വിക്കിപീഡിയ

ഗിരീഷ് സാന്ത്

ഇന്ത്യയിൽ നിന്നുള്ള ഊർജ നയ നിരൂപകൻ

ഇന്ത്യയിൽ നിന്നുള്ള ഊർജ നയ നിരൂപകൻ എന്ന നിലയിൽ ഉയർന്ന ബഹുമാനം നേടിയ എനർജി അനലിസ്റ്റായിരുന്നു ഗിരീഷ് സാന്ത്. ഇന്ത്യയിലെ പൂനെയിൽ അദ്ദേഹം പ്രയാസ് എന്ന സർക്കാരിതര സംഘടനയുടെ സഹസ്ഥാപകനായി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിശകലന ഇൻപുട്ടുകൾ 1990 കളിലെയും 2000 കളിലെയും ദശകങ്ങളിൽ ഇന്ത്യയുടെ ഊർജ്ജ നയം രൂപപ്പെടുത്താൻ സഹായിച്ചു. അദ്ദേഹം ഒരു ഫലപ്രദമായ ടീം ബിൽഡറായി കണക്കാക്കപ്പെടുകയും നിരവധി ഊർജ്ജ ഗവേഷകരെയും പ്രവർത്തകരെയും ഉപദേശിക്കുകയും ചെയ്തു.

Girish Sant
Energy Analyst
ജനനം(1966-01-23)23 ജനുവരി 1966
Thane, Maharashtra, India
മരണം2 ഫെബ്രുവരി 2012(2012-02-02) (പ്രായം 46)
New Delhi, India
ദേശീയതIndian
കലാലയംIIT Bombay
തൊഴിൽFounder and coordinator, Prayas (Energy Group)

രൂപീകരണ വർഷങ്ങൾ

തിരുത്തുക

ഗിരീഷ് ബാല്യം താനെയിൽ ചെലവഴിച്ചു. 1982-ൽ കെമിക്കൽ എഞ്ചിനീയറിംഗിൽ ബിടെക്കിനായി മുംബൈ ഐഐടിയിൽ ചേർന്നു. 1986ൽ ബിടെക് പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം 1988ൽ ഐഐടിയിൽ നിന്ന് എനർജി സിസ്റ്റത്തിൽ മാസ്റ്റേഴ്‌സും പൂർത്തിയാക്കി.

ഐഐടി മുംബൈയിലെ ഗിരീഷിന്റെ വർഷങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേതൃത്വപാടവം, ടീം നിർമ്മാണം, പർവതാരോഹണ കഴിവുകൾ എന്നിവ പുറത്തെടുത്തു. പ്രഗത്ഭനായ പർവതാരോഹകനും പാറകയറ്റക്കാരനുമായിരുന്നു അദ്ദേഹം. കൊങ്കൺ കടയിലെ ആദ്യത്തെ കയറ്റം ഉൾപ്പെടെ, സഹ പർവതാരോഹകരോടൊപ്പം പ്രധാനപ്പെട്ട റോക്ക് ക്ലൈംബിംഗ് കയറ്റങ്ങൾ നടത്തി.[1]1985-86 കാലഘട്ടത്തിൽ ഐഐടി മൗണ്ടനീയറിംഗ് ക്ലബിന്റെ സജീവ അംഗവും ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് മൗണ്ടനീറിങ് സെക്രട്ടറിയും ആയിരുന്നു.

ഐഐടിയിൽ താമസിക്കുന്ന സമയത്ത്, പ്രത്യേകിച്ച് മാസ്റ്റേഴ്സ് പഠനകാലത്ത്, ഗിരീഷ് സുഹൃത്തുക്കളായ അജിത് ഗൗണേക്കർ, അനിരുദ്ധ കേത്കർ എന്നിവരോടൊപ്പം നേരിട്ട് സാമൂഹിക പ്രസക്തിയുള്ള ഒരു മേഖലയിൽ മുഴുവൻ സമയ പ്രവർത്തനത്തെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കാൻ തുടങ്ങി. തുടർന്ന് അദ്ദേഹം സെന്റർ ഫോർ ടെക്നോളജി ആൾട്ടർനേറ്റീവ്സ് ഫോർ റൂറൽ ഏരിയകളിൽ റിസർച്ച് ഫെല്ലോ സുബോധ് വാഗേലുമായി സംവദിക്കാൻ തുടങ്ങി. അവരോടൊപ്പം അദ്ദേഹം ഉചിതമായ സാങ്കേതികവിദ്യകളും ഗ്രാമീണ സമൂഹവും അനുബന്ധ വികസന മാതൃകകളും പര്യവേക്ഷണം ചെയ്തു.[2]

ഊർജ്ജ മേഖലയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം

തിരുത്തുക

1988-ഓടെ, ഗിരീഷ് ഊർജ്ജ സംവിധാനത്തിൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം നേടിയപ്പോൾ, ഊർജ്ജവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷയങ്ങളിൽ തന്റെ പ്രൊഫഷണൽ കഴിവുകൾ ഉപയോഗിച്ച്, വ്യക്തിപരമായ അഭിവൃദ്ധിക്കുവേണ്ടിയല്ല, സമൂഹത്തിന്റെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കാനാണ് താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതെന്ന വ്യക്തമായ ആശയം അദ്ദേഹം രൂപപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം പൂനെയിലേക്ക് താമസം മാറി തുടക്കത്തിൽ ഒരു എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജിൽ ലക്ചററായി ജോലി ചെയ്തു. ഇടയ്ക്കിടെ ഊർജ്ജ ഓഡിറ്റും വ്യാവസായിക കൺസൾട്ടൻസി പ്രോജക്റ്റുകളും ഏറ്റെടുത്തു. തുടർന്ന് സിസ്റ്റം റിസർച്ച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ ജോലി ചെയ്തു. ശ്രീപദ് ധർമ്മാധികാരി, സഞ്ജീവനി, വിനയ് കുൽക്കർണി തുടങ്ങിയ സമാന ചിന്താഗതിക്കാരായ സുഹൃത്തുക്കളുമായി ചേർന്ന് നടത്തിയ പര്യവേക്ഷണത്തിന്റെ കാലഘട്ടമായിരുന്നു ഇത്.

