വിക്കിപീഡിയ

ഗ്രേറ്റ് സാബ്

തുർക്കിയിലൂടെയും ഇറാഖിലൂടെയും ഒഴുകുന്ന ഏകദേശം 400 കിലോമീറ്റർ (250 മൈൽ) നീളമുള്ള നദിയാണ് ഗ്രേറ്റ് സാബ്. (Arabic: الزاب الكبير‎ (al-Zāb al-Kabīr), Kurdish: Zêy Badînan‎ or Zêyê Mezin, Turkish: Zap, Syriac: ܙܒܐ ܥܠܝܐ‎ (zāba ʻalya)) തുർക്കിയിൽ വാൻ തടാകത്തിന് സമീപം താഴുകയും മൊസൂളിന് തെക്ക് ഇറാഖിലെ ടൈഗ്രിസിൽ ചേരുകയും ചെയ്യുന്നു. ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ ഡ്രെയിനേജ് ബേസിൻ ഏകദേശം 40,300 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ (15,600 ചതുരശ്ര മൈൽ) വിസ്തൃതിയുള്ളതാണ്. ഈ നദിയിലെ പ്രവാഹം അതിന്റെ പല പോഷകനദികളിൽ നിന്നും ജലം ശേഖരിക്കുന്നു. മഴയും മഞ്ഞുവീഴ്ചയുമാണ് പോഷകനദിക്കും നദിക്കും ആവശ്യമുള്ള ജലം ലഭിക്കുന്നത്. ഇതിന്റെ ഫലമായി വർഷം മുഴുവൻ ഡിസ്ചാർജിൽ ഏറ്റക്കുറച്ചിലുകൾ സംഭവിക്കുന്നു. ഗ്രേറ്റ് സാബിലും അതിന്റെ കൈവഴികളിലും കുറഞ്ഞത് ആറ് ഡാമുകൾ ആസൂത്രണം ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ബെഖ്‌മേ ഡാമിന്റെ നിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചെങ്കിലും ഗൾഫ് യുദ്ധത്തിനുശേഷം നിർത്തിവച്ചു.

ഗ്രേറ്റ് സാബ്
ഇറാഖി കുർദിസ്ഥാനിലെ എർബിലിലെ ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ ഒരു വിഭാഗത്തിന്റെ ലാൻഡ്സ്കേപ്പ്.
ഇറാഖിലെ ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ ( ഗ്രാൻഡ് സാബ് ) ഗതിയും ബെഖ്മെ ഡാം ( ബാരേജ് ഡി ബെഖ്മെ ) കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം (ഫ്രഞ്ച് ഭാഷയിൽ)
മറ്റ് പേര് (കൾ)അറബി: الزاب الكبير‬ (al-Zāb al-Kabīr)[1], കുർദിഷ്: Zêy Badînan / Zêyê Mezin[1], തുർക്കിഷ്: Zap[1], സുറിയാനി: ܙܒܐ ܥܠܝܐ zāba ʻalya, Byzantine Greek: μέγας Ζβαω[1], Classical Greek: Λκοω[1], Akkadian: Zabu ēlū[1]
രാജ്യംതുർക്കി, ഇറാഖ് ( കുർദിസ്ഥാൻ പ്രദേശം)
Citiesഅമാഡിയ, ബർസാൻ
Physical characteristics
പ്രധാന സ്രോതസ്സ്ടോറസ് പർവതനിരകൾ, തുർക്കി
3,000 മീ (9,800 അടി)approx.
നദീമുഖംടൈഗ്രിസ്, ഇറാഖ്
35°59′28″N 43°20′37″E / 35.99111°N 43.34361°E / 35.99111; 43.34361
നീളം400 കി.മീ (250 മൈ)approx.
Discharge
  • Average rate:
    419 m3/s (14,800 cu ft/s)
  • Maximum rate:
    1,320 m3/s (47,000 cu ft/s)
നദീതട പ്രത്യേകതകൾ
നദീതട വിസ്തൃതി40,300 കി.m2 (4.34×1011 sq ft)approx.
പോഷകനദികൾ
  • Left:
    Rubar-i-Shin, Rukuchuk, Rubar-i-Ruwandiz, Rubat Mawaran, Bastura Chai
  • Right:
    ഖാസിർ

