വിക്കിപീഡിയ

പരിസ്ഥിതി നീതി

(Environmental justice എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

വിഭവസമാഹരണം, അപകടകരമായ മാലിന്യങ്ങൾ, മറ്റ് ഭൂവിനിയോഗങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ദ്രോഹങ്ങൾക്ക് ദരിദ്രരും പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരുമായ സമൂഹങ്ങളുടെ അന്യായമായ തുറന്നുപറച്ചിലിനെ അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നതിനുള്ള ഒരു സാമൂഹിക പ്രസ്ഥാനമാണ് പരിസ്ഥിതി നീതി.[1] പരിസ്ഥിതി നീതി, പരിസ്ഥിതി നിയമങ്ങൾ, നയം, സുസ്ഥിരത, രാഷ്ട്രീയ പരിസ്ഥിതി എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള സിദ്ധാന്തങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന സാമൂഹിക ശാസ്ത്ര സാഹിത്യത്തിന്റെ ഒരു വലിയ ഇന്റർ ഡിസിപ്ലിനറി ബോഡിയും പരിസ്ഥിതി ദോഷങ്ങളോടുള്ള അസമത്വത്തിന്റെ ഈ മാതൃക സ്ഥാപിക്കുന്ന നൂറുകണക്കിന് പഠനങ്ങളും പ്രസ്ഥാനം സൃഷ്ടിച്ചു. [1][2] പരിസ്ഥിതി നീതി പ്രസ്ഥാനം 1980-കളിൽ യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിൽ ആരംഭിച്ചു. ഇത് അമേരിക്കൻ പൗരാവകാശ പ്രസ്ഥാനത്തെ വളരെയധികം സ്വാധീനിച്ചു.

1980-കളിലെ പരിസ്ഥിതിക നീതിയുടെ യഥാർത്ഥ ആശയം യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് പോലുള്ള സമ്പന്ന രാജ്യങ്ങളിലെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ചില വംശീയ വിഭാഗങ്ങൾക്ക് ദോഷം ചെയ്യുന്നതിലാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചത്. ലിംഗഭേദം, അന്തർദേശീയ പാരിസ്ഥിതിക വിവേചനം, പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങൾക്കുള്ളിലെ അസമത്വങ്ങൾ എന്നിവയെ പൂർണ്ണമായും പരിഗണിക്കുന്നതിനായി ഈ പ്രസ്ഥാനം പിന്നീട് വിപുലീകരിച്ചു. വികസിതവും സമ്പന്നവുമായ രാജ്യങ്ങളിൽ പ്രസ്ഥാനം ചില വിജയം കൈവരിച്ചതിനാൽ, പാരിസ്ഥിതിക ഭാരം ആഗോള ദക്ഷിണേന്ത്യയിലേക്ക് മാറ്റി. പാരിസ്ഥിതിക നീതിക്കായുള്ള പ്രസ്ഥാനം അങ്ങനെ കൂടുതൽ ആഗോളമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. അതിന്റെ ചില ലക്ഷ്യങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.

നിർവ്വചനം

തിരുത്തുക

രാഷ്ട്രീയ സൈദ്ധാന്തികർ പാരിസ്ഥിതിക നീതിയെ പാരിസ്ഥിതിക അപകടങ്ങളുടെയും ആനുകൂല്യങ്ങളുടെയും തുല്യമായ വിതരണമായി നിർവചിക്കുന്നു.[3] മറ്റ് സൈദ്ധാന്തികർ ഈ നിർവചനത്തിനപ്പുറം അപകടസാധ്യതകളുടെയും ആനുകൂല്യങ്ങളുടെയും അസമത്വ വിതരണത്തിന് കാരണമാകുന്ന പ്രക്രിയകളെ തിരിച്ചറിയാൻ ശ്രമിച്ചു. ഈ വിപുലീകൃത നിർവചനങ്ങൾ തീരുമാനമെടുക്കുന്നതിൽ ന്യായവും അർത്ഥപൂർണ്ണവുമായ പങ്കാളിത്തം തിരിച്ചറിയുന്നു. ബാധിത സമൂഹങ്ങളിലെ അടിച്ചമർത്തലും വ്യത്യാസവും തിരിച്ചറിയൽ കൂടാതെ, സാമൂഹിക വസ്തുക്കളെ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുന്ന ഒരു സമൂഹമാക്കി മാറ്റാനുള്ള ജനങ്ങളുടെ ശേഷിയും നീതിയുക്തമായ ഒരു സമൂഹത്തിന്റെ കൂടുതൽ മാനദണ്ഡമായി.[1][3]

യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സ് എൻവയോൺമെന്റൽ പ്രൊട്ടക്ഷൻ ഏജൻസി പരിസ്ഥിതി നീതിയെ ഇങ്ങനെ നിർവചിക്കുന്നു:[4]

പരിസ്ഥിതി നിയമങ്ങൾ, നിയന്ത്രണങ്ങൾ, നയങ്ങൾ എന്നിവയുടെ വികസനം, നടപ്പാക്കൽ, എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് വംശം, നിറം, ദേശീയ ഉത്ഭവം അല്ലെങ്കിൽ വരുമാനം എന്നിവ പരിഗണിക്കാതെ എല്ലാ ആളുകളുടെയും ന്യായമായ പെരുമാറ്റവും അർത്ഥവത്തായ പങ്കാളിത്തവും ഉൾപ്പെടുത്തുക.

ചരിത്രവും ലക്ഷ്യവും

തിരുത്തുക

എൻസിയിലെ വാറൻ കൗണ്ടിയിൽ 1982-ൽ നടന്ന നോർത്ത് കരോലിന പിസിബി പ്രതിഷേധമാണ് പരിസ്ഥിതി നീതി പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ തുടക്കം. [5][6]ആഫ്ടണിലെ കറുത്തവർഗ്ഗക്കാർ കൂടുതലുള്ള സമൂഹത്തിൽ പിസിബി മലിനമായ മണ്ണ് വലിച്ചെറിഞ്ഞത് വൻ പ്രതിഷേധത്തിന് കാരണമാവുകയും 500-ലധികം ആളുകൾ അറസ്റ്റിലാവുകയും ചെയ്തു. യുഎസിൽ അപകടകരമായ മാലിന്യ സൗകര്യങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കുന്നത് പ്രവചിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഘടകം വംശമാണെന്ന് തെളിയിക്കുന്ന പഠനങ്ങളിലേക്ക് ഇത് നയിച്ചു.[7] പരിസ്ഥിതി നീതിയെ യഥാർത്ഥത്തിൽ പാരിസ്ഥിതിക വംശീയതയായി രൂപപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ഈ പഠനങ്ങളെത്തുടർന്ന് ദരിദ്രരായ, പൊതുവെ കറുത്തവർഗ്ഗക്കാരായ, കമ്മ്യൂണിറ്റികളിൽ അപകടകരമായ മാലിന്യ നിർമാർജനത്തിനെതിരെ വ്യാപകമായ എതിർപ്പുകളും വ്യവഹാരങ്ങളും ഉണ്ടായി.[6][8] മുഖ്യധാരാ പാരിസ്ഥിതിക പ്രസ്ഥാനം പ്രധാനമായും വെള്ളക്കാരായ സമ്പന്നമായ നേതൃത്വത്തിനും മണ്ഡലത്തിനും സംരക്ഷണത്തിന് ഊന്നൽ നൽകിയതിനും ഈ സാമൂഹിക സമത്വ ആശങ്കകളെ അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിനും കൂടുതൽ വിമർശിക്കപ്പെട്ടു.[9][10]

1970-കളിലും 80-കളിലും, താഴെത്തട്ടിലുള്ള പ്രസ്ഥാനങ്ങളും പരിസ്ഥിതി സംഘടനകളും പാരിസ്ഥിതിക നിയന്ത്രണങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. അത് യുഎസിലും മറ്റ് വ്യാവസായിക രാജ്യങ്ങളിലും അപകടകരമായ മാലിന്യ നിർമാർജനത്തിന്റെ ചെലവ് വർദ്ധിപ്പിച്ചു. 1980-കളിലും 1990-കളിലും ഈ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്ന് ആഗോള ദക്ഷിണേന്ത്യയിലേക്കുള്ള അപകടകരമായ മാലിന്യങ്ങളുടെ കയറ്റുമതി വർദ്ധിച്ചു.[11] ആഗോളതലത്തിൽ, വിഷ മാലിന്യ നിർമാർജനം, ഭൂമി വിനിയോഗം, വിഭവസമാഹരണം എന്നിവ മനുഷ്യാവകാശ ലംഘനത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ആഗോള പാരിസ്ഥിതിക നീതി പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ അടിത്തറയായി മാറുകയും ചെയ്യുന്നു.[11]