ഈ കാലയളവിൽ, പ്രൊഫ. അമൂല്യ കുമാർ എൻ. റെഡ്ഡി വികസിപ്പിച്ച ഊർജ്ജ മേഖലയുടെ ആസൂത്രണത്തിനായുള്ള ഡെവലപ്‌മെന്റ് ഫോക്കസ്ഡ് എൻഡ് യൂസ് ഓറിയന്റഡ് (ഡിഫെൻഡസ്)[3] സമീപനം അദ്ദേഹം കണ്ടു. പ്രൊഫ. റെഡ്ഡിയുമായുള്ള തുടർന്നുള്ള ഇടപെടലുകൾ ആദ്യകാലഘട്ടത്തിൽ ഊർജ്ജ മേഖലയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിന്തയും പ്രവർത്തനവും രൂപപ്പെടുത്തി.[4] ഈ സമയം, ഗിരീഷ് ശന്തനു ദീക്ഷിത്തിനൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കാൻ തുടങ്ങി. ജീവിതകാലം മുഴുവൻ സഹപ്രവർത്തകനായി തുടർന്നു. ഡിഫെൻഡസിൽ നിന്നുള്ള വിശകലന പ്രചോദനം, സുഹൃത്തുക്കളുടെ പിന്തുണയും ഡോ. ​​അശോക് ഗാഡ്ഗിൽ നിന്നുള്ള സ്കോളർഷിപ്പും, മഹാരാഷ്ട്രയ്ക്ക് ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ചെലവ് പദ്ധതി വികസിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ പ്രധാന പ്രവർത്തനത്തിലേക്ക് നയിച്ചു.[5] ചെലവ് കുറഞ്ഞ പദ്ധതിയുടെ വികസനം, വിവിധ മേഖലകളിലേക്ക് അതിന്റെ വ്യാപനം, ഊർജ്ജമേഖലയിലെ അഭിനേതാക്കളിൽ നിന്നും പ്രവർത്തകരിൽ നിന്നുമുള്ള തുടർന്നുള്ള പ്രതികരണങ്ങൾ, ഊർജ മേഖലയെക്കുറിച്ചും ഇന്ത്യയിലെ വിശാലമായ രാഷ്ട്രീയ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെക്കുറിച്ചും ഈ മേഖലയുടെ സ്ഥാപനപരമായ ചലനാത്മകതയെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധാരണയ്ക്ക് കാരണമായി.

എൻറോൺ നിർമ്മിച്ച ദാബോൽ പവർ കമ്പനി പോലുള്ള പദ്ധതികളുടെ കടന്നുവരവിന് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച ഇന്ത്യയിലെ വൈദ്യുതി മേഖലയുടെ പരിഷ്കാരങ്ങളുടെ കാലം കൂടിയായിരുന്നു ഇത്. ഗിരീഷ്, സുബോധ്, ശന്തനു എന്നിവർക്ക് അത്തരം പദ്ധതികളുടെയും പരിഷ്കാരങ്ങളുടെയും ദീർഘകാല പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ ഊർജ മേഖലയ്ക്കും സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും പൊതുവായി കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. ഇത്തരം സങ്കീർണ്ണമായ പദ്ധതികളെ ദുരൂഹമാക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത മനസ്സിലാക്കി, സംസ്ഥാനത്തെയും രാജ്യത്തെയും ജനങ്ങൾക്ക് അവയുടെ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നതിന്, എൻറോണിന്റെ സങ്കീർണ്ണമായ പവർ പർച്ചേഴ്‌സ് കരാറിന്റെ ചുരുളഴിയുന്നതിനും പദ്ധതിയുടെ വിനാശകരമായ ആഘാതം ആക്ടിവിസ്റ്റുകളിലേക്കും വിശാലമായ സമൂഹത്തിലേക്കും അറിയിക്കാനും അവർ അക്ഷീണം പ്രയത്നിച്ചു. [6][7][8]ഈ ആദ്യകാല അനുഭവങ്ങൾ ഊർജ്ജ മേഖലയെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടും ഊർജ്ജ മേഖലയിൽ പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ തന്ത്രപരവും അടിസ്ഥാനപരവുമായ സമീപനത്തെ രൂപപ്പെടുത്തി.

പ്രാർത്ഥനയുടെ രൂപീകരണം, സ്ഥാപന നിർമ്മാണം, നയ വിശകലനത്തിനുള്ള സമീപനം

തിരുത്തുക
 
ന്യൂഡൽഹിയിലെ ന്യൂ രാജേന്ദ്ര നഗറിൽ ഗിരീഷ് സന്ത്, ജനുവരി 2002

1994-ൽ, ഊർജ മേഖലയിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനം, സഞ്ജീവനി, വിനയ് കുൽക്കർണി എന്നിവരോടൊപ്പം പ്രയാസ്, ആരോഗ്യം, ഊർജം, പഠനം, രക്ഷാകർതൃത്വം എന്നിവയിലെ സംരംഭങ്ങൾref>"About Girish". Retrieved 15 January 2014.</ref> രൂപീകരിച്ചു.[9]

ഗിരീഷ് ഗ്രൂപ്പിന്റെ ടീം വർക്കിലും ജനാധിപത്യപരമായ പ്രവർത്തനത്തിലും വിശ്വസിക്കുകയും ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ, മൂന്ന് പേരുമായി ആരംഭിച്ച എനർജി ഗ്രൂപ്പ് ഇൻ പ്രയാസ് (പിഇജി) വിവിധ പശ്ചാത്തലങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള 15-ലധികം ഗവേഷകരുടെ സംഘമായി വികസിച്ചു. ഗിരീഷിന് നിരവധി പ്രൊഫഷണലുകളുമായി ബന്ധപ്പെടാനുള്ള കഴിവുണ്ടായിരുന്നു. ഇത് മുതിർന്ന ഗവേഷകരെയും യുവ എഞ്ചിനീയർമാരെയും പ്രയാസിലേക്ക് ആകർഷിച്ചു.[10]

