വിക്കിപീഡിയ

ബെറ്റി ബമ്പേഴ്സ്

അമേരിക്കൻ രാഷ്ട്രീയക്കാരിയും ബാല്യകാല പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പുകൾക്കായി വാദിച്ച ലോക സമാധാന പ്
(Betty Bumpers എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

ഒരു അമേരിക്കൻ രാഷ്ട്രീയക്കാരിയും ബാല്യകാല പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പുകൾക്കായി വാദിച്ച ലോക സമാധാന പ്രവർത്തകയുമായിരുന്നു ബെറ്റി ലൂ ബമ്പേഴ്സ് (നീ ഫ്ലാനഗൻ; ജനുവരി 11, 1925 - നവംബർ 23, 2018). 1971 മുതൽ 1975 വരെ അർക്കൻസാസിലെ പ്രഥമ വനിതയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. [2]എല്ലാ അമേരിക്കൻ സ്കൂൾ കുട്ടികൾക്കും രോഗപ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് ഉറപ്പാക്കുന്നതിന് അവരും റോസലിൻ കാർട്ടറും ചേർന്ന് വിജയകരമായ ഒരു കാമ്പയിൻ നടത്തി. ബെറ്റി 1971 മുതൽ 1975 വരെ അർക്കൻസാസ് ഗവർണറും 1975 മുതൽ 1999 വരെ യുഎസ് സെനറ്ററും ആയിരുന്ന പരേതനായ ഡേൽ ബമ്പേഴ്സിന്റെ ഭാര്യയും ആയിരുന്നു.[3][4]

ബെറ്റി ബമ്പേഴ്സ്
1999 ൽ ബമ്പേഴ്സ്
അർക്കൻസസിലെ പ്രഥമ വനിത
In role
January 12, 1971 – January 3, 1975
ഗവർണ്ണർഡേൽ ബമ്പേഴ്സ്
മുൻഗാമിജീനെറ്റ് എഡ്രിസ് റോക്ക്ഫെല്ലർ
പിൻഗാമിക്ലോഡിയ റിലേ (acting)[1]
വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ
ജനനം
ബെറ്റി ലൂ ഫ്ലാനഗൻ

(1925-01-11)ജനുവരി 11, 1925
ഗ്രാൻഡ് പ്രേയിരി കമ്മ്യൂണിറ്റി
Franklin County
Arkansas, U.S.
മരണംനവംബർ 23, 2018(2018-11-23) (പ്രായം 93)
ലിറ്റിൽ റോക്ക്, അർക്കൻസാസ്, U.S.
പങ്കാളി
​
​
(m. 1949; died 2016)​
കുട്ടികൾ3
ജോലിടീച്ചർ
ആക്ടിവിസ്റ്റ്
അറിയപ്പെടുന്നത്Advocacy for immunizations and world peace

മുൻകാലജീവിതം തിരുത്തുക

സെയിൽസ്മാനും ലേലക്കാരനുമായ ഹെർമൻ എഡ്വേർഡ് "ബേബ്" ഫ്ലാനഗൻ, ഭാര്യ അദ്ധ്യാപികയായ ഓല കാലാൻസ് എന്നിവർക്ക് അർക്കൻസാസിലെ ഫ്രാങ്ക്ലിൻ കൗണ്ടിയിലെ ഗ്രാൻഡ് പ്രേരി കമ്മ്യൂണിറ്റിയിൽ ആണ് ബമ്പേഴ്‌സ് ജനിച്ചത്. [5][6] രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത് കുടുംബം ഫോർട്ട് സ്മിത്തിലും അയോവ സംസ്ഥാനത്തും താമസിച്ചിരുന്ന കാലമൊഴികെ ഫ്രാങ്ക്ലിൻ കൗണ്ടിയിലാണ് അവർ വളർന്നത്. [5]

ചിക്കാഗോ അക്കാദമി ഓഫ് ഫൈൻ ആർട്സ്, അയോവ സ്റ്റേറ്റ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി എന്നിവയിൽ പഠിച്ച ശേഷം [7] അവർ പ്രാഥമിക വിദ്യാലയത്തിൽ പഠിപ്പിച്ചു. [8] 1949 ൽ അവർ നോർത്ത് വെസ്റ്റേൺ യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലെ ലോ സ്കൂളിൽ പഠിച്ചിരുന്ന ഹൈസ്കൂൾ സഹപാഠിയായ ഡേൽ ബമ്പേഴ്സിനെ വിവാഹം കഴിച്ചു. [9] ഭർത്താവ് ലോ സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം, ദമ്പതികൾ അർക്കൻസാസിലെ ചാൾസ്റ്റണിൽ താമസമാക്കി. അവിടെ ഡേൽ ബമ്പേഴ്‌സ് നിയമം അഭ്യസിക്കുകയും ബെറ്റി ഒരു പ്രാഥമിക സ്‌കൂൾ അധ്യാപികയായി ജോലി ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. [3] അവർക്ക് മൂന്ന് മക്കളുണ്ടായിരുന്നു.[3][9]

അഡ്വക്കസി ഫോർ ചൈൽഡ്ഹുഡ് ഇമ്മ്യൂണൈസേഷൻ തിരുത്തുക

1970 ൽ ഡേൽ ബമ്പേഴ്‌സ് ഗവർണറായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. 1971 ൽ അധികാരത്തിലേർപ്പെട്ടതിനുശേഷം അവർ സംസ്ഥാനത്തെ പ്രഥമ വനിതയാകുകയും [5] കുട്ടികളുടെയും കുടുംബങ്ങളുടെയും ക്ഷേമത്തിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാനും തീരുമാനിച്ചു.[3]

അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ ബാല്യകാല രോഗപ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പുകളുടെ ഏറ്റവും കുറഞ്ഞ നിരക്കുകളിലൊന്നായ അർക്കൻസാസിനോട് പ്രതികരിച്ച അവർ സംസ്ഥാനത്തെ എല്ലാ കുട്ടികളെയും ബാല്യകാല രോഗങ്ങൾക്കെതിരെ പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് നടത്തുന്നതിന് സംസ്ഥാനവ്യാപകമായി ഒരു കാമ്പയിൻ ആരംഭിച്ചു. [9] അവരുടെ എവേരി ചൈൽഡ് '74 പ്രോഗ്രാം, ഇതിൽ സംസ്ഥാന സർക്കാർ, ഡോക്ടർമാരുടെയും നഴ്സുമാരുടെയും പ്രൊഫഷണൽ ഓർഗനൈസേഷനുകൾ, അർക്കൻസാസ് നാഷണൽ ഗാർഡ്, അർക്കൻസാസ് സർവകലാശാല വിപുലീകരണ സേവനം, ഫെയിത് ബേസ്ഡ് ഓർഗനൈസേഷനുകൾ, മറ്റ് സന്നദ്ധപ്രവർത്തകർ എന്നിവരുടെ സഹകരണ പ്രയത്നം ഉൾപ്പെടുന്നു.[3][4] ഇത് വളരെ വിജയകരമായ ഒരു പ്രചാരണമായിരുന്നു. ഒരു ശനിയാഴ്ച മാത്രം 350,000 കുട്ടികൾക്ക് രോഗപ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് നൽകി. [[9] പ്രോഗ്രാമിന്റെ ഫലമായി, ഏത് യുഎസ് സ്റ്റേറ്റിനെക്കാളും ഏറ്റവും ഉയർന്ന ബാല്യകാല രോഗപ്രതിരോധ നിരക്ക് സംസ്ഥാനം നേടി. യുഎസ് സെന്റർസ് ഫോർ ഡിസീസ് കൺട്രോൾ ആൻഡ് പ്രിവൻഷൻ രാജ്യവ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മാതൃകയായി അർക്കൻസാസ് പ്രോഗ്രാം സ്വീകരിച്ചു.[3][4]

ഡേൽ ബമ്പേഴ്സ് 1975 ൽ യുഎസ് സെനറ്റിൽ പ്രവേശിച്ചു. ഈ ദമ്പതികൾ വാഷിംഗ്ടൺ ഡി‌സിയിലേക്ക് മാറി.[9] രണ്ട് വർഷത്തിന് ശേഷം, പുതിയ പ്രസിഡന്റായി ജിമ്മി കാർട്ടർ വാഷിംഗ്ടണിലെത്തിയപ്പോൾ, ബെറ്റി ബമ്പേഴ്സ് ബാല്യകാല രോഗപ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് രാജ്യവ്യാപകമായി ഒരു പ്രോഗ്രാമിന് പിന്തുണ തേടുകയും പ്രഥമ വനിത റോസലിൻ കാർട്ടറിന്റെ സഹായം തേടുകയും ചെയ്തു. [3][4] സ്കൂളിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിനുമുമ്പ് കുട്ടികൾക്ക് പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ് നൽകേണ്ടത് വളരെ കുറച്ച് സംസ്ഥാനങ്ങൾ മാത്രമാണെന്ന് കണ്ടെത്തിയ ശേഷം രണ്ട് സ്ത്രീകളും സേനയിൽ ചേർന്നു. ഈ ആവശ്യം അംഗീകരിക്കാൻ എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളെയും ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള ഒരു പ്രചരണം നടത്തി. [9] വ്യക്തിഗത സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ച് വെറും രണ്ട് വർഷത്തെ അഭിഭാഷക പ്രവർത്തനത്തിന് ശേഷം, എല്ലാ 50 യുഎസ് സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കും സ്കൂൾ പ്രവേശനത്തിന് രോഗപ്രതിരോധം ആവശ്യമാണ് എന്ന ലക്ഷ്യം അവർ നേടി.[4][9]

