അപരദനചക്രം

ഭൂദൃശ്യങ്ങളുടെ (landscapes)^[1] വികാസ പരിണാമങ്ങളിലെ അനുക്രമികസ്വഭാവം സിദ്ധാന്തിക്കുന്ന പരികല്പനയെ അപരദനചക്രം എന്നു പറയുന്നു. അമേരിക്കൻ ഭൂരുപവിജ്ഞാനി ^[2] (geomorphologist) ആയ ഡബ്ലിയൂ. എം. ഡേവിസ് ആണ് ഈ പരികല്പനയുടെ ഉപജ്ഞാതാവ്^[3]. ഏതു ഭൂദൃശ്യവും അതിന്റെ പൂർവപ്രകൃതിയിൽനിന്നും വ്യതിചലിച്ച്, സാവധാനവും ക്രമപ്രവൃദ്ധവുമായ മാറ്റങ്ങളിലൂടെ അനുവർത്തരൂപങ്ങൾ പ്രാപിച്ച്, ഒടുവിൽ നിയതമായ സമാപ്തരൂപത്തിലേക്ക് എത്തിച്ചേരുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം സമർഥിച്ചു. ഭൂദൃശ്യങ്ങളുടെ ഈ അസ്തിത്വാവർത്തനമാണ് അപരദനചക്രം എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടത്.

ആമുഖം

അപരദന ഫലമായി ഭൂവൽകത്തിലെ ശിലാപ്രസ്തരങ്ങളുടെ സംരചനയിലും അവസ്ഥയിലും നിരന്തരമായ മാറ്റം വന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. എല്ലാവിധ ഭൂരൂപങ്ങളും ഇങ്ങനെ രൂപപ്പെടുന്നവയാണ്. തുടക്കത്തിൽ ഭൂദൃശ്യത്തിന് പ്രോത്ഥാനം (Uplift)^[4] സംഭവിക്കുന്നു. ആന്തരശക്തികളുടെ (endogenic forces)^[5] പ്രവർത്തനഫലമായി ഭൂഭാഗങ്ങൾ ഉയർത്തപ്പെടുന്ന പ്രക്രിയയാണ് പ്രോത്ഥാനം. പൂർവപ്രകൃതിയിൽ ആന്തരിക സ്ഥിതികൾക്ക് അനുഗതമായ ഒരു സംരചനയും ഭാവവുമായിരിക്കും ഭൂദൃശ്യങ്ങൾക്കുണ്ടായിരിക്കുക. പ്രതലശിലാസ്തരങ്ങൾ ഒടിഞ്ഞുമടങ്ങിയും ഭ്രംശിക്കപ്പെട്ടും വിച്ഛിന്നതകൾ നിറഞ്ഞും പൊതുവേ വികൃതരൂപത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നു. സമുദ്രനിരപ്പിൽനിന്നുള്ള ഉയരം ഉത്ഥാനകാരകങ്ങളുടെ ശക്തിയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും. ചുരുക്കം ചിലപ്പോൾ പരന്ന പീഠപ്രദേശങ്ങളായി ഉദ്ധരിക്കപ്പെടാം. ഈ ഭാഗങ്ങളിൽ ഭൂവൽകശിലകൾ സമാന്തര അടരുകളായി കാണപ്പെടും.

സംരചന ഏതുവിധത്തിലായാലും ദൃശ്യശിലാതലങ്ങളിൽ ബാഹ്യശക്തികളുടെ പ്രവർത്തനം നടക്കുന്നു. ഒഴുക്കുവെള്ളം, ഹിമാനി, കാറ്റ്, തിരമാലകൾ, ജലം എന്നിവയൊക്കെ ശിലാവിഘടനത്തിൽ പങ്കുചേർന്നു പ്രവർത്തിക്കുന്നു. ശിലാതലങ്ങൾ എത്രതന്നെ ഉയർന്നതും ഉറപ്പുള്ളതുമായാലും മേല്പറഞ്ഞ അപരദനകാരകങ്ങളുടെ നിരന്തരമുള്ള പ്രക്രിയകൾക്ക് ബാധകമാകും. ശിലകളെ വിഘടിപ്പിച്ചും കണീഭവിപ്പിച്ചും ശിഥിലീകരിച്ചും ഭൂതലത്തിലെ നിമ്നോന്നതാവസ്ഥയിൽ കുറവുവരുത്തുകയാണ് ഈ ശക്തികൾ ചെയ്യുന്നത്.