സഹപ്രവർത്തകരുടെ ബൗദ്ധികവും സുസ്ഥിരവുമായ വളർച്ചയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിൽ ഗിരീഷ് പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. കൂടാതെ റിസോഴ്സസ് ആൻഡ് ലൈവ്ലിഹുഡ്സ് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫ് പ്രയാസിന്റെ രൂപത്തിലുള്ള പുതിയ സംരംഭങ്ങളെയും യുവ ഗവേഷകരുടെ അക്കാദമിക് താൽപ്പര്യങ്ങളെയും പിന്തുണച്ചു. പ്രയാസിനുള്ളിലെ ആന്തരിക പ്രക്രിയകളിൽ ഗിരീഷ് സൂക്ഷ്മമായ ശ്രദ്ധ ചെലുത്തുകയും ശരിയായ നടപടിക്രമങ്ങൾ പാലിക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്തു. ഗിരീഷിന്റെ പല സമപ്രായക്കാരും സുഹൃത്തുക്കളും അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാപനത്തിന്റെ നിർമ്മാണ കഴിവുകളെ ഊർജ്ജമേഖലയിലെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സുപ്രധാനമായ പ്രവർത്തനമെന്ന നിലയിൽ ഒരു പ്രധാന സംഭാവനയായും നേട്ടമായും കണക്കാക്കുന്നു.[11] അന്ന് ടൈംസ് ഓഫ് ഇന്ത്യയിൽ കോളമിസ്റ്റായിരുന്ന സുചേത ദലാലിനെപ്പോലുള്ളവരെ, വിവാദമായ ദാബോൽ പവർ പ്രോജക്റ്റും അവർ കണ്ടെത്തിയ എൻറോൺ ഇന്ത്യ കുംഭകോണവും മനസ്സിലാക്കാൻ ഗിരീഷ് സഹായിച്ചു.[12]

ഈ മേഖലയിൽ തന്ത്രപരമായ ഇടപെടലുകൾ നടത്തേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത ഗിരീഷ് ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. ഉയർന്ന ഗുണമേന്മയുള്ളതും ആഴത്തിലുള്ളതുമായ വിശകലനം, സമഗ്രമായ സമീപനം, പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങളുടെ താൽപ്പര്യങ്ങൾക്ക് മുൻഗണന നൽകുക എന്നിവ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായി മാറി. PEG-യിലുടനീളം അദ്ദേഹം ഈ തത്വങ്ങൾ വിജയകരമായി വളർത്തി. ഊർജം പോലുള്ള അടിസ്ഥാന സൗകര്യ മേഖലകളിൽ ഭരണം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നത് ദരിദ്രരുടെ ജീവിതം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനും പൊതു പണം ലാഭിക്കുന്നതിനും വിദ്യാഭ്യാസം പോലുള്ള മറ്റ് സേവനങ്ങൾക്കായി ചെലവഴിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു. പൊതുതാൽപ്പര്യ വിശകലനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഊർജമേഖലയിൽ നയം വാദിക്കാനുള്ള ചുമതല ഏറ്റെടുക്കാൻ അദ്ദേഹം നിരവധി യുവ ഗവേഷകരെ പ്രചോദിപ്പിക്കുകയും സജീവമായി പിന്തുണയ്ക്കുകയും ചെയ്തു.[13][14]

നിരവധി നേട്ടങ്ങൾ കൈവരിച്ചിട്ടും ഇന്ത്യയിലെ ഊർജമേഖലയിൽ സുപ്രധാനമായ സ്ഥാനം കൈവരിച്ചിട്ടും, ഗിരീഷ് വിനയാന്വിതനും സ്വയം നിർഭയനുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്മാരക വെബ്‌പേജിലെയും സ്മൃതി ഗ്രന്ഥത്തിലെയും (അല്ലെങ്കിൽ ഓർമ്മക്കുറിപ്പുകളുടെ ശേഖരം) നിരവധി ആദരാഞ്ജലികളിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. വിരുദ്ധ അഭിപ്രായമുള്ള ഒരാളെ ബോധ്യപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ പോലും അദ്ദേഹം സൗമ്യതയും മൃദുഭാഷിയുമാണ്. ഈ ഗുണം ഈ മേഖലയിലെ പലർക്കും അദ്ദേഹത്തെ പ്രിയങ്കരനാക്കി. അത് വർധിച്ച സ്വാധീനത്തിന് കാരണമായി.[2][11]

വൈദ്യുതി മേഖലയിലെ ഇടപെടലുകൾ

തിരുത്തുക

പരമ്പരാഗത ആസൂത്രണത്തിന്റെയും അത്തരം ഒരു പ്രക്രിയയുടെ ഫലമായുണ്ടാകുന്ന പ്രോജക്റ്റുകളുടെയും അപര്യാപ്തതകൾ തുറന്നുകാട്ടാൻ ഉയർന്ന നിലവാരമുള്ള വിശകലനം ഉപയോഗിച്ചതിന് ഊർജ്ജ മേഖലയിൽ ഗിരീഷ് അറിയപ്പെടുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാർഗനിർദേശപ്രകാരം, ഇന്ത്യയിലെ സർദാർ സരോവർ, മഹേശ്വര്, ഉഗാണ്ടയിലെ ബുജഗലി എന്നീ മൂന്ന് വലിയ ജലവൈദ്യുത പദ്ധതികളുടെ സാങ്കേതിക-സാമ്പത്തിക വിശകലനം PEG ഏറ്റെടുത്തു. സർദാർ സരോവർ, മഹേശ്വര് എന്നീ പദ്ധതികളെ സംഘം വിശകലനം ചെയ്യുകയും അതിലെ കാര്യക്ഷമതയില്ലായ്മ ഉയർത്തിക്കാട്ടുകയും ചെയ്തു. സാങ്കേതിക-സാമ്പത്തികമായി പ്രായോഗികവും സാമൂഹികമായി അഭിലഷണീയവുമായ നിരവധി ബദലുകൾ നിർദ്ദേശിച്ചു.[15] ബുജഗലി ജലവൈദ്യുത നിലയത്തിന്റെ വിശകലനം ഊതിപ്പെരുപ്പിച്ച മൂലധനച്ചെലവും വൈദ്യുതി വാങ്ങൽ കരാറിന്റെ ഏകപക്ഷീയമായ സ്വഭാവവും പുറത്തുകൊണ്ടുവരുകയും കരാറിന്റെ പുനരാലോചനകളിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്തു.[16][17]

