉപയോഗം വളരെ സാധാരണമാണ്.

ദ്വാരക

ഹിന്ദു ചരിത്രത്തിലെ ദ്വാരകയിലെ പ്രശസ്തമായ നഗരം കൃഷ്ണന്റെ താമസസ്ഥലമായിരുന്നു. ദ്വാരക എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം ദ്വാർ അഥവാ വാതിൽ എന്നാണ്. പുരാതന കാലത്ത് അതിന്റെ തീരങ്ങൾ തുറമുഖത്തെ പ്രധാന കവാടമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കാ എന്നർത്ഥം വരുന്ന 'ബ്രഹ്മ' അർത്ഥമാക്കുന്നത് മോക്ഷത്തിലേക്കുള്ള കവാടം എന്നാണ്. ദ്വാരകമതി, ദ്വാരകവതി അഥവാ ദ്വാരവതി എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. ദ്വാരകയിലെ പ്രസിദ്ധമായ നാഗേശ്വർ ജ്യോതിർലിംഗം ദ്വാരക ശിലയിൽ നിർമ്മിച്ചതാണ്.

ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി മറ്റു സ്ഥലങ്ങളിലും കാണാമെങ്കിലും ദ്വാരകയിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച കല്ലുകൾ മാത്രം ആരാധനയ്ക്കായി ഹിന്ദു ഗ്രന്ഥങ്ങൾ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു.