ആദിപ്രരൂപം

മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായിരുന്ന കാൾ ഗുസ്താവ് യുങ് അവതരിപ്പിച്ച ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട സങ്കല്പനമാണ് ആദിപ്രരൂപം അഥവാ archetype. മലയാളത്തിൽ ആദിരൂപം, ആദിപ്രരൂപം, പ്രാക് പ്രരുപം എന്നിങ്ങനെ വ്യത്യസ്തങ്ങളായ സംജ്ഞകൾ ഈ സങ്കല്പനത്തെ സൂചിപ്പിക്കാനായി ഉപയോഗിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. ഗ്രീക്ക് ഭാഷയിൽ original pattern എന്നർത്ഥമുള്ള പദത്തിൽ നിന്നാണ് archetype എന്ന പദമുണ്ടായത്.

സമൂഹമനസ്സും ആദിപ്രരൂപങ്ങളും

ഒരടിസ്ഥാന മാതൃകയിൽനിന്ന് പകർപ്പുകൾ നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിൽ അതിനെ ഒരു മൂലമാതൃക എന്നുപറയാമല്ലോ. അത്തരത്തിൽ മനുഷ്യ മനസ്സിൽ നിലനിൽക്കുന്ന ചില മൂലമാതൃകകളെയാണ്‌ ആദിപ്രരൂപങ്ങൾ എന്നു പറയുന്നത്.അതു കൊണ്ട് ആദിപ്രരൂപങ്ങളുടെ മൂശ മനുഷ്യ മനസാണ്‌ എന്നു പറയാം.  മനുഷ്യമനസ്സിന് ബോധം /അബോധം എന്നിങ്ങനെ ഘടനാപരമായി രണ്ടു തലങ്ങളുണ്ടെന്നാണ് ജർമ്മൻ മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായ സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡ് കണ്ടെത്തിയത്. സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡിന്റെ ശിഷ്യനായിരുന്ന യുങ്ങ് ഈ ആശയത്തെ വികസിപ്പിച്ച് വ്യക്തിക്ക് മാത്രമല്ല സമൂഹത്തിനും മനസ്സുണ്ടെന്ന് വിശദീകരിച്ചു. ഈ സമൂഹമനസ്സിൻ വ്യക്തിമനസ്സിലെന്നപോലെ ബോധാബോധങ്ങളുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ചു.ഈ സാമൂഹ്യാബോധത്തിന്റെ (collective unconcious)ഉല്പന്നങ്ങളാണ്‌ ആദിപ്രരൂപങ്ങൾ.സമൂഹമനസ്സിന്റെ അബോധത്തിലുള്ള ചില പാറ്റേണുകൾ ആണ്‌ അവയുടെ ഉള്ളടക്കം നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. ഈ പാറ്റേണുകളാണ് ആദിപ്രരൂപങ്ങളായും മോട്ടിഫുകളായും  രൂപപ്പെടുന്നത്.നമ്മുടെ ഐതിഹ്യങ്ങൾ, പുരാവൃത്തങ്ങൾ, നാടോടിക്കഥകൾ, വീരഗാഥകൾ, സ്വപ്നങ്ങൾ, സാഹിത്യം എന്നിവയിലെല്ലാം ഈ പാറ്റേണുകൾ ആവർത്തിച്ച് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇങ്ങനെ ആവർത്തിച്ച് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന ആദിപ്രരൂപങ്ങളെ മൂന്നു വകുപ്പുകളിലായി തരംതിരിക്കാം. 1) ചിത്രാകാരങ്ങൾ 2) പ്രക്രിയകൾ 3) പ്രതിഭാസങ്ങൾ . ഒന്നാമത്തെ വകുപ്പിൽ മനുഷ്യർ, ജന്തുക്കൾ, ദേവന്മാർ മുതലായ ആവർത്തിക്കപ്പെടുന്ന രൂപങ്ങളാണുള്ളത്. ഉദാ: വീരനായകനായ വില്ലാളി,കരുണാമയിയായ അമ്മ,വിമതൻ, പാപി,മഹാപിതാവ്, വേട്ടയാടപ്പെടുന്നവൻ, ദുർമന്ത്രവാദി ,സൂത്രശാലി...സിംഹം, മുയൽ, ആമ, പാമ്പ്, ഗരുഡൻ ...താമര, ലില്ലി, റോസ്...പൂന്തോട്ടം ,  കല്പകവൃക്ഷം എന്നിങ്ങനെ നിരവധി ആദിമാതൃകകൾ ലോകത്തിലെ എല്ലാ ജനപഥങ്ങളുടേയും ഐതിഹ്യങ്ങളിൽ ചില്ലറ വ്യതിയാനങ്ങളോടെ പൊതുവായി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. രണ്ടാമത്തെ വകുപ്പിൽ ബലി,പാതാളത്തിലേക്ക് ആണ്ടു പോകൽ, പ്രളയം, ഉയിർത്തെഴുന്നേൽക്കൽ, ഉർവരതാനുഷ്ഠാനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ചിലവ കടന്നു വരുന്നു.മൂന്നാമത്തെ വകുപ്പിൽ പ്രകൃതി പ്രതിഭാസങ്ങളായ ഉദയം, അസ്തമയം, ഋതുക്കൾ, അഗ്നി, കാറ്റ് മുതലായവ പ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. ഈ മൂന്നുതരം ആദിരൂപങ്ങളും മിത്തോളജിയുടേയും സ്വപ്നങ്ങളുടേയും സാഹിത്യശാഖകളുടേയും ആഖ്യാന മണ്ഡലങ്ങളിൽ നമുക്ക് സാർവലൗകികമായി കാണാൻ കഴിയുന്നു.

ആദിപ്രരൂപപരമായ വിമർശനം

സാഹിത്യത്തിലെ ആദിപ്രരൂപസംബന്ധവും മൈത്തികവുമായ ആഖ്യാനമാതൃകകൾ, കഥാപാത്രമാതൃകകൾ,തീമുകൾ, മോട്ടീഫുകൾ എന്നിവയെപ്പറ്റിയുള്ള അന്വേഷണവും അപഗ്രഥനവും ആണ്‌ ആദിപ്രരൂപ വിമർശനം(Archetypal Criticism)എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്നത്. സി.ജി. യുങ്ങ്, നോർത്രോപ് ഫ്രൈ, മോഡ് ബോഡ്കിൻ എന്നിവർ സാഹിത്യത്തിലെ ആദിപ്രരൂപങ്ങളെപ്പറ്റി പഠനം നടത്തിയവരാണ്. ഇവരെ ഉപജീവിച്ച് മലയാളത്തിൽ മൗലികമായ അന്വേഷണം നടത്തിയത് ഡോ.എം.ലീലാവതിയാണ്.