ഖോജാലി കൂട്ടക്കൊല
1992 ഫെബ്രുവരി 26 ന് ഖോജാലി പട്ടണത്തിൽ അസർബെയ്ജാനി വംശജരായ 161 പൗരന്മാരെ അർമേനിയൻ സായുധ സേനയും 366-ാമത് സിഐഎസ് റെജിമെന്റും കൂട്ടക്കൊല ചെയ്തതാണ് ഖോജാലി ദുരന്തം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഖോജാലി കൂട്ടക്കൊല.[3][6][7][5][8]106 സ്ത്രീകളും 63 കുട്ടികളും ഉൾപ്പെടെ 613 സിവിലിയന്മാർ മരിച്ചതായി അസർബൈജാനി അധികൃതർ അവകാശപ്പെട്ടു.[4]നാഗോർനോ-കരബാക്ക് പോരാട്ടത്തിനിടയിലെ ഏറ്റവും വലിയ കൂട്ടക്കൊലയായി ഈ സംഭവം മാറി.[2]
| ഖോജാലി കൂട്ടക്കൊല | |
|---|---|
| ഒന്നാം നാഗൊർനോ-കറാബക്ക് യുദ്ധം എന്നതിന്റെ ഭാഗം | |
 നെതർലാൻഡിലെ ഹേഗിലെ ഖോജാലി കൂട്ടക്കൊല സ്മാരകം | |
| സ്ഥലം | ഖോജാലി , നാഗൊർനോ-കറാബക്ക് |
| തീയതി | ഫെബ്രുവരി 26, 1992 |
| ആക്രമണലക്ഷ്യം | അസർബൈജാനി civilians |
| മരിച്ചവർ | 200+ (ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്സ് വാച്ച്)[1][2] 485 (Azerbaijani parliament figure)[3] 613 (Azerbaijani government claim)[4] |
| ആക്രമണം നടത്തിയത് | Irregular അർമേനിയൻ സേന 366-ാമത് സിഐഎസ് റെജിമെന്റിലെ ചില സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥർ[5] |
| Assailants | അർമേനിയൻ സായുധ സേന, 366th CIS റെജിമെന്റ് |
| ഉദ്ദേശ്യം | ആന്റി-അസർബയ്ജാനി സെന്റിമെന്റ് |
പാശ്ചാത്യ സർക്കാരുകളും മാധ്യമങ്ങളും സംഭവത്തെ സൂചിപ്പിക്കാൻ "ഖോജാലി കൂട്ടക്കൊല" എന്നുപയോഗിക്കുന്നു.[9] അസർബൈജാനി സ്രോതസ്സുകൾ [10][11] കൂട്ടക്കൊലയെ ഒരു വംശഹത്യ (അസർബൈജാനി: Xocalı soyqırımı) അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ദുരന്തം (Xocalı faciəsi) എന്നാണ് വിളിക്കുന്നത്.[12]
പശ്ചാത്തലം
തിരുത്തുകനാഗൊർനോ-കരബാക്ക് പോരാട്ടത്തിൽ, അർമേനിയക്കാരും അസർബൈജാനികളും വംശഹത്യയുടെയും വംശീയ ഉന്മൂലനത്തിന്റെയും ഇരകളായി. ഇത് നിരവധി ആളപായത്തിനും വലിയൊരു കൂട്ടം ആളുകളെ നാടുകടത്തുന്നതിനും കാരണമായി.[3]1992 ആയപ്പോഴേക്കും സംഘർഷം ഒരു സമ്പൂർണ്ണ യുദ്ധമായി വളർന്നു. 1992 ഫെബ്രുവരിയിൽ കരാബാക്കിന്റെ തലസ്ഥാനമായ ഖാൻകെണ്ടി അസർബൈജാനി സേനയുടെ ഉപരോധത്തിൻ കീഴിലായിരുന്നു.[13]
ഖൊജാലി പട്ടണം ഷുഷയിൽ നിന്നും ഖാൻകേണ്ടിയിൽ നിന്നും അഗ്ദാമിലേക്കുള്ള വഴിയിലായിരുന്നു. പ്രദേശത്ത് ഏക വിമാനത്താവളം ഉണ്ടായിരുന്നു. അർമേനിയയിലെ കരയുമായി ബന്ധമില്ലാത്തതും അസർബൈജാൻ പൂർണ്ണമായും ഉപരോധിച്ചതുമായ കരബാക്കിലെ ജനങ്ങളുടെ നിലനിൽപ്പിന് വിമാനത്താവളം വളരെ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്നു. ഹ്യൂമൻ റൈറ്റ്സ് വാച്ചിൽ നിന്നുള്ള റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രകാരം സ്റ്റെബാനകേർട്ട് നഗരത്തെ ഷെല്ലാക്രമണം നടത്തുന്ന അസർബൈജാനി സേനയുടെ താവളമായി ഖോജലിയെ ഉപയോഗിച്ചു. വിവേചനരഹിതമായ ഷെല്ലാക്രമണവും ഒളിഞ്ഞ ഇടത്തിൽനിന്നും വെടിവയ്ക്കുന്നതും നൂറുകണക്കിന് സിവിലിയന്മാരെ കൊല്ലുകയോ വൈകല്യപ്പെടുത്തുകയോ ചെയ്തു. വീടുകളും ആശുപത്രികളും നിയമാനുസൃതമായ സൈനിക ലക്ഷ്യങ്ങളല്ലാത്ത മറ്റ് വസ്തുക്കളും നശിപ്പിച്ചു. പൊതുവേ സാധാരണ ജനങ്ങളെ ഇത് ഭയപ്പെടുത്തി.