വളരെ സാവധാനത്തിലുള്ള ഈ പരിവർത്തനങ്ങൾ പൂർത്തിയാകുന്നതിന് നീണ്ട കാലയളവുകൾ വേണ്ടിവരും. നിമ്നോന്നതങ്ങളല്ലാത്ത സമപ്രായതല^[6] (Pneplain)ങ്ങളായിത്തീരാൻ വേണ്ടസമയം അതതു പ്രദേശങ്ങളിലെ ശിലാസ്തരങ്ങളുടെ സ്വഭാവത്തെയും അതിനു സമുദ്രനിരപ്പിൽനിന്നുള്ള ഉയരത്തെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കും. മറിച്ച് ഒരു പ്രത്യേക ഭൂദൃശ്യത്തിന്റെ പ്രകൃതിയും ഭാവവും അതിന്റെ ഉത്പത്തിയേയും ചരിത്രത്തേയുംകുറിച്ചുള്ള സൂചനകൾ നൽകുകയും ചെയ്യും.

ഭൂരൂപങ്ങളുടെ സവിസ്തരമായ പഠനത്തിലേക്ക് ഭൂവിജ്ഞാനികളുടെ ശ്രദ്ധ ആദ്യമായി തിരിഞ്ഞത് 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ അമേരിക്കയിലായിരുന്നു. പവ്വൽ, ഗിൽബെർട്ട്, ഡട്ടൺ എന്നീ ശാസ്ത്രകാരന്മാരാണ് ഭൂവല്കശിലാരൂപങ്ങൾക്കുണ്ടാകുന്ന മാറ്റങ്ങൾ അനുക്രമവും ആവർത്തിതവുമാണ് എന്ന നിഗമനത്തിൽ എത്തിയത്. അവരെ തുടർന്ന് ഡേവിസ് അപരദനചക്രം എന്ന സങ്കല്പം ആവിഷ്കരിക്കുകയും ചെയ്തു.

ആർദ്രപ്രദേശങ്ങളിൽ ഒഴുക്കുവെള്ളത്തിന്റെ അപരദന പ്രക്രിയയിലൂടെ നിർമിതമാകുന്ന ഭൂരൂപങ്ങളുടെ ദശാപരിണാമങ്ങളാണ് ഡേവിസിന്റെ പരിശോധനയ്ക്കു വിഷയമായത്. പിന്നീട് ശുഷ്കം (arid), ഹിമാനീകൃതം (glaciated), കടലോരം (coastal), കാർസ്ട് (Karst) എന്നീ വിവിധ സ്ഥലരൂപ (topography)ങ്ങളിലേക്ക് ഈ കല്പന വ്യാപിപ്പിച്ചു; ആർദ്ര-അപരദനചക്രം, പ്രസാമാന്യ അപരദനചക്രം (normal cycle of erosion) എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടു.

പ്രസാമാന്യ അപരദനചക്രം

ആർദ്രപ്രദേശങ്ങളിലെ താഴ്വരകളും നദീതടങ്ങളും അനുബന്ധിച്ചുള്ള മറ്റു സംരചനകളും തങ്ങളുടെ വികാസദശയിൽ ഏറെക്കുറെ നിയതമായ ഘട്ടങ്ങൾ തരണം ചെയ്യുന്നു; ഇവയെ യൌവനാവസ്ഥ (youth), പ്രൌഢാവസ്ഥ (maturity), വൃദ്ധാവസ്ഥ (old age) എന്നിങ്ങനെ മൂന്നായി വിഭജിക്കാം. പരിവർത്തനകാരകങ്ങൾ സജീവമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ആദ്യത്തെ ഘട്ടമാണ് യൌവനാവസ്ഥ. രണ്ടാമത്തെ ഘട്ടത്തിൽ പരിവർത്തനം പ്രായേണ മന്ദഗതിയിലും എന്നാൽ വ്യാപകമായും നടക്കുന്നു. ഒടുവിലത്തെ ഘട്ടമായ വൃദ്ധാവസ്ഥയിൽ അപരദനപ്രവർത്തനം മന്ദീഭവിക്കുന്നു. എന്നാൽ അപക്ഷയവും (weathering) ഭൂതലജീർണതയും (mass wasting) മൂലമുള്ള വിനാശം തുടർന്നുകൊണ്ടുമിരിക്കും. വിവർത്തനികശക്തി^[7] (tectonic force)കളുടെ പ്രവർത്തനംകൊണ്ട് പ്രതലസംരചനയിൽ പെട്ടെന്നൊരു മാറ്റമുണ്ടാകാത്തപക്ഷം പ്രസക്തഭൂദൃശ്യം മേല്പറഞ്ഞ മൂന്നവസ്ഥകളും ക്രമമായി പിന്നിട്ട്, ഒടുവിൽ നിമ്നോന്നതങ്ങളില്ലാത്ത സമപ്രായ ഭൂമി ആയിത്തീരുന്നു. ഈ പ്രക്രിയ തടസ്സമില്ലാതെ പൂർത്തിയാകുമ്പോഴാണ് പ്രസാമാന്യ അപരദനചക്രമാകുന്നത്.

