ഹമുൻ തടാകം
സിസ്താൻ മേഖലയിൽ ഇറാനോ-അഫ്ഗാൻ അതിർത്തി പ്രദേശത്തായുള്ള എൻ‌ഡോർ‌ഹെക് സിസ്റ്റൺ തടങ്ങളിലെ തണ്ണീർത്തടങ്ങളെയാണ് ഹാമൂൻ തടാകം അല്ലെങ്കിൽ "ഹാമൂൺ ഒയാസിസ്". ഇറാനിൽ ഇത് ഹാമൻ-ഇ ഹെൽമണ്ട്, ഹാമൻ-ഇ ഹർമണ്ട്, അല്ലെങ്കിൽ ഡാരിയേച്ചെ-യെ സിസ്താൻ ("സിസ്റ്റൺ തടാകം") എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു.[2]
| ഹമുൻ -ഇ ഹെൽമണ്ട് | |
|---|---|
 | |
  ഹമുൻ -ഇ ഹെൽമണ്ട് | |
| സ്ഥാനം | തെക്കുകിഴക്കൻ ഇറാൻ |
| നിർദ്ദേശാങ്കങ്ങൾ | 30°50′N 61°40′E / 30.833°N 61.667°E |
| പ്രാഥമിക അന്തർപ്രവാഹം | ഹെൽമണ്ട് നദി |
| Basin countries | അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ / ഇറാൻ |
| Official name | Hamun-e-Saberi & Hamun-e-Helmand |
| Designated | 23 June 1975 |
| Reference no. | 42[1] |
തെക്ക് കിഴക്കൻ ഇറാനിലും പാക്-അഫ്ഗാൻ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിലുമുള്ള മരുഭൂമികളോട് ചേർന്നുള്ള പർവ്വതങ്ങളിൽ വസന്തകാലത്തെ മഞ്ഞുരുക്കം വഴി രൂപപ്പെടുന്ന ആഴം കുറഞ്ഞ തടാകങ്ങളെ (അല്ലെങ്കിൽ ലഗൂൺസ്) സൂചിപ്പിക്കുന്ന പൊതുവായ പദമാണ് ഹാമുൻ. ഹാമുൻ തടാകം (അല്ലെങ്കിൽ ഹാമൻ തടാകം) എന്ന പദം ഹാമൻ-ഇ ഹെൽമണ്ടിനും [2] (പൂർണ്ണമായും ഇറാനിൽ) അതുപോലെ തന്നെ ആഴമില്ലാത്ത തടാകങ്ങളായ ഹാമൻ-ഇ സബാരി, ഹാമൻ-ഇ പുസാക്ക് എന്നിവയ്ക്കും ബാധകമാണ്. അവ ഇന്നത്തെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ പ്രദേശത്തേക്ക് വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്നു. ഹാമൻ-ഇ പുസാക്ക് പൂർണ്ണമായും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലാണ്. കാലാനുസൃതമായ നിരവധി ജലനദികളാണ് ഹമുന് ആവശ്യമായ ജലം നൽകുന്നത്. അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ ഹിന്ദു കുഷ് പർവ്വതങ്ങളിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്ന വറ്റാത്ത ഹെൽമണ്ട് നദിയാണ് പ്രധാന പോഷകനദി. ആധുനിക കാലത്തും, കാർഷിക ജലസേചനത്തിനായി അണക്കെട്ടുകൾ നിലനിൽക്കുന്നതിന് മുമ്പും, വസന്തകാലത്തെ വെള്ളപ്പൊക്കം വലിയ തടാകങ്ങൾ ഉത്ഭവിച്ചു.[3]
ഭൂമിശാസ്ത്രം
തിരുത്തുകഅഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലാണ് ഹമുൻ തടാകം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഡാഷ്-ഇ മർഗോ മരുഭൂമിയുടെ പടിഞ്ഞാറ് സിസ്റ്റൺ ചതുപ്പുകളിൽ രൂപം കൊള്ളുന്നു. അവിടെ ഹെൽമണ്ട് നദി ഡെൻഡ്രിറ്റിക് ഡെൽറ്റയായി മാറുന്നു. വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തുള്ള ഹാമൻ-ഇ പുസാക്ക് മുതൽ തടാകങ്ങളുടെ ഒരു സ്ട്രിംഗിലൂടെ വെള്ളം വൃത്താകൃതിയിൽ ഹാമൻ-ഇ സബാരിയിലേക്ക് ഒഴുകുകയും ഒടുവിൽ തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഹാമൻ-ഇ ഹെൽമണ്ടിലേക്ക് ഒഴുകുകയും ചെയ്യുന്നു.[4][5]
ഏകദേശം 4,000 കിലോമീറ്റർ 2 (1,500 മൈൽ 2) വിസ്തീർണ്ണം ഇടതൂർന്ന ഞാങ്ങണ മണൽത്തിട്ടകളും മുകളിലെ തടാകങ്ങളുടെ അരികുകളിൽ ടാമറിക്സ് ചെടികൾ കൊണ്ടും മൂടപ്പെട്ടിരുന്നു. വന്യജീവികളും ദേശാടന പക്ഷികളുംകൊണ്ട് സമ്പന്നമായ ഒരു പ്രദേശമാണിത്.[4]
ഹാമൻ തടാകവും ഹാമൻ-ഇ ഹെൽമണ്ടിന്റെ വടക്കുകിഴക്കൻ അറ്റവും ഒരു ദ്വീപായി ഉയരുന്ന ട്രപസോയിഡ് ആകൃതിയിലുള്ള ബസാൾട്ട് ഔട്ട്‌ക്രോപ്പിംഗ് ഖാജെ പർവ്വതം എന്നറിയപ്പെടുന്നു.[6] സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് 609 മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ പരന്നുകിടക്കുന്ന 2-2.5 കിലോമീറ്റർ വ്യാസമുള്ള ഈ കൊടുമുടി സിസ്റ്റൺ ഫ്ലാറ്റ് ലാൻഡുകളിൽ അവശേഷിക്കുന്ന ഒരേയൊരു പ്രകൃതിദത്ത കൊടുമുടിയാണ്.