[1][14][15]1991–1992 ശൈത്യകാലത്ത് ഖോജാലിയെ അർമേനിയൻ സേന മിക്കവാറും എല്ലാ ദിവസവും ഷെല്ലാക്രമണം നടത്തി. ആളുകൾ ബേസ്മെന്റുകളിൽ രാത്രി ചെലവഴിക്കുന്നത് പതിവാക്കി.[16]1992-ലെ ശൈത്യകാലത്ത് അർമേനിയൻ സൈന്യം ആക്രമണത്തിനിറങ്ങി. ഇത് അസർബൈജാനിലെ മുഴുവൻ ജനങ്ങളെയും പലായനം ചെയ്യാൻ നിർബന്ധിതരാക്കി. 1988-ൽ പട്ടണത്തിൽ 2,135 നിവാസികളുണ്ടായിരുന്നു. ഒന്നാം നാഗൊർനോ-കറാബക്ക് യുദ്ധവും അർമേനിയയും അസർബൈജാനും തമ്മിലുള്ള ജനസംഖ്യാ കൈമാറ്റവും മെസ്കെതിയൻ തുർക്ക് അഭയാർഥികൾ മധ്യേഷ്യയിൽ നിന്ന് പുറത്തുപോയി പിന്നീട് ഖോജാലിയിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി.[17][18]1980 കളുടെ അവസാനത്തിലും 1990 കളുടെ തുടക്കത്തിലും അസർബൈജാൻ സർക്കാർ നടത്തിയ ഒരു വലിയ പുനരധിവാസ പദ്ധതിയുടെ കേന്ദ്രമായിരുന്നു ഖോജലിയെന്ന് തോമസ് ഡി വാൾ പറയുന്നു. ഇത് ആദ്യത്തെ നാഗൊർനോ-കറാബക്ക്_യുദ്ധവുമായി പൊരുത്തപ്പെടുകയും 1991 ആയപ്പോഴേക്കും ജനസംഖ്യ 6200 ആയി വർദ്ധിക്കുകയും ചെയ്തു. [19]
1991 ഒക്ടോബറിൽ നാഗോർനോ കറാബക്ക് സൈന്യം ഖോജാലിയെയും അഗ്ദാമിനെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന റോഡ് മുറിച്ചുമാറ്റി. അതിനാൽ നഗരത്തിലെത്താനുള്ള ഏക വഴി ഹെലികോപ്റ്റർ ആയിരുന്നു. 160 ഓളം ആയുധധാരികളായ അലിഫ് ഹാജിയേവിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ പ്രാദേശിക OMON സേനയാണ് ഖോജലിയെ പ്രതിരോധിച്ചത്.[3]ആക്രമണത്തിന് മുമ്പ് ഖോജാലിയിൽ ദിവസവും ഷെല്ലാക്രമണം നടത്തുകയും വൈദ്യുതി, ഗ്യാസ്, വെള്ളം എന്നിവ തടഞ്ഞുകൊണ്ട് പൂർണ്ണമായും ഉപരോധിക്കുകയും ചെയ്തു.[20][21]
ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര ചരിത്ര-പൗരാവകാശ സാമൂഹിക സംഘടനയായ മെമ്മോറിയൽ പ്രകാരം, 1991 ശരത്കാലം മുതൽ ഖോജാലിയെ അർമേനിയൻ സായുധ സേന ഉപരോധത്തിലാക്കി. സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ അവരുടെ ആഭ്യന്തര സൈനികരെ കരാബാക്കിൽ നിന്ന് പിൻവലിച്ചതോടെ ഉപരോധം സമ്പൂർണ്ണമായി. ഉപരോധിക്കപ്പെട്ട പട്ടണത്തിൽ നിന്ന് ചില നിവാസികൾ വിട്ടുപോയെങ്കിലും ഖോജാലിയുടെ ഭരണ മേധാവി, എൽമാൻ മമ്മദോ നിർബന്ധപൂർവ്വം ആവശ്യപ്പെട്ടിട്ടും സാധാരണക്കാരെ പൂർണ്ണമായും ഒഴിപ്പിച്ചില്ല.[22]
അവലംബം
തിരുത്തുക- ↑ 1.0 1.1 "Human Rights Watch World Report 1993 – The Former Soviet Union". Hrw.org. Archived from the original on 18 February 2015. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ 2.0 2.1 Human Rights Watch/Helsinki (1994). Azerbaijan: Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh. New York [u.a.]: Human Rights Watch. p. 6. ISBN 1-56432-142-8. Retrieved 12 March 2014.