യൗവനാവസ്ഥ

ആഴം കുറഞ്ഞ സമുദ്രഭാഗങ്ങളിലെ അവസാദങ്ങളാണ് പ്രോത്ഥാനത്തിനു വിധേയമാകുക. താരതമ്യേന ഹ്രസ്വമായ കാലയളവിലാണ് ഭൂദൃശ്യം ഉദ്ധരിക്കപ്പെടുന്നത്. അതിനിടയിലുണ്ടാകുന്ന അപരദനംകൊണ്ട് കാര്യമായ മാറ്റങ്ങളൊന്നും സംഭവിക്കുന്നില്ല. പ്രോത്ഥാനം പൂർത്തിയാകുമ്പോൾ അവസാദ നിക്ഷേപണ(deposition)ത്തിലെ ഏറ്റക്കുറച്ചിൽമൂലമുണ്ടാകുന്ന നിമ്നോന്നതങ്ങൾ കഴിച്ചാൽ ഭൂദൃശ്യം ഏറെക്കുറെ ഏകരൂപമായിരിക്കും.

പ്രതലത്തിന്റെ ചായ്‌വിനനുസരിച്ചാണ് ജലം ഒഴുകുക. പ്രവാഹദിശയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ക്രമേണ പരിവർത്തിയോ(subsequent), പ്രത്യനുവർത്തിയോ (obsequent), ക്രമഹീനമോ ഒക്കെയായി നീർച്ചാലുകൾ രൂപംകൊള്ളുന്നു. ഇവയിലോരൊന്നും തങ്ങളുടെ ശിലാഭിത്തികളെ കരണ്ടെടുത്തു വലുതാകുന്നു; ഒപ്പംതന്നെ ആഴം വർധിപ്പിക്കയും ചെയ്യും. നദീമാർഗ്ഗത്തിന്റെ വികാസത്തോടുകൂടി ഒരു ചാല് മറ്റൊന്നിന്റെ കൈവഴിയായി മാറും. തടവികസനത്തിനുള്ള നദികളുടെ ശ്രമം ഭൂതലജീർണതയിലൂടെ വിജയിച്ചുതുടങ്ങുന്നു. ഏകരൂപമായ ശിലാഘടനയുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ അപവാഹം ദ്രുമാകൃതിക(dendritic pattern)മാകുന്നു.^[8] ശിലാപ്രസ്തരത്തിന്റെ സ്വഭാവഭേദമനുസരിച്ച്, ആഴംകൂടുന്നതോടൊപ്പം നദീമാർഗ്ഗത്തിൽ ദ്രുതവാഹി(rapid)കളും വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങളും ചെറുതടാകങ്ങളും പ്രവാഹകന്ദര(campus)ങ്ങളും സൃഷ്ടിക്കപ്പെടാം. കാഠിന്യം കുറഞ്ഞ ശിലാസ്തരങ്ങളിൽ നദിയുടെ ആഴവും പരപ്പും ക്രമാതീതമായി വർധിക്കുന്നു. കടുപ്പമേറിയ ശിലകളിൽ നദി കൂടുതൽ അഗാധമാകുമെങ്കിലും താഴ്വര V-ആകൃതിയുള്ളതായിരിക്കും. നദീതടങ്ങളുടെ വികാസം ഭൂദൃശ്യത്തിലെ നിമ്നോന്നതാവസ്ഥയെ കൂടുതൽ സ്പഷ്ടമാക്കുന്നു.

നീർച്ചാലുകൾക്കു നിശ്ചിതനിരപ്പിനു താഴേക്ക് ആഴം വർധിപ്പിക്കുവാൻ കഴിയില്ല; അപരദനക്രിയയുടെ പരിധി നിർണയിക്കുന്ന ഈ തലത്തെ നിമ്നതമസ്തരം^[9] (base level of erosion) എന്നു പറയുന്നു. സമുദ്രമാധ്യവിതാനത്തിലെ (mean sea level) സ്ഥലമണ്ഡലത്തിന്റെ (lithosphere) ഉള്ളിലേക്കുള്ള സാങ്കല്പികതുടർച്ചയായി ഈ രേഖ അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്നു. സമുദ്രവുമായുള്ള അകലം വർധിക്കുന്തോറും നിമ്നതമസ്തരത്തിന്റെ നിരപ്പും ഉയരുന്നു. ഒരു നദിയുടെ അനുദൈർഘ്യപരിച്ഛേദിക (longitudinal profile) നിമ്നതമസ്തരത്തിന്റെ സ്പർശകതല (tangential plane)ത്തിലായിരിക്കും.