ലോവർ പാലിയോലിത്തിക്ക് മുതൽ സാഗ്രോസ് പർവതനിരകൾ ഉണ്ടായിരുന്നതായി ഗ്രേറ്റ് സാബ് തടത്തിലെ നിയാണ്ടർത്തൽ അധിനിവേശക്കാരുടെ ഷാനിദാർ ഗുഹയിലെ പുരാവസ്തു സ്ഥലത്ത് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ക്രി.മു. മൂന്നാം സഹസ്രാബ്ദത്തിന്റെ അവസാനം മുതൽ ഈ പ്രദേശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചരിത്ര രേഖകൾ ലഭ്യമാണ്. നിയോ-അസീറിയൻ കാലഘട്ടത്തിൽ, തലസ്ഥാന നഗരമായ നിമ്രൂഡിന് ചുറ്റുമുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ ജലസേചനത്തിനായി ഗ്രേറ്റ് സാബ് ജലം നൽകിയിരുന്നു. ഉമയ്യദ് കാലിഫേറ്റ് അവസാനിച്ച സാബ് യുദ്ധം ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ കൈവഴിക്കു സമീപമായിരുന്നു നടന്നിരുന്നത്. നദിയുടെ താഴ്വരകൾ ഇറാഖിലെ മംഗോളിയൻ ആക്രമണത്തിൽ നിന്നുള്ള അഭയാർഥികൾക്ക് അഭയം നൽകി. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിലും ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലും ഗ്രേറ്റ് സാബ് തടത്തിൽ പ്രാദേശിക കുർദിഷ് ഗോത്രവർഗക്കാർ സ്വയംഭരണത്തിനായി മത്സരിക്കുകയായിരുന്നു.

പ്രവാഹം

തിരുത്തുക

തുർക്കിയിൽ ഗ്രേറ്റ് സാബ് ഏകദേശം 3,000 മീറ്റർ (9,800 അടി) ഉയരത്തിൽ വാൻ തടാകത്തിന് കിഴക്ക് പർവതപ്രദേശത്ത് ഉയർന്ന് ഇറാഖിലെ ഇടത് കരയിൽ ടൈഗ്രിസുമായി ചേരുന്നു. [1][2][3] തുർക്കിയിൽ, ഗ്രേറ്റ് സാബ് വാൻ, ഹക്കരി പ്രവിശ്യകളിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്നു. ഇറാഖിൽ ഇത് കുർദിസ്ഥാൻ മേഖലയുടെ ഭാഗമായ ദുഹോക്ക് ഗവർണറേറ്റ്, എർബിൽ ഗവർണറേറ്റ് എന്നിവയിലൂടെ ഒഴുകുന്നു. ടൈഗ്രിസിനൊപ്പം ഗ്രേറ്റ് സാബ് എർബിൽ ഗവർണറേറ്റും നിനാവ ഗവർണറേറ്റും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തിയായി കുത്തനെയുള്ള, പാറക്കെട്ടുകളിലൂടെ ഗ്രേറ്റ് സാബ് ഒഴുകുന്നു. [4]അമാഡിയയും ബെഖ്മെ മലയിടുക്കിനും ഇടയിലുള്ള ദൂരം, ബെഖ്‌മേ ഡാം പൂർത്തിയാകാതെ കിടക്കുന്ന സ്ഥലത്തെ സപ്ന വാലി എന്ന് വിളിക്കുന്നു. പദ്ധതി പൂർത്തിയായാൽ അതിൽ വലിയൊരു ഭാഗം ജലപ്രളയത്തിലാകും. [5] നിരവധി പർവ്വത അരുവികളും വാഡികളും വലതുഭാഗത്തും ഇടത് കരയിലും ഗ്രേറ്റ് സാബിൽ ചേരുന്നു. ഗ്രേറ്റ് സാബിന് അതിന്റെ ഭൂരിഭാഗം ജലവും ഇടത് കരയിലെ പോഷകനദികളായ റുബാർ-ഇ-ഷിൻ, റുകുചുക്, റുബാർ-ഇ-റുവാണ്ടിസ്, റുബത്ത് മവരൻ, ബസ്തുര ചായ് എന്നിവയിൽ നിന്ന് ലഭിക്കുന്നു. [6]

ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ നീളം 392 കിലോമീറ്റർ (244 മൈൽ)[7][8] 473 കിലോമീറ്റർ (294 മൈൽ)[9] എന്നിങ്ങനെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. നദിയുടെ ഗതിയുടെ ഏകദേശം 300 കിലോമീറ്റർ (190 മൈൽ) ഇറാഖിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [7] ഗ്രേറ്റ് സാബിന്റെ ശരാശരി ഡിസ്ചാർജ് സെക്കൻഡിൽ 419 ക്യുബിക് മീറ്റർ (14,800 ക്യു അടി) ആണ്, എന്നാൽ പീക്ക് ഡിസ്ചാർജ് സെക്കൻഡിൽ 1,320 ക്യുബിക് മീറ്റർ (47,000 ക്യു അടി) വരെ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. [7] ശരാശരി വാർഷിക ഡിസ്ചാർജ് 13.2 ക്യുബിക് കിലോമീറ്ററാണ് (3.2 ക്യു മൈൽ). [10] നദിയിലെ ഉഗ്രശക്തിയുളള പ്രവാഹം കാരണം, മധ്യകാല അറബ് ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞർ ഗ്രേറ്റ് സാബിനെ ലിറ്റിൽ സാബിനൊപ്പം "പൈശാചിക സ്വഭാവമുള്ളവർ" എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.[1]

അവലംബം

തിരുത്തുക

ഉറവിടങ്ങൾ

തിരുത്തുക
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Bosworth 2010
  2. ↑ Kliot 1994, p. 104
  3. ↑ Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works 2006, p. 63
  4. ↑ Maunsell 1901, p. 130
  5. ↑ Solecki 2005, p. 163
  6. ↑ Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works 2006, p. 64
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Kliot 1994, p. 101
  8. ↑ Shahin 2007, p. 249
  9. ↑ Isaev & Mikhailova 2009, p. 386
  10. ↑ Kliot 1994, p. 110