1990-കളിലെ സ്വതന്ത്ര വൈദ്യുതി ഉൽപ്പാദകരുടെ തരംഗത്തെ തുടർന്ന് ലോകബാങ്കിന്റെയും ഏഷ്യൻ ഡെവലപ്‌മെന്റ് ബാങ്കിന്റെയും പിന്തുണയോടെ സ്റ്റേറ്റ് ഇലക്ട്രിസിറ്റി ബോർഡ് (SEB) പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ ഒറീസയിൽ നിന്ന് ആരംഭിച്ച് 1996-ൽ ആരംഭിച്ചു. ഒരു റെഗുലേറ്ററി കമ്മീഷൻ രൂപീകരിക്കുകയും വിതരണം ക്രമേണ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കുകയും വൈദ്യുതി മേഖലയിലെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും പരിഹാരമായി അവതരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.[18]1998-ലെ ഒറീസ മോഡൽ പരിഷ്‌കാരങ്ങളെക്കുറിച്ചും മൾട്ടി-ലാറ്ററൽ ഡെവലപ്‌മെന്റ് ബാങ്കുകളുടെ പങ്കിനെക്കുറിച്ചും ആദ്യമായി പൊതുതാൽപ്പര്യ വിമർശനം തയ്യാറാക്കിയത് PEG ആയിരുന്നു. ഊർജമേഖലയിലെ പ്രതിസന്ധി പരിഹരിക്കുന്നതിന് ജനാധിപത്യവൽക്കരിക്കുന്ന ഭരണമാണ് പ്രധാനമെന്ന് വാദിച്ചു. മൂലധനം നിക്ഷേപിക്കുന്നതിൽ മാത്രം ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിനോ അല്ലെങ്കിൽ ഉടമസ്ഥാവകാശം മാറ്റുന്നു.[19][20][21][22]

അന്യായവും കാര്യക്ഷമമല്ലാത്തതുമായ പദ്ധതികൾക്കെതിരായ പോരാട്ടം മാക്രോ ലെവൽ പ്ലാനിംഗ് ഘട്ടത്തിൽ തന്നെ ആരംഭിക്കേണ്ടതുണ്ടെന്ന് PEG തിരിച്ചറിഞ്ഞു. എൻറോൺ പ്രോജക്‌റ്റിനെതിരായ ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ ചെലവ് പദ്ധതിയും പോരാട്ടവും പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിലെ അനുഭവപരിചയം,[23] രാഷ്ട്രീയ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയുടെ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിലെ സ്വാധീനം ഉയർത്തിക്കാട്ടുകയും ഊർജ മേഖലയിലെ തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതിൽ സുതാര്യത, ഉത്തരവാദിത്തം, പങ്കാളിത്തം (TAP) എന്നിവയിലൂടെ ഭരണം മെച്ചപ്പെടുത്തേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത അടിവരയിടുകയും ചെയ്തു. ഈ സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ ഊർജമേഖലയിലെ ഗ്രൂപ്പിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളെ നയിക്കുകയും പുതുതായി ഉയർന്നുവരുന്ന സ്വതന്ത്ര റെഗുലേറ്ററി കമ്മീഷനുകൾ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ആദ്യകാല ഇടപെടലുകൾ നടത്തുകയും ചെയ്തു.[24] വൈദ്യുതിയുടെ സുതാര്യവും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതും ഉത്തരവാദിത്തമുള്ളതുമായ ഭരണത്തിന്റെ തത്ത്വങ്ങൾ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നതിന് ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇലക്ട്രിസിറ്റി ഗവേണൻസ് ഇനിഷ്യേറ്റീവ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന സിവിൽ സൊസൈറ്റി ഗ്രൂപ്പുകളുടെ ഒരു അന്തർദേശീയ ശൃംഖലയെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവരുന്നതിനുള്ള പ്രാരംഭ ആശയത്തെക്കുറിച്ച് ഗിരീഷ് തന്ത്രപരമായ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശം നൽകി.[25]

ജനോപകാരപ്രദമായ മാറ്റങ്ങളെ ലക്ഷ്യം വച്ചുള്ള യഥാർത്ഥ ഇടപെടലുകൾ വിശകലനം ചെയ്തതിന് പിന്നാലെയാണ് ഗിരീഷ് ശ്രദ്ധിച്ചത്. അതനുസരിച്ച്, റെഗുലേറ്ററി പ്രക്രിയയെ കൂടുതൽ സുതാര്യവും ഉത്തരവാദിത്തവും പങ്കാളിത്തവുമാക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ PEG നിരവധി സംസ്ഥാന, കേന്ദ്ര റെഗുലേറ്ററി കമ്മീഷനുകളുമായി സജീവമായി ഇടപഴകുകയും പൊതുതാൽപ്പര്യങ്ങൾ കൂടുതൽ ഫലപ്രദമായി സേവിക്കാൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു.[26]] 2003 ലെ ഇലക്‌ട്രിസിറ്റി ആക്‌ട് നിലവിൽ വന്നതിന് ശേഷം, ദേശീയ ഇലക്‌ട്രിസിറ്റി പോളിസി, താരിഫ് പോളിസി, കോംപറ്റീറ്റീവ് ബിഡ്ഡിംഗ് മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ തുടങ്ങിയ ദേശീയ നയങ്ങൾക്ക് ഇൻപുട്ടുകൾ നൽകുന്നതിൽ PEG സജീവമായി ഏർപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇന്ത്യൻ ഊർജ്ജ മേഖലയെക്കുറിച്ചുള്ള ഈ വിശകലനവും നിയന്ത്രണ പ്രക്രിയയിൽ അതിന്റെ പങ്കും ഈ മേഖലയിലെ പലരും അംഗീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്.[27]