യൌവനാവസ്ഥയിൽ ഈ പരിച്ഛേദിക വിച്ഛിന്നമാണ്. നീർച്ചാലിന്റെ ചരിവുമാനം കുറഞ്ഞ് നദിയുടെ വഹനക്ഷമത ക്ഷയിക്കുന്നു; എങ്കിലും നിക്ഷേപണം അധികമാകുന്നില്ല. ക്രമേണ വിച്ഛിന്നതകൾ ഇല്ലാതാകുന്നു. അവിച്ഛിന്നമായിത്തീരുന്ന അവസരത്തിലുള്ള അനുദൈർഘ്യപരിച്ഛേദികയെ സന്തുലിതം (graded) എന്നു പറയുന്നു. യൌവനാവസ്ഥയുടെ അന്ത്യത്തിൽ തന്നെ വലിയ നദികളും അവയുടെ പ്രധാന പോഷകനദികളും സന്തുലനാവസ്ഥയിലെത്തിയിരിക്കും. നദികളുടെ ഇരുകരകളിലുമുള്ള ശിലാഭിത്തികൾ ഏറെക്കുറെ ഇടിഞ്ഞുതകർന്നുകാണുന്നു. നദീതാഴ്വരകളുടെ വിസ്തൃതി വർധിക്കാൻ ഇത് കാരണമാകും.

പ്രൗഢാവസ്ഥ

ജലോഢ സമതലം ഒരുദാഹരണം

നദി ഗ്രഹണം

നദികൾ കരകവിഞ്ഞൊഴുകാൻ തുടങ്ങുന്നതോടെയാണ് പ്രൗഢാവസ്ഥയുടെ തുടക്കം. ഈ ഘട്ടത്തിൽ നിക്ഷേപനിർമിതമായ ഭിത്തികളും സമതലങ്ങളും ഉണ്ടാകുന്നു. വെള്ളപ്പൊക്കം മൂലം ഉണ്ടാകുന്ന നിരന്ന ഭൂമിയെ ജലോഢ സമതലം^[10] (flood plane) എന്നു വിളിക്കുന്നു. ഇവ നദീമുഖത്തുനിന്ന് ഉള്ളിലോട്ട് ഇരുകരകളിലുമായി ക്രമേണ രൂപപ്പെട്ടും വ്യാപിച്ചും വരുന്നു.

കടുപ്പം കുറഞ്ഞ ശിലാതലങ്ങളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന നദികൾ താഴ്വരകളുടെ വീതി വർധിപ്പിച്ച് മറ്റു നദികളുടെ ഗതി തടസ്സപ്പെടുത്തി, അവയെ തങ്ങളിലേക്കു ലയിപ്പിക്കുന്നു. ഈ പ്രക്രിയയെ നദി-ഗ്രഹണം^[11] (river-capture) എന്നു പറയുന്നു. ഇതിന്റെ ഫലമായി നദിക്ക് അതിന്റെ ഗതി മാറ്റേണ്ടി വരും. എന്നാൽ അതിലെ ജലവ്യാപ്തവും ഒപ്പം അപരദനശക്തിയും വർധിക്കുന്നു. നദീമാർഗങ്ങൾ വളഞ്ഞും പുളഞ്ഞും വിസർപ്പങ്ങൾ (meanders) സൃഷ്ടിക്കാൻ ഇതു കാരണമായേക്കാം.

ഈ അവസ്ഥയിൽ ഭൂദൃശ്യത്തിന്റെ പരപ്പ് സാമാന്യമായി വർധിക്കുന്നു. അടുത്തടുത്തുള്ള നദികൾ തങ്ങളുടെ താഴ്വരകളെ വിസ്തൃതമാക്കുന്നതോടെ, അവയ്ക്കിടയ്ക്കുള്ള ഭാഗങ്ങൾ ഇടുങ്ങിയ തിട്ടുകളായി അവശേഷിക്കുന്നു. തമ്മിൽ യോജിക്കുന്ന രണ്ടു നദികൾക്കിടയിലെ ദ്വിനദീ-മധ്യപ്രദേശം (Interfluvial area) കരണ്ടെടുക്കപ്പെട്ട് അവിടെ ജലാശയങ്ങൾ രൂപംകൊണ്ടേക്കാം. ഒഴുക്കുചാലിന്റെ വിസ്താരം വർധിക്കുന്നതോടൊപ്പം ആഴം കൂടുന്നില്ല. നദികളുടെ എണ്ണം കുറഞ്ഞ് അവയുടെ വിതരണം ക്രമീകൃതമാകുന്നതോടെ അവയുടെ താഴ്വരകളും ഇടയ്ക്കുള്ള തിട്ടുകളും ചേർന്നുണ്ടാക്കുന്ന നിമ്നോന്നതാവസ്ഥയായിരിക്കും ഭൂദൃശ്യത്തിനുണ്ടാകുക. നിരപ്പായ പ്രദേശങ്ങൾ പൊതുവേ ഇല്ലെന്നു തന്നെപറയാം. വിച്ഛേദിതപ്രവണങ്ങൾ^[12] (dissected slopes) പ്രൌഢാവസ്ഥയുടെ സവിശേഷതയാണ്.

വലിയ നദികളോടൊപ്പംതന്നെ അവയുടെ ഉപനദികളും സന്തുലിതമായിക്കൊള്ളണമെന്നില്ല. പരിച്ഛേദികയിലെ വിച്ഛിന്നതകൾ ശിലാതലങ്ങളുടെ അപരദനവും അനുബന്ധിച്ചുള്ള നിക്ഷേപണവും കൊണ്ടുതീരേണ്ടവയാണ്. എന്നാൽ ഈ അവസ്ഥയിൽ ജലപരിവാഹം ക്രമീകൃതമാകുന്നതോടെ താഴ്വരകളിലുള്ള ചതുപ്പുകളും ചളിക്കുണ്ടുകളും നിർമാർജ്ജനം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.

നദീമുഖങ്ങളിൽ ആരംഭിക്കുന്ന വിസർപ്പഗതി ക്രമേണ മുകളിലേക്കു വ്യാപിക്കുന്നു; ഉപനദികളുടെ കാര്യത്തിലും ഇങ്ങനെതന്നെ. ശിലാസന്ധികൾ (joints), ഭ്രംശങ്ങൾ (faults) തുടങ്ങിയ അനുകൂലശിലാഘടനകളിലൂടെ ഒഴുകി നദി അങ്ങേയറ്റം വികസിക്കുന്നു. കഠിനശിലാതലങ്ങൾ തിട്ടുകളും വരമ്പുകളുമായി എഴുന്നുനിൽക്കുന്നു; ക്രമേണ ഇവയും ഇടിഞ്ഞുതകർന്നടിയും. ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളുടെ ചരിവുമാനം ക്രമേണ കുറഞ്ഞുവരുന്നു. യൗവനാവസ്ഥയിലെ ഉൻമധ്യ(convex) ചരിവുതലങ്ങൾക്കുപകരം നതമധ്യ(concave)ങ്ങളായ താഴ്വാരങ്ങൾക്കു പ്രാമാണ്യം ലഭിക്കുന്നു. ഇവയ്ക്കിടയ്ക്ക് ബ്ലഫ് (bluff) എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന മൊട്ടക്കുന്നുകളുമുണ്ടാകും.

ക്രമേണ ഭൂതലത്തിന്റെ നിരപ്പ് വർധിക്കുന്നു. സമുദ്ര സാമീപ്യമുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ നദീതടങ്ങൾക്കിടയ്ക്കുള്ള ജലവിഭാജകങ്ങൾ നഗ്നശിലകളുടെ ദൃശ്യതലങ്ങളായി മാറുന്നു.

വൃദ്ധാവസ്ഥ

നദീവേദിക

തുടക്കത്തിൽ താഴ്വര മുഴുവൻ വ്യാപിച്ചുകാണുന്ന വിസർപ്പങ്ങൾ നദീതടം കൂടുതൽ വിസ്തൃതമാകുന്നതോടെ അതിന്റെ മധ്യത്തിലെ ഒരു ചെറിയ മേഖലയായി ഒതുങ്ങുന്നു. ഭൂദൃശ്യം വൃദ്ധാവസ്ഥയെ പ്രാപിച്ചതിന്റെ ലക്ഷണമാണിത്. അപരദനം അനുപ്രസ്ഥ(lateral)മായി മാത്രം പ്രവർത്തിക്കുന്നു; അപക്ഷയക്രിയയ്ക്കു പ്രാമാണ്യമുണ്ടാകുകയും ചെയ്യും.

പ്രധാനനദികൾ നീണ്ടുവളഞ്ഞൊഴുകുന്നു. ഉപനദികൾ എണ്ണത്തിൽ കുറഞ്ഞുവരും. പൂർവപ്രകൃതിയിലെ ശിലാഘടനയും സംരചനയും പൂർണമായും മറയ്ക്കപ്പെടുന്നു. നിക്ഷേപണംമൂലം നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്ന അതിവിശാലങ്ങളായ മൈതാനങ്ങൾ കൂടുതലുണ്ടാകുന്നു. അങ്ങിങ്ങായി കാണുന്ന പടർന്ന പാറക്കെട്ടുകൾ ഒഴിച്ചാൽ പൊതുവേ മണ്ണുകൊണ്ടു മൂടിയ പ്രദേശമാകും. ജലോഢ സമതലങ്ങളിൽ കായലുകളും ചളിക്കുണ്ടുകളും വീണ്ടും രൂപംകൊള്ളുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള നദീജനിതസമതലങ്ങളെയാണ് സമപ്രായഭൂമി എന്നു പറയുന്നത്. അപരദനത്തെ അതിജീവിക്കുന്ന അതികഠിനമായ ശിലാപ്രസ്തരങ്ങളും ഖണ്ഡങ്ങളും അങ്ങിങ്ങായി എഴുന്നുകാണുന്നത് ഒഴിച്ചാൽ പൊതുവേ നിരപ്പായ പ്രദേശമായിരിക്കും.