{{cite book}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 de Waal, Thomas (2004). Black garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war. ABC-CLIO. pp. 172–173. ISBN 0-8147-1945-7. Archived from the original on 3 June 2016.
- ↑ 4.0 4.1 Letter dated 26 February 2015 from the Permanent Representative of the Republic of Azerbaijan to the United Nations Office at Geneva addressed to the President of the Human Rights Council Archived 11 January 2016 at the Wayback Machine.
- ↑ 5.0 5.1 Bloodshed in the Caucasus: escalation of the armed conflict in Nagorno Karabakh, vol. 1245 of Human rights documents, Human Rights Watch, 1992, p. 24
- ↑ "New York Times – massacre by Armenians Being Reported". Commonwealth of Independent States; Azerbaijan; Khojaly (Armenia); Armenia: Select.nytimes.com. 3 March 1992. Archived from the original on 11 March 2007. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ Smolowe, Jill (16 March 1992). "TIME Magazine – Tragedy Massacre in Khojaly". Time.com. Archived from the original on 28 February 2005. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus By Svante E. Cornell
- ↑ "Armenians Gain in New Battle With Azerbaijanis". New York Times. 27 February 1992. Archived from the original on 30 March 2014. Retrieved 14 December 2014.
- ↑ [1] Archived 3 March 2011 at the Wayback Machine.
- ↑ "Welcome". Hocalisoykirimi.com. Archived from the original on 23 July 2013. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ "State Commission on prisoners of war, hostages and missing persons – Khojaly genocide". Human.gov.az. Archived from the original on 1 November 2012. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ Human Rights Watch/Helsinki. Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno Karabakh. New York: Human Rights Watch, 1992. pp. 12–13.
By the winter of 1991–92, as a result of Azerbaijan’s three-year economic and transport blockade, Nagorno Karabakh was without fuel (though it did have natural gas), electricity, running water, functioning sanitation facilities, communications facilities, and most consumer goods... Life in Stepanakert during the Helsinki Watch visit in April 1992 was at a standstill...
<...>
In January 1992, Azerbaijani forces began attacking Stepanakert with Grad missiles, which are jet-propelled rockets intended as anti-personnel weapons.
- ↑ Kaufman, Stuart (2001). Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War. New York: Cornell Studies in Security Affairs. pp. 49–66. ISBN 0-8014-8736-6.
- ↑ The Armenian account states that in the situation of complete blockade and continuous shelling of Stepanakert the Karabakh Armenians had no choice but to seize Khojaly to stop the bombardment. Torosyan Tigran. Conflict Resolution in the Framework of International Law: Case of Nagorno Karabakh. 2010.
- ↑ Human Rights Watch. Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno Karabakh. ISBN 1-56432-081-2
- ↑ Доклад общества «Мемориал» Archived 22 June 2014 at the Wayback Machine. (Memorial). Независимая газета, 18 June 1992
- ↑ "Карабахские депутаты: Ходжалу стал жертвой политических интриг и борьбы за власть в Азербайджане. ИА REGNUM, 25 February 2008". Regnum.ru. Archived from the original on 3 December 2013. Retrieved 28 April 2014.
- ↑ The Black Garden, Thomas de Waal, ISBN 0-8147-1944-9, Page 170
- ↑ Hugh Pope, "Sons of the conquerors: the rise of the Turkic world", New York: The Overlook Press, 2006, p. 59, ISBN 1-58567-804-X
- ↑ Denber Rachel. Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno-Karabakh. New York: Helsinki Watch, September 1992, pp. 19–21. ISBN 1-56432-081-2.
- ↑ ДОКЛАД ПРАВОЗАЩИТНОГО ЦЕНТРА "МЕМОРИАЛ" (in Russian). Memorial. Archived from the original on 31 July 2010. Retrieved 23 February 2012.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
പുറംകണ്ണികൾ
തിരുത്തുക
പക്ഷപാതരഹിതം
തിരുത്തുക- CNN International: Capturing war and revolution
- Report of Memorial Human rights center (In Russian) Archived 2014-06-22 at the Wayback Machine.
- Bloodshed in the Caucasus: escalation of the armed conflict in Nagorno Karabakh. Human Rights Watch, 1992. ISBN 1-56432-081-2 ISBN 978-1-56432-081-0
- Thomas De Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004, ISBN 0-8147-1945-7. Chapter 11. August 1991 – May 1992: War Breaks Out. Online (In Russian): [2]
- Victoria Ivleva. The corpses of people killed during the Armenian attack in the streets of the settlement of Khojaly, Nagorno-Karabakh, February 1992. Photograph 1, Photograph 2
- Walker J. Christopher (1996) The Armenian presence in mountainous Karabakh. In Wright F. R. John, Goldenberg Suzanne and Schofield Richard (eds.) Transcaucasian boundaries. London: UCL Press, pp. 89–111
- List of known victims
അസർബൈജാനി കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്ന്
തിരുത്തുക- Khojaly Chronicle, facts, events
- Letter to the UN from Azerbaijan condemning the events
- Letter of UN Human rights center
- Justice for Khojaly, ICYF-DC campaign