വൈദ്യുതി മേഖലയ്ക്കപ്പുറം പ്രവർത്തിക്കുക

തിരുത്തുക
 
2011ലെ യുഎൻ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാന ശിൽപശാലയിൽ ഗിരീഷ് സന്ത്

2006 മുതൽ, ഗിരീഷ് വിഭവ ലഭ്യത, വിനിയോഗം, ഇന്ത്യയുടെ ഊർജ്ജ നയത്തിൽ ആഗോള കാലാവസ്ഥാ സംവാദത്തിന്റെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രാധാന്യം തുടങ്ങിയ മാക്രോ വിഷയങ്ങളിൽ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു. 2009-ൽ, ഇന്ത്യ, യുഎസ്, യൂറോപ്യൻ യൂണിയൻ, ചൈന എന്നിവയുടെ ഊർജ ഉൽപ്പാദനത്തിലും ഉപഭോഗ പ്രവണതകളിലും പ്രധാന വ്യത്യാസങ്ങൾ എടുത്തുകാണിച്ചുകൊണ്ട് 'ഇന്ത്യയുടെ ഊർജ്ജ പ്രവണതകളുടെ ഒരു അവലോകനം' എന്ന ഒരു റിപ്പോർട്ട് അദ്ദേഹം സഹ-രചയിതാവ് ചെയ്തു.[28] ഈ പ്രവർത്തനത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി, കോപ്പൻഹേഗനിലെ COP15 ലും വാഷിംഗ്ടൺ ഡി.സി.യിലെ ദി സെന്റർ ഫോർ ക്ലീൻ എയർ പോളിസിയിലും നടന്ന ഉന്നതതല യോഗങ്ങളിൽ അവതരണങ്ങൾ നടത്താൻ അദ്ദേഹത്തെ ക്ഷണിച്ചു.[29]നോൺ-അനെക്സ് 1 NAMA-കളെക്കുറിച്ചുള്ള യുഎൻ വർക്ക്ഷോപ്പിൽ അദ്ദേഹം ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിനിധിയായിരുന്നു.[30]

തുടർന്ന്, ബേസിക് രാജ്യങ്ങളിലെ ഊർജ ഉപയോഗത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ മനസ്സിലാക്കുന്നതിനും കാലാവസ്ഥാ ചർച്ചകളോടുള്ള പൊതുവായ സമീപനം വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും വേണ്ടി പ്രവർത്തിച്ച ബേസിക് എക്സ്പെർട്ട് ഗ്രൂപ്പിലെ (ബേസിക് ഗവൺമെന്റുകൾ രൂപീകരിച്ച ഒരു അനൗപചാരിക ഊർജ്ജ വിദഗ്ധ സംഘം) ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിനിധികളിൽ ഒരാളായിരുന്നു അദ്ദേഹം.[31][32] ഈ ശ്രമങ്ങളും വിശകലനങ്ങളും കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനത്തെയും ഊർജത്തെയും കുറിച്ചുള്ള ആഗോള വ്യവഹാരത്തിൽ ഇന്ത്യയുടെ സ്ഥാനം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനും ആഭ്യന്തര നയ വ്യവഹാരം രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിനും സഹായിച്ചു.

ആഭ്യന്തര മേഖലയിൽ, പുനരുപയോഗ ഊർജത്തിലെ (RE) നിക്ഷേപത്തെ സ്വാഗതം ചെയ്തുകൊണ്ട് ഗിരീഷ്, ആർഇ വിപുലീകരണത്തിൽ കാര്യക്ഷമതയും ഇക്വിറ്റിയും മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള നടപടികൾ നിർദ്ദേശിച്ചു.[33][34] 2014-ൽ ആരംഭിക്കാനിരിക്കുന്ന ഒരു ദേശീയ കാറ്റ് ഊർജ്ജ ദൗത്യം സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കേസ് ഉണ്ടാക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ചു.[35]

പ്രശ്‌നങ്ങൾക്കുള്ള നൂതനമായ പരിഹാരങ്ങൾ തേടുക എന്നതായിരുന്നു ഗിരീഷിന്റെ മറ്റൊരു സവിശേഷത. ഈ തിരയൽ സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്ന ഗാർഹിക ഉപകരണങ്ങളുടെ കാര്യക്ഷമത മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള സവിശേഷവും പുതുമയുള്ളതുമായ ഒരു ആശയത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്ന ഗാർഹിക ഉപകരണങ്ങളുടെ ഊർജ്ജ കാര്യക്ഷമത വളരെ മോശമാണെന്നും ഈ കാര്യക്ഷമമല്ലാത്ത ഉപകരണങ്ങൾക്ക് പകരം ഏറ്റവും കാര്യക്ഷമമായ ഉപകരണങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നത് ആയിരക്കണക്കിന് മെഗാവാട്ട് ലാഭിക്കാൻ ഇടയാക്കുമെന്നും ഗിരീഷും മറ്റ് നിരവധി ഗവേഷകരും ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കിലും, ഈ പരിവർത്തനം കൈവരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു വലിയ തോതിലുള്ള പരിഹാരം അവ്യക്തമായിരുന്നു. ref>Daljit Singh; Girish Sant (June 2011). Strategic Actions for Rapid Implementation of Energy Efficiency (Report). Prayas.</ref> ഗിരീഷ്, പ്രയാസിലെ സഹപ്രവർത്തകർക്കൊപ്പം, 'സൂപ്പർ-എഫിഷ്യന്റ് എക്യുപ്‌മെന്റ് പ്രോഗ്രാം - സീപ്' എന്ന ആശയം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. അതിന് കീഴിൽ സൂപ്പർ എഫിഷ്യന്റ് ഉപകരണങ്ങൾ വിപണിയിൽ കൊണ്ടുവരുന്നതിന് ഉപകരണ നിർമ്മാതാക്കൾക്ക് നാമമാത്രമായ പ്രോത്സാഹനങ്ങൾ നൽകുന്നു.[36] ഇത്തരമൊരു പരിപാടി നടപ്പിലാക്കുന്നതിന്റെ പ്രയോജനങ്ങളെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിനെയും ആസൂത്രണ കമ്മീഷൻ ഉദ്യോഗസ്ഥരെയും വിജയകരമായി ബോധ്യപ്പെടുത്തി.[37] 12-ാം പഞ്ചവത്സര പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായി 2014-ൽ ആരംഭിക്കുന്ന ഈ പ്രോഗ്രാമിന് കീഴിൽ, സാധാരണ ഫാനുകളുടെ പകുതി വൈദ്യുതി ഉപയോഗിക്കുന്ന അഞ്ച് ദശലക്ഷത്തിലധികം 'സൂപ്പർ എഫിഷ്യന്റ്' ഫാനുകൾ വിൽക്കപ്പെടുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. വിപണി. ക്ലീൻ എനർജി മിനിസ്റ്റീരിയലിന്റെ ആഭിമുഖ്യത്തിൽ ആഗോള തലത്തിലും ഈ സമീപനം സ്വീകരിക്കുന്നുണ്ട്.[38]