അപരദനചക്രത്തിന്റെ പരിസമാപ്തിയിലാണ് ഭൂദൃശ്യം മൊത്തം സമപ്രായഭൂമിയായി മാറുന്നത്. ഇതിനിടയിൽ ആന്തരികപ്രക്രിയകളുടെ ഫലമായി ഭൂവല്കത്തിനും തൻമൂലം നിമ്നതമസ്തരത്തിനും വ്യതിചലനമുണ്ടായാൽ ചക്രത്തിന്റെ ഗതിക്കു വിഘ്നമുണ്ടാകുന്നു; ചില പ്രത്യേക ഭൂരുപങ്ങളുണ്ടാകുകയും ചെയ്യും. അപരദനപ്രതലം^[13] (erosion surface), നദീവേദിക^[14] (river terrace), അധ്യാരോപിത അപവാഹം^[15] (Superimposed drainage), പൂർവവർത്തി അപവാഹം^[16] (antecedent drainage) എന്നിവ ഇങ്ങനെ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളവയാണ്.

പ്രൗഢാവസ്ഥയുടെ ഉത്തരഘട്ടത്തിലാണ് പുനർയൗവന പ്രാപ്തിക്കും^[17] (rejuvenation), തൻമൂലം പ്രോത്ഥാനത്തിനും വിധേയമാകുന്നതെങ്കിൽ അപരദനചക്രത്തിനു തടസ്സം നേരിട്ടു യൌവനാവസ്ഥയുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ ആവർത്തിക്കപ്പെടുന്നു. അപ്പോൾ നദികളുടെ പ്രാന്തങ്ങളിൽ യൌവനാവസ്ഥയും അകന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രൌഢാവസ്ഥയും പ്രകടമാകുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള ഭൂദൃശ്യങ്ങൾക്ക് ബഹുചക്രഭൂപ്രകൃതി (multicycle landscape) എന്നു പറയുന്നു; ഇവ ഏകചക്ര ഭൂപ്രകൃതികളേക്കാൾ സാധാരണമാണ്.

ഇതരസ്ഥലരൂപങ്ങളിൽ

അധിവർധനം

ഗുപ്തതാഴ്വര

ശുഷ്കസ്ഥലാകൃതി(arid topography)കളിലേക്ക്^[18] അപരദനചക്രത്തിന്റെ സങ്കല്പം വ്യാപിപ്പിച്ചത് ഡേവിസ് തന്നെയായിരുന്നു; ഇവിടെ പ്രമുഖ അപരദനകാരകം കാറ്റാണ്. താത്കാലിക നദികളും അപക്ഷയം, ഭൂതലജീർണത തുടങ്ങിയ പ്രക്രിയകളും കാറ്റിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിന് അനുപൂരകമാകുന്നു. നിമ്നോന്നതങ്ങളുടെ ക്ഷയം അനുക്രമമായിരിക്കും. യൌവനാവസ്ഥയിൽ പ്രതലസമീകരണത്തിന് കാരണമാകുന്ന പ്രമുഖ പ്രക്രിയ അധിവർധനം (aggradation)^[19] ആണ്. പ്രൌഢാവസ്ഥയിൽ നിമ്നോന്നതപ്രകൃതിയിൽ കൂടുതൽ അയവു വരുന്നു; നദീ-തടങ്ങളുടെയും അപവാഹത്തിന്റെയും ഏകോപനം നടക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വൃദ്ധാവസ്ഥയിൽ ശിലാകണികകളുടെ പരിവഹനഫലമായി നിമ്നീകരണം (degradation) ത്വരിതപ്പെടുന്നു. നിക്ഷേപമൈതാനങ്ങളായ പീഡിമെന്റു(pediment)കളും അധിവർധനം കൊണ്ടുണ്ടാകുന്ന തടങ്ങളും ചേർന്നുള്ള വിശാലതലമാണ് സമാപ്തരൂപം. കഠിനശിലാഗ്രങ്ങൾ അവശേഷിച്ചെന്നു വരാം. അങ്ങനെയുള്ള കഠിനശിലാരൂപങ്ങളെ ഇൻസെൽബർഗ് (Inselberg) എന്നു വിളിക്കുന്നു.^[20]