പരിസ്ഥിതി നീതിയുടെ അന്താരാഷ്ട്ര ഔപചാരികവൽക്കരണം 1991-ലെ ഫസ്റ്റ് നാഷണൽ പീപ്പിൾ ഓഫ് കളർ എൻവയോൺമെന്റൽ ലീഡർഷിപ്പ് ഉച്ചകോടിയോടെ ആരംഭിച്ചു. ഇത് വാഷിംഗ്ടൺ ഡിസിയിൽ വെച്ച് നടത്തുകയും എല്ലാ യു.എസ്. സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും മെക്സിക്കോ, ചിലി, മറ്റ് രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും 650-ലധികം പ്രതിനിധികൾ പങ്കെടുത്തു.[12] 1992-ൽ റിയോയിൽ നടന്ന ഭൗമ ഉച്ചകോടിയിൽ അവതരിപ്പിച്ച പരിസ്ഥിതി നീതിയുടെ 17 തത്ത്വങ്ങൾ പ്രതിനിധികൾ അംഗീകരിച്ചു. പരിസ്ഥിതിയും വികസനവും സംബന്ധിച്ച റിയോ പ്രഖ്യാപനത്തിന്റെ 10-ാം തത്ത്വത്തിൽ, വ്യക്തികൾക്ക് പരിസ്ഥിതി വിഷയങ്ങൾ, തീരുമാനങ്ങളിലെ പങ്കാളിത്തം, നീതിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങളിലേക്ക് പ്രവേശനം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്ന് പ്രസ്താവിക്കുന്നു.[13]'

1991 ലെ ലീഡർഷിപ്പ് ഉച്ചകോടിക്ക് മുമ്പ്, പരിസ്ഥിതി നീതി പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വ്യാപ്തി പ്രധാനമായും സമ്പന്ന രാജ്യങ്ങളിലെ പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട ചില വംശീയ വിഭാഗങ്ങൾക്ക് വിഷ വിരുദ്ധ വസ്തുക്കളും ദോഷങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്തു. ഉച്ചകോടിയിൽ പൊതുജനാരോഗ്യം, തൊഴിലാളികളുടെ സുരക്ഷ, ഭൂവിനിയോഗം, ഗതാഗതം, തുടങ്ങി നിരവധി വിഷയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുത്തി ഇത് വിപുലീകരിച്ചു.[12][14] ലിംഗഭേദം, അന്തർദേശീയ അനീതികൾ, പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങൾക്കുള്ളിലെ അസമത്വങ്ങൾ എന്നിവയെ കൂടുതൽ പൂർണ്ണമായി പരിഗണിക്കുന്നതിനായി ഈ പ്രസ്ഥാനം പിന്നീട് വിപുലീകരിക്കപ്പെട്ടു.[14] പാരിസ്ഥിതിക നീതി വളരെ വിശാലമായ ആഗോള പ്രസ്ഥാനമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. കൂടാതെ അത് രാഷ്ട്രീയ പരിസ്ഥിതി ശാസ്ത്രത്തിന് നിരവധി ആശയങ്ങൾ സംഭാവന ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. അത് അക്കാദമിക് സാഹിത്യത്തിൽ സ്വീകരിക്കുകയോ ഔപചാരികമാക്കുകയോ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഈ ആശയങ്ങളിൽ പാരിസ്ഥിതിക കടം, പാരിസ്ഥിതിക വംശീയത, കാലാവസ്ഥാ നീതി, ഭക്ഷ്യ പരമാധികാരം, കോർപ്പറേറ്റ് ഉത്തരവാദിത്തം, ഇക്കോസൈഡ്, ത്യാഗമേഖലകൾ, ദരിദ്രരുടെയും മറ്റുള്ളവരുടെയും പരിസ്ഥിതിവാദം എന്നിവയും ഉൾപ്പെടുന്നു.[15]