11, 12 പഞ്ചവത്സര പദ്ധതികൾക്കായുള്ള പ്ലാനിംഗ് കമ്മീഷന്റെ വർക്കിംഗ് ഗ്രൂപ്പുകൾ, ഊർജം സംബന്ധിച്ച പ്ലാനിംഗ് കമ്മീഷന്റെ സ്റ്റിയറിംഗ് കമ്മിറ്റി, ഖരമാലിന്യ നിർമാർജനത്തിനുള്ള സുപ്രീം കോടതി നിയോഗിച്ച സമിതി, ലോ കാർബൺ തന്ത്രങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ആസൂത്രണ കമ്മീഷന്റെ വിദഗ്ധ സംഘം എന്നിങ്ങനെ നിരവധി ഔദ്യോഗിക സമിതികളുടെ ഭാഗമായിരുന്നു ഗിരീഷ്. [39]

മരണം

തിരുത്തുക

ഹൃദയാഘാതത്തെ തുടർന്ന് 2012 ഫെബ്രുവരി 2-ന് ന്യൂഡൽഹിയിൽ വച്ച് ഗിരീഷ് മരിച്ചു.[40]

ഗിരീഷിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന പ്രവർത്തനങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനും "ഊർജ്ജ മേഖലയിലെ പൊതുതാൽപ്പര്യ പ്രശ്‌നങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള സ്വതന്ത്ര വിശകലനത്തിനും വാദത്തിനും വേണ്ടി" പ്രയാസിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള ആളുകൾ അടങ്ങുന്ന ഒരു കമ്മിറ്റി രൂപീകരിച്ചു. ഈ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പൂനെയിൽ സംഘടിപ്പിക്കുന്ന വാർഷിക മെമ്മോറിയൽ പ്രഭാഷണവും പൊതുതാത്പര്യ ഗവേഷണവും വാദവും പിന്തുടരുന്ന യുവ ഗവേഷകർക്കുള്ള ഫെലോഷിപ്പും ഉൾപ്പെടുന്നു.ref>"Memorial". Archived from the original on 2022-01-20. Retrieved 15 January 2014.</ref>

നയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സമിതികളിൽ അംഗത്വം

തിരുത്തുക
  1. അംഗം, ബേസിക് എക്സ്പെർട്ട് ഗ്രൂപ്പ് (2011-12)
  2. 2010-ൽ പ്ലാനിംഗ് കമ്മീഷൻ (ഇന്ത്യ) നിയോഗിച്ച വിദഗ്‌ദ്ധ ഗ്രൂപ്പിന്റെ കൺവീനർ ട്രാൻസ്‌പോർട്ട് വർക്കിംഗ് ഗ്രൂപ്പ്, 'ലോ കാർബൺ സ്ട്രാറ്റജി ഫോർ ഇൻക്ലൂസീവ് ഗ്രോത്ത്'
  3. അംഗം, പശ്ചിമ ബംഗാൾ ഊർജ്ജമേഖലയിലെ പരിഷ്കാരങ്ങൾ അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള ലോകബാങ്ക് വിദഗ്ധ സമിതി (2008)
  4. ദേശീയ ആസൂത്രണ കമ്മീഷനായി (ഇന്ത്യ) പതിനൊന്നാമത് പഞ്ചവത്സര പദ്ധതി രൂപീകരിക്കുന്നതിനുള്ള 'വർക്കിംഗ് ഗ്രൂപ്പ് ഓൺ പവർ' അംഗം (2006–07)
  5. "സമൂലമായ" നയ നിർദ്ദേശങ്ങൾ തേടുന്നതിനായി പവർ സെക്രട്ടറി (ഇന്ത്യ ഗവൺമെന്റ്) വിളിച്ചുചേർത്ത വിദഗ്ദ സംഘം അംഗം (2006)
  6. ഫിനാൻസിംഗ് ഫോർ ഡെവലപ്‌മെന്റ് ഓഫീസുമായി സഹകരിച്ച് 2006 ജൂൺ മാസത്തിൽ ഫ്രെഡറിക് എബർട്ട് ഫൗണ്ടേഷൻ രൂപീകരിച്ച "എല്ലാവർക്കും അടിസ്ഥാന യൂട്ടിലിറ്റികളിലേക്കുള്ള ധനസഹായം" എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള അംഗ വിദഗ്ദ്ധ ഗ്രൂപ്പ്.
  7. പാരമ്പര്യേതര ഊർജ സ്രോതസ്സുകൾ (2005–06) വഴി നിയമിച്ച 'മുനിസിപ്പൽ ഖരമാലിന്യത്തിൽ നിന്നുള്ള മാലിന്യം മുതൽ ഊർജം വരെയുള്ള പദ്ധതികൾ' വിലയിരുത്തുന്നതിനായി ഇന്ത്യൻ സുപ്രീം കോടതി നിയോഗിച്ച വിദഗ്ധ സമിതി അംഗം.
  8. 1998 മുതൽ 2010 വരെ സെൻട്രൽ ഇലക്ട്രിസിറ്റി റെഗുലേറ്ററി കമ്മീഷന്റെ (ഇന്ത്യ) കേന്ദ്ര ഉപദേശക സമിതി അംഗം
  9. 1999 മുതൽ 2010 വരെ മഹാരാഷ്ട്ര ഇലക്‌ട്രിസിറ്റി റെഗുലേറ്ററി കമ്മീഷന്റെ സംസ്ഥാന ഉപദേശക സമിതി അംഗം
  10. പത്താമത്തെ പദ്ധതിയിലെ ഊർജ മേഖലയിലെ പ്രകടനം അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനായി പ്ലാനിംഗ് കമ്മീഷന്റെ (ഇന്ത്യ) 'പവർ & എനർജി സംബന്ധിച്ച കൺസൾട്ടേറ്റീവ് ഗ്രൂപ്പ്' അംഗം
  11. നയ പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ഉപദേശക സമിതി അംഗം, എഡിബി നയ ഗവേഷണ ശൃംഖല - ദാരിദ്ര്യം കുറയ്ക്കുന്നതിനുള്ള അടിസ്ഥാന സൗകര്യ വികസനം: മുൻഗണനകൾ, നിയന്ത്രണങ്ങൾ, തന്ത്രങ്ങൾ (2004–05)
  12. അംഗം, വെസ്റ്റേൺ റീജിയണൽ എനർജി കമ്മിറ്റി കോൺഫെഡറേഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യൻ ഇൻഡസ്ട്രീസ് (സിഐഐ) (2003, 2004)
  13. അംഗ ഉപദേശക സമിതി, ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റിന്റെയും യുഎസ്എഐഡിയുടെയും (2003) ഡിസ്ട്രിബ്യൂഷൻ റിഫോംസ് അപ്‌ഗ്രേഡ് മാനേജ്‌മെന്റ് (DRUM) പ്രോഗ്രാം
  14. അംഗം, സർദാർ സരോവർ അണക്കെട്ട് പദ്ധതിയുടെ പ്രയോജനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠന സംഘം, മഹാരാഷ്ട്ര സർക്കാർ (2001)
  15. അംഗം, നർമ്മദാ അണക്കെട്ടുകൾ അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള ടാസ്‌ക് ഫോഴ്‌സ്, എം.പി. (1998)
  16. അംഗം, സിങ്ഗ്രൗളിയിലെ (യുപി) കൽക്കരി ഖനികളാലും തെർമൽ പ്ലാന്റുകളാലും പദ്ധതി ബാധിതരായ വ്യക്തികളുടെ പുനരധിവാസ സ്ഥിതി അവലോകനം ചെയ്യുന്നതിനുള്ള സിവിൽ സൊസൈറ്റിയുടെ അന്താരാഷ്ട്ര ടീം (1995)

അംഗീകാരം

തിരുത്തുക
  1. 2010-ലെ 'സംരക്ഷണം, പരിസ്ഥിതി, വികസനം' എന്നതിനുള്ള ഡോ. ടി.എൻ. ഖോഷൂ മെമ്മോറിയൽ അവാർഡ്, – അശോക ട്രസ്റ്റ് ഫോർ റിസർച്ച് ഇൻ ഇക്കോളജി ആൻഡ് ദി എൻവയോൺമെന്റ് (ബാംഗ്ലൂർ)[41]
  2. 'ബെസ്റ്റ് എനർജി അലുംനി' - ഊർജ വകുപ്പ്, ഐഐടി ബോംബെ (2008).
  3. 'ലൈഫ് ടൈം അച്ചീവ്‌മെന്റ് - പ്രോത്സാഹന അവാർഡ്' - മഹാരാഷ്ട്രയിലെ പവർ യൂട്ടിലിറ്റിയുടെ വർക്കേഴ്‌സ് ആൻഡ് എഞ്ചിനീയേഴ്‌സ് യൂണിയൻ (2003), പ്രയാസിന് (എനർജി ഗ്രൂപ്പ്) വേണ്ടി അദ്ദേഹം സ്വീകരിച്ചു.
  4. വിദ്യാർത്ഥിയായിരിക്കെ, ഐഐടി ബോംബെയിലെ പർവതാരോഹണ പ്രവർത്തനങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിന് 'അസാധാരണമായ സംഭാവനയ്ക്കുള്ള അവാർഡ്' ലഭിച്ചു.
  5. 'വാർഷിക ഗിരീഷ് സന്ത് സ്മാരക പ്രഭാഷണം' - ഐഐടി ബോംബെ[42][43][44]
   "ചർണിംഗ് ദ എർത്ത്"[45]എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ സമർപ്പണം