സമുദ്രാപരദനഫലമായുണ്ടാകാവുന്ന അനുവർത്തരൂപങ്ങൾ നിമജ്ജിത (submerged) തീരങ്ങളിൽ വ്യക്തമായി കാണാം. തിരകളുടെ നിരന്തരമായ കരളൽ മൂലം തടരേഖകൾ ഏറിയും ഇറങ്ങിയും വികൃതപ്പെട്ടു കാണുന്നു. തടരേഖയിലെ ഉടവുകൾ കരയോടടുത്തു കാണുന്ന കൊച്ചുകൊച്ചുദ്വീപുകളും ഉൾക്കടലുകളും ഉണ്ടാകാൻ ഹേതുവായിത്തീരുന്നു. കാലക്രമേണ നിക്ഷേപങ്ങളടിഞ്ഞ് തടരേഖയിലെ ഈ വൈകൃതങ്ങളെ നിർമാർജ്ജനം ചെയ്യും. പൂർവപ്രകൃതിയിലെ ഉൾക്കടലുകൾക്കുള്ളിലേക്കു തടരേഖ വ്യാപിക്കുന്നു. തടരേഖയുടെ ഉടനീളവും അവിച്ഛിന്നവുമായ രൂപപ്പെടൽ പ്രൌഢാവസ്ഥയെ പ്രാപിച്ചതിനു തെളിവാണ്. വൃദ്ധാവസ്ഥയിലേക്കുള്ള സംക്രമണം തടരേഖയിൽ കാര്യമായ വ്യതിയാനങ്ങൾ വരുത്തുന്നില്ല. സമുദ്രാപരദനചക്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഈ വിവക്ഷ ജോൺസന്റേതാണ്.

കാർസ്ട് അപരദനചക്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിവക്ഷ സിജിക്കിന്റേതാണ്. യൌവനാവസ്ഥയുടെ തുടക്കത്തിൽ ജലപ്രവേശ്യങ്ങളായ ചുണ്ണാമ്പുകല്ലുകളിലെ ശിലാരന്ധ്രങ്ങളിലും വിദരങ്ങളിലുമൊക്കെക്കൂടി ജലം ഉപരിസ്തരങ്ങൾക്ക് അടിയിലേക്കു പ്രവഹിക്കുന്നു. ഉപരിതല അപവാഹം തീരെ ഇല്ലാതാകുന്നതോടെ പ്രൌഢാവസ്ഥയായി. ഗുപ്ത താഴ്വര(blind valley)കളും^[21] കന്ദരങ്ങളും വഴി പ്രവഹിക്കുന്ന അധസ്തലാപവാഹമാണ് ഈ അവസ്ഥയിൽ ഉണ്ടാകുക. ഇവയുടെ മേൽക്കട്ടിയായി വർത്തിക്കുന്ന ശിലാപടലങ്ങൾ ക്രമേണ പൊട്ടിത്തകർന്ന് പ്രതലസംരചനയിൽ മാറ്റം വരുത്തുന്നു. കന്ദരങ്ങളുടെ അരികുകളും മേൽത്തട്ടുകളും മുഴുവനായി അടർന്നടിഞ്ഞ് അപവാഹം വീണ്ടും ഉപരിതലത്തിലാകുമ്പോൾ വൃദ്ധാവസ്ഥയിലെത്തുകയായി.

അഭിപ്രായഭേദങ്ങൾ

പെങ്ക്, ഹാക്, നികിവൊറോഫ് എന്നിവർ അപരദനചക്രത്തോട് അഭിപ്രായവ്യത്യാസം രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഭൂദൃശ്യപരിണാമത്തിലെ ഒരു പ്രത്യേകസാധ്യതയായാണ് പെങ്ക് ഇതിനെ വീക്ഷിച്ചത്. പെങ്കിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഭൂദൃശ്യങ്ങളുടെ വികാസദിശകൾ അപരദനത്തിന്റെ ആപേക്ഷികവേഗത്തെയും പ്രോത്ഥാനപ്രക്രിയകളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രോത്ഥാനം ദ്രുതമോ സാമാന്യമോ സാവധാനമോ ആകാം; ഇവ യഥാക്രമം ഉൻമധ്യമോ സമരൂപമോ നതമധ്യമോ ആയ താഴ്വരകൾക്കു രൂപം നൽകുന്നു.

പെട്ടെന്നുള്ള ഉത്ഥാനത്തിനുശേഷം വളരെക്കാലം നീണ്ടു നിൽക്കുന്ന അപരദനചക്രമാണ് ഡേവിസ് വിഭാവനം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. പെങ്ക് ഇതിനോട് വിയോജിക്കുന്നു. ഡെനൂഡേഷൻ (denudation) പോലെതന്നെ മന്ദഗതിയിലുള്ള ഒരു പ്രക്രിയയാണ് പ്രോത്ഥാനവും എന്ന് പെങ്ക് കരുതുന്നു. പ്രതലത്തിന്റെ ഉയർച്ചയെ സമതുലനം ചെയ്യുന്ന നശീകരണപ്രക്രിയകൾവഴി നിമ്നോന്നതങ്ങളില്ലാത്ത ഒരു സമതലം (Primarrumpf) രൂപമെടുക്കുന്നു. അതിനുശേഷമുള്ള നിർമ്മാണപ്രക്രിയകൾ പൂർണമായും പ്രോത്ഥാനത്തിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലായിരിക്കും.