ഗ്രന്ഥസൂചിക

തിരുത്തുക
  • Al-Soof, Abu (1968), "Distribution of Uruk, Jamdat Nasr and Ninevite V Pottery as Revealed by Field Survey Work in Iraq", Iraq, 30 (1): 74–86, ISSN 0021-0889, JSTOR 4199840
  • Benlic, S. (1990), "Underground works at the Bekhme Scheme", International Water Power and Dam Construction, 42 (6): 12–14, OCLC 321079949
  • Biglari, Fereidoun; Shidrang, Sonia (2006), "The Lower Paleolithic Occupation of Iran", Near Eastern Archaeology, 69 (3–4): 160–168, ISSN 1094-2076, JSTOR 25067668
  • Bosworth, C.E. (2010), "AL-Zāb", in Bearman, P.; Bianquis, Th.; Bosworth, C.E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W.P. (eds.), Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Leiden: Brill Online, OCLC 624382576
  • Braidwood, Robert J.; Howe, Bruce (1960), Prehistoric investigations in Iraqi Kurdistan (PDF), Studies in Ancient Oriental Civilization, vol. 31, Chicago: University of Chicago Press, OCLC 395172, archived from the original (PDF) on 2012-10-07, retrieved 2019-11-11
  • Buringh, P. (1960), Soils and soil conditions in Iraq, Baghdad: Ministry of Agriculture, OCLC 630122693
  • Davey, Christopher J. (1985), "The Negūb Tunnel", Iraq, 47: 49–55, ISSN 0021-0889, JSTOR 4200231
  • Frenken, Karen (2009), Irrigation in the Middle East region in figures. AQUASTAT survey 2008, Water Reports, vol. 34, Rome: FAO, ISBN 978-92-5-106316-3
  • Hunt, Will (2010), Arbil, Iraq Discovery Could be Earliest Evidence of Humans in the Near East, Heritage Key, retrieved 4 August 2010
  • Iraqi Ministries of Environment, Water Resources and Municipalities and Public Works (2006), "Volume I: Overview of present conditions and current use of the water in the marshlands area/Book 1: Water resources", New Eden Master Plan for integrated water resources management in the marshlands areas, New Eden Group
  • Isaev, V.A.; Mikhailova, M.V. (2009), "The hydrology, evolution, and hydrological regime of the mouth area of the Shatt al-Arab River", Water Resources, 36 (4): 380–395, doi:10.1134/S0097807809040022, ISSN 0097-8078
  • Kliot, Nurit (1994), Water Resources and Conflict in the Middle East, Milton Park: Routledge, ISBN 0-415-09752-5
  • Kolars, John (1994), "Problems of International River Management: The Case of the Euphrates", in Biswas, Asit K. (ed.), International Waters of the Middle East: From Euphrates-Tigris to Nile, Oxford University Press, pp. 44–94, ISBN 978-0-19-854862-1
  • Kozłowski, Stefan Karol (1998), "M'lefaat. Early Neolithic site in northern Iraq", Cahiers de l'Euphrate, 8: 179–273, OCLC 468390039
  • Maunsell, F.R. (1901), "Central Kurdistan", Geographical Journal, 18 (2): 121–141, ISSN 0016-7398, JSTOR 1775333
  • Mohammadifar, Yaghoub; Motarjem, Abbass (2008), "Settlement continuity in Kurdistan", Antiquity, 82 (317), ISSN 0003-598X
  • Naval Intelligence Division (1944), Iraq and the Persian Gulf, Geographical Handbook Series, OCLC 1077604
  • Nováček, Karel; Chabr, Tomáš; Filipský, David; Janiček, Libor; Pavelka, Karel; Šída, Petr; Trefný, Martin; Vařeka, Pavel (2008), "Research of the Arbil Citadel, Iraqi Kurdistan, First Season", Památky Archeologické, 99: 259–302, ISSN 0031-0506
  • Oates, David (2005), Studies in the Ancient History of Northern Iraq, London: British School of Archaeology in Iraq, ISBN 0-903472-19-8
  • Shahin, Mamdouh (2007), Water Resources and Hydrometeorology of the Arab Region, Dordrecht: Springer, ISBN 978-1-4020-5414-3
  • Sharon, Moshe (1983), Black banners from the East, The Max Schloessinger memorial series, Jerusalem: Hebrew University, OCLC 65852180
  • Solecki, Ralph S. (1997), "Shanidar Cave", in Meyers, Eric M. (ed.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Ancient Near East, vol. 5, New York: Oxford University Press, pp. 15–16, ISBN 0-19-506512-3
  • Solecki, Ralph S. (2005), "The Bekhme Dam Project in Kurdistan Iraq. A Threat to the Archaeology of the Upper Zagros River Valley", International Journal of Kurdish Studies, 19 (1/2): 161–224, ISSN 1073-6697
  • US Air Force Combat Climatology Center (2009), Climate of Iraq, NOAA, retrieved 4 August 2010
  • van de Mieroop, Marc (2007), A History of the Ancient Near East, ca. 3000–323 BC. Second Edition, Blackwell History of the Ancient World, Malden: Blackwell, ISBN 978-1-4051-4911-2
  • Villard, Pierre (2001), "Arbèles", in Joannès, Francis (ed.), Dictionnaire de la civilisation mésopotamienne, Bouquins (in French), Paris: Robert Laffont, pp. 68–69, ISBN 978-2-221-09207-1{{citation}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  • Wright, Herbert E. (2007), "Pleistocene glaciation in Iraq", Developments in Quaternary Science, 3 (2): 215–216, doi:10.1016/S1571-0866(04)80126-X
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഗ്രേറ്റ്_സാബ്&oldid=3912407" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്