പരിസ്ഥിതിയും മനുഷ്യാവകാശങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം പരിഗണിക്കുന്നതിൽ മുമ്പ് പരാജയപ്പെട്ട മനുഷ്യാവകാശ നിയമത്തിന്റെ വ്യാപ്തി വിപുലീകരിക്കാൻ പരിസ്ഥിതി നീതി ശ്രമിക്കുന്നു.[16] മിക്ക മനുഷ്യാവകാശ ഉടമ്പടികളിലും വ്യക്തമായ പാരിസ്ഥിതിക വ്യവസ്ഥകൾ ഇല്ല. പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം മനുഷ്യാവകാശ നിയമവുമായി സമന്വയിപ്പിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളിൽ ആരോഗ്യകരമായ അന്തരീക്ഷത്തിനുള്ള മനുഷ്യാവകാശത്തിന്റെ ക്രോഡീകരണം ഉൾപ്പെടുന്നു. പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണം മനുഷ്യാവകാശ നിയമവുമായി സംയോജിപ്പിക്കുന്നത് പ്രത്യേകിച്ച് കാലാവസ്ഥാ നീതിയുടെ കാര്യത്തിൽ പ്രശ്നമായി തുടരുന്നു.[16]

കൈൽ പോവിസ് വൈറ്റ്, ഡിനാ ഗിലിയോ-വിറ്റേക്കർ തുടങ്ങിയ പണ്ഡിതന്മാർ തദ്ദേശീയ ജനങ്ങളോടും കുടിയേറ്റ-കൊളോണിയലിസത്തോടും ബന്ധപ്പെട്ട് പരിസ്ഥിതി നീതി പ്രഭാഷണം വിപുലീകരിച്ചു. തദ്ദേശീയ ലോകവീക്ഷണങ്ങളുമായി പൊരുത്തപ്പെടാത്ത ഭൂമിയുടെ മുതലാളിത്ത ചരക്കാണ് വിതരണ നീതി അനുമാനിക്കുന്നതെന്ന് ഗിലിയോ-വിറ്റേക്കർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു.[17] നൂറ്റാണ്ടുകളായി തദ്ദേശീയർ തങ്ങളുടെ ഉപജീവനമാർഗവും സ്വത്വവും നിലനിർത്താൻ ആശ്രയിക്കുന്ന ചുറ്റുപാടുകളിൽ കോളനിവൽക്കരണം വരുത്തിയ വിനാശകരമായ മാറ്റങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലാണ് വൈറ്റ് പാരിസ്ഥിതിക നീതിയെക്കുറിച്ച് ചർച്ച ചെയ്യുന്നത്.[18]

പാരിസ്ഥിതിക വിവേചനം

തിരുത്തുക

പരിസ്ഥിതി നീതി പ്രസ്ഥാനം അപകടകരമായ മാലിന്യ നിർമാർജനം, വിഭവങ്ങൾ വേർതിരിച്ചെടുക്കൽ, ഭൂമി ഏറ്റെടുക്കൽ, മറ്റ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക വിവേചനം പരിഹരിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.[11] ഈ പാരിസ്ഥിതിക വിവേചനം ഭൂമിയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള പാരമ്പര്യങ്ങളും സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥകളും നഷ്‌ടപ്പെടുന്നതിനും [14] സായുധ അക്രമത്തിനും(പ്രത്യേകിച്ച് സ്ത്രീകൾക്കും തദ്ദേശവാസികൾക്കും എതിരെ) പാരിസ്ഥിതിക തകർച്ചയ്ക്കും കാരണമാകുന്നു.[19]