ഹാക്കിന്റെ അഭിപ്രായം മറ്റൊന്നാണ്. വിവർത്തനികവും (tectonic) ആർദ്രോഷ്ണാവസ്ഥാപരവും ജീവശാസ്ത്രപരവുമായ പരിതഃസ്ഥിതികളോടുള്ള ഏകോപനം ലക്ഷ്യമാക്കി, ഏതൊരു ഭൂദൃശ്യവും പ്രതലപരിവർത്തനങ്ങൾക്ക് വിധേയമാകുന്നു. ഗതിക-സന്തുലന (dynamic-equilibrium)ത്തിന്റെ അവസ്ഥയിലായാൽ പിന്നെ പ്രതലവ്യതിയാനങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നില്ല. ഏതെങ്കിലും വിധത്തിൽ പരിതഃസ്ഥിതികൾ വ്യത്യാസപ്പെട്ടാൽ ആവർത്തിച്ചുള്ള പ്രക്രമങ്ങളിലൂടെ വീണ്ടുമൊരു സമായോഗത്തിനു ഭൂദൃശ്യം വഴിപ്പെടുന്നു.

ഇതുംകൂടികാണുക

അവലംബം

↑ http://www.shunya.net/Pictures/Highlights/Landscape-India.htm
↑ http://www.ehow.com/about_6296475_geomorphologist-job-description.html
↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2011-10-28. Retrieved 2011-09-28.
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/618694/uplift
↑ [1] endogenic forces
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/449770/peneplain
↑ http://wiki.answers.com/Q/What_is_tectonic_force
↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2017-06-23. Retrieved 2011-09-28.
↑ http://www.jstor.org/stable/30058577
↑ http://www.slideshare.net/WetlandsInternational/reviving-floodplains-reviving-the-yamuna-river-india
↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2011-08-09. Retrieved 2011-09-28.
↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2007-09-23. Retrieved 2007-09-23.
↑ http://www.dnr.wa.gov/Publications/fp_wsa_manual_appb.pdf
↑ http://www.talktalk.co.uk/reference/encyclopaedia/hutchinson/m0035442.html
↑ http://www.magnumarchive.com/c/encyclopedia-americana-volume-26/Superimposed-Drainage.html^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}
↑ http://www.facebook.com/pages/Antecedent-drainage-stream/133564740017475
↑ http://dictionary.reference.com/browse/rejuvenate
↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2007-12-17. Retrieved 2011-09-28.
↑ http://www.fgmorph.com/fg_3_23.php
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/289113/inselberg
↑ http://www.answers.com/topic/blind-valley

പുറംകണ്ണികൾ

http://www.jstor.org/pss/30085042
http://geography.about.com/od/historyofgeography/a/williamdavis.htm Archived 2011-10-28 at the Wayback Machine.
http://www.uwgb.edu/dutchs/earthsc202notes/erosion.htm Archived 2011-09-27 at the Wayback Machine.
http://www.sgp.org.pl/gw/wmd/wmdfig.html Archived 2011-09-04 at the Wayback Machine.
http://bellwether.metapress.com/content/1723132706630378/^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ അപരദനചക്രം എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.

[1] ttp://www.shunya.net/Pictures/Highlights/Landscape-India.htm

[2] ttp://www.ehow.com/about_6296475_geomorphologist-job-description.html

[3] "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2011-10-28. Retrieved 2011-09-28.

[4] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/618694/uplift

[5] [1] endogenic forces

[6] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/449770/peneplain

[7] ttp://wiki.answers.com/Q/What_is_tectonic_force

[8] "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2017-06-23. Retrieved 2011-09-28.

[9] ttp://www.jstor.org/stable/30058577

[10] ttp://www.slideshare.net/WetlandsInternational/reviving-floodplains-reviving-the-yamuna-river-india

[11] "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2011-08-09. Retrieved 2011-09-28.

[12] "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2007-09-23. Retrieved 2007-09-23.

[13] ttp://www.dnr.wa.gov/Publications/fp_wsa_manual_appb.pdf

[14] ttp://www.talktalk.co.uk/reference/encyclopaedia/hutchinson/m0035442.html

[15] ttp://www.magnumarchive.com/c/encyclopedia-americana-volume-26/Superimposed-Drainage.html^{[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി]}

[16] ttp://www.facebook.com/pages/Antecedent-drainage-stream/133564740017475

[17] ttp://dictionary.reference.com/browse/rejuvenate

[18] "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2007-12-17. Retrieved 2011-09-28.

[19] ttp://www.fgmorph.com/fg_3_23.php

[20] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/289113/inselberg

[21] ttp://www.answers.com/topic/blind-valley

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]