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ "Girish Sant". Ajay Shah. Retrieved 12 December 2013.
  2. ↑ 2.0 2.1 Girish Sant-Always Two Steps Ahead (PDF). Prayas. 2013.
  3. ↑ Reddy, Amulya. "Energy Paradigm". Retrieved 15 January 2014.
  4. ↑ Girish Sant; Shripad Dharmadhikari (10 October 1992). "A Critique of DEFENDUS". Economic and Political Weekly. XXVII (41).
  5. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit. Least-Cost Power Planning: Case Study of Maharashtra State (Report). Prayas.
  6. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (September 1995). The Enron Controversy: Techno-Economic Analysis and Policy Implications (Report). Prayas.
  7. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (17 June 1995). "Dabhol Project PPA-Structure and Techno-Economic Implications". Economic and Political Weekly. XXX (24).
  8. ↑ Mehta, Abhay (2000). "The Power Purchase Agreement". Power Play. Orient Longman. ISBN 9788125017455.
  9. ↑ "Organizational History". Prayas, Health Group. Retrieved 23 January 2014.
  10. ↑ "People". Archived from the original on 2014-05-02. Retrieved 15 January 2014.
  11. ↑ 11.0 11.1 "Tributes". Prayas, Energy Group. Retrieved 27 January 2014.
  12. ↑ "Girish Sant memorial lecture 2015". Prayas (Energy group). Retrieved 28 October 2016.
  13. ↑ Sant, Girish (November 2004). "मी-आम्ही-आमचॅ काम अजुन चालतॊचि वाट...". Mauj (in മറാത്തി). Mauj Prakashan.
  14. ↑ E. A. S. Sarma (2013). Economic Development and Energy Planning-The Myths and the Realities (Public Lecture). Pune, India: Girish Sant Memorial Committee.
  15. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit (September 1998). Towards an Efficient and Low Cost Power Sector (Report). Prayas.
  16. ↑ The Bujagali Power Purchase Agreement – an Independent Review (Report). Prayas. November 2002.
  17. ↑ "Rethinking Bujagali". Retrieved 15 January 2014.
  18. ↑ "Power". Report on Infrastructural Development (Report). Prime Minister's Council on Trade and Industry. Archived from the original on 10 April 2009. Retrieved 28 January 2014.
  19. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (25 April 1998). "WB-Orissa Model of Power Sector Reform-Cure Worse Than Disease". Economic and Political Weekly. XXXIII (17).
  20. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (January 1998). Power Sector Restructuring: Challenges, Lessons, and Suggestions (Report). Prayas.
  21. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (January 1998). Accountability: The Real Crisis in the Power Sector Left Unaddressed (Report). Prayas.
  22. ↑ Girish Sant; Shantanu Dixit; Subodh Wagle (May 1999). Regaining Rationality through Democratisation: A Critical Review of Multilateral Development Banks' (MDBs') Power Sector Activities in India (Report). Prayas. Archived from the original on 2016-03-03. Retrieved 2022-05-14.
  23. ↑ Prayas Energy Group (9 June 2001). "Godbole Committee on Enron Project". Economic and Political Weekly. XXXVI (23).
  24. ↑ Prayas (September 1997). Regulation: Case Study of Power Sector Privatisation in India. World Bank-NGO Consultation on Privatization.
  25. ↑ "Remembering Girish Sant". World Resources Institute. Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 3 February 2013.
  26. ↑ Prayas, Energy Group (November 1999). "Second Tariff Revision Proposal by MSEB". Letter to MERC.
  27. ↑ S L Rao (January 2004). "Preface". Governing Power. TERI Press. ISBN 9788179930335.
  28. ↑ Girish Sant; Narasimha Rao; Sudhir Chella Rajan (September 2009). An overview of Indian Energy Trends: Low Carbon Growth and Development Challenges (Report). Prayas.
  29. ↑ Pre-Copenhagen Interview at the Center for Clean Air Policy. (Interview). https://www.youtube.com/watch?v=8e6VPqBzjOY. ശേഖരിച്ചത് 16 January 2014. 
  30. ↑ United Nations Climate Change Conference Pre-sessional Workshops. Bangkok, Thailand. 3–8 ഏപ്രിൽ 2011. Archived from the original on 3 February 2014. Retrieved 29 January 2014.
  31. ↑ Equitable Access to Sustainable Development-Contribution to the body of scientific knowledge (PDF). BASIC expert group. 2011. Archived from the original (PDF) on 2 December 2012. Retrieved 15 January 2014.
  32. ↑ Interview with Girish in the context of Durban Climate Change Conference. (Interview). 2011. https://www.youtube.com/watch?v=DYxLKwSrHBk. ശേഖരിച്ചത് 15 January 2014. 
  33. ↑ Ranjit Deshmukh; Girish Sant; Ashwin Gambhir (20 March 2010). "Need to Realign India's National Solar Mission". Economic and Political Weekly. XLV (12).
  34. ↑ Ashwin Gambhir; Girish Sant; Ranjit Deshmukh (9 July 2011). "India's Solar Mission: Procurement and Auctions". Economic and Political Weekly. XLVI (28).
  35. ↑ "First National Wind Energy Mission to begin by mid-2014". Times of India. 8 January 2014. Retrieved 29 January 2014.
  36. ↑ Daljit Singh; Girish Sant; Aditya Chunekar; Adwait Pednekar; Shantanu Dixit (July 2012). Development of Super Efficient Equipment Programme ( SEEP ) for Fans (Report). Prayas.
  37. ↑ "12th Plan to focus on energy conservation". The Hindu Business Line. 26 August 2011. Retrieved 15 January 2014.
  38. ↑ SEEP Guidebook. April 2013. Archived from the original on 2016-03-03. Retrieved 2022-05-14.
  39. ↑ "Engagement in Policy Related Committees". Archived from the original on 2022-01-20. Retrieved 15 January 2014.
  40. ↑ "Power sector expert Sant dies of cardiac arrest". The Times of India. 4 February 2012. Archived from the original on 12 December 2013.
  41. ↑ "T N Khoshoo Memorial Award 2010". Archived from the original on 2015-12-03. Retrieved 12 December 2013.
  42. ↑ "1st Annual Girish Sant Memorial Lecture". IIT, Bombay. Retrieved 12 December 2013.
  43. ↑ "1st Annual Girish Sant Memorial Lecture – Recording and Transcript". 7 November 2012. Retrieved 12 December 2013.
  44. ↑ "2nd Annual Girish Sant Memorial Lecture" (PDF). IIT, Bombay. Retrieved 12 December 2013.
  45. ↑ "Dedication". Churning the Earth: The Making of Global India. Penguin. 24 May 2012. ISBN 9788184757439. {{cite book}}: Unknown parameter |authors= ignored (help)
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഗിരീഷ്_സാന്ത്&oldid=3803839" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്