ഹാമുൻ തടാകത്തെ ആഴമില്ലാത്ത ഹമുൻ-ഇ ഹെൽമണ്ട്, ഹമുൻ-ഇ സബാരി, ഹമുൻ-ഇ പുസാക്ക് എന്നീ മൂന്ന് സഹോദര തടാകങ്ങളായി തരംതിരിക്കാം. ഹമുൻ-ഇ പുസാക്ക് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ ഫറാ പ്രവിശ്യയിലെ ലാഷ് വാ ജുവെയ്ൻ ജില്ലയിലേക്കും വ്യാപിക്കുന്നു.[7]
ഹരുത് നദി ഉൾപ്പെടെയുള്ള അഫ്ഗാനി ഭാഗത്തെ ജലാശയങ്ങളാണ് ഹമുൻ തടാകത്തിന് പ്രധാനമായും ജലം നൽകുന്നത്. സിസ്താൻ മേഖലയിലുള്ള ഈ തടാകം അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ ഫറാ പ്രവിശ്യയിലെ ലാഷ് വാ ജുവെയ്ൻ ജില്ലയിലേക്കും വ്യാപിക്കുന്നു. അതിർത്തിയിലെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാൻ ഭാഗത്തുള്ള തടാകത്തിലേക്ക് ഹരുത് നദി ഒഴുകുന്നു. 1976-ൽ അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ നദികൾ കൃത്യമായി ഒഴുകുമ്പോൾ തടാകത്തിലെ ജലത്തിന്റെ അളവ് താരതമ്യേന കൂടുതലായിരുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, 1999 നും 2001 നും ഇടയിൽ, തടാകം എല്ലാം വറ്റുകയും അപ്രത്യക്ഷമാകുകയും ചെയ്തു. 2001-ലെ ഉപഗ്രഹ ചിത്രത്തിൽ ഇത് കാണാൻ കഴിയും.
അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ വരൾച്ച ഉണ്ടാകുമ്പോഴോ, ഹമുൻ തടാകത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന വാട്ടർഷെഡുകളിലെ ജലം മറ്റ് പ്രകൃതിദത്തമോ മനുഷ്യപ്രേരിതമോ ആയ കാരണങ്ങളാൽ ഇല്ലാതാകുമ്പോൾ അവസാന ഫലം ഇറാനിലെ വരണ്ട തടാക മണൽത്തിട്ടകളാണ്.
കുറിപ്പുകൾ
തിരുത്തുക- ↑ "Hamun-e-Saberi & Hamun-e-Helmand". Ramsar Sites Information Service. Retrieved 25 April 2018.
- ↑ 2.0 2.1 "GeoNames.org". www.geonames.org. Retrieved 11 April 2018.
- ↑ Staff, Editorial (2020-04-01). "Lake Hamun Biosphere Reserve & Life in It". Destination Iran Tours (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2020-07-25.
- ↑ 4.0 4.1 Weier 2002
- ↑ Partov 1998
- ↑ Mount Khajeh is named after an Islamic pilgrimage site on the hill: the tomb and shrine of Khwaja Ali Mahdi, descendant of Alī ibn Abī Ṭālib
- ↑ Staff, Editorial (2020-04-01). "Lake Hamun Biosphere Reserve & Life in It". Destination Iran Tours (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2020-07-29.
അവലംബം
തിരുത്തുക- Kobori, Iwao; Glantz, Michael H., eds. (1998), "Chapter 9 - Iranian perspectives on the Caspian Sea and Central Asia: #The issue of Lake Hamun and the Hirmand River", Central Eurasian water crisis: Caspian, Aral, and Dead Seas: Part III: The Caspian Sea, United Nations University Press, ISBN 92-808-0925-3, archived from the original on 2010-05-28, retrieved 2010-08-31
- Partov, Hassan (1998), Lake Hamoun, United Nations Environment Programme (UNEP): DEWA/GRID Europe, archived from the original on 2018-10-21, retrieved 2010-09-24
- Weier, John (2002-12-03), From Wetland to Wasteland; Destructuion of the Hamoun Oasis, NASA Earth Observatory, retrieved 2010-09-24
- UNEP (May 2006), History of Environmental Change in the Sistan Basin - Based on Satellite Image Analysis: 1976–2005 (PDF), Geneva: United Nations Environment Programme (UNEP) Post-Conflict Branch, archived from the original (PDF) on 2007-08-07, retrieved 2007-07-20