ഇരുനൂറിലധികം കുട്ടികളെ കൊന്ന 1989-1991 ലെ ഒരു മീസിൽസ് പകർച്ചവ്യാധി ബമ്പേഴ്‌സും കാർട്ടറും തമ്മിലുള്ള ഒരു പുതിയ സഹകരണത്തിന് കാരണമായി. [10] പ്രീ-സ്ക്കൂൾ കുട്ടികൾക്ക് തടയാൻ കഴിയുന്ന രോഗങ്ങൾക്ക് ഇരയാകാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്ന് ആശങ്കാകുലരായ അവർ രണ്ട് വയസ് പ്രായമുള്ള എല്ലാ അമേരിക്കൻ കുട്ടികൾക്കും പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് ഉറപ്പാക്കുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ എവേരി ചൈൽഡ് ബൈ ടു എന്ന സംഘടനയും സ്ഥാപിച്ചു. [11]ഓരോ സംസ്ഥാനത്തും ഔട്ട്‌റീച്ച് പ്രോഗ്രാമുകളും രോഗപ്രതിരോധ രജിസ്റ്ററുകളും സ്ഥാപിക്കാനുള്ള ഗ്രൂപ്പിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ 2012 ൽ ജനനം മുതൽ രണ്ട് വയസ്സ് വരെയുള്ള കുട്ടികൾക്ക് 90 ശതമാനം രോഗപ്രതിരോധ നിരക്ക് വർധിപ്പിക്കാൻ കാരണമായതായി ബമ്പേഴ്‌സ് പറഞ്ഞു. [4][9]

പീസ് ലിങ്ക്സ് തിരുത്തുക

 
Bumpers with President Jimmy Carter at the White House

1981-ൽ കോളേജ് വിദ്യാർത്ഥിനിയായ മകളായ ബ്രൂക്കുമായുള്ള സംഭാഷണം ബമ്പേഴ്‌സിനെ ആണവായുധ മൽസരം അവസാനിപ്പിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു സമാധാന പ്രവർത്തകയാകാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. [3] വാഷിംഗ്ടൺ ഡി.സിയിലേക്ക് ഒരുമിച്ച് അവർ ക്ലിഞ്ച് നദി മുറിച്ചുകടന്നു കൊണ്ട് പോകുമ്പോൾ ക്ലിഞ്ച് റിവർ ബ്രീഡർ റിയാക്ടർ പ്രോജക്റ്റിന്റെ പേര് ആണവയുദ്ധത്തിലോ ആണവ ദുരന്തത്തെത്തുടർന്നോ കുടുംബം എന്തുചെയ്യുമെന്ന് അമ്മയോട് ചോദിക്കാൻ ബ്രൂക്കിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചു.[9] "ശരി, ഹണി, ഞങ്ങൾ അർക്കൻസാസിലേക്ക് മടങ്ങുമെന്ന് ഞാൻ" ഊഹിക്കുന്നു "എന്ന ബമ്പേഴ്സിന്റെ ലഘുവായ പ്രതികരണം മകളെ നിശബ്ദമാക്കിയില്ല," അമ്മ, മണ്ടിയാകരുത് " അർക്കൻസാസ് നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടാൽ എന്ത് സംഭവിക്കുമെന്ന് ചോദിച്ചു. [9] മകൾ ആണവയുദ്ധത്തെ ഭാവിയിലേക്കുള്ള ഒരു യഥാർത്ഥ ഭീഷണിയായി കണക്കാക്കിയത് സമാധാനത്തിനായി ഒരു കാമ്പെയ്ൻ ആരംഭിക്കാൻ ബമ്പേഴ്‌സിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചു.[9][12]

