കിഷ്കിന്ധ

രാമായണത്തിൽ പ്രതിപാദിക്കുന്ന വാനരരാജ്യമാണ് കിഷ്കിന്ധ. (ഇംഗ്ലീഷ്: Kishkindha, കന്നട: ಕಿಶ್ಕಿನ್ದಾ, IAST: Kiṣkindhā, ദേവനാഗരി: किष्किन्‍धा) ത്രേതായുഗത്തിൽ കിഷ്കിന്ധയുടെ രാജാവ് ബാലിയും, പിന്നീട് അനുജനായ സുഗ്രീവനും ആയിരുന്നതായി രാമായണത്തിൽ പറയുന്നു. സുഗ്രീവൻ രാജഭരണം നടത്തിയത് തന്റെ മന്ത്രിമാരിൽ പ്രധാനിയായ ഹനുമാന്റെ സഹായത്താലായിരുന്നു.

കിഷ്കിന്ധ

ഈ വാനര രാജ്യം സ്ഥിതിചെയ്തിരുന്നത് ദക്ഷിണഭാരതത്തിലെ തുംഗഭദ്രാനദി തീരത്ത് കർണ്ണാടകയിലെ ഹംപിയുടെ അടുത്താണ്. തുംഗഭദ്രയുടെ അടുത്താണ് ഋശ്യമൂകാചലം എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ബാലിമേറാമല എന്ന പർവ്വതം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. രാമായണ കാലഘട്ടത്തിൽ (ത്രേതായുഗത്തിൽ) വിന്ധ്യമലനിരകൾക്കു ദക്ഷിണഭാഗത്തുള്ള പ്രദേശം ദണ്ഡകാരണ്യം എന്നപേരിലാണ് പൊതുവെ അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. മഹാഭാരതത്തിലും ഈ പ്രദേശത്തെപ്പറ്റി പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. കുരുക്ഷേത്രയുദ്ധത്തിനുശേഷം യുധിഷ്ഠിരൻ നടത്തിയ രാജസൂയയാഗത്തെ തുടന്ന് ദക്ഷിണദിക്കിലേക്ക് പടനയിച്ച സഹദേവൻ ഇവിടെ വന്നിരുന്നതായി മഹാഭാരതത്തിൽ പറയുന്നുണ്ട്.