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Schlosberg, David. (2007) Defining Environmental Justice: Theories, Movements, and Nature. Oxford University Press.
  2. ↑ Miller, G. Tyler, Jr. (2003). Environmental Science: Working With the Earth (9th ed.). Pacific Grove, California: Brooks/Cole. p. G5. ISBN 0-534-42039-7.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  3. ↑ 3.0 3.1 Schlosberg, David (2002). Light, Andrew; De-Shalit, Avner (eds.). Moral and Political Reasoning in Environmental Practice. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. p. 79. ISBN 0262621649. {{cite book}}: |work= ignored (help)
  4. ↑ "Environmental Justice". U.S. EPA. 3 November 2014. Retrieved 2020-08-09.
  5. ↑ Martinez-Alier, Joan (2014). "Between activism and science: grassroots concepts for sustainability coined by Environmental Justice Organizations" (PDF). Journal of Political Ecology. 21: 19–60. doi:10.2458/v21i1.21124.
  6. ↑ 6.0 6.1 Perez, Alejandro Colsa (2015). "Evolution of the environmental justice movement: activism, formalization and differentiation". Environmental Research Letters. 10 (10): 105002. Bibcode:2015ERL....10j5002C. doi:10.1088/1748-9326/10/10/105002.
  7. ↑ Chavis, Benjamin F.; Goldman, Benjamin A.; Lee, Charles (1987). Toxic Wastes and Race in the United States: A National Report on the Racial and Socio-economic Characteristics of Communities with Hazardous Waste Sites (Report). Commission for Racial Justice, United Church of Christ.
  8. ↑ Cole, Luke and Sheila R. Foster. (2001) From the Ground Up: Environmental Racism and the Rise of the Environmental Justice Movement. New York University Press.
  9. ↑ Britton-Purdy, Jedediah (December 7, 2016). "Environmentalism Was Once a Social-Justice Movement". The Atlantic.
  10. ↑ Morrison, Denton (September 1986). "Environmentalism and elitism: a conceptual and empirical analysis". Environmental Management. 10 (5). New York: 581–589. Bibcode:1986EnMan..10..581M. doi:10.1007/BF01866762. S2CID 153561660.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Adeola, Francis (2001). "Environmental Injustice and Human Rights Abuse: The States, MNCs, and Repression of Minority Groups in the World System". Human Ecology Review. 8 (1): 39–59. JSTOR 24707236 – via JSTOR.
  12. ↑ 12.0 12.1 Bullard, Robert D (2001). "Environmental Justice in the 21st Century: Race Still Matters". Phylon. 49 (3–4): 151–171. doi:10.2307/3132626. JSTOR 3132626.
  13. ↑ "UNEP - Principle 10 and the Bali Guideline". April 26, 2018.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 Busscher, Nienke; Parra, Constanza; Vanclay, Frank (2020). "Environmental justice implications of land grabbing for industrial agriculture and forestry in Argentina". Journal of Environmental Planning and Management. 63 (3): 500–522. doi:10.1080/09640568.2019.1595546. S2CID 159153413 – via Taylor and Francis Online.
  15. ↑ Martinez-Alier, Joan; Anguelovski, Isabelle; Bond, Patrick; Del Bene, Daniela; Demaria, Federico; Gerber, Julien-Francois (2014). "Between activism and science: grassroots concepts for sustainability coined by Environmental Justice Organizations" (PDF). Journal of Political Ecology. 21: 19–60. doi:10.2458/v21i1.21124.
  16. ↑ 16.0 16.1 Boyle, Alan (October 11, 2012). "Human Rights and the Environment: Where Next?". European Journal of International Law. 23:3 (3): 613–642. doi:10.1093/ejil/chs054 – via Oxford Academic.
  17. ↑ Gilio-Whitaker, Dina (2017-03-06). "What Environmental Justice Means in Indian Country". KCET (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2021-12-09.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  18. ↑ "Our ancestors' dystopia now: indigenous conservation and the Anthropocene" (PDF), The Routledge Companion to the Environmental Humanities, Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge, 2016.: Routledge, pp. 222–231, 2017-01-06, retrieved 2021-12-09{{citation}}: CS1 maint: location (link)
  19. ↑ Lerner, Steve (2005). Diamond: A Struggle for Environmental Justice in Louisiana's Chemical Corridor. Cambridge, MA: The MIT Press.

Further reading

തിരുത്തുക

പുറംകണ്ണികൾ

തിരുത്തുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പരിസ്ഥിതി_നീതി&oldid=4134298" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്