തന്റെ സഹ സെനറ്റ് ഭാര്യമാരുമായും വാഷിംഗ്ടണിലെ സമാന ചിന്താഗതിക്കാരായ മറ്റ് സ്ത്രീകളുമായും ഇക്കാര്യം ചർച്ച ചെയ്ത ശേഷം താഴെത്തട്ടിലുള്ള സന്നദ്ധപ്രവർത്തനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അവരുടെ മുൻ അനുഭവം അടിസ്ഥാനമാക്കി മുഖ്യധാരാ അമേരിക്കൻ സ്ത്രീകളെ ആണവായുധങ്ങൾ മരവിപ്പിക്കാനുള്ള പ്രചാരണത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാൻ ബമ്പേഴ്സ് തീരുമാനിച്ചു. [3] 1982 ൽ ലിറ്റിൽ റോക്കിലെ പീസ് ലിങ്ക്സ് എന്ന സംഘടന അവർ ആരംഭിച്ചു. ന്യൂക്ലിയർ ആയുധ മൽസരത്തിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങളെക്കുറിച്ച് സ്ത്രീകളെ ബോധവത്കരിക്കുന്നതിനും ലോകത്തിനായി പ്രചാരണത്തിൽ ഏർപ്പെടുന്നതിനും ഗാർഡൻ ക്ലബ്ബുകൾ, രക്ഷാകർതൃ ടീച്ചർ അസോസിയേഷനുകൾ, ചർച്ച് ഓർഗനൈസേഷനുകൾ തുടങ്ങിയ സ്ഥാപിത വനിതാ ഗ്രൂപ്പുകളുമായി പീസ് ലിങ്കുകൾ പ്രവർത്തിച്ചു. [9][12][13] ചുരുങ്ങിയ സമയത്തിനുള്ളിൽ പീസ് ലിങ്ക്സ് അർക്കൻ‌സാസിനപ്പുറത്തേക്ക് വ്യാപിക്കുകയും യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിന് ചുറ്റും ഏകദേശം 30,000 അംഗങ്ങൾ ചേരുകയും ചെയ്തു. [3][9] ശീതയുദ്ധം അവസാനിച്ചതിനുശേഷം 2001 ൽ പിരിച്ചുവിടുന്നതുവരെ 20 വർഷത്തോളം ഇത് ഒരു ദേശീയ സംഘടനയായി പ്രവർത്തിച്ചു.[3][9]

ശേഷ ജീവിതം തിരുത്തുക

 
Bumpers, Bill Clinton, and Dale Bumpers in 1999

പിന്നീടുള്ള വർഷങ്ങളിൽ, ബമ്പേഴ്സ് അർക്കൻസാസിലെ ലിറ്റിൽ റോക്കിലാണ് താമസിച്ചിരുന്നത്. [14] പിൽക്കാലത്ത് എവേരി ചൈൽഡ് ബൈ റ്റു നേതൃത്വത്തിൽ അവരും റോസലിൻ കാർട്ടറും തുടർന്നു.[9] 66 വയസ്സുള്ള ഭർത്താവ് ഡേൽ ബമ്പേഴ്‌സ് 2016 ജനുവരിയിൽ അൽഷിമേഴ്‌സ് രോഗത്തെത്തുടർന്ന് മരിച്ചു.[15]

2018 നവംബർ 23 ന് 93-ാം വയസ്സിൽ ലിറ്റിൽ റോക്കിൽ ഡിമെൻഷ്യയും ഹിപ് ഒടിഞ്ഞതും മൂലം ബമ്പേഴ്‌സ് മരിച്ചു.[14]

അവാർഡുകളും അംഗീകാരങ്ങളും തിരുത്തുക

കുട്ടിക്കാലത്തെ രോഗപ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പുകളും വാക്സിൻ ഗവേഷണവും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള അവരുടെ ശ്രമങ്ങളെ മാനിച്ചുകൊണ്ട് നാഷണൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഹെൽത്ത് വാക്സിൻ റിസർച്ച് സെന്റർ ബെറ്റി, ഡേൽ ബമ്പേഴ്സ് എന്നിവരുടെ പേരിൽ നാമകരണം ചെയ്തു. [3]

ബമ്പേഴ്‌സിന് ലഭിച്ച അവാർഡുകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു:

1994 ൽ, പീസ് ലിങ്ക്സ് അവർക്ക് ഒരു പ്രത്യേക പീസ് ലിങ്ക് സ്ഥാപക അവാർഡ് നൽകി.[13] 1995 ൽ, പകർച്ചവ്യാധികൾക്കായുള്ള നാഷണൽ ഫൗണ്ടേഷന്റെ മാക്സ്വെൽ ഫിൻ‌ലാൻ‌ഡ് അവാർഡ് അവരും ഭർത്താവും പങ്കിട്ടു. 1998 ൽ, കുട്ടികളുടെ ആരോഗ്യത്തിലും പോളിയോ നിർമാർജനത്തിലുമുള്ള അവരുടെ പ്രതിബദ്ധതയ്ക്കുള്ള അംഗീകാരമായി മാർച്ച് ഓഫ് ഡൈംസ് സിറ്റിസൺ ഓഫ് ദി ഇയർ അവാർഡ് അവർ പങ്കിട്ടു.[16] അമേരിക്കൻ അക്കാദമി ഓഫ് പീഡിയാട്രിക്സിന്റെ എക്സലൻസ് ഇൻ പബ്ലിക് സർവീസ് അവാർഡും ഈ ദമ്പതികൾ നേടിയിട്ടുണ്ട്. [16]

അർക്കൻസാസിലെ കോൺവേയിലെ ഹെൻഡ്രിക്സ് കോളേജ്; ലിറ്റിൽ റോക്കിലെ അർക്കൻസാസ് സർവ്വകലാശാല, മസാച്ചുസെറ്റ്സ് സർവകലാശാല എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് ബമ്പേഴ്‌സിന് ഓണററി ബിരുദം ലഭിച്ചു.[16][18]

അവലംബം തിരുത്തുക

  1. ↑ Lockwood, Frank (2016-01-03). "1st lady for 11 days, Claudia Riley dies; Arkadelphian a Democrat stalwart". Arkansas Democrat-Gazette. Archived from the original on 2018-11-24. Retrieved 2015-10-12.
  2. ↑ Bowden, Bill (2018-11-24). "Betty Bumpers, Arkansas' former first lady, dies: She advocated for vaccinations, peace". Arkansas Democrat-Gazette. Archived from the original on 2018-11-26. Retrieved 2018-11-26.
  3. ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 "Betty Bumpers (1925–)". Encyclopedia of Arkansas History and Culture.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 "Betty Bumpers". National Women's Hall of Fame. Archived from the original on 2013-04-04.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "Betty Bumpers Interviews". PryorCenter. Retrieved November 23, 2018.
  6. ↑ Barnes, Steve (November 24, 2018). "Betty Bumpers, Campaigner for Childhood Vaccinations, Dies at 93". New York Times. Retrieved November 26, 2018.
  7. ↑ The Encyclopedia of Arkansas History and Culture states she attended the University of Iowa.
  8. ↑ "President Clinton to Visit University of Arkansas". University of Arkansas Newswire. April 9, 2012.
  9. ↑ 9.00 9.01 9.02 9.03 9.04 9.05 9.06 9.07 9.08 9.09 9.10 9.11 9.12 9.13 9.14 9.15 Martin, Karen (June 1, 2012). "Betty Bumpers On Her Lifetime of Service and Volunteerism". InArkansas.com.
  10. ↑ "NIH Dedicates New Vaccine Research Center to Dale and Betty Bumpers President Clinton Delivers Keynote Address". AIDS Info. June 9, 1999. Archived from the original on 2020-07-27. Retrieved 2021-05-26.
  11. ↑ "About Us". Vaccinate Your Family. Retrieved November 23, 2018.
  12. ↑ 12.0 12.1 Lindenmeyer, Kriste (2000). Ordinary Women, Extraordinary Lives: Women in American History. Rowman & Littlefield. pp. 251–253. ISBN 9780842027540.
  13. ↑ 14.0 14.1 "Former Arkansas first lady Betty Bumpers dies at 93". Arkansas Online. November 23, 2018.
  14. ↑ Brown, Michael H. (January 2, 2016). "Dale Bumpers, Arkansas politician and barbed wit of the Senate, dies at 90". The Washington Post (in അമേരിക്കൻ ഇംഗ്ലീഷ്). ISSN 0190-8286. Retrieved January 5, 2016.
  15. ↑ 16.00 16.01 16.02 16.03 16.04 16.05 16.06 16.07 16.08 16.09 "Betty Bumpers' Awards and Recognitions". Every Child By Two. Archived from the original on February 22, 2013. Retrieved October 10, 2012.
  16. ↑ National Women's Hall of Fame, Betty Bumpers
  17. ↑ "Institute Welcomes New Board of Directors". United States Institute of Peace. Retrieved October 10, 2012.

പുറംകണ്ണികൾ തിരുത്തുക

 
Betty Bumpers എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.
Honorary titles
മുൻഗാമി
Jeannette Edris Rockefeller
 First Lady of Arkansas
1971–1975 		പിൻഗാമി
Claudia Riley
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ബെറ്റി_ബമ്പേഴ്സ്&oldid